Từ Điển Phật Học

 

TỔ ĐÌNH MINH ĐĂNG QUANG

PHẬT HỌC TỪ ĐIỂN

BUDDHIST DICTIONARY

VIETNAMESE-ENGLISH

THIỆN PHÚC

 

A 

A:

1)      Vần bắt đầu của 12 mẫu vận trong Phạn ngữ—The first letter of the 12 Sanskrit Siddham alphabets.

2)      Tất cả những Phạn ngữ khác đều phát sinh từ mẫu tự “A”—All other Sanskrit letters are originated from it. 

3)      “A” l� tiếng khai khẩu đầu tiên của nhân loại—It is the first sound uttered by the human mouth.

4)      Chữ “A” đứng đầu một chữ có nghĩa phủ định—“A” is a negation if it stands in front of a word.

5)      Chữ “A” l� biểu tượng—“A” symbolizes:

·        Vô sanh: Hết thảy các pháp không sanh—The unproduced.

·        Vô thường: Impermanent.

·        Phi vật chất: Immaterial.

A Âu: Một tán thán từ của ngoại đạo hay B� La Môn có nghĩa l�   không v� có (“A” l� “Không,” “Âu” l� “Có”), đạo Phật lấy hai chữ “Như Thị” đặt ở đầu các kinh—A heretic or brahmanical exclamation. The two letters “A” and “U” fell from the corners of Brahma’s mouth when he gave the seventy-two letters of Kharosthi, and they are said to be placed at the beginning of the Brahmanical sacred books as divine letters, the Buddhists adopting “Thus” instead.

A Ba Ba: Ababa or Habava (skt)—Địa ngục thứ tư trong bát h� n địa ngục—The fourth of the eight cold hells—See Địa Ngục (b) (4).

A Ba Đ� Na: Avadana (skt)—See Phược Đ� .

A Ba La: Abhasvara-vimana (skt)—Cõi trời Quang Âm Thiên—The sixth of the Brahmalokas of light and sound (abhasvara) and its devas.

A Ba Ma La: Apasmara (skt)—Nhân từ quỷ—Malevolent demons, epilepsy, and the demons who cause it.

A Ba Na Gi� Đê: Aparagati (skt)—Tam ác đạo, như súc sanh, ngạ quỷ, địa ngục—The three evil paths, i.e. animal, hungry ghost, hell.

A B� Lô Cát Đê Xá B� La: Avalokitesvara (skt)—Tên của Quán Thế Âm—Name of Kuan-Yin.

A B� Ma: Anupama (skt)—Một danh hiệu của Đức Phật, được định nghĩa l� “Vô Đẳng Đẳng”—A title of the Buddha, defined as “Unequalled rank.”

A B� Sa Ma La: Apasmara (skt)—Quỷ động kinh—Epileptic demons, demons of epilepsy. 

A B� n Đ� La: Avantara (skt)—Trung gian—Intermediate.

A Bát Lợi Cụ Đ� Ni: Aparagodana (skt)—See Tứ Châu (3).

A Bạt Da Chỉ Ly: Abhayagiri (skt)—Núi Vô Úy ở A Nâu La Đ� Bổ La, cố đô (kinh đô cổ) của nước Tích Lan—Mount Fearless in Ceylon at Anuradhapura.

A Bạt Đa La: Avatara (skt)—Vô thượng—Peerless.

A Bệ Bạt Trí: Avaivartika or Avivartin, or Aparivartya (skt)—A Bề—A Duy Việt Trí—A Tỳ Bạt Trí—Bất Thối Chuyển.

1)      Chữ A Bệ Bạt Trí, theo tiếng Bắc Phạn l� Avaivartika, có nghĩa l� “Bất Thối Chuyển” hay chẳng lùi xuống. Có ba nghĩa, áp dụng cho những chúng sanh nơi cõi Tịnh Độ—The Sanskrit word “Avaivartika” means “not falling back.” There are three senses of “not falling back” that apply to sentient beings in the Pure Land:

a)      Vị Bất Thoái: Do not fall back from their position—Một khi đã dự v� o địa vị Tứ Thánh rồi, chẳng còn bị xuống địa vị Lục Ph� m nữa—Having entered the holy stream or the four levels of sagehood culminating in Ahratship, they do not fall back to the levels of gods and men.

b)      Hạnh Bất Thoái: Do not fall back from practice—Một khi đã tu hạnh Bồ Tát thường hóa độ chúng sanh, chẳng còn sa đọa xuống h� ng nhị thừa nữa—As followers of the Bodhisattva path they continue to work for the salvation of all beings, and do not fall back to the level of Lesser Vehicles with their concern limited to individual salvation.

c)      Niệm Bất Thoái: Do not fall back from their mindfulness—Giờ phút n� o tâm niệm cũng như dòng nước chảy v� o biển “Nhất Thiết Trí”—From mind-moment to mind-moment, they flow into the ocean of all knowledge. 

2)      Bậc Bất Thối Chuyển: Vị chẳng bao giờ rơi rớt lại những đường thấp hơn—One who never recedes. One who never reverts to a lower condition.

3)      Bồ Tát Bất Thối Chuyển, trải qua quá trình tu h� nh d� i một đại a tăng kỳ kiếp m� th� nh tựu quả vị Phật, chưa hề thối chuyển: A Bodhisattva who, in his progress towards Buddhahood, never  retrogrades to a lower state than that to which he has attained.

4)      Theo Kinh A Di Đ� thì dù cho người vãng sanh v� o địa vị thấp nhất trong cõi Tịnh Độ, dù phải mang theo nghiệp còn sót lại, nhưng vẫn không còn thoái chuyển nữa: According to The Amitabha Sutra, even those who dwell in lowest level of the Pure Land, and have been born there bringing along their karmic burdens, do not fall back from their position, from their practice, or from their mindfulness.  

A Bộ Đ� m: Át Phù Đ� địa ngục—The Arbuda hell—See Địa Ngục (b) (1).

A Ca Sắc: Agham or Akasa (skt)—Theo Giáo Sư Soothill trong Trung Anh Phật Học Từ Điển, agham có hai nghĩa đối nghịch nhau, một l� vật chất hữu hình, hai l� không giới vô hình—According to Professor Soothill in The Dictionary of Chinese-English Buddhist Terms, Agham has two opposite interpretations, substantial and unsubstantial.

A Ca Xa: Akasa (skt)—Hư không—The sky space—Atmosphere—The air.

A Câu Lư Xá: Akrosa (skt)—Mạ lỵ—Scolding—Abusing.

A Chế Đa: A Dật Đa—See Ajita.

A Chiết La: Acara (skt).

1)      Vị A La Hán trong Vương Quốc Andhra: An arhat of the kingdom of Andhra.

2)      Người sáng lập tự viện A Chiết La: Founder of the Acara monastery.

A Chu Đ� : Tên của Mục Kiền Liên khi còn l� một vị Tiên—Name of Mahamaudgalyayana as a rsi. 

A Chu � Na: See Arjuna in Sanskrit/Pali-Vietnamese Section.

A Cưu La Gia La: Akulakara (skt).

1)      Quấy rầy: Phiền h� —Disturbing, upsetting.

2)      Tên của một thứ gió: Name of a wind.

A Dạ Kiện Đa: Ayahkanda (skt)—Thiết tiễn (mũi tên sắt)—An iron arrow.

A Dật Đa Bồ Tát:

1)      Vô Năng Thắng Bồ Tát—Ajita-Bodhisattva (skt).

2)      Danh hiệu của Đức Phật Di Lặc: A title of Maitreya Buddha.

**   For more information, please see Ajita in

       Sanskrit/Pali-Vietnamese Section.

A Di � : Amita, Amitabha, or Amitayus (skt).

(A)  Đức Phật A Di Đ� —Amitabha Buddha—See Kinh A Di D� in Appendix A (1):

a)      Có nhiều tên gọi Phật A Di Đ� , tuy nhiên, Amitabha l� tên thường được dùng nhất để gọi Phật Vô Lượng Quang v� Vô Lượng Thọ. A Di Đ� l� một vị Phật phi lịch sử, trước thời Phật Thích Ca, được tôn kính bởi các trường phái Đại Thừa. A Di Đ� Phật đang chủ trì Tây Phương Tịnh Độ, nơi m� chúng sanh được vãng sanh nhờ th� nh tâm trì niệm hồng danh của Ng� i, nhứt l� v� o lúc lâm chung. A Di Đ� l� vị Phật được tôn kính rộng rãi nhất trong các vị Phật phi lịch sử. Kỳ thật, trong các tông phái Tịnh Độ, Ng� i che mờ cả Phật Tỳ Lô Giá Na v� Đức Phật Lịch Sử Thích Ca Mâu Ni. Ng� i còn nhiều tên khác như Amitabha Buddha—Amitayus (skt)—Amida—Amita (p)—There are several names for “A Di Đ� Phật” in several other languages; however, Amitabha is the most commonly used name for the Buddha of Infinite Light and Infinite Life. A transhistorical Buddha venerated by most Mahayana schools. He presides over the Western Pure Land where anyone can be reborn through utterly sincere recitation of His Name, particularly at the time of death. Amitabha is the most widely venerated of the non-historical or Dhyani-Buddhas. Indeed, in the Pure Land sects, he overshadows both Vairocana and the historic Buddha Sakyamuni.

b)      Theo Giáo Sư Junjiro Takakusu trong Cương Yếu Triết Học Phật Giáo—According to Prof. Junjiro Takakusu in The Essentials of Buddhist Philosophy:

·        Tín ngưỡng Di Đ� tiêu biểu bởi Tịnh Độ Tông của ng� i Pháp Nhiên, Chân tông của Thân Loan, v� Thời Tông của Nhất Biến cho thấy một sắc thái độc đáo của Phật giáo. Trong lúc tất cả các tông phái khác của Đại Thừa chuyên chú về tự giác, thì các tông phái Tịnh Độ lại dạy y chỉ nơi Phật lực: Amita-peitism, as represented by the Pure Land School of Fa-Ran, the Shingon of Shin-Ran, and Shih-Tsung of I-Bien shows a unique aspect of Buddhism. While all other schools of Mahayana insist on self-enlightenment, these schools teach sole reliance on the Buddha’s power.

·        Đức Phật của những tông phái Phật giáo khác l� Đức Thích Ca Mâu Ni, trong lúc Đức Phật của Tịnh Độ tông l� A Di Đ� hay Vô Lượng Quang hay Vô Lượng Thọ: The Buddha of all other exoteric schools is Sakyamuni, while the Buddha of these schools is Amita, or Amitabha, or Amitayus.

·        Quốc độ của Đức Phật A Di Đ� l� Tây Phương Cực Lạc: The Land of Bliss of Amitabha Buddha is laid in the Western Quarter.

·        Phán giáo theo quan điểm của Pháp Nhiên l� chia th� nh hai thuyết Thánh đạo v� Tịnh Độ, nguyên lai do Đạo Xước đề xướng ở Trung Hoa v� o khoảng năm 645 sau Tây Lịch. Học thuyết đầu l� “Nan H� nh Đạo,” trong lúc học thuyết sau l� “Dị H� nh Đạo” được Long Thọ xác định: The critical division of the Buddha’s teaching adopted by Fa-Ran was into the two doctrines of the Holy Path and the Pure Land, originally proposed by T’ao-Ch’o of China in 645 A.D. The former is the difficult way to traverse while the latter is the easy way to travel defined by Nagarjuna.

·        Còn một lối phân chia khác do ng� i Thế Thân đề xướng, v� Đạo Xước minh giải, đó l� con đường tự lực v� tha lực. Tha lực ở đây có nghĩa l� năng lực của Đức Phật A Di Đ� , chớ không phải của bất cứ ai khác. Ai đi theo Thánh đạo có thể th� nh Phật quả trong thế gian nầy nếu họ có đầy đủ căn cơ, trong lúc có những người chỉ khát vọng vãng sanh Tịnh Độ  v� th� nh Phật tại đó: There is another division which was proposed by Vasubandhu and elucidated by T’ao-Ch’o, that is, the ways of self-power and another’s power. Another’s power here means the power of Amitabha Buddha, not any other’s power. Those who pursue the Holy Path can attain Buddhahood in this world, if they are qualified, while other just want to seek rebirth in the Pure Land and attain the Buddhahood there.

·        See Vô Lượng Thọ.

(B)  Những tên gọi khác nhau của Đức Phật A Di Đ� —Amitabha Buddha also has several other titles:

1)      Vô Lượng Quang Phật: Buddha of Boundless Light.

2)      Vô Biên Quang Phật: Buddha of Unlimited Light.

3)      Vô Ngại Quang Phật: Buddha of Irresistable Light.

4)      Vô Đối Quang Phật: Buddha of Incomparable Light.

5)      Diệm Vương Quang Phật: Buddha of Yama or Flame-King Light.

6)      Thanh Tịnh Quang Phật: Buddha of Pure Light.

7)      Hoan Hỷ Quang Phật: Buddha of Joyous Light.

8)      Trí Huệ Quang Phật: Buddha of Wisdom Light.

9)      Bất Đoạn Quang Phật: Buddha of Unending Light.

10)  Nan Tư Quang Phật: Buddha of Inconceivable Light.

11)  Vô Xưng Quang Phật: Buddha of Indescribable Light.

12)  Siêu Nhựt Nguyệt Quang Phật: Buddha of Light Surpassing that of Sun and Moon.

13)  Vô Lượng Thọ Phật: Buddha of Boundless Age (Life). 

14)  Vô Lượng Cam Lộ Vương Như Lai: Buddha of Infinite King of Sweet-Dew—Sweet-Dew King

**  For more information, please see

      Amita inSanskrit/Pali-Vietnamese

      Section, and Amitabha in English-

      Vietnamese Section.

A Di Đ� B� : Amitabha Buddha—See A Di Đ� .

A Di Đ� Bổn Nguyện: Những lời cầu nguyện căn bản của Đức A Di Đ� . Những lời nguyện căn bản trong tứ thập bát nguyện của Ng� i—The original vows of Amitabha Buddha—The basic essential vows in his forty-eight vows:

1)      Trong cõi Tịnh Độ sẽ không có một điều kiện tái sanh v� o cõi thấp kém hay ác đạo: In the Pure Land, there will be no inferior modes or evil path of existence.

2)      Trên cõi Tịnh Độ sẽ không có người nữ, người nữ n� o được vãng sanh Tịnh độ đều biến th� nh nam giới: In the Pure Land, there will be no women, as all women who are reborn there will transform at the moment of death into men.

3)      Không có sự khác biệt bề ngo� i với những chúng sanh Tịnh độ, mọi người đều có 32 tướng hảo: There will be no differences in appearance there, every being is to have 32 marks of perfection.

4)      Mỗi chúng sanh Tịnh độ đều có một nhận thức ho� n hảo về tiền kiếp của mình: Every being in the Pure Land posseses perfect knowledge of all past existences.

5)      Mọi người đều có Thiên nhãn thông: Every being possesses a Divine eye—See Thiên Nhãn Thông.

6)      Mọi người đều có Thiên Nhĩ thông: Every being possesses a Divine Ear—See Thiên Nhĩ Thông.

7)      Mọi người đều có Thần túc thông: Every being possesses the ability to move about by supernatural means—See Thần Túc Thông.

8)      Mọi người đều có Tha Tâm thông để có thể đọc thấy ý nghĩ của người khác: Every being possesses the ability to know the thoughts of others.

9)      Mọi chúng sanh trong mười phương nghe danh hiệu Ng� i đều phát bồ đề tâm v� nguyện vãng sanh Tây phương Tịnh Độ: All beings of the worlds in all ten directions, upon hearing the name of Amitabha, will arouse Bodhicitta and vow to be reborn in the Western Pure Land after death.

10)  Phật A Di Đ� cùng Thánh chúng sẽ xuất hiện tiếp dẫn v� o lúc lâm chung, những ai đã phát tâm Bồ đề sau khi nghe được hồng danh của Ng� i (đây l� lời nguyện quan trọng nhất): Amitabha and all saints will appear at the moment of their death to all beings who have aroused Bodhicitta through hearing his name (this is the most important vow).

11)  Ng� i nguyện sẽ l� m cho tất cả những ai khi nghe đến tên Ng� i, hướng ý nghĩ của mình về đất Tịnh Độ v� tích lũy thiện nghiệp để vãng sanh về cõi Tây phương Cực Lạc: All beings who through hearing his name have directed their minds toward rebirth in his Pure Land and have accumulated wholesome karmic merits will be reborn in the Western Paradise.

12)  Sau khi vãng sanh Tịnh Độ, chúng sanh chỉ còn một lần tái sanh duy nhất trước khi lên hẳn Niết B� n, chúng sanh ở đây không còn rơi v� o cõi thấp nữa: After rebirth in the Pure Land, only one further rebirth will be necessary before entry into Nirvana, no more falling back into lower paths.           

A Di Đ� Bổn Nguyện v� Quang Minh Lực: The power of Amitabha Buddha’s original vow and his power of light.

A Di Đ� Đ� n Na: Amrtodana (skt)—Cam Lộ Vương, vua xứ Ma Kiệt Đ� , cha của A Nậu Lâu Đ� , chú của Phật Thích Ca—A king of Magadha, father of Anuruddha and Bhadrika, uncle of Sakyamuni.

A Di Đ� Phật: Amitabha Buddha—See A Di Đ� .

A Di Đ� Sưu Tư: Amitayus—See A Di Đ� .

A Diễm Để Ha La: Tên của một lo� i quỷ bị cháy rụi vì lửa nó ăn v� o—Name of a demon burnt up by the fire it eats.

A Do: Ayurveda (skt)—Một trong các bộ kinh Vệ Đ� , nói về khoa học v� trường thọ—One of the Vedas, the science of life or longevity.

A Do Đa: See Ayuta in Sanskrit/Pali-Vietenamese Section.

A Du Đồ: Ayodhya (skt)—A Du Đ� —A Thâu Đồ—Kinh đô của xứ Kosala, tổng h� nh dinh của Phật giáo thời cổ, bây giờ l� Oudh—The capital of Kosala, headquarters of ancient Buddhism, the present Oudh.

A Du Gi� : Asoka (skt)—See A Dục Vương in Vietnamese-English Section and Asoka in Sanskrit/Pali-Vietnamese Section.

A Dục Vương: Vị vua thời cổ Ấn Độ, thái tổ của triều đại Maurya. Một quân vương Phật tử, đã cải sang đạo Phật từ Ấn Độ giáo sau một cuộc trường chinh—Emperor of Ancient India, founder of Maurya Dynasty. A great Buddhist ruler, who was converted to Buddhism from Hinduism after a long period of war and conquest.

A Dục Vương Sơn: Núi vua A Dục bên T� u—Asoka Mountain in China.

A Dục Vương Thạch Trụ: Trụ đá do vua A Dục của Ấn Độ dựng lên năm 250 trước Tây Lịch trong vườn Lâm Tỳ Ni của xứ Nepal, ghi dấu nơi Đức Phật đản sanh năm 624 trước Tây Lịch—Asoka Marble Pillar, a pillar erected by Indian king of Asoka in 250 B.C. in Lumbini garden in present-day Nepal, to show that the Buddha was born here in 624 B.C.

A Dục Vương Tháp: Ngôi tháp Vua A Dục hay tháp Đại Giác do vua A Dục xây dựng v� o thế kỷ thứ ba trước Tây Lịch ở Bồ Đề Đạo Tr� ng, nơi Đức Phật chứng đạo Vô Thượng Bồ Đề cách nay hơn 2.500 năm tại miền bắc Ấn Độ, bây giờ l� một phần của Nepal. Phía sau Tháp Đại Giác, có một tháp nhỏ bằng đá, nằm trong khuôn viên của Bồ Đề Đạo Tr� ng, với những hình tượng nổi—The stupa of King Asoka or the Maha Bodhi Temple erected by king Asoka in the third century B.C. at Buddha Gaya where the Buddha attained enlightenment over 2,500 years ago in northern India, present-day part of Nepal. Behind the Maha Bodhi Temple at Buddha-Gaya, there is a small  stupa, made of stone with the carved images of Buddhas. 

A Dục Vương Truyện: Stories of King Asoka.

A Duy La Đề: Abhirati (skt)—A Tỳ La Đề—Cõi Tịnh Độ phương Đông của Đức Phật A Súc (Vô Nộ hay Diệu Lạc Phật)—The eastern Pure Land of Aksobhya.

A Đa Đa: Atata (skt)—See Át Triết Tra and Bát H� n Địa Ngục.

A Đ� : Agada (skt)—See A Gi� Đ� .

A Đ� La: Adara (skt)—Chấp tay ch� o—To salute with folded hands, palms together.

A � Na: Adana (skt).

1)      Chấp Trì: Chấp thủ hay duy trì—Holding on to, maintaining.

2)      Chấp thủ hay duy trì—Holding together:

·        Nghiệp nhân thiện ác: Maintaining the karma, good or evil.

·        Thân thể của loại hữu tình:   Maintaining the sentient organism.

·        Chủng tử hay hạt của cây cối: Maintaining the germ in the seed or plant.

3)      Tên khác của A Lại Da Thức: A Đ� Na Thức—Another name for Alaya-vijnana. It is known as Adanavijnana—See A Lại Da Thức.

A Đề Mục Đa: See A Đề Mục Gi� .

A Đề Mục Gi� : Adhimukti or Atimukti (skt).

1)      Tâm giải thoát, được diễn dịch l� “Thiện Tư Duy”—Entire freedom of mind, confidence, interpreted as “pious thoughtfulness,” good propensity.

2)      A Đề Mục Gi� l� tên của một loại cây có hoa đỏ, lá m� u xanh đậm, hạt ép ra dầu thơm—Atimuktaka, a plant like the “dragon-lick,” suggestive of hemp, with red flowers and bluish-green leaves; its seeds produce fragrant oil, sesame.

A Đề Phật Đ� : Adi-buddha (skt)—Đây l� vị Phật bản sơ của Lạt Ma giáo—The primal Buddha of ancient Lamaism.

1)      Theo cựu phái, ng� i l� Pháp Thân Phổ Hiền—By the older school he is associated with P’u-Hsien born of Vairocana (Dharmakaya-Samantabhadra).

2)      Theo tân phái, ng� i l� Kim Cương Tát Đỏa siêu việt, vĩnh hằng, khởi sanh chư pháp—By the later school with Vajradhara, or vajrasattva, who are considered as identical, eternal, infinite, uncaused, and causing all things.

A Để Lý: Atri (skt).

1)      Kẻ nuốt sống: A devourer.

2)      Một trong những ngôi sao trong nhóm Đại Hùng: One of the stars in Ursa Major.

3)      Một trong những thị giả của Thần Hỏa trong Thai Tạng Giới: One of the assistants of Agni shown in the Garbhadhatu.

4)      Một vị cổ Tiên: An ancient rsi.

A Để Sa: Dipankara-Srijnana (skt).

(I)     Tiểu sử của A Để Sa—Atisa’s biography: Theo Giáo Sư Bapat trong Hai Ng� n Năm Trăm Năm Phật Giáo, tên tuổi của luận sư Dipankara-Srijnana được xếp h� ng đầu trong số những người Ấn Độ đã hoạt động nhiệt tình  để tạo cho Tây Tạng v� Ấn Độ gần gủi nhau hơn về mặt văn hóa. Tại Tây Tạng, danh tiếng ông chỉ đứng sau danh tiếng của Đức Phật v� ng� i Liên Hoa Sinh (Padmasambhava). Trong số tất cả các học giả Ấn Độ đến Tây Tạng, luận sư A Để Sa l� một học giả có công lớn lao trong việc dịch những tác phẩm vô giá từ tiếng Phạn ra tiếng Tây Tạng. Thân phụ của ng� i l� vua Kalyana Sri v� thân mẫu l� Sri Prabhavati. Ông sinh năm 982 tại Sahor, miền đông Ấn Độ. Không xa nơi Dipankara ch� o đời (cung điện Kalyana Sri) l� tu viện Vikrama, nơi m� song thân của ng� i rất gắn bó. Tu viện nầy rất nổi tiếng v� o thời đó. Năm 12 tuổi, ng� i xuất gia. Song thân muốn ng� i tu tại tu viện Vikramasila, nhưng sau lời khuyên của luận sư Jitari, ng� i xin phép song thân để đi đến Na Lan Đ� . Tại đây ng� i được thầy của trưởng tu viện l� Avadhutipada nhận l� m đệ tử. Thế l� cậu bé Dipankara mười hai tuổi ở lại với Avadhutipada cho đến năm 18 tuổi. Trong thời gian nầy cậu đã nghiên cứu kỹ các kinh sách Phật giáo. Sau đó ng� i trở về Vikramasila v� ho� n tất việc học h� nh Phật pháp tại đây, nhưng sự khao khát về kiến thức của ng� i vẫn chưa nguôi, nên ng� i đi đến tu viện Mati ở Vajrasana v� trở th� nh đệ tử của Mahavinayadhara Silaraksita, một nh� nghiên cứu sâu về luật tạng. Dipankara học về luật tạng trong hai năm. Do đó lúc 31 tuổi, Dipankara đã trở th� nh nh� tinh hông về Tam Tạng v� Mật tông, v� trở th� nh một học giả to� n diện. Tại Vikramasila, Dipankara đã gặp gỡ các học giả nổi tiếng, v� có lẽ đã học được nhiều điều từ các môn đệ của ng� i Hộ Pháp. Tuy nhiên, nỗi khao khát chu du của ông vẫn chưa thỏa mãn. Từ Bồ Đề Đạo Tr� ng, ng� i đi đến vùng duyên hải, có lẽ l� đến Tamralipti, nay l� Tamluk, trong quận Midnapur miền tây Bengal. Ngo� i ra, ng� i còn đi đến Lộc Uyển (Sarnath), Xá Vệ (Sravasti), Câu Thi Na (Kusinara) cùng các thánh địa khác trước khi dong buồm đi Sumatra. Lúc Dipankara du h� nh sang Sumatra l� thời vua Vijayapala đang cai trị xứ Ma Kiệt Đ� v� Mahmud Ghaznavi đang xâm chiếm Ấn Độ (có lẽ v� o năm 1023). Dipankara đi suốt 14 tháng, trong thời gian nầy, có thể ng� i đã ghé thăm cả Miến Điện v� Mã Lai. Ng� y nay, không còn một dấu tích Phật giáo n� o tại Sumatra ngoại trừ những đống gạch đổ nát của một v� i tu viện cổ. Nhưng khi Dipankara đến đây thì nơi nầy đã nổi tiếng về kiến thức Phật giáo. Các tu sĩ Phật giáo nước ngo� i trên đường đến Ấn Độ thường lưu lại Sumatra một thời gian để trau dồi tiếng Phạn. Người ta được biết điều nầy qua các bản tường thuật m� các nh� h� nh hương Trung Hoa từ bốn thế kỷ trước còn để lại. Năm 44 tuổi ng� i rời khỏi Sumatra v� quay trở về Vikramasila. Do có kiên thức v� năng lực xuất chúng, ng� i đã trở th� nh người đứng đầu nhóm 51 học giả v� lãnh đạo 108  đền chùa tại đại tu viện Vikramasila—According to Prof. Bapat in the Twenty-Five Hundred Years of Buddhism, Acarya Dipankara-Srijnana’s name stands foremost among the Indians who had worked selflessly to bring Tibet and India closer together culturally. In Tibet, his fame is only next to that of the Buddha and Padmasambhava. Undoubtedly, of all the Indian scholars who went to Tibet from India, Acarya Dipankara-Srijnana was one of the greatest. He made available priceless Sanskrit works in Tibetan. Acarya Dipankara-Srijnana’s father was king Kalyana Sri and his mother Sri Prabhavati. He was born in 982 A.D. in eastern India. Not far from the Kalyana Sri palace where Dipankara was born, was the Vikrama-vihara, which was also caled Vikramasila Vihara. The parents of Dipankara were intimately connected with the Vikramasila Vihara which was widely known throughout the Buddhist world in those days. He left home at the age of twelve. His parents wanted him to stay at Vikramasila-Vihara, but after the advice from Acarya Jitari, he wanted to go to  Nalanda. He reported himself to Bodhibhadra, head of at Nalanda-vihara. Later, Avadhutipada, the Guru (Bodhibhadra’s master), accepted him as a disciple. Dipankara stayed with him until he was eighteen. In this period, he made a thorough study of the scriptures. Later, he returned to Vikramasila Vihara to complete his study, but his thirst for knowledge was not quenched, so he went to the Mati Vihara in Vajrasana and became the disciple of Mahavinayadhara Silaraksita, the great Vinaya-pitaka scholar. He studied Vinaya-pitaka with him for two years. Thus, by the time he reached the age of 31, Dipankara Srijnana had already become a master of the three Pitakas and the Tantras, and an all-round scholar.  At Vikramasila, Dipankara had met and learned a lot from the disciples of Acarya Dharmapala. However, his wander lust was not satisfied. From Bodh-Gaya he went to the sea coast, perhaps to Tamralipti, the present Tamluk in the Midnapur district of West Bengal. Besides, Dipankara must have visited Sarnath (Rsipatan), Sravasti, Kusinara and other holy places before he set sail for Sumatra. Dipankara travelled to Sumatra while Vijayapala was the king of Magadha and Mahmud Ghaznavi invaded India (1023). Dipankara travelled for fourteen months and during this period he might have visited Burma and Malaysia also. No vestige of the Buddhist religion is left in Sumatra now except for the ruins of some old viharas, but when Dipankara went there, it was famous for Buddhist learning. It was usual for foreign monks on their way to India to stay in Sumatra for some time to acquire proficiency in Sanskrit. This is known from the account left by Chinese pilgrims four centuries earlier. At the age of forty-four, Dipankara Srijnana left Sumatra and returned to Vikramasila. By virtue of his extraordinary learning and ability, he became the chief among the 51 scholars and the leader of 108 temples in the Vikramasila Vihara.

(II)  Cuộc sống v� công việc của tôn giả A Để Sa tại Tây Tạng—The life and work of Atisa in Tibet: Cuộc sống v� công việc của ng� i A Để Sa tại Tây Tạng rất quan trọng cho sự phát triển Phật giáo tại nước nầy. Từ khi ông đến Tây Tạng thì Phật giáo nước nầy đã phát triển th� nh nhiều trường phái bản địa khác nhau. trong số nầy hình thức Phật giáo hỗn tạp v� chưa cải cách ban đầu được gọi l� Rnin-ma-pa hay l� trường phái Cũ với bốn tiểu phái chính. Các tín đồ của trường phái nầy thờ cúng Padmasambhava, xem đây l� người sáng lập v� l� đạo sư của họ, họ tin tưởng v� o sự ứng nghiệm của thần linh ma quỷ, họ thường được nhận biết qua chiếc mũ m� u đỏ. Các giáo lý cải cách của A Để Sa, dựa trên truyền thống Du Gi� do Di Lặc v� Vô trước sáng lập, dẫn đến sự hình th� nh của trường phái Bkah-gdams-pa bởi người đệ tử  người Tây Tạng của ông l� Hbrom-ston. Trường phái nầy có quan điểm tổng hợp của cả Tiểu Thừa lẫn Đại Thừa, buộc các tu sĩ phải sống độc thân v� không khuyến chuyện phù phép. Chính trên cơ sở của giáo lý nầy m� nh� cải cách vĩ đại của Tây Tạng l� Tông Khách Ba  v� o thế kỷ thứ 14, đã lập nên trường phái Dge-lugs-pa, qua sự gạn lọc những nghi thức cầu kỳ của Bkah-gdams-pa v� đang chiếm ưu thế trong Phật giáo Tây Tạng ng� y nay cả về thế tục lẫn tâm linh, qua sự kế vị của các vị Đạt Lai Lạt Ma (Dalai Lamas): The life and work of Atisa in Tibet are very important for the development of Tibetan Buddhism. From the time he came to Tibet, Tibetan Buddhism developed into different indigenous schools. In relation to these, the earlier heterogenous and unreformed type of Buddhism came to be called Rnin-ma-pa or the old school with four main sub-sects. The followers of this schol worship Padmasambhava as their founder and Guru, believe in the fulfilment of both the divine and the demoniacal, and are generally recognized as such by their red caps. Atisa’s reformed teachings, based upon the Yogacara traditions founded by Maitreya and Asanga, led to the establishment of the Bkah-gdams-pa school by his Tibetan disciple, Hbrom-ston. It took a synthetic view of the teachings of both Hinayana and Mahayana, enforced celibacy upon the monks and discouraged magic practices. It was on the authoritative basis of this doctrine that the great Tibetan reformer, Tson-kha-pa, founded in the 14th century A.D. the Dge-lugs-pa sect, which purified the Bkah-gdams-pa of much of its elaborate ritualism and today dominates Tibetan Buddhism both temporarily and spiritually, through the religious succession of the Dalai Lamas, of whom the fourteenth is now the head of this theocracy. 

A Địa Mục Đắc Ca: Atimuktata (skt)—Acacia flowers.

A Điên Để Ca: Atyamika (skt)—Tất Cánh—Không có cứu cánh để th� nh Phật—Endless—At the end there is no mind for attaining Buddhahood.

A Gi� :

1)      Nước: Arhya or Argha (skt)—Water.

2)      Nghi thức dâng nước thơm trong các buổi lễ: Ceremonial water, e.g. offerings of scented water, or water containing fragrant flowers in ceremonies. 

A Gi� Đ� : Agada (skt)—A Yết Đ� —Một thứ thuốc phòng ngừa v� trị mọi thứ bệnh, mọi thứ độc—Free from disease, an antidote, a medicine that entirely rids of disease, elixir of life, universal remedy (phổ khử).

A Gi� Đ� m: Aghana (skt)—Không rắn, không đặc—Not solid, not dense.

A Gi� La Gi� : Angaraka (skt)—Hỏa tinh—The planet Mars; a star of ill omen; a representation in the Garbhadhatu.

A Gi� Lâu: Aguru or Agaru (skt).

1)      Một loại trầm hương: Fragrant aloe-wood; the incense that sinks in water.

2)      Tên của một ngọn núi: Name of a mountain.

A Gi� Lợi Da: Acarya (skt)—A X� Lê—Giáo Thọ—Spiritual teacher—Master—Preceptor.

**   For more information, please see Acarya in Sanskrit/Pali-Vietnamese Section and Ngũ Chủng A X� Lê in Vietnamese-English Section.

A Gi� Ma: Agama (skt)—See A H� m Kinh.

A Gi� Phôi: Cái bình hay cái bát—The vase or bowl.

A Ha Ha: Ahaha (skt)—Âm thanh của tiếng cười—Sound of laughter.

A H� m: Agama (skt)—A Cấp Ma—A H� m Mộ.

(A)  Tên gọi chung của Kinh Tiểu Thừa—A collection of doctrines, general name for the Hinayana scriptures.

(B)  Nghĩa của A H� m—The meanings of Agama:

1)      Pháp Quy: Muôn pháp đều quy về nơi đây m� không sót—The home or collecting-place of the Law or Truth.

2)      Vô Tỷ Pháp: Diệu pháp không gì sánh bằng—Peerless Law.

3)      Thú Vô: Ý chỉ được nói ra cuối cùng không theo về đâu cả—Ultimate or absolute truth.  

A H� m Bộ: See Hinayana in Sanskrit/Pali-Vietnamese Section.

A H� m Kinh: Gồm bốn bộ—Agama (skt) sutras. There are four Agama sutras:

1)      Trường A H� m: Dirghagama (skt)—Tập hợp những kinh văn d� i, 22 quyểnLong Treatises on cosmogony, 22 books.

2)      Trung A H� m: Madhya-agama (skt)—Tập hợp các kinh văn không d� i không ngắn, 60 quyển—Middle treatises on metaphysics, 60 books.

3)      Tạp A H� m: Samyuktagama (skt)—Hổn hợp của 3 loại A H� m kia, 50 quyển—Miscellaneous treatises on abstract contemplation, 50 books.

4)      Tăng Nhứt A H� m: Ekottaragama (skt)—Sưu tập số của Pháp Môn, 51 quyển—Numerical treatises subjects treated numerically, 51 books. 

**   For more information, please see Tứ A

H� m in Vietnamese-English Section, and Agama in Sanskrit/Pali-Vietnamese Section.

A H� m Thời: Một trong năm thời  thuyết pháp của Đức Phật. Thời Đức Thế Tôn nói về kinh A H� m (Lộc Uyển Thời) trong khoảng 12 năm tại vườn Lâm Tỳ Ni—One of the five periods, the period when the Buddha taught Hinayana doctrine in the Lumbini garden during the first twelve years of his ministry.

A Hô: Ahu (skt)—Tán thán từ—Aho! An interjection. 

A Hô Địa Ngục: The hell of groaning—See Địa Ngục (4).

A Hồng: Ahum (skt)—Hai âm “A” v� “Hum” l� căn bản của hết thảy mọi âm thanh v� chữ viết (muôn đức như cát sông Hằng đều bao quát trong hai âm nầy). “A” l� sự bắt đầu phát ra âm thanh, “Hum” l� sự chấm hết của hơi thở hít v� o. Chữ “A” l� Đức Tỳ Lô Giá Na, “Hum” l� Đức Kim Cang Tát Đỏa, chữ “A” l� Bồ Đề Tâm, “Hum” l� Niết B� n, “A” l� tuyệt đối hay chân đế, “Hum” l� hiện tượng hay thế tục—The supposed foundation of all sounds and writing, “A” being the open and “hum” the closed sound. “A” is the seed of Vairocana, “hum” that of Vajrasattva, “A” being the bodhicitta and “hum” the nirvana, and both have other indications. “A” represents the absolute, “hum” the  particular, or phenomenal.

A Kiệt Đa: Agastya (skt).

1)      Vòm Sao Canopus: The star Canopus

2)      Tiếng Sét: Lightning.

A Kiệt Đa Tiên: Agastya-rsi (skt)—Theo Kinh Niết B� n, A Kiệt Đa l� một vị Tiên có sức thần thông dừng nước sông Hằng trong 12 năm, bằng cách cho dòng nước ấy chảy v� o một trong hai lổ tai của ông—According to the Nirvana sutra, agastya was one of the genii, who stopped the flow of the Ganges for twelve years by allowing it run into one of his ears.

A Kỳ Đa: See Ajita in Sanskrit/Pali-Vietnamese Section.

A Kỳ Nễ: Agni (skt)—A Kỳ Ni.

1)      Lửa: Fire.

2)      Thần Lửa: Vị Thần tối cao trong các vị thần trong thần thoại Ấn Độ—The fire-deva.

A Kỳ Ni: Agni (skt)—See Ác Ký Ni, and A Kỳ Nễ.

A La Ca: Arka (skt)—A Ca—A Gi� —Hoa trắng—White flower.

A La Gi� : Raga (skt).

·        Tham muốn: Desire.

·        Cảm thọ: Feeling.

·        Xan tham: Greed.

·        Giận dữ: Anger.

A La Ha: Arahant (p)—Arhat (skt)—Ứng Cúng, một trong những danh hiệu của Đức Phật—One of the titles of Buddha, the arhan who has overcome mortality—See A La Hán.

A La Hán: Arhat (skt)—Arahat (p)—Arahant (p)—The perfect one—The worthy one—The perfect understanding one—A saintly man.

(I)     Nghĩa của A La Hán—The meanings of Arhat:

1)      Một trong những quả vị trên bước đường tu tập—One of the fruitions of the path of cultivation—See A La Hán Quả in Vietnamese-English Section.

2)      Vô Học (Bất Học): No longer learning.

3)      Theo Thượng Bộ, A La Hán l� một bậc ho� n thiện ho� n mỹ; nhưng theo Đại Chúng Bộ, A La Hán chưa phải l� bậc ho� n mỹ, họ vẫn còn bị những nghi hoặc quấy nhiễu v� vẫn còn rất nhiều điều chưa được liễu giải. Chính vì thế m� Phật Giáo Đại Thừa khuyên Phật tử không nên đề cao lý tưởng A La Hán. Thay vì vậy, nên noi gương những bậc đã hiến trọn đời mình, đã hy sinh tự ngã v� không ngừng cố gắng nhằm đạt đến mục đích cứu độ chúng sanh cũng như cảnh giới của chư Phật—According to the Sthaviras, Arhats are perfect beings; but according to the Mahasanghikas, Arhats are not perfect, they are still troubled by doubts and are ignorant of many things.  Thus, Mahayana Buddhism advises Buddhists not to hold up Arhats as ideals. Rather those should be emulated as ideals who during aeons of self-sacrifice and continuous struggle to save sentient beings and to attain Buddhahood.  

4)      A-la-hán còn có ba nghĩa—Arhat still has three meanings:

a.       Ứng Cúng: Người xứng đáng được cúng dường—Worthy of offerings—Worthy of worship, or respect.

b.      Bố Ma: Sát Tặc—Phá si—Người đã tiêu diệt hết ma chướng não phiền—Killer of the demons of ignorance—Slayer of the enemy.

c.       Vô sanh: Không còn tái sanh vì đã diệt hết nghiệp luân hồi sanh tử—Without birth—Not to be reborn, having destroyed the karma of reincarnation. 

(II)  Những lời Phật dạy về A La Hán trong kinh Pháp Cú—The Buddha’s teachings on Arhat in the Dharmapada Sutra:

1)      Người đã giải thoát hết thảy, đã dứt hết thảy buộc r� ng, l� người đi đường đã đến đích—There is no more suffering for him who has completed the journey; he who is sorrowless and wholly free from everything; who has destroyed all fetters (Dharmapada 90).

2)      Kẻ dũng mãnh chánh niệm, tâm không ưa thích tại gia, ví như con ngỗng khi ra khỏi ao, chúng bỏ lại cái nh� ao hồ của chúng không chút nhớ tiếc—The mindful exert themselves, they do not enjoy in an abode; like swans who have left their pools without any regret (Dharmapada 91).

3)      Những vị A-la-hán không chất chứa t� i sản, biết rõ mục đích sự ăn uống, tự tại đi trong cảnh giới  “không, vô tướng, giải thoát” như  chim bay giữa hư không—Arhats for whom there is no accumulation, who reflect well over their food, who have perceived void, signless and deliverance, and their path is like that of birds in the air  which cannot be traced (Dharmapada 92).

4)      Những vị A-la-hán, dứt sạch các hoặc lậu, không tham đắm uống ăn, tự tại đi trong cảnh giới “không, vô tướng, giải thoát” như chim bay giữa hư không—Arhats whose afflictions are destroyed, who are not attached to food, who have perceived void, signless and deliverance, and their path is like that of birds in the air which cannot be traced (Dharmapada 93).

5)      Những vị A-la-hán đã tịch tịnh được các căn, như tên kỵ mã đã điều luyện được ngựa l� nh, nên không còn phiền não ngã mạn v� được các h� ng nhơn thiên kính mộ—The gods even pay homage to Arhats whose senses are subdued, like steeds well-trained by a charioteer, those whose pride and afflictions are destroyed (Dharmapada 94).

6)      Những vị A-la-hán đã bỏ hết lòng sân hận, tâm như cõi đất bằng, lại chí th� nh kiên cố như nhân đ� yết la, như ao báu không bùn, nên chẳng còn bị luân hồi xoay chuyển—Like the earth, Arhats who are balanced and well-disciplined, resent not. He is like a pool without mud; no new births are in store for him (Dharmapada 95). 

7)      Những vị A-la-hán ý nghiệp thường vắng lặng, ngữ nghiệp h� nh nghiệp thường vắng lặng, lại có chánh trí giải thoát, nên được an ổn luôn—Those Arhats whose mind is calm, whose speech and deed are calm. They have also obtained right knowing, they have thus become quiet men (Dharmapada 96). 

8)      Những vị A-la-hán chẳng còn phải tin ai, đã thấu hiểu đạo vô vi, dứt trừ vĩnh viễn nguyên nhân, cùng quả báo r� ng buộc, lòng tham dục cũng xa lìa. Chính đó l� bậc Vô thượng sĩ—The man who is not credulous, but knows the uncreated, who has cut off all links and retributions, and renounces all desires. He is indeed a supreme man (Dharmapada 97).

9)      Dù ở xóm l� ng, dù ở rừng núi, dù ở đất bằng, dù ở gò trủng, dù ở biển cả hay đất khô, dù ở bất cứ chốn n� o m� có vị A-la-hán, thì ở đó đầy dẫy cảnh tượng yên vui—In a village or in a forest, in a valley or on the hills, on the sea or on the dry land, wherever Arhats dwell, that place is delightful (Dharmapada 98).

10)  Lâm dã l� cảnh rất vui đối với vị A-la-hán, nhưng người đời chẳng ưa thích, trái lại dục lạc l� cảnh ưa thích đối với người đời, vị A-la-hán lại lánh xa—For Arhats, delightful are the forests, where common people find no delight. There the passionless will rejoice, for they seek no desires nor sensual pleasures (Dharmapada 99).

A La Hán Ha: Arhat (skt)—See A La Ha and A La Hán.

A La Hán Hướng: Một trong bốn hướng. Bậc Thánh của Bất Ho� n tiến lên cắt đứt mọi t� n dư phiền não m� hướng đến quả A La Hán—The direction leading to arhatship, by cutting off all illusion in the realms of form and beyond form.

** For more information, please see Tứ Thánh

     Quả. 

A La Hán Quả: Ariyaphalam (p)—Arahattvaphala (skt)—Người đã đạt được Thánh quả vị thứ tư, không còn tái sanh. Sau khi chết người ấy v� o Niết b� n. Đây l� quả vị cao nhất cho các h� ng Thanh văn.  A La Hán l� một vị Thánh đã giải thoát khỏi luân hồi sanh tử, bằng cách sống đời tịnh hạnh đúng theo lời Phật dạy. Đây l� mục tiêu tối thượng của trường phái Theravada, đối lại với quả vị Bồ Tát trong trường phái Đại thừa—Arahanthood—The fruition of arahantship—The fruit of Arhat discipline—Who attains the fourth stage of Sainthood, and is no more reborn anywhere. After his death he attains Parinirvana. The highest rank attained by Sravakas. An Arhat is a Buddhist saint who has attained liberation from the cycle of Birth and Death, generally through living a monastic life in accordance with the Buddha’s teachings. This is the supreme goal of Theravada practice, as contrasted with Bodhisattvahood in Mahayana practice.

A La La: Arada-kalama (skt)—Alara-kalama (p)—A La La l� tên vị đạo sĩ m� thái tử Sĩ Đạt Đa đã đến hỏi đạo giải thoát ngay sau khi Ng� i rời ho� ng cung xuất gia để trở th� nh nh� tu khổ hạnh. Người ta nói đạo sĩ A La La l� một triết gia theo phái Số Luận v� sống gần th� nh Tỳ Xá Ly, nay l� th� nh phố Besarh trong quận Muzzaffapur, tiểu bang Bihar, vùng đông bắc Ấn Độ—The name of the hermit to whom Prince Siddhartha visited and asked about the enlightenment immediately after he left his royal palace and became an ascetic. Arada-kalama is said to have been a Samkhya philosopher and to have lived near the Vesali city, modern Besarh in the Muzzaffapur district of Bihar state in the northeast India.

A Lại Da: Alaya-vijnana (skt)—See A Lại Da Thức.

A Lại Da Ngoại Đạo: Một trong 30 loại ngoại đạo, xem A Lại Da l� một chất liệu truờng tồn, sáng tạo v� chứa đựng tất cả. Khi được xem như l� hiện tượng, thì A Lại Da bao trùm khắp vũ trụ—The alaya heresy, one of the thirty heretical sects which considered the alaya is a sort of eternal substance or matter, creatives and containing all forms; when considered “unrolled,” or phenomenal, it fills the universe. It seems to be of the nature of materialism as opposed to the idealistic conception of the Alaya-vijnana.

A Lại Da Thức: Alaya-vijnana (skt)—A Lợi Da—A Lê Da—A Lạt Da.

(I)     Theo Keith trong Trung Anh Phật Học Từ Điển của Giáo Sư Soothill, A Lại Da Thức được diễn dịch như sau—According to Keith in The Dictionary of Chinese-English Buddhist terms composed by Professor Soothill, Alaya-vijnana is interpreted as:

1)      A Đ� n Na Thức: Adana-vijnana—See Chấp Trì Thức.

2)      Bản Thức: Gốc rễ của chư pháp—Original mind, because it is the root of all things.

3)      Chấp Trì Thức: Nó giữ lấy tất cả các nhân thiện ác v� giữ cho thân thể của hữu tình chúng luôn luân lưu trong luân hồi sanh tử—It holds together, or is the seed of another rebirth, or phenomena, the causal nexus. 

4)      Dị Thục Thức: Gọi l� Dị Thục Thức vì nó chứa đựng v� l� m chín mùi những thiện ác nghiệp, từ đó có thể dẫn đến luân hồi sanh tử—It contains good and bad karma which in turns produces the rounds of mortality.

5)      Đệ Bát Thức: Thức cuối cùng trong tám thức—It is the last of the eight vijnanas.

6)      Đệ Nhất Thức: Đệ nhất thức từ gốc trở về ngọn (tầm quan trọng đệ nhất của A Lại Da Thức)—The prime or supreme mind or consciousness.

7)      Hiện Thức: Chư pháp đều hiển hiện trên bản thức—Manifested mind, because all things are revealed in or by it.

8)      Hữu Tình Căn Bản Chi Tâm Thức: Tâm thức căn bản của lo� i hữu tình—The fundamental mind-consciousness of conscious beings, which lay hold of all the experiences of the individual life.

9)      Chủng Tử Thức: Chủng tử thứ cơ bản vì từ đó m� phát sanh ra mọi pháp, mọi vật; giống như từ hạt giống nầy m� sanh ra cây cối hoa quả—Seeds mind, because from it spring all individualities, or particulars.

10)  Sở Tri Y Thức: Gọi l� Sở Tri Y thức vì nó l� cơ sở cho mọi pháp thiện ác dựa v� o—Alaya-vijnana is the basis of all knowledge.

11)  T� ng thức—Store Consciousness:

a)      Tiềm thức hay tạng thức, thức thứ tám hay Nghiệp thức. Tất cả nghiệp được th� nh lập trong hiện đời v� quá khứ đều được t� ng trữ trong A Lại Da thức—A Lại Da thức h� nh xử như nơi tồn chứa tất cả những dữ kiện được Mạt Na thức thâu thập. Khi một sinh vật chết thì bảy thức kia sẽ chết theo, nhưng A-Lại-Da thức vẫn tiếp tục. Nó l� quyết định tối hậu cho cho sự đầu thai trong lục đạo—Alaya consciousness—Eighth consciousness—The storehouse consciousness—Karma respiratory—The all-conserving mind—All karma created in the present and previous lifetime is stored in the Alaya Consciousness—This is like a storage space receiving all information collected in the Mana consciousness. When a sentient being dies, the first seven consciousnesses die with it, but the Alaya-Consciousness carries on. It is the supreme ruler of one existence which ultimately determines where one will gain rebirth in the six realms of existence.

b)      T� ng thức l� nơi tích lũy—The storehouse-consciousness is a place where stores:

·        Tất cả những ấn tượng: All impressions.

·        Tất cả những hạt giống ký ức: All memory-seeds.

·        Tất cả những hạt giống nghiệp: All karmic seeds.

12)  Tâm Thức: Tâm l� tên khác của a Lại Da Thức vì cả hai đều tích tụ các hạt giống của chư pháp v� l� m cho chúng khởi lên—Mind is another name for Alaya-vijnana, as they both store and give rise to all seeds of phenomena and knowledge.

13)  Trạch Thức: L� nh� ở của các hạt giống—Abode of consciousness.

14)  Vô Cấu Thức: Cực thanh tịnh thức ở bậc “Như Lai Địa,” nơi nương tựa của các pháp vô lậu—Unsullied consciousness when considered in the absolute, i.e. the Tathagata.

15)  Vô Một Thức: Tất cả các chủng tử không bị mất mát (không mất, không tan)—Inexhaustible mind, because none of its seeds, or products is lost (non-disappearing, perhaps non-melting).

16)  Như Lai Tạng: Tathagata-garbha (skt)—See Như Lai Tạng. 

(II)  Theo Giáo Sư Junjiro Takakusu trong Cương Yếu Triết Học Phật Giáo, khi vạn vật phản chiếu trong tâm trí ta, thì thế lực phân biệt hay tưởng tượng của tâm ta sẽ sẳn s� ng hoạt động ngay. Đây gọi l� “thức” (vijnana). Chính vì thức kết hợp với tất cả yếu tố phản chiếu, t� ng chứa chúng, nên được gọi l� A Lại Da Thức hay “thức tạng.” Tạng thức chính nó l� sự hiện hữu của tập hợp nhân quả v� những tâm sở thanh tịnh hoặc nhiễm ô, được tập hợp hay lẫn lộn với chúng theo tương quan nhân quả. Khi tạng thức bắt đầu hoạt động v� bước xuống thế giới thường nhật nầy, thì chúng ta có hiện hữu đa dạng vốn chỉ l� thế giới tưởng tượng. Tạng thức, vốn l� chủng tử thức, l� trung tâm ý thức; v� thế giới do thức biểu hiện l� môi trường của nó. Chỉ có ở nơi sự giác ngộ viên mãn của Phật, thức thanh tịnh mới bừng chiếu lên. Tịnh thức nầy có thể tẩy sạch phần ô nhiễm của tạng thức v� còn khai triển thế lực trí tuệ của nó. Thế giới của tưởng tượng v� thế giới hỗ tương liên hệ được đưa đến chân lý chân thật, tức Viên Th� nh Thật tánh (parinispanna). Sau khi đạt đến đó, chủng tử tạng, tức l� thức, sẽ biến mất v� cuối cùng đưa đến trạng thái nơi m� chủ thể v� đối tượng không còn phân biệt. Đấy l� vô phân biệt trí (avikalpa-vijnana). Trạng thái tối hậu l� Vô Trụ Niết B� n (apratisthita-nirvana) nghĩa l� sự th� nh tựu tự do ho� n to� n, không còn bị r� ng buộc ở nơi n� o nữa—According to Prof. Junjiro Takakusu in The Essentials of Buddhist Philosophy, when all things are reflected on our mind, our discriminating or imaginating power is already at work. This called our consciousness (vijnana). Since the consciousness co-ordinating all reflected elements stores them, it is called the store-consciousness or ideation-store. The ideation-store itself is an existence of causal combination, and in it the pure and tainted elements are causally combined or intermingled. When the ideation-store begins to move and descend to the everyday world, then we have the manifold existence that is only an imagined world. The ideation-store, which is the seed-consciousness, is the conscious center and the world manifested by ideation is its environment. It is only from the Buddha’s Perfect Enlightenment that pure ideation flashed out. This pure ideation can purify the tainted portion of the ideation-store and further develop its power of understanding. The world of imagination and the world of interdependence will be brought to the real truth (parinispanna). This having been attained, the seed-store, as consciousness, will disappear altogether and ultimately will reach the state where there is no distinction between subject and object. The knowledge so gained has no discrimination (Avikalpa-vijnana). This ultimate state is the Nirvana of No Abode (apratisthita-nirvana), that is to say, the attainment of perfect freedom, not being bound to one place. 

(III)            Theo Bồ Tát Mã Minh trong Đại Thừa Khởi Tín Luận v� Nhiếp Luận Tông, A Lại Da thức l� nơi hòa hợp chân vọng. Khi nó trở nên thanh tịnh v� không còn ô nhiễm, nó chính l� “Chân Như.”—According to Asvaghosa Bodhisattva in the Awakening of Faith and the Samparigraha, the Alaya or store id the consciousness in which the true and the false unite. When Alaya Consciousness becomes pure and taintless, it is Tathata (Thusness).

A Lại Da Thức Tam Chủng Cảnh: The three categories of the Alayavijnana.

1)      Chủng tử: Sinh ra hạt giống của tất cả hiện h� nh pháp hữu lậu v� vô lậu—The seed, or cause, of all phenomena—See Chủng Tử.

2)      Ngũ Căn: The five organs of sensation—See Ngũ Căn.

3)      Khí Giới: Quả báo của tất cả chúng sanh (núi, sông, cây, cỏ, khí cụ, ăn uống, vân vân)—The material environmenton which they depend.

A Lê Da: Arya (skt)—A Li Da—A Li Dã—A Lược—A Di—Thánh giả, Thánh nhân hay tôn giả (người đã ra khỏi cảnh khổ)—Loyal, honourable, noble—A man who has thought on the four chief principles of Buddhism and lives according to them.

a)      Thánh: Sage—Sacred—Saintly.

b)      Tôn: Honourable. 

A Lê Da Đ� Sa: Aryadasa (skt)—Một vị sư của trường phái Đại Chúng Bộ—A monk of the Mahasanghikah.

A Lê Da Phạt Ma: Aryavarman (skt)—Một vị sư nổi tiếng của phái Đại Chúng Bộ, tác giả của bộ A Tỳ Đạt Ma Luận Giải hay Vi Diệu Pháp Luận Giải—A famous monk of the Sarvastivadin school, author of a work on the Vaibhasika philosophy.

A Lê Da Tư Na: Aryasena (skt)—Một vị sư nổi tiếng của trường phái Đại Chúng Bộ—A famous monk of the Mahasanghikah.

A Lê Nghi: Alingi (skt).

1)      Ôm ấp: To embrace.

2)      Cái trống nhỏ: A small drum.

3)      Một loại thiền Mật giáo: A kind of esoteric meditation.

A Lê Thụ: Arjaka (skt)—Một loại cây có hoa thơm—A tree with white scented flowers, said to fall in seven parts, like an epidendrum.

A Lợi Da: Alaya (skt)—See A Lại Da Thức.

A Lợi Da Đa La: Arya-tara or Aryavalokitesvara (skt)—Một trong những danh hiệu của Đức Quán Âm—One of the titles of Kuan-Yin.

A Lợi Ni: Alni or Arni (skt)—Theo Eitel trong Trung Anh Phật Học Từ Điển, Arni l� một phần của vương quốc cổ Tukhara, tọa lạc nơi nguồn của dòng Oxus—According to Eitel in The Dictionary of Chinese-English Buddhist Terms, Arni was a kingdom which formed part of ancient Tukhara, situated near to the source of the Oxus.

A Lợi Sa: Arca (skt)—Có liên hệ đến Tiên nhân hay Thánh nhân; đặc biệt chân ngôn th� nh tựu của các bậc cổ tiên được ghi lại bằng kệ—Connected with the rsi, or holy men; especially their religious utterences in verse.

A Lợi Sa Kệ:

1)      Chân ngôn th� nh tựu của các bậc cổ tiên Thánh hiền: The utterances of the rsi or holy ment written in verse.

2)      Danh hiệu của Đức Phật: A title of a Buddha.

A Lợi Sa Trụ Xứ: Trụ xứ hay th� nh tựu cao nhất—Perfection or the highest position of achievement.

A Lộ Ba: Rupya (skt)—Bạc—Silver.

A Lộc Lộc Địa: Nơi m� tất cả mọi thứ đều diễn biến tốt đẹp theo như ý muốn—A land where all goes smoothly along at will.

A-Luyện-Nhã Tỳ Kheo: Aranya-bhiksu (skt)—Lâm Tăng hay Sơn Tăng, vị Tỳ Kheo sống độc cư trong rừng—A forest Bhiksu—A monk who lives a solitary life in the forest.

A Lư Na: Aruna (skt)—A Lưu Na.

1)      M� u đỏ ửng: Ruddy.

2)      M� u ửng hồng của rạng đông: Dawn-colour.

3)      Lửa: Fire.

4)      Hỏa tinh: Mars.

5)      Hướng nam: South.

A Lư Na Bạt Để: Loại nhang có m� u đỏ—A  red-coloured incense.

A Lư Na Hoa: Aruna-kamala (skt)—Bông sen đỏ—The red lotus.

A Ma: Amba (skt)—Mẹ, một danh hiệu tôn kính—Mother, a title of respect.

A Ma Đa Đa: Mẹ cha—Mother and father.

A Ma La: Amala (skt).

1)      Vô cấu: Unstained—Spotless.

2)      Thanh Tịnh: Pure.

3)      Thường Hằng: Không thay đổi—Permanent and unchanging.

A Mạt La: Amala (skt)—See Am Ma La.

A Mật Lý Đa: Amrta (skt)—Mật Hoa—Nectar—Ambrosia.

A Mật Lý Đa Quân Tr� Lợi: Một trong ngũ Minh Vương—One of the five rajas.

A Mục Khư: Amogha (skt)—See A Mục Khư Bạt Chiết La.

A Mục Khư Bạt Chiết La: Amogha or Amoghavajra (skt)—Vị Tăng tên Bất Không Kim Cang (Amoghavajra), người Bắc Ấn, đệ tử của trường phái Mật Giáo Phổ Hiền. Ng� i Kim Cang Trí rất nổi tiếng v� đã sáng lập ra trường phái Mật Giáo Du Gi� ở Trung Quốc v� o khoảng những năm 719-720 sau Tây Lịch. Bất Không kế thừa lãnh đạo trường phái nầy v� o năm 732. Trong cuộc h� nh hương xuyên Ấn v� Tích Lan từ năm 741 đến 746, ông đã mang về Trung Quốc 500 quyển kinh luận; giới thiệu phương pháp chuyển ngữ mới từ Phạn sang Hoa ngữ, ông đã xuất bản 108 tác phẩm. Ông l� người có công trạng giới thiệu ng� y lễ Vu Lan Bồn, ng� y rằm tháng bảy v� o truyền thống Trung Quốc. Ông l� người đại diện chính của Phật giáo Mật Tông ở Trung Hoa, hoằng hóa rộng rãi qua ba triều vua nh� Đường, được phong danh hiệu Quốc Sư. Ông thị tịch v� o năm 774—Amoghavajra, a monk from northern India, a follower of the mystic teachings of Samantabhadra. Vajramati is reputed to have founded the Yogacarya or Tantric school in China about 719-720 A.D. Amogha succeeded him in its leadership in 732. From a journey through India and Ceylon from 741 to 746, he brought back to China more than 500 sutras and sastras; introduced  a new form for transliterating Sanskrit and published 108 works. He is credited with the introduction of the Ullambana festival of All Souls, 15th of 7th moon. He is the chief representative of Buddhist mysticism in China, spreading it widely through the patronage of three successive emperors during the T’ang dynasty. He died in 774 and was given a title of a Minister of State.      

A Na: Ana (skt)—Hít v� o (thở v� o)—Inhalation.

A Na Ba Na: Anapana (skt)—Sổ tức quán—Breathing  meditation (exhalation and inhalation)—See Quán Sổ Tức.

A Na Gi� Mê: Anagamin (skt)—Bất Lai—Non-coming—Bất Ho� n—Non-returning—See Anagamin in Sanskrit/Pali-Vietnamese Section and A Na H� m in Vietnamese-English Section.

A Na H� m: Bất Lai, người không còn trở lại, người đã được miễn trừ khỏi dòng sanh tử. Bất lai l� quả vị thứ ba trong bốn Thánh quả vị của   trường phái Tiểu thừa, người không còn tái sanh trong thế giới nầy nữa. Sau khi lâm chung thì người ấy sẽ vãng sanh Tịnh Độ hay v� o cõi trời sắc giới v� vô sắc giới cho đến khi đạt được quả vị A La Hán hay niết b� n—Anagamin—One who does not return—One exempt  from transmigration—Never-Returner—Who attains the third stage of Sainthood in Hinayana schools, who is no more reborn in this world. After death he is born in the Pure Lands (Abodes) or in the rupa or arupa heavens until he attains Arhatship or nirvana—See Tứ Thánh Quả (B) (3) in Vietnamese-English Section.

A Na H� m Hướng: Nguời tu h� nh hướng về quả vị A Na H� m (hướng v� o quả bất lai m� tu h� nh l� hướng thứ ba trong bốn hướng)—One who is aiming at the Anagamin or the fruit of non-returning.

** For more information, please see Tứ Hướng

     (3) and Tứ Thánh Quả (3).

A Na H� m Quả: Quả vị thứ ba trong bốn quả vị Thánh (Tiểu Thừa)—The third of the four fruits (Hinayana)—See Tứ Thánh Quả (3). 

A Na Luật: Aniruddha (skt)—See A Nậu Lâu Đ� .

A Na Tha Tân Đồ Đ� : Anathapindada (skt)—A Na Đ� Tân Đồ Đ� —Một trưởng giả gi� u có trong th� nh Sravasti, nổi tiếng về tánh tình h� o phóng hay giúp đở người nghèo, v� sự cúng dường Kỳ Thọ Cấp Cô Độc Viên cho Đức Phật. Tên của ông l� Tu Đạt Đa v� vợ l� Tỳ Xá Khư—A wealthy elder of Sravasti, famous for liberality to the needy, and his gift of the Jetavana with its gardens and buildings to the Buddha. His original name was Sudatta and his wife Visakha.

**   For more information, please see Cấp Cô Độc in Vietnamese-English Section and Anathapindada in Sanskrit/Pali-Vietnamese Section.

A Nã: Anu (skt)—Phân tử hay th� nh phần gồm bảy nguyên tử—Minute—Infinitesimal—The smallest aggregation of matter—A molecule consisting of seven atoms.

A Nan Bồ Đề Thụ: Còn gọi l� cây Bồ Đề A Nan, vì chính ng� i A Nan đã trồng nó. Trong thời Đức Phật còn tại thế, thiện tín đến thăm viếng Phật đều mang theo bông hay những tr� ng hoa để cúng dường. Trong những lúc Đức Phật đi vắng thì thiện tín đặt những thứ hoa ấy trước cửa tịnh thất của Phật rồi ra về. Trưởng giả Cấp Cô Độc thấy vậy thỉnh cầu Đại Đức A Nan bạch với Phật tìm một nơi  n� o khác để thiện tín có thể đến lễ bái cúng dường trong lúc Đức Phật đi chu du hoằng pháp. A Nan bèn bạch với Đức Phật cho phép ông lấy một hạt Bồ Đề gieo th� nh cây ngay trước cổng tịnh xá l� m biểu tượng của Phật cho thiện tín đến lễ bái cúng dường khi Phật bận đi hoằng hóa phương xa. Cây Bồ Đề ấy đến nay vẫn còn v� được gọi l� “cây Bồ Đề A Nan”—Ananda Bodhi Tree, so called because it was Venerable Ananda who was responsible for the planting of the tree. In the absence of the Buddha, devout followers, who used to bring flowers and garlands, laid them at the entrance to the fragrant chamber and departed with much rejoicing. Anathapindika heard of it and requested Venerable Ananda to inquire from the Buddha whether there was a possibility of finding a place where his devotees might pay obeisance to the Buddha when he is away on his preaching tours. Venerable Ananda mentioned this matter to the Buddha and asked if he might bring a seed from the great Bodhi Tree and plant at the entrance to Jetavana, as a symbol of the Buddha for people to pay homage when the Buddha was on his preaching tours. The Buddha agreed. The tree that sprang up in that place was known as the Ananda-Bodhi. 

A Nan Đ� : Ananda (skt & p)—Hoan Hỷ.

(I)     A Nan l� con vua Hộc Phạn (em trai của vua Tịnh Phạn). A Nan l� em ruột của Đề B� Đạt Đa. Ông được biết đến như l� Thiện Hoan Hỷ vì khi ông sanh ra mang lại hoan hỷ cho mọi người nên mới được đặt tên l� A Nan. Ng� i l� em họ của Phật Thích Ca  v� cũng l� một trong thập đại đệ tử của Ng� i. Hai năm sau ng� y Phật th� nh đạo, A Nan đã cùng với năm vị ho� ng thân khác của dòng Thích Ca (Anuruddha, Devadatta, Bhaddiya, Bhagu, v� Kimbala) đã xin xuất gia với Đức Phật. Khi Đức Phật được 55 tuổi ông A Nan đã theo l� m thị giả cho Ng� i trên hai mươi năm. A Nan nổi tiếng nhờ trí nhớ xuất sắc, có khả năng nhớ từng chữ trong những thời thuyết giảng của Phật, rồi sau nầy được trùng tụng th� nh kinh điển. Ông được chọn trùng tụng về Kinh điển trong lần Đại hội kết tập kinh điển đầu tiên (4 tháng sau ng� y Phật nhập diệt). Người ta nói chính ng� i A Nan đã đọc thuộc lòng những b� i thuyết pháp của Đức Phật m� về sau được ghi lại th� nh Kinh Tạng.  Ng� i l� vị Tổ thứ hai sau Đại Ca Diếp. Nguời ta nói ng� i A Nan chứng đạo sau khi Phật đã nhập diệt v� ông sống đến 120 tuổi. Phật thọ ký cho ng� i sau nầy th� nh Phật hiệu l� Sơn Hải Tự Tại Thông Vương Phật—Ananda was the son of Dronodana-raja (a younger brother of King Suddhodana). Ananda was a younger brother of Devadatta. He was known as Sundarananda or Beautiful Nanda, as he was born bringing happiness to all his kinsfolk, he was named Ananda. He was a cousin of Sakyamuni and one of the Buddha’s ten great disciples. In the second year of the Buddha’s ministry, Ananda entered the Sangha together with the other Sakya Nobles (Anuruddha, Devadatta, Bhaddiya, Bhagu, and Kimbala). When the Buddha was fifty-five years old, Venerable Ananda became his chief attendant (he was personal attendant to the Lord Buddha for more than twenty years). Ananda volunteered to become a personal attendant for Lord Buddha on condition the Buddha would grant the following eight things:

1)      Đức Phật không ban cho ng� i những bộ y m� thiện tín đã dâng cúng cho Phật: The Buddha should not give him robes which people offered to the Buddha.

2)      Đức Phật không ban cho ng� i vật thực m� thiện tín đã cúng dường cho Phật: The Buddha should not give him food which people offered to the Buddha.

3)      Đức Phật không cho phép ng� i cùng ở trong một tịnh thất với Phật: The Buddha should not allow him to dwell in the same fragrant chamber.

4)      Đức Phật không cho phép ng� i đi cùng với Đức Phật những nơi n� o m� thí chủ thỉnh Đức Phật: The Buddha should not take him with him wherever the Buddha is invited.

5)      Đức Phật sẽ hoan hỷ cùng ng� i đi đến nơi n� o m� thí chủ thỉnh ng� i đến: The Buddha should kindly go with him wherever he is invited.

6)      Đức Phật hoan hỷ cho phép ng� i được tiến dẫn những vị khách từ phương xa đến viếng Phật: The Buddha should give him permission to introduce visitors that come from afar to see the Buddha.

7)      Đức Phật hoan hỷ cho phép ng� i đến bạch Đức Phật mỗi khi có điều ho� i nghi phát sanh: The Buddha should kindly grant him permission to approach him whenever any doubt should arise.

8)      Đức Phật hoan hỷ lập lại b� i pháp m� Đức Phật đã giảng lúc ng� i vắng mặt: The Buddha should kindly repeat to him the discourses that were declared in his absence.

He was famous  (famed) for his extraordinary (excellent) memory, capable of remembering every word ever spoken by the Buddha in his sermons, which were later recorded as sutras. Who was chosen to recite the Dharma at the First Council (4 months after the cremation of Buddha sacred body). He is said to have recited all the Buddhas’s sermons which were later recorded as “Basket of Buddhist Scriptures.” He was the second patriarch in India, after Mahakasyapa. Ananda is said to have attained enlightenment after the passing of the Buddha and to have lived to the age of 120. The Buddha predicted that Ananada will become a Buddha named Saga-ravara-dhara-buddhi-vikridi-tabhidjina.

(II)    Thời Đức Phật còn tại thế, lúc Thế Tôn thân hơi có bệnh phải dùng sữa bò, A Nan bèn cầm bát đến đứng trước cửa nh� người Đại B� La Môn để xin sữa— At the time of the Buddha, once when the World Honoured One had a slight indisposition and needed some cow milk, Ananda took a bowl and went to a Brahmin family where he stood at the door.

·         Lúc ấy ông Duy Ma Cật đến bảo A Nan: “N� y A Nan! L� m gì cầm bát đứng đây sớm thế?”—Vimalakirti came and asked Ananda: “Why are you out so early holding a bowl in your hand?” 

·         A Nan đáp: “Cư sĩ, Thế Tôn thân hơi có bệnh phải dùng sữa bò, nên tôi đến đây xin sữa.”—Ananda replied: ‘Venerable Upasaka, the World Honoured One is slightly indisposed and wants some cow milk; this is why I have come here.’

·         Ông Duy Ma Cật nói: “Thôi thôi! Ng� i A Nan chớ nói lời ấy! Thân Như Lai l� thể kim cang, các ác đã dứt, các l� nh khắp nhóm, còn có bệnh gì, còn có não gì? Im lặng bước đi, ng� i A Nan! Chớ có phỉ báng Như Lai, chớ cho người khác nghe lời nói thô ấy, chớ l� m cho các trời oai đức lớn v� các Bồ Tát từ Tịnh Độ phương khác đếnđây nghe được lời ấy! Ng� i A Nan! Chuyển Luân Thánh Vương có ít phước báu còn không tật bệnh, huống chi Như Lai phước báu nhiều hơn tất cả đấy ư? Hãy đi ng� i A Nan! Chớ l� m cho chúng tôi chịu sự nhục đó, h� ng ngoại đạo Phạm chí nếu nghe lời ấy, chắc sẽ nghĩ rằng ‘Sao gọi l� Thầy, bệnh của mình không cứu nổi m� cứu được bệnh người khác ư?’ Nên lén đi mau, chớ để cho người nghe! Ng� i A Nan! Phải biết thân Như Lai, chính l� Pháp thân, không phải thân tư dục, Phật l� bực Thế Tôn hơn hết ba cõi, thân Phật l� vô lậu, các lậu đã hết, thân Phật l� vô vi, không mắc v� o các số lượng, thân như thế còn có bệnh gì?”—Vimalakirti said: ‘Stop, Ananda, stop speaking these words.  The Tathahata’s body is as strong as a diamond for He has cut off all evils and has achieved all good.  What kind of indisposition and trouble doe He still have?  Ananda, do not slander the Tathagata and do not let other people hear such coarse language.  Don not let the god (devas) as well as the Bodhisattvas of other pure lands hear about it.  Ananda, world ruler (cakravarti) who has accumulated only a fe little merits is already free from all ailments; how much more so is the Tathagata who has earned countless merits and has achieved all moral excellences?  Go away, Ananda, do not cover us all with shame.  If the Brahmins heard you they would say: “How can this man be a saviour if he cannot cure his own illness; how can he pretend to heal the sick?” Get away unnoticed and quickly and do not let others hear what you have said.  Ananda, you should know that the body of the Tathagata is the Dharmakaya and does not come from (the illusion of) thought and desire.  The Buddha is the World Honoured One (Bhagavat); His body is above and beyond the three realms (of desire, form and beyond form) and is outside the stream of transmigratory suffering.  The Buddha body is transcendental (we wei) and is beyond destiny.  How then can such a body be ill?’

·         Lúc đó A Nan thật quá hổ thẹn tự nghĩ không lẽ ng� i gần Phật bấy lâu nay m� nghe lầm ư? A Nan liền nghe trên hư không có tiếng nói rằng: “A Nan! Đúng như lời cư sĩ đã nói, chỉ vì Phật ứng ra đời ác đủ năm món trược nên hiện ra viêc ấy, để độ thoát chúng sanh  thôi. A Nan! Hãy đi lấy sữa chớ có thẹn.”—At that time, Vimalakirti’s words covered him with shame and he asked himself if he had not wrongly understood the Buddha’s order.  Thereat, a voice was heard in the air above, saying: “Ananda, the upasaka is right, but since the Buddha appears in the five kasaya (or periods of turbidity on earth), He uses this (expedient) method (upaya) to liberate living beings.  Ananda, go and beg for the cow milk without shame.”

(III)  Trong Hội Nghị Kết Tập Kinh Điển lần thứ nhất—In the First Council: Ng� i A Nan, người đệ tử thân cận nhất của Phật trong suốt 25 năm, thiên phú với một trí nhớ xuất sắc. Lúc đầu đã không được xếp v� o th� nh viên Hội Nghị. Theo Kinh Tiểu Phẩm, sau đó vì có sự phản đối của các Tỳ Kheo quyết liệt bênh vực cho A Nan, mặc dù ông nầy chưa đắc quả A La Hán, bởi vì ông có phẩm chất đạo đức cao v� cũng vì ông đã được học kinh tạng v� luật tạng từ chính Đức Bổn Sư. Sau cùng A Nan đã được Đại Ca Diếp chấp nhận v� o Hội Nghị. A Nan đã trùng tụng lại tất cả những gì m� Đức Phật nói. Tuy nhiên, tại Hội Nghị nầy, A Nan đã bị các Tỳ Kheo trách cứ nhiều tội m� ông đã giải thích như sau —Venerable Ananda, the closest disciple and the attendant of the Buddha for 25 years. He was endowed with a remarkable memory. First Ananda was not admitted to the First Council. According to the Cullavagga, later other Bhikhus objected the decision. They strongly interceded for Ananda, though he had not attained Arhathood, because of the high moral standard he had reached and also because he had learnt the Dharma and vinaya from the Buddha himself. Ananda was eventually accepted by Mahakasyapa into the Council, and was able to recite what was spoken by the Buddha (sutras and doctrines). However, Ananda was charged by other Bhikshus several charges which he explained as follows:

1)       Ông không thể kể lại được hết các giới luật  nhỏ nhặt m� Đức Phật nói l� có thể bỏ bớt sau khi Ng� i nhập diệt, bởi vì ông quá đau buồn trước sự nhập diệt sắp xãy ra của Đức Bổn Sư: He could not formulate the lesser and minor precepts, as he was overwhelmed with grief at the imminent death of the Master.

2)       Ông phải đạp chân lên áo của Đức Phật lúc vá áo vì không có ai cầm giúp ông: He had to tread upon the garment of the Master while sewing it as there was no one to help him.

3)       Ông đã cho phép nữ giới lễ xá lợi Đức Phật trước những người khác vì ông không muốn giữ họ lại lâu. Ông l� m như thế cũng l� để khai trí cho họ, giúp họ mong muốn được cải thân người nam ở kiếp sau: He permitted women to salute first the body of the Master, because he did not want to detain them. He also did for their edification.

4)       Vì bị quỷ ma che mờ tâm trí nên ông đã quên không cầu xin Đức Bổn sư cho ông có thể tiếp tục học đạo cho đến suốt đời: He was under the influence of the evil one when he forgot to request the Master to enable him to continue his study for a kalpa.

5)       Ông đã xin cho nữ giới l� b� Ma Ha Ba X� Ba Đề gia nhập Tăng đo� n trái với luật lệ, bởi vì b� ta đã nuôi dưỡng Đức Bổn sư khi Ng� i còn bé: He had to plead for the admission of women into the Order out of consideration for Mahaprapati Gautami who nursed the Master in his infancy.

Tuy nhiên, theo bộ Dulva thì Ng� i A Nan còn bị gán thêm hai tội nữa—However, according to the Dulva, two other charges also seem to have brought against Ananda:

6)       Ông đã không lấy nước uống cho Đức Phật mặc dù ng� i đã ba lần đòi uống. Ông l� m như thế vì bấy giờ nước sông đang đục không thể lấy cho Đức Phật uống được: He failed to supply drinking water to the Buddha though he had thrice asked for it. He said that the water of the river at that time was muddy, not potable for the Buddha.

7)       Ông đã để cho nam v� nữ giới thuộc h� ng hạ phẩm được xem âm t� ng của Đức Phật. Ông nói sự để lộ âm t� ng của Đức Thế Tôn nhằm giải thoát cho những kẻ còn bận tâm về chuyện ái dục: He showed the privy parts of the Buddha to men and women of low character. He said that the exhibition of the privy parts of the Buddha would rid those concerned of their sensuality.

**  For more information, please see Ananda 

in Sanskrit/Pali-Vietnamese Section, and Kết Tập Kinh Điển in Vietnamese-English Section.

A Nan Đ� Bổ La: Anandapura (skt)—Theo Eitel trong Trung Anh Phật Học Từ Điển, A Nan Đ� Bổ La nằm về hướng đông bắc của Gujerat (bây giờ l� Barnagar), gần Kurree, một trong những cứ địa hùng mạnh của phái Jain (ngoại đạo)—According to Eitel in The Dictionary of Chinese-English Budhist Terms, Anandapura was a place, northeast of Gujerat (presently Barnagar), near Kurree, which was one of the strongholds of the Jain sect (externalists).

A Nan Đ� Dạ Xoa: Bạch Xỉ Dạ Xoa hay Dạ Xoa răng trắng—A yaksa, called White Teeth.

A Nâu Lâu Đ� : Aniruddha (skt)—See A Nậu Lâu Đ� . 

A Nậu Đa La Tam Miệu Tam Bồ Đề: Vô Thượng Chánh Đẳng Chánh giác, trạng thái chứng ngộ của chư Phật—Anuttara-Samyak-Sambodhi (skt)—Supreme—Perfect wisdom—The truth—The state of truth—A state of enlightenment reserved only for Buddhas.

A Nậu La Đ� Bổ La: Anuradhapura (skt)—Kinh đô cổ của nước Tích Lan, nằm về bắc đảo. Vùng nầy l� thủ phủ của Tích Lan v� l� khởi điểm truyền bá của Phật giáo từ khi mới truyền v� o cho mãi đến cuối thế kỷ thứ 8—A northern city and the old capital of Ceylon, at which tradition says Buddhism was introduced into the island until the end of the eighth century.

A Nậu Lâu Đ� : Anuruddha (skt).

1)      Vô Diệt: Unceasing.

2)      Như Ý Vô Tham: Able to gratify every wish and without desire.

3)      Một vị Tăng nổi tiếng cũng l� một trong mười đệ tử lớn của Phật—A famous monk who is one of the ten distinguished disciples of the Buddha:

·        L� em họ của Phật Thích Ca v� cũng l� một trong thập đại đệ tử của Ng� i—Anuruddha—A cousin of Sakyamuni and one of the Buddha’s ten great disciples.

·        Một trong sáu ho� ng tử của dòng Thích Ca, đệ nhứt thiên nhãn trong số những đệ tử A-La-Hán của Phật—One of the six princes in the Sakyamuni Buddha throne to cultivate the Way. He had the greatest vision (deva insight) among all Buddha’s Arhat disciples.

·        Đức Phật thọ ký A Nậu Lâu Đ� sau nầy sẽ th� nh Phật hiệu l� Phổ Minh Như Lai—The Buddha predicted Anuruddha to reappear as the Buddha Samantaprabhasa. 

** For more information, please see         Anuruddha in Sanskrit/Pali-Vietnamese  Section.

A Nhã Kiều Trần Như: Ashavajit (skt)—Người đã từng cùng tu khổ hạnh với Thái tử Sĩ Đạt Đa trước khi Ng� i th� nh Phật. Kiều Trần Như l� một trong năm đệ tử đầu tiên của Phật trong vườn Lộc Uyển—Ashavajit, one who used to practice asceticism with Prince Siddhartha before he became Buddha. He is one of the first five disciples of the Buddha in the Deer Park.

A Phạt La Thế La: Avarasailah (skt)—Trường phái Đường Tháp của những người bên Tây Sơn Tự ở nước Đ� Na Yết Kiệt Ca (vùng phía nam Ấn Độ). Đây l� một nhánh của trường phái Tiểu Thừa Nguyên Thủy—The school of the dwellers in the Western mountains in Dhankataka (south of India); it was a subdivision of Mahasanghika.  

A Phược La Ha Khư: Avarahakha (skt)—Một loại chú kết hợp sức mạnh của đất, nước, lửa, gió, v� hư không—A spell uniting of the powers respectively of earth, water, fire, air, and space. 

A Sa � : Asadha (skt).

1)      Tháng tư của Ấn Độ, khoảng tháng sáu v� tháng bảy: The fourth month of India, part of June and July—See Thập Nhị Nguyệt.

2)      Chòm sao của Ấn Độ gồm sao “Ky” v� sao “Đẩu.”—Asadha, an Indian constellation in Sagittarius.

3)      Tên của một vị Tỳ Kheo Ấn Độ. Người ta nói ông A Sa Đ� được độ bởi một vị Tỳ Kheo Ni—Name of an Indian monk. It is said he was converted by a nun.

A Sa La: Asaru or Asara (skt)—Cây thầu dầu—The castor-oil plant.

A Sa Ma Bổ Đa: Asamapta (skt)—Không dứt—Incomplete—Unended.

A Sa Ma Sa Ma: Asamasama (skt)—Một trong những danh hiệu của Đức Phật, được định nghĩa l� “Vô Đẳng Đẳng”—One of the titles of a Buddha; it is defined as “Unequalled Rank.”  

A Sa Phả Na Gi� : Asvasa-apanaka (skt)—Quán sổ tức—Contemplation by counting the breathings—See Quán Sổ Tức.

A Sa Phạ: Asava (skt)—Ba phần thống nhiếp tất cả chân ngôn của Thai tạng Giới—A  formula covering the three sections of the Garbhadhatu:

 

1)       Chữ “A” của Mật giáo l� Như Lai: “A” the Tathagata section.

2)       Chữ “Sa” l� Liên Hoa bộ: “Sa” the Lotus section.

3)       Chữ “Phạ” l� Kim Cang Bộ: “Va” the Diamond section.  

A Sai Mạt: Aksayamati (skt).

1)       Bất Thối Chuyển: Unceasing devotion, with an unfailing mind.

2)      Tên của một vị Bồ Tát: Name of a Bodhisattva.

A Súc: Aksobhya (skt)—A  Súc Tỳ—A Súc B� .

(A)   Một trong năm vị Phật, ng� i trụ tại cõi nước A Tỷ La Đề hay Thiện Khoái Quốc ở phương đông. Trong Kinh Pháp Hoa, ng� i l� Bồ Tát Trí Tích, con trai của Đại Thông Trí Thắng trước khi th� nh Phật—One of the five Buddhas, hia realm Abhirata, Delightful, now being in the east. He represented in the Lotus Sutra as the eldest son of Mahabhijnabhibhu, and was the Jnanakara Bodhisattva before he became Buddha. 

(B)    Bản chất của Ng� i gồm—His natures include:

1)      Bất Động: Unmoved.

2)      Vô Động: Imperturbable.

3)      Vô Nộ: Free fromanger.

**    For more information, please see

        Aksobhya in Sanskrit/Pali-Vietnamese 

        Section and Ngũ Phật.

A Tăng Gi� : Asanga (skt)—See Vô Trước.

A Tăng Kỳ: Asankhya (skt)—Vô lượng—Vô số kể—Có 47 con số “không” theo sau số “một” l� m th� nh một A Tăng Kỳ—Innumerable—Countless—There are 47 number “zero” after number “1” to make one asankhya.

 

A Tăng Kỳ Kiếp: Vô lượng kiếp—Asankhyeya kalpas (skt)—Countless eons.

A Tha B� Phệ Đ� : Atharvaveda or Atharvana (skt)—A Đạt Ba Tỳ Đ� —A Thát Ba Đ� —Kinh Vệ Đ� thứ tư. Kinh nầy nói về thuật chú loại bỏ tai ương (đây l� giáo điển của B� La Môn ghi chép chú văn của việc tế tự v� phép cầu đảo để tránh ác quỷ hay tai họa)—The fourth Veda, dealing with sorcery or magic.

A Thấp B� : Asva (skt)—Con ngựa—A horse.  

A Thấp B� Củ Sa: Asvaghosa (skt)—Mã Minh Bồ Tát—Asvaghosa Bodhisattva.

A Thấp B� Mê Đ� : Asvamedha (skt)—Tục lệ tế ngựa cổ truyền của Ho� ng Gia Ấn Độ—The ancient Indian royal horse-sacrifice.

A Thấp Ma: Asman (skt)—Hòn sỏi, cục đá—A stone—A rock.

A Thấp Ma Yết B� : Asmagarbha (skt).

1)      Ngọc Bích: Emerald.

2)      Mã Não: Agate. 

A Thấp Phạ Du Nhã: Asvayuja (skt)—See Thập Nhị Nguyệt (7).

A Thấp Phạ Phạt Đa: Asvajit (skt)—A Thấp B� Thị Đa—A Thuyết Thị—A Thấp B� Thị.

1)      Đoạt được ngựa trong cuộc tranh t� i: Gaining horses by conquest.

2)      Bồ Tát Mã Thắng l� thầy của ng� i Xá Lợi Phất, cũng l� một trong năm vị Tỳ Kheo có cùng huyết tộc với Đức Phật: Name of one of the first five disciples and relative of Sakyamuni; teacher of Sariputra.  

A Thâu Kha: Em trai vua A Dục. Người ta nói Ma Thâu Kha lên ngôi được bảy ng� y thì nhường ngôi cho vua A Dục—Younger brother of Asoka. He is said to have reigned for seven days and then resigned to Asoka.

A Thế Da: Asaya (skt).

1)      Ý lạc: Pleased to—Desire to—Pleasure.

2)      Chủng tử: Seed.

 

A Thi La B� Na: Sravana (skt)—See Thập Nhị Nguyệt (5).

A Thị Đa: See Ajita in Sanskrit/Pali-Vietnamese Section.

A Thị Đa Phạt Để: Ajiravati (skt)—A Li Da Bạt Đề—A Thị Da Phạt Để—A Chi La B� Đề—Tên sông A Li La Bạt Đề (thời Đường gọi sông nầy l� Vô Thắng, Đức Thế Tôn đã nhập diệt bên bờ sông nầy)—The river Hiranyavati.

A Thuận Na: Arjuna (skt).

1)       M� u trắng bạc: White—Silvery.

2)      Một loại cây: A kind of tree—See Arjuna in Sanskrit/Pali-Vietnamese Section.

A Thuyết La Bộ: Aisvarikas (skt)—Một trường phái thờ Thần ở Népal, đặt A Đề Phật lên h� ng Tối Thánh—A theistic school of Nepal, which set up Adi-Buddha as a supreme divinity.

A Thuyết Tha: Asvattha (skt)—A Thấp Ba Tha—A Xá Ba Đ� —A Thâu Tha.

1)      Cây Bồ Đề: Bodhi-tree.

2)      Vô Tội Thụ: Gọi l� cây vô tội vì bất cứ ai đi quanh nó ba vòng sẽ ho� n to� n rũ bỏ mọi tội lỗi—No-sin tree, because whoever goes around it three times is rid of sin.

A Tu La: Asura (skt & p)—A Tu Luân—A Tô La—A Tố La—War gods.

1)       Á thần A Tu La, người hay nổi cơn giận v� bản tính thích đánh lộn. Chữ A Tu La có nghĩa l� xấu xí, không thánh thiện—Asuras—The realm of demi-gods—An inverterately angry person, subject to frequent outburst of anger—A devil (unruly being) who is fond of (love to) fighting by nature. The word “Asura” means “ugly” or “ungodly.”

2)      Vị Thần thường đánh nhau với Vua Trời Đế Thích—Spirits or even the gods, enemies of Indra.

3)      Còn một loại A-tu-la khác với loại á thần hay chiến đấu với chư Thiên, loại nầy sống trên Ba-Mươi-Ba Tầng Trời, được coi như  trong số các chư Thiên—There is another kind of Asuras which are distinguished from the asuras that combat the gods of the Tavatimsa heaven, who are included among the Tavatimsa gods.  

4)      Một loại chúng sanh h� nh xử cả thiện lẫn ác, cả trời lẫn quỷ: A kind of beings having functions both good and evil, both deva and demon.

5)      A Tu La cũng có cảnh gới, cung điện như chư Thiên, nhưng không phải l� chư Thiên vì hình thể rất xấu xí—Asuras also have realms, rulers and palaces, as have the devas; but they are not devas for their forms are very ugly.

**  For more information, please see

      Asura in Sanskrit/Pali-Vietnamese Section

      and A Tu La in Vietnamese-English

      Section.  

A Tư Đ� : Asita (skt)—Một ẩn sĩ  thông thái trong th� nh Ca Tỳ La Vệ, bây giờ thuộc Nepal. Khi Thái tử Sĩ Đạt Đa đản sanh, vua Tịnh Phạn đã cho mời ông đến xem tướng Thái tử. A Tư Đ� nhận biết 32 tướng tốt nơi một bậc vĩ nhân của Thái tử, tiên đoán rằng Thái tử Sĩ Đạt Đa sẽ trở th� nh một vị Chuyển Luân Thánh Vương trong cõi thế v� o tuổi 29, nhưng nếu xuất thế Ng� i sẽ đạt được trí tuệ tối thượng v� sẽ th� nh Phật—Asita, a hermit sage, or the seer, of Kapilavastu, modern Nepal. When Prince Siddhartha was born, King Shuddhodana asked Asita to come and examine the newborn child’s physiognomy. Asita, perceiving the thirty-two features of a great man, foretold that if the boy remained in the secular world, he would become a wheel-turning (supreme) king by the age of twenty nine, but if he renounced the secular life, which was more probable, he would achieve supreme wisdom and attain Buddhahood.

** For more information, please see Asita in

     Sanskrit/Pali-Vietnamese Section.

A Tư Tiên: Asita-rsi (skt)—A Tư Đ� —A Thị Đa.

1)      Vị Tiên trong quá khứ đã nói Kinh Pháp Hoa cho Đức Phật (trong một tiền kiếp) nghe—A rsi who spoke the Saddharma-pundarika-sutra to Sakyamuni in a former incarnation.

2)      Đạo Sĩ A Tư Đ� đã v� o ho� ng cung xem tướng cho Thái Tử Sĩ Đạt Đa lúc ng� i mới đản sanh—The aged saint who pointed out the Buddha-signs on Buddha’s body at his birth—See A Tư Đ� . 

A Tỳ: See Avici in Sanskrit/Pali-Vietnamese-Section.

A Tỳ Đại Th� nh: Địa ngục có nhiều tường vách cao, một khi đã bị đọa v� o không thể thoát ra được—The avici with high walls, out of which there is no escape. 

A Tỳ Đ� m: Abhidhamma (p)—Abhidharma (skt).

(A)  Tạng thứ ba trong ba tạng kinh điển Phật giáo (Tam Tạng Kinh Điển), hay l� Luận Tạng của trường phái Nguyên Thủy, hai tạng kia l� luật tạng gồm những giới luật Phật chế ra cho tín đồ, v� kinh tạng gồm những b� i thuyết pháp, b� i giảng hay các cuộc đối thoại của Phật. Đây l� những lời luận giải về kinh điển, hay những b� i thuyết giảng của Đức Phật. A Tỳ Đ� m nói về triết lý v� tâm lý, A Tỳ Đ� m chứa đựng to� n bộ hệ thống luyện tâm, gồm những minh giải có tính chất siêu hình v� trừu tượng cao độ về giáo lý Phật giáo—The third of the three baskets or Tripitaka, of Buddhist literature of the Theravadan School, the other two being the Vinaya, that is, the precepts or moral rules given by the Buddhs to his followers; and the sutras, which consists of the collection of the Buddha’s sermons, and dialogues. It contains commentaries on the sutra-pitake, or the sermons of the Buddha. Philosophically and psychologically speaking, it contains an entire system of mind training. The Abhidharma contains highly abstract, philosophical elucidations of Buddhist doctrine:

a)      Abhidharma với tiếp đầu ngữ “Abhi” có nghĩa l� “hơn thế,” hay “nói về.” Như vậy Abhidharma có nghĩa l� “Tối thắng Pháp”  hay “trần thuật về Dharma.” Trong khi Dharma l� giáo lý tổng quát của Phật, thì A Tỳ Đạt Ma l� một trần thuật siêu hình đặc biệt do các bậc trưởng lão mang lại: Abhidharma with the prefix “Abhi” gives the sense  of either “further”  or “about.” Therefore, Abhidharma would mean “The Higher or Special Dharma” or “The Discourse of Dharma.” While the Dharma is the general teaching of the Buddha, the Abhidharma is a special is a special metaphysical discourse brought forward by certain elders.

b)      A Tỳ Đạt Ma chứa đựng những minh giải trừu tượng v� triết học siêu hình về Phật giáo; hai tạng kia l� Luật Tạng, gồm những điều luật Phật chế ra cho tứ chúng—Abhidharma contains highly abstract, philosophical elucidations of Buddhist doctrine; the sastras which discuss Buddhist philosophy or metaphysics; defined by Buddhaghosa as the law or truth (dharma) which abhi goes beyond the law.

(B)  Sự giải thích về A Tỳ Đạt Ma—Abhidharma is explained by:

1)      Thắng Pháp: Surpassing law.

2)      Vô Tỷ Pháp: Incomparable law.

3)      Đối Pháp: Trí đối cảnh—Comparing the law.

4)      Hướng Pháp: Nhân hướng quả—Directional law, showing the cause and effect.

(C)  Văn học A Tỳ Đ� m—The Abhidharma Literature: Theo Giáo Sư Junjiro Takakusu trong Cương Yếu Triết Học Phật Giáo, văn học A Tỳ Đ� m gồm những tác phẩm sau đây—According to Prof. Junjiro Takakusu in the Essentials of Buddhist Philosophy, Abhidharma literature consists of the following works. 

1)      Phát Trí Luận hay Bát Kiền Độ Luận của Ca Đa Diễn Ni Tử: Katyayaniputra’s Source of Knowledge (Jnana-prasthana) or Eight Books (Astha-grantha).

2)      Lục Túc Luận (viết về Bát Kiền Độ Luận): The Six Legs (wrote about the Jnana-prasthana)—See Lục Túc Luận.

3)      Đại Tỳ B� Sa Luận, được viết bởi Parsva, được dịch ra Hán văn th� nh 200 quyển: Parsva’s Great Commentary (Mahavibhasa), translated into Chinese with 200 volumes.

4)      Bệ B� Sa Luận, được dịch ra Hán văn th� nh 14 quyển: Abridged Commentary (Vibhasa), translated into Chinese with 14 volumes.

*** Ở Trung Hoa có hai bản lưu truyền của Tỳ B� Sa. Đại bộ 200 quyển v� tiểu bộ 14 quyển. Tuy nhiên, chúng ta không thể đoan chắc rằng bộ n� o l� bản tóm tắc của bộ kia. Nhưng theo nhiều quan điểm chúng ta có thể tin rằng bộ lớn thuộc phái Kashmir v� bộ nhỏ thuộc phái Kiện Đ� La—In Chinese we have thus two transmissions of the Vibhasa, Large (200 parts) and Small (14 parts). Whether one was an abridgement of the other we cannot tell for certain. But from several points of view we can imagine that the larger one belongs to the Kashmir School and the smaller to the Gandhara School.

5)      A Tỳ Đ� m Tâm Luận, được viết bởi Pháp Thượng, dịch ra Hán văn v� o năm 391 sau Tây Lịch: Abhidharma-hrdaya, written by Dharmottara, translated into Chinese in 391 A.D.

6)      Tạp A Tỳ Đ� m Tâm Luận, được viết bởi ng� i Pháp Cứu, Hán dịch v� o năm 426 sau Tây Lịch. Kể từ đó, học phái A Tỳ Đ� m được th� nh lập ở Trung Quốc: Samyukta-abhidharma-hrdaya, written by Dharmatrata, translated into Chinese in 426 A.D. From this time, the Chinese Abhidharma School called P’I-T’an was founded.

7)      A Tỳ Đạt Ma Câu Xá Luận, viết bởi Thế Thân: Vasubandhu’s Abhidharma-kosa.

·        Hán dịch của Chân Đế v� o khoảng những năm 563-567 sau Tây Lịch. Kể từ đó học phái Câu Xá được th� nh lập ở Trung Hoa Paramartha’s Chinese Translation (about 563-567 A.D.). From this time, the Chinese Kosa School called Chu-Shê was founded.

·        Hán dịch của Huyền Trang (596-664 sau Tây Lịch) v� o khoảng những năm 651 đến 654 sau Tây Lịch. Sau bản Hán dịch nầy, học phái Câu Xá được kiện to� n như một hệ thống triết học, chính yếu l� do Khuy Cơ (632-682), một đệ tử của Huyền Trang: Hsuan-Tsang’s (Hsuan-Tsang 596-664 A.D.) Chinese Translation (around 651 to 654 A.D.). After this translation the Kosa School was completed as a philosophical system chiefly  by K’uei-Chi (632-682 A.D.), a pupil of Hsuan-Tsang.  

**   For more information, please see      

       Abhidharma in Sanskrit/Pali-Vietnamese

       Section.

A Tỳ Đạt Ma: Abhidharma (skt)—See A Tỳ Đ� m.

A Tỳ Đạt Ma Câu Xá Luận: Abhidharma-kosa-sastra (skt).

(A)  Tác giả v� dịch giả—Author and translator: Bộ A Tỳ Đạt Ma câu Xá Luận được ng� i Thế Thân soạn ra để phản bác lại trường phái Tỳ B� Sa, được ng� i Huyền Trang dịch ra Hoa ngữ dưới thời nh� Đường. The Abhidharma-kosa-sastra is a philosophical work by Vasubandhu refuting doctrines of the Vibhasa school, translated into Chinese by Hsuan-Tsang during the T’ang dynasty—For more information, please see Vasubandhu in Sanskrit/Pali-Vietnamese Section.

(B)  Nội dung bộ luận, theo Giáo Sư Junjiro Takakusu trong Cương Yếu Triết Học Phật Giáo—The contents of the Abhidharma-kosa, according to Prof. Junjiro Takakusu in the Essentials of Buddhist Philosophy:

a)      Theo ấn bản nầy v� dịch bản của Trung Hoa, nội dung của Câu Xá Luận như sau—According to the published  text and the Chinese vesion, the contents of the Abhidharma-kosa are as follows:

1)      Phân biệt giới về các pháp: On Elements.

2)      Phân biệt căn về các quan năng: On Organs.

3)      Phân biệt thế gian về thế giới: On Worlds.

4)      Phân biệt nghiệp về các nghiệp: On Actions.

5)      Phân biệt tùy miên về các phiền não: On Drowsiness or Passion.

6)      Phân biệt Hiền Thánh về Thánh giả v� đạo: On the Noble Personality and the Path.

7)      Phân biệt trí về trí thức: On Knowledge.

8)      Phân biệt định về tư duy:  On Meditation.

9)      Hán dịch có một phẩm thứ chín (Phá Ngã Phẩm)—The Chinese text has a ninth chapter on Refutation of the Idea of the Self.

b)      Khi viết Câu Xá Luận, Thế Thân hình như đã noi theo tác phẩm của vị tiền bối l� ng� i Pháp Cứu, gọi l� Tạp A Tỳ Đạt Ma Tâm Luận (Samyukta-abhidharma-hrdaya); v� tác phẩm nầy lại l� sớ giải về A Tỳ Đ� m Tâm Luận của ng� i Pháp Thượng. So sánh kỹ cả ba tác phẩm nầy chúng ta sẽ thấy rằng Thế Thân đã có trước mặt những tác phẩm của các vị tiền bối, nếu không thì những vấn đề được thảo luận trong các tác phẩm nầy chắc chắn cũng l� chủ trương chung của học phái nầy. Tám chương đầu của tác phẩm cắt nghĩa những sự kiện hay  những yếu tố đặc thắng l� sắc v� tâm, trong khi  chương chín l� chương cuối cùng minh giải nguyên lý cơ bản v� tổng quát, tức Vô Ngã, một nguyên lý m� hết thảy các học phái Phật giáo khác đều phải noi theo. Đặc biệt chương chín hình như xuất phát từ quan điểm riêng của Thế Thân, vì không có dấu vết gì về chủ đề nầy trong những sách khác: In writing the Abhidharma-kosa, Vasubandhu seems to have followed the work of his predecessor, Dharmatrata, called Samyukta-abhidharma-hrdaya, and this, again, is a commentary on Dharmottara’s Abhidhama-hrdaya. A careful comparison of the three works will indicate that Vasubandhu had before him his predecessor’s works, or else such questions as discussed in these works must have been common topics of the school. The first eight chapters of the work explain special facts  or element of matter and mind, while the ninth and last chapter elucidates the general basic principle of selflessness that should be followed by all Buddhist schools. Especially the ninth chapter seems to originate from Vasubandhu’s own idea, for there is no trace of this subject in the other books.

c)      Mặc dù Câu Xá Luận giống với Tâm Luận về chủ đề, nhưng không có chứng cớ n� o nói rằng nó vay mươn Tâm Luận khi th� nh lập các quan điểm, bởi vì Thế Thân rất tự do  v� quán triệt trong tư tưởng của mình, v� ông không ngần ngại lấy những  chủ trương của bất cứ bộ phái n� o ngo� i chủ trương riêng của mình khi tìm thấy ở chúng lối lý luận tuyệt hảo: Though the Kosa thus resembles the Hrdaya in subject matter, there is no indication that the former is indebted  to the latter in forming opinions, for Vasubandhu was very free and thorough in his thinking, and he did not hesitate to take the tenets of any school other than his own when he found excellent reasoning in them.

(C)  Dịch thuật v� sự phát triển của A Tỳ Đạt Ma Câu Xá Luận tại Trung Quốc—Translations and development of the Abhidharma-kosa in China:

a)      Khi Câu Xá Luận của Thế Thân được truyền bá ở Kiện Đ� La, liền gặp phải sự chống đối nghiêm khắc từ bên trong v� bên ngo� i bộ phái của ông (tức Hữu Bộ). Dù vậy, hình như thắng lợi cuối cùng đã về phía ông, bởi vì tác phẩm của ông phổ biến khắp xứ Ấn Độ, nó được giảng dạy rộng rãi v� có nhiều chú giải về nó được viết ở Na Lan Đ� , Valabhi v� những nơi khác. Nó được dịch sang Tạng ngữ do Jinamittra v� dịch sang Hoa ngữ lần đầu do Chân Đế từ năm 563 đến năm 567 sau Tây Lịch, v� lần sau do Huyền Trang, người đã từng du học tại Na Lan Đ� v� o khoảng những năm 651-564 sau Tây Lịch. Đặc biệt ở Trung Hoa có nhiều khảo cứu  v� ít ra có bảy bộ sớ giải được viết căn kẻ về nó, mỗi bộ có trên hai hay ba mươi quyển: When Vasubandhu’s Abhidharma-kosa was made public in Gandhara, it met with rigorous opposition from inside and from outside of his school. Yet the final victory seems to have been on his side, for his work enjoyed popularity in India; it was taught widely  and several annotations of it were made in Nalanda, Valabhi and elsewhere. It was translated into Tbetan by Jinamitra and into Chinese first by Paramartha of Valabhi during 563-567 A.D. and later by Hsuan-Tsang who studied at Nalanda University during 561-564 A.D. In China especially serious studies were made, and at least seven elaborate commentaries, each amounting to more than twenty or thirty Chinese volumes, were written on it.

b)      Trước khi Câu Xá Luận được dịch, ở Trung Hoa đã có một học phái mệnh danh l� Tì Đ� m Tông, dứng đầu trong bản danh sách về các tông phái Trung Hoa ở trên. Tỳ Đ� m l� tên gọi tắt của tiếng Trung Hoa về A Tỳ Đạt Ma (Abhidharma). Tông phái nầy đại diện cho chi phái Hữu Bộ ở Kiện Đ� La. Những tác phẩm chính của phái nầy, cùng với bản sớ giải Tỳ B� Sa được dịch sang Hán văn rất sớm, v� o khoảng những năm 383-434 sau Tây Lịch. Bản đại sớ Đại Tỳ B� Sa thuộc chi phái Kashmir cũng được phiên dịch, nhưng không có tông phái Trung Hoa n� o đại diện cả. Khi Câu Xá Luận của Thế Thân được Chân Đế dịch v� o khoảng những năm 563-567 sau Tây Lịch, v� Huyền Trang dịch v� o khoảng những năm 651-654 sau Tây Lịch, từ đó Câu Xá Tông (Kosa) xuất hiện, được nghiên cứu tường tận v� trở th� nh một nền tảng thiết yếu cho tất cả những khảo cứu Phật học. Tỳ Đ� m tông ho� n to� n được thay thế  bởi tông phái mới mang tên l� Câu Xá Tông: Before the translation of the Abhidharma-kosa there was in China a school called P’i-T’an Tsung which is the first one in the list of Chinese sects given above. P’i T’an being the Chinese abbreviation of Abhidharma. This Chinese school represents the Gandhara branch of Sarvastivadins. The principal texts of this school with Vibhasa commentary were translated into Chinese as early as 383-434 A.D. The larger Vibhasa commentary belonging to the Kashmir branch was also translated, but there appeared no Chinese school or sect representing it. When the Kosa text of Vasubandhu was translated by Paramartha during 563-567 A.D. and again by Hsuan-Tsang during 651-654 A.D., the Kosa School, or Chu-Shê Tsung, came into existence, was seriously studied, and was made into an indispensable basis of all Buddhist studies. The P’i T’an School came to be entirely replaced by the new Kosa School.      

A Tỳ Đạt Ma Luận Tạng: Abhidharma-pitaka (skt)—See A Tỳ Đạt Ma Tạng.

A Tỳ Đạt Ma Tạng: Abhidharma-pitaka (skt).

(A)  Vi Diệu Pháp: Hinayana Abhidharma.

(B)  Trung Quốc A Tỳ Đạt Ma Luận—Chinese Abhidharma-Sastras:

1)      Đại Thừa Luận: Mahayana treatises.

2)      Tiểu Thừa Luận: Hinayana treatises.

3)      Tạng Chư Luận: Những luận tạng được trước tác v� o đời nh� Tống v� nh� Nguyên—All sastras brought in during the Sung and Yuan dynasties.

A Tỳ Đạt Ma Tâm Luận: Abhidharma-hrdaya (skt)—Heart of the Higher Dharmas—A Tỳ Đạt Ma Tâm Luận được viết trước hay sau cuộc kết tập kinh điển của vua Ca Sắc Nị Ca, bởi Pháp Thượng (Dharmamottara), một cao Tăng thuộc chi phái ở Kiện Đ� La. Tác phẩm nầy được dịch sang Hán văn v� o năm 391 sau Tây Lịch. Một bản chú giải về tác phẩm nầy l� Tạp A Tỳ Đ� m Tâm Luận, do Pháp Cứu, một đồ đệ của Pháp Thượng soạn thảo. Tác phẩm nầy trở th� nh bản văn căn bản của chi phái Kiện Đ� La v� sau cùng l� của phái A Tỳ Đ� m Trung Hoa—The Heart of the Higher Dharma was written by Dharmamottara, either before or after the Buddhist Council of King Kaniska’s reign, by Dharmamottara, a noted monk, belonged to the Gandhara branch. It was translated into Chinese in 391 A.D. A commentary on it called Samyukta-abhidharma-hrdaya was written by Dharmatrata, a pupil of Dharmamottara. This work became the fundamental text of the Gandhara branch and subsequently of the Chinese Abhidharma School. 

A Tỳ Đạt Ma Tông: Abhidharma Sects—See Câu Xá Tông. 

A Tỳ Địa Ngục: See Avici (skt)

A Tỳ Gi� La: Abhicara (skt)—Tên của một lo� i ngạ quỷ—Name of a hungry ghost.

A Tỳ Hoán Địa Ngục: Địa ngục kêu khóc không ngừng—Hell of inintermitted wailing.

A Tỳ La Hồng Khiếm: Avirahumkham (skt)—A Ni La Hồng Khiếm—A Vị La Hồng Khiếm—Chân ngôn của Đức Đại Nhật Như Lai thuộc thai tạng giới—The Shingon “true word” or spell of Vairocana, for subduing all maras, each sound representing one of the five elements, earth, water, fire, wind or air, and space.

1)      A: Địa đại—“A” is for the earth element.

2)      Tỳ: Thủy đại—“Tỳ” is for the water element.

3)      La: Hỏa đại—The fire element.

4)      Hồng: Phong đại—The wind element.

5)      Khiếm: Không đại—The space element.

** For more information, please see Ngũ Đại.

A Tỳ Lỗ Ca: Abhicaraka (skt)—Người kiểm soát ma quỷ—Exorcism—An exorciser—Controller of demons.

A Tỳ Mục Khư: Adhimukti or Abhimukham (skt).

1)      Hiện Tiền: In presence of.

2)      Tiến đến gần: Towards—Approaching.

3)      Hiện Tiền Địa: Trụ thứ sáu trong Thập Trụ—The sixth in the ten grounds or stages—See Thập Địa Phật Thừa.

4)      A Mục Khư Da Bồ Tát: Abhimukham Bodhisattva.

A Tỳ Tam Phật Đ� : Abhisambuddha or Abhisambodha (skt)—Hiện Đẳng Giác—Fully awake—Complete realization—Realizing or manifesting universal enlightenment.

A Tỳ Tiêu Nhiệt Địa Ngục: Địa ngục thiêu đốt không ngừng—Hell of intermitted scorching.

A Tỵ Đ� Kiết (Yết) Thích Nã: Avidhakarna (skt).

1)      Tai không xuyên thủng: Unpierced ears.

2)      Theo Eitel trong Trung Anh Phật Học Từ Điển của Giáo Sư Soothill, đây l� tên của một tự viện cổ gần th� nh Ba La Nại: According to Eitel in The Dictionary of Chinese-English Buddhist Terms composed by Professor Soothill, Avidhakarna was the name of an ancient monastery near Benares (near Yodhapatipura).

A Xa La: Acala (skt)—Bất Động—Immovable—See Bất Động Minh Vương and Thập Địa Phật Thừa (8).

A X� Lê: Acarya (skt)—See Acarya in Sanskrit/Pali-Vietnamse Section and Ngũ Chủng A X� Lê.

A X� Thế: Ajatasatru (skt)—Ajatasattu (p)—Con trai vua Bình Sa Vương v� Ho� ng hậu Vi Đề Hi. A X� Thế chính l� người đã hạ ngục v� bỏ đói vua cha để đoạt ngôi. Ông còn cùng với Đề B� Đạt Đa âm mưu hãm hại Phật, nhưng bất th� nh. Sau nầy ông trở th� nh một Phật tử v� hết lòng ủng hộ Phật giáo—Ajatasattu, son of King Bimbisara and Queen Vaidehi. He  imprisoned his father and starved him to death to usurp the throne. Also together with Devadatta, he developed a conspiracy against the Buddha which was unsuccessful. However, later he became a follower of the Buddha and strongly supported Buddhism.

** For more information, please see Ajatasatru

     in Sanskrit/Pali-Vietnamese Section.

A X� Thế: See Ajatasatru in Sanskrit/Pali-Vietnamese-English Section. 

A Xiển Để Ca: Anicchantika (skt)—Vô dục, chỉ sự không tham mong niết b� n—Without desire, i.e. undesirous of nirvana.

A Xoa Ma La: Aksamala (skt).

1)      Chuỗi—A rosary.

2)      Biểu tượng của Thập To� n: A symbol of the ten perfections.

A Yết Đa: Aghanam (skt)—A flash in the east, the lightning god; the term is defind as not solid, liquid.

Á:

1)      Câm—Eda (skt)—Dumb—Deaf and dumb.

2)      Câm v� điếc: Edamuka (skt)—Deaf and dumb, unable to express oneself.

3)      Thứ yếu: Inferior.

4)      Hạng nhì: Second.

5)      Phụ: Secondary.

Á Dương: A dumb sheep.

Á Dương Ngoại Đạo: Một loại ngoại đạo m� giáo đồ của họ tin rằng câm như dê chẳng nói một lời l� phép tu thắng h� nh sẽ đưa họ về thượng giới—A kind of heretic sect, of which followers believe that to be as dumb as a sheep they can go to heaven.

Á Dương Tăng: Một gian đạo sĩ ngu đần như con dê câm, không biết tốt xấu, cũng không biết sám hối tội lỗi—A dumb sheep monk who is stupid and does not know good from bad, nor enough to repent of sin.

Á Hê Xiết Đát La Quốc: Ahicchatra (skt)—Còn gọi l� A Đam Xa Đa La, một kinh đô của vương quốc cổ nằm trong vùng trung Ấn—A citadel of an ancient kingdom in Central India. 

Á Pháp: Pháp câm điếc, không thể tuyên lưu được—The doctrine of a deaf and dumb person, which he cannot proclaim.

Á Phi: Afro-Asian.

Á Thánh: Bậc Thánh h� ng thứ hai—Saint of second degree.

Ác: Agha (skt).

1)      H� nh vi trái đạo lý (sẽ chuốc lấy khổ báo trong hiện tại v� tương lai): Bad—Wrong—Cruel—Mischievous act—Evil—Wicked deeds which are against the right.

2)      L� m điều ác: To do mischief.

Ác Báo: Punishment—Quả báo xấu (Kẻ l� m việc ác phải nhận lấy ác báo)—Bad consequence—Recompense for ill—Gieo gió gặt bão—As a man sows, so shall he reap.

Ác Cảm: Ill-feeling—Aversion—Antipathy—Dislike.

Ác Danh: Bad (evil) repute or fame.

Ác Duyên: Điều kiện, ho� n cảnh, hay sự việc bên ngo� i dụ dỗ hay khiến con người l� m điều ác—Evil conditions—External conditions or circumstances which stir or tempt one to do evil.

Ác Đảng: Một băng hay nhóm người chuyên bóc lột kẻ khác để l� m lợi dưỡng cho chính mình—A band or group of people which exploits others for their own gains or benefits.

Ác Đạo: Ác thú—The states of woe—Realms of woe—Evil realms—Evil ways.

1)      Tam đồ ác đạo gồm địa ngục, ngạ quỷ v� súc sanh—Evil ways (three evil paths, or destinies of hells, hungry ghosts and animals).

2)      Ba đường của trạng thái tâm, thí dụ như khi chúng ta có tâm tưởng muốn giết hại ai, thì ngay trong giây phút đó, chúng ta đã  sanh v� o địa ngục vậy—Three paths can be taken as states of mind, i.e., when someone has a vicious thought of killing someone, he is effectively reborn, for that moment, in the hells.

3)      Chúng sanh trong ác đạo—Sentient beings in evil realms:

a.       Chẳng gặp được Phật pháp: Do not encounter the Buddhadharma.

b.      Chẳng bao giờ tu tập thiện nghiệp: Never cultivate goodness.

c.       Luôn l� m hại người khác: Always harm others.

4)      Thỉnh thoảng A-Tu-La cũng được xem như ác đạo vì dù có phước đức cõi trời nhưng lại thiếu công đức v� có quá nhiều sân hận: Sometimes the Asura realm is also considered an evil realm because though they have heavenly merits, they lack virtues and have much hatred.

Ác Độc: Devil-like—Malicious—Devilish—Malice.

Ác Giả Ác Báo: Gieo gió gặt bão—As man sows, so shall he reap.

Ác Giác: Những suy nghĩ hay quán tưởng ngược lại với Phật pháp—Contemplation or thought contrary to Buddhist principles.

Ác Giới:

1)      Giới luật không thanh tịnh: Impure precepts.

2)      Cảnh giới ác: Evil realms.

Ác Hiểm: Malicious—Devil-like.

Ác Hữu: Bạn bè xấu ác—Bad or wicked friends.

Ác Kế: Devilish plot.

Ác Khẩu:

1)      Lời nói độc ác hay miệng độc ác (gây phiền não cho người): Slanderous, or evil mouth—Evil-speech.

2)      Người nói lời độc ác: Evil-speaking person.

Ác Kiến: Evil (heterodox, wrong or perverse) views—Ác kiến l� kiến giải ác hay sự thấy hiểu xấu ác với những quan niệm sai lầm v� cố chấp (sự suy lường điên đảo về tứ diệu đế l� m ô nhiễm trí tuệ)—Wrong views mean seeing or understanding in a wrong or wicked and grasping manner. There are five kinds of wrong views:

1)      Thân kiến: Wrong views of the body.

2)      Biên kiến: One-sided views.

3)      T� kiến: Wrong views which are inconsistent with the dharma.

4)      Kiến thủ: Wrong views caused by attachment to one’s own errouneous understanding.

5)      Giới cấm thủ: Wrong views or wrong understandings of the precepts.

Ác Kiến Xứ: Địa ngục nơi những kẻ tội lỗi chứng kiến những tội lỗi đã l� m trong đời, l� một trong mười sáu địa ngục đặc biệt—The place in hades (hells) where the sinner beholds the evil done in life, one of the sixteen special hells. 

Ác Kỳ Ni: Agni (skt)—Ta Cát Lợi Đa Da Ni—Hỏa Thần—The god of fire.

Ác Lại Dã Can Tâm: Tâm địa độc ác như tâm địa của lo� i cầy cáo (Theo Kinh Tát Gi� Ni Kiền: “Nếu không trì giới thì ngay thân của lo� i cầy cáo ghẻ lở cũng không có được, huống l� thân công đức)—A scabby pariah, a phrase describing the evil of the mind.

Ác Liệt: Fierce—Violent.

Ác Lộ: Asubha (p).

1)      Chất lỏng bất tịnh hay các loại nước không sạch sẽ toát ra từ thân người như mủ, máu, nước tiểu, v.v.—All kinds of impure water (foul discharges) discharged from human body such as pus, blood and urine, etc.

2)      Tính độc ác được biểu lộ ra: Evil revealed.

Ác Luận: Evil discussion—See Thế Luận.

Ác Luật Nghi: Theo Kinh Niết B� n, ác luật nghi l� những luật nghi v� tập tục bất thiện—According to the Nirvana Sutra, these are bad, or  evil rules and customs.

Ác Ma: Tên gọi chung các ác thần gây trở ngại cho việc tu đạo Phật—Evil spirit—Evil maras—Demon enemies of Buddhism.

Ác Ma Thần: Evil demons and evil spirits (yaksas—Dạ xoa).

Ác Mộng: Nightmare.

Ác Nghiệp:

(I)     Nghĩa của ác nghiệp—The meanings of Evil karma, or negative karma:

·        H� nh động của thân khẩu ý l� m tổn hại cả mình lẫn người, sẽ đưa đến quả báo xấu: Harmful actions, or conduct in thought, word, or deed (by the body, speech, and mind) to self and others which leads to evil recompense—Negative path—Bad deeds—Black path.

(II) Ác nghiệp gồm có những nghiệp sau đây—Negative Karma includes:

1)      Tham: Greed.

2)      Sân: Anger.

3)      Si: Stupidity or Ignorance.

4)      Mạn: Arrogance or Pride.

5)      Nghi: Doubt.

6)      T� Kiến: Improper (Wrong) Views.

7)      Sát: Killing.

8)      Đạo: Stealing.

9)      Dâm: Sexual Misconduct.

10)  Vọng: Unwholesome thoughts.

(III) Lời Phật dạy về Ác Nghiệp trong Kinh Pháp Cú—The Buddha’s teachings on Evil karma in the Dharmapada Sutra:

·        Như sét do sắt sinh ra rồi trở lại ăn sắt, cũng như ác nghiệp do người ta gây ra rồi trở lại dắt người ta đi v� o cõi ác—As rust sprung from iron eats itself away when arisen, just like ill deeds lead the doer to a miserable state (Dharmapada 240). 

Ác Nghiệp Tham, Sân, Si do Thân, Khẩu, Ý Gây: Evil karmas of greed, hatred and ignorance, all created by body, mouth and speech  

Ác Ngữ: Evil speech.

Những lời Phật dạy về “Ác Ngữ” trong Kinh Pháp Cú—The Buddha’s teachings on “Evil Speech” in the Dharmapada Sutra:

1)       Chớ nên nói lời thô ác. Khi ngươi dùng lời thô ác nói với người khác. Người khác cũng dùng lời thô ác nói với ngươi, thương thay những lời nóng giận thô ác chỉ l� m cho các ngươi đau đớn khó chịu như đao gậy m� thôi—Do not speak harshly to anyone. Those who are spoken to will respond in the same manner. Angry speech nourishes trouble. You will receive blows in exchange for blows (Dharmapada 133).

2)      Nếu ngươi mặc nhiên như cái đồng la bể trước những người đem lời thô ác cãi vã đến cho mình, tức l� ngươi đã tự tại đi trên đường Niết B� n. Người kia chẳng l� m sao tìm sự tranh cãi với ngươi được nữa—If like a cracked gong, you silence yourself, you already have attained Nirvana. No vindictiveness (quarrels) will be found in you (Dharmapada 134). 

Ác Nhân:

1)      Kẻ l� m ác: Malefactor—Evil doer—Evil person—Wrong doer.

2)      Nhân ác hay h� nh vi gây ra tội ác có thể dẫn tới quả ác báo: A cause of evil, or of a bad fate—An evil cause which leads to recompense for ill.

Ác Nhân Ác Quả: Evil cause-Evil consequence (fruit)—Evil fruit from evil deeds. 

Ác Niệm: Evil thought.

Ác Pháp Hữu Lậu: Những ác nghiệp đã lập th� nh trong một xác thân phải được đền bù tương xứng lại trong một thân khác—Evil deeds done in a mortal body is rewarded accordingly in the character of another body.

Ác Phụ: Wicked woman.

Ác Quả: Quả ác hay quả xấu do nhân ác gây ra—Evil fruit from evil deeds.

Ác Quỷ: Evil demons.

Ác Quỷ Thần: Ác quỷ v� ác thần (l� m hại người) như Dạ Xoa, La Sát, vân vân—Evil demons and evil spirits (harmful to people), yaksas, raksasas, etc.

Ác Sát La: Aksara (skt)—See Ác Sát Na.

Ác Sát Na: Akasara (skt)—Ác Sát La.

1)      Không biến đổi—Vĩnh cửu—Unchangeable—Permanent—Imperishable--Unalterable.

2)      Chữ gốc (không thay đổi): A root-word, or word-root—Unchanging word. 

Ác Sư: Thầy truyền dạy những t� giáo l� m hại người—An evil teacher who teaches heretic and harmful doctrine.

Ác T� Kiến: T� kiến dẫn đến phạm tội ác—Wrong views which lead to commit wrong deeds.

Ác Tác:

1)      Ác tác pháp hay những việc l� m xấu ác: Evil doings.

2)      Sự hối hận sau khi l� m điều ác (tâm sám hối): To repent or to hate that which one has done.

Ác Tâm: Ill-will—Malevolence.

Ác Tập (thói quen xấu): Bad habit.

Ác Tật: Incurable disease.

Ác Thần: Evil deities.

Ác Thế Giới: An evil world.

Ác Thú: Evil directions or incarnations.

1)      Trong đạo Phật, ác thú bao gồm địa ngục, ngạ quỷ v� súc sanh—In Buddhism, the evil directions or incarnations include hells, hungry ghosts and animals.

2)      Thú dữ: Vicious animal or wild beasts.

3)      Thỉnh thoảng A Tu La cũng được xem như l� ác thú: Sometimes, asuras are considered as evil incarnations or directions.

Ác Thủ Không: Người theo Không Kiến ngoại đạo, chối bỏ luật Nhân quả (th� khởi lên ngã kiến như núi Tu Di, chứ đừng khởi lên ác thủ không, hay phủ nhận lý nhân quả, cho rằng cái nầy cái kia đều l� không)—One who has evil ideas of the doctrine of voidness, to deny the doctrine of cause and effect (Luật nhân quả).

Ác Tính: Malice—Brutality—Cruelty.

Ác Tri Thức: Ác Sư Hữu—Thầy t� bạn ác—A bad intimate or friend, or teacher.

Những lời Phật dạy về “Ác Tri Thức” trong Kinh Pháp Cú—The Buddha’s teachings on “Evil friends” in the Dharmapada Sutra:

1)      Không được kết bạn với kẻ hơn mình, không được kết bạn với kẻ ngang mình, th� quyết chí ở một mình tốt hơn kết bạn với người ngu muội—If a traveler does not meet a companion who is better or at least equal, let him firmly pursue his solitary career, rather than being in fellowship with the foolish (Dharmapada 61).

2)      Những người hay khuyên răn dạy dỗ, cản ngăn tội lỗi kẻ khác, được người l� nh kính yêu bao nhiêu thì bị người dữ ghét bỏ bấy nhiêu—Those who advise, teach or dissuade one from evil-doing,  will be beloved and admired by the good, but they will be hated by the bad (Dharmapada 77).

3)      Chớ nên l� m bạn với người ác, chớ nên l� m bạn với người kém hèn, hãy nên l� m bạn với người l� nh, với người chí khí cao thượng—Do not associate or make friends with evil friends; do not associate with mean men. Associate with good friends; associate with noble men (Dharmapada 78).

4)      Đi chung với người ngu, chẳng lúc n� o không lo buồn. Ở chung với kẻ ngu khác n� o ở chung với quân địch. Ở chung với người trí khác n� o hội ngộ với người thân—He who companies with  fools grieves for a long time. To be with the foolish is ever painful as with an enemy. To associate  with the wise is ever happy like meeting with kinsfolk (Dharmapada 207).

** For more information, please see Thiện

     Hữu Tri Thức.

Ác Tưởng: Evil thoughts.

Ác Vô Quá: Ngoại đạo t� kiến cho rằng không có gì sai trái khi l� m điều ác, hay không có quả báo gì cho cuộc sống ác độc—External heretics believe that it is not wrong to do evil; that there are no consequences attached to an evil life.

Ác Xoa: Aksa (skt)—Một loại cây m� hạt dùng l� m tr� ng chuỗi—Name of a tree (Eleocarpus ganitrus) a seed of which rosaries are made.

** For more information, please see Kim Cang

     Tử.

Ác Xoa Tụ: Kim Cang Tử—Gọi l� “ác xoa tụ” vì khi hạt rơi xuống đất chúng thường tụ lại một chỗ th� nh bộ ba, tiêu biểu cho ba tánh chất một lượt—So called the Eleocarpus ganitrus tree because its seeds are said to be formed the triplets (the seeds fall in clusters, and illustrate numbers, or numerous), and illustrate the simultaneous character of:

a)      Hoặc: Illusion.

b)      H� nh: Action, and

c)      Khổ: Suffering.

** For more information, please see Kim Cang

     Tử.

Ác Xúc: Thức ăn bị b� n tay người khác sờ v� o th� nh ra nhơ bẩn (giới luật cho rằng những thức ăn đó không tinh khiết nên cấm không được ăn)—Evil touch; contaminated as is food by being handled or touched.

Ác Ý: Hatred—Ill-will—Ill intent—Malicious—Ill-affected

Ác Yết Lỗ: Aguru (skt)—Trầm Thủy Hương—Lignum aloes.

Ách: Yoke—To yoke someone: Buộc ai v� o ách. 

Ai:

1)      Tiếng ta thán—Alas!

2)      Bi ai (tang): Mourn.

Ai Mẫn: Ai Lân—Thương xót cái khổ của người—Pity for one in misery.

Ai Nấy: Everybody.

Ai Nhã: Tiếng ta thán về sự đau khổ hay sự bất chợt—An exclamation of pain or surprise. 

Ái: Kama or Trishna (skt).

(A)      Nghĩa của Ái—The meanings of “Attachment”

1)      Luyến ái: Craving—Love—Affection.

2)      Tham dục: Desire.

3)      Khát ái: Thirst of love.

4)      Tham: Coveting.

5)      Nhiễm trước: Defiling attachment.

6)      Tình yêu nhiễm trược gia đình vợ con: The defiling love toward family, wife, and children.

7)      Tình yêu không nhiễm trược d� nh cho thầy tổ v� các bậc trưởng lão: The undefiling love toward one’s teachers and elders.

8)      Một trong thập nhị nhân duyên: One of the twelve nidanas.

(B)      Phân loại Ái—Categories of “Attachment”

1)      Nhị Chủng Ái: Two kinds of love—See Nhị Ái.

2)      Ái Biệt Ly Khổ: Suffering from being separated from the loved ones—See Bát Khổ  (5).

*** See Trishna in Sanskrit/Pali-Vietnamese

       Section.

Ái  Ân: To love.

Ái Biệt Ly Khổ: Khổ vì phải xa lìa những người thân thương—Suffering of (due to) separation from our loved ones—The suffering of being separated from those whom one loves.

** For more information, please see Bát Khổ

     (5).

Ái Căn: Dục vọng l� gốc sanh ra các phiền não—The root of desire, which produces the passions.

Ái Chấp: Sự chấp trước v� o luyến ái v� dục vọng khó m� bỏ được—The grip of love and desire.

Ái Chủng: Hạt giống dục vọng sẽ gặt lấy khổ đau—The seed of desire, with its harvest of pain.

Ái Dục:

(I)     Nghĩa của Ái Dũc—The meanings of Love and Desire: Luyến ái v� dục vọng, hoặc tình thương yêu gia đình—Love and desire; love of family.

(II)  Những lời Phật dạy về “Ái Dục” trong Kinh Pháp Cú—The Buddha’s teachings on “Love and Desire” in the Dharmapada Sutra:

1)      Xuất gia bứt hết ái dục l� khó, tại gia theo đường sinh hoạt l� khó, không phải bạn m� chung ở l� khổ, qua lại trong vòng luân hồi l� khổ. Vậy các ngươi hãy giác ngộ để đừng qua lại trong vòng thống khổ ấy—It is difficult to renounce the world. It is difficult to be a householder. It is painful to associate with those who are not friends. It is painful to be wandering in the samsara forever. Reaching the enlightenment and let wander no more! Let’s suffer no more! (Dharmapada 302).

2)      Nếu ở thế gian nầy m� bị ái dục buộc r� ng, thì những điều sầu khổ c� ng tăng mãi như lo� i cỏ tỳ-la gặp mưa—Whoever binds to craving, his sorrows flourish like well-watered birana grass (Dharmapada 335).

3)      Nếu ở thế gian nầy, m� h� ng phục được những ái dục khó h� ng phục, thì sầu khổ tự nhiên rụng t� n như nước ngọt lá sen—Whoever in this world overcomes this unruly craving, his sorrows fall away just like water-drops from a lotus leaf (Dharmapada 336).

4)      Đây l� sự l� nh m� Ta bảo với các ngươi: “Các người hãy dồn sức v� o để nhổ sạch gốc ái dục, như người muốn trừ sạch giống cỏ tỳ-la phải nhổ hết gốc nó. Các ngươi chớ lại để bị ma l� m hại như lo� i cỏ lau gặp cơn hồng thủy!”—This is my advice to you: “Root out craving; root it out, just like birana grass is rooted out. Let not Mara crush you again and again as a flood crushes a reed! (Dharmapada 337) 

5)      Đốn cây m� chưa đ� o hết gốc rễ thì tược vẫn ra ho� i, đoạn trừ ái dục m� chưa sạch căn gốc thì khổ não vẫn nẩy sinh trở lại mãi—Latent craving is not conquered, suffering recovers and grows again and again, just like a tree hewn down grows up again as long as its roots is unrooted (Dharmapada 338).

6)      Những người có đủ 36 dòng ái dục, họ mạnh mẽ dong ruổi theo dục cảnh chẳng chút ngại ngùng, bởi vậy người đã có tâm t� kiến, hằng bị những tư tưởng ái dục l� m trôi dạt ho� i—If in any man, the thirty-six streams of craving are still flowing, such deluded person is still looking for pleasure and passion, and torrential thoughts of lust sweep him away (Dharmapada 339).

7)      Lòng ái dục tuôn chảy khắp nơi như giống cỏ man-la mọc tr� n lan mặt đất. Ngươi hãy xen giống cỏ đó để dùng tuệ kiếm  đoạn hết căn gốc ái dục đi—Streams of pleasure and passion flow in all directions, just like the creeper sprouts and stands. Seeing the creeper that has sprung up in your mind, cut it off with wisdom (Dharmapada 340).

8)      Người đời thường vui thích theo ái dục, ưa dong ruổi lục trần, tuy họ có hướng cầu an lạc m� vẫn bị quanh quẩn trong chốn trầm luân—Common people are subject to attachment and thirst; they are always happy with pleasure; they run after passion. They look for happiness, but such men caught in the cycle of  birth and decay again and again (Dharmapada 341). 

9)      Những người trì trục theo ái dục khác n� o thỏ bị sa lưới. C� ng buộc r� ng với phiền não, c� ng chịu khổ lâu d� i—Men who are crazed with craving, are terrified like hunted hares. The more they hold fast by fetters, bonds, and afflictions, the longer they suffer (Dharmapada 342). 

10)  Những người trì trục theo ái dục, khác n� o thỏ bị sa lưới. H� ng Tỳ kheo vì cầu vô dục nên phải trước tự gắng lìa dục—Men who are crazed with craving, are terrified just like hunted hares. Therefore, a monk who wishes his own passionlessness, should first banish craving (Dharmapada 343).

11)  Người đã lìa dục xuất gia, lại tìm vui ở chốn sơn lâm, khác n� o trở lại nh� ; ngươi hãy xem hạng người đó, kẻ đã được mở ra rồi lại tự trói v� o!—He who is free from desire for the household, finds pleasure (of asceticism or monastic life) in the forest, yet run back to that very home. Look at that man! He runs right back into that very bondage again! (Dharmapada 344)

12)  Đối với người trí, sự trói buộc bằng dây gai, bằng cây, bằng sắt chưa phải kiên cố, chỉ có lòng luyến ái vợ con t� i sản mới thật sự l� sự trói buộc chắc bền—To a wise man, the bondage that is made of hemp, wood or iron, is not a strong bond, the longing for wives, children, jewels, and ornaments is a greater and far stronger attachment (Dharmapada 345).

13)  Những kẻ dắt người v� o sa đọa, l� như sự trói buộc chắc bền, nó hình như khoan dung hòa hưởn m� thật khó lòng thoát ra. Hãy đoạn trừ đừng dính mắc, xa lìa ái dục m� xuất gia—The wise people say that that bond is very strong. Such fetters seem supple, but hard to break. Break them! Cut off desire and renounce the world! (Dharmapada 346)

14)  Những người say đắm theo ái dục, tự lao mình trong lưới buộc như nhện giăng tơ. Ai dứt được sự r� ng buộc không còn dính mắc nữa, thì sẽ xa mọi thống khổ để ngao du tự tại—A man infatuated with lust falls back into the stream as a spider into the web spun by itself.  He who cuts off  this bond, retire from the world, with no clinging, will leave all sorrow behind (Dharmapada 347).

15)  Bước tới chỗ cứu cánh thì không còn sợ hãi; xa lìa ái dục thì không còn nhiễm ô: nhổ lấy mũi tên sanh hữu thì chỉ còn một thân nầy l� cuối cùng, không bị tiếp tục sanh nữa—He who has reached the goal, without fear, without craving and without desire, has cut off the thorns of life. This is his final mortal body (Dharmapada 351).

16)   Xa lìa ái dục không nhiễm trước, thông đạt từ vô ngại, thấu suốt nghĩa vô ngại, v� thứ lớp của tự cú, đó thật l� bậc đại trí đại trượng phu, chỉ còn một thân nầy l� cuối cùng, không bị tiếp tục sinh nữa—He who is without craving, without attachment; who understands subtleties of words and meanings; they are truly a great wise who bear the final mortal body (Dharmapada 352).

17)  Dũng cảm đoạn trừ dòng ái dục, các ngươi mới l� B� -la-môn! Nếu thấu rõ các uẩn diệt tận, các ngươi liền thấy được vô tác (Niết b� n)—Strive hard to cut off the stream of desires. Oh! Brahman! Knowing that all conditioned things will perish. Oh! Brahman! You are a knower of the Unmade Nirvana! (Dharmapada 383).

Ái Dục Hải: Biển dục—The ocean of desire.

Ái Duyên: Ái dục như l� nguyên nhân phụ v� o cho sự luyến ái—Love or desire as a contributory cause of attachment.

Ái Độc: Độc dục hay ái độc l� m tổn hại cho việc tu h� nh Phật pháp—The poison of desire or love which harms devotion to Buddhist practices.

Ái Giả: Sự hư giả hay không thực của dục vọng—The falseness or unreality of desire.

Ái Giới: Dục giới—Những người đang trú ngụ trong dục giới—The realm of desire or love—Those who dwell in the realm of desire.

Ái H� : Tình ái nhận chìm v� l� m chết đuối con người nên ví với dòng sông (lòng tham bám víu hay giữ chặt không rời)—The river of desire in which men are drowned.

Ái Hải: Biển dục—The ocean of desire—Biển ái—Ocean of love.

Ái H� nh: Ái h� nh có nghĩa l� tình ái dục vọng, đối lại với “kiến h� nh” có nghĩa l� suy lý—Emotional behavior, or the emotions of desire, as contrasted with rational behaviour.

Ái Hận: Luyến ái v� thù hận—Love and hate—Desire and dislike.

Ái Hệ: Sự trói buộc của ân ái hay dục vọng—The bond of love or desire.

Ái Hỏa:

1)      Lửa của luyến ái: Fire of love.

2)      Luyến ái l� lửa đốt chúng sanh: Love is fire that burns (living beings). 

Ái Hoặc: Mê hoặc hay ảo ảnh của ái dục—The illusion of love or desire.

Ái Hữu: Friendly society.

Ái Kết: Sự kết buộc của ái dục hay phiền não tham ái—The tie of love or desire.

Ái Khát: Khát ái hay khao khát dục vọng, hay ham muốn sự sống—The thirst of desire, or thirstily to desire—The will to live.

Ái Khuể: Luyến ái v� ghen ghét—Love and hate, desire and hate.

Ái Kiến:

1)      Chấp trước từ con người m� nẩy lên thứ tình yêu hay dục vọng nẩy nở khi nghĩ đến ngưới khác. Ái kiến cũng có nghĩa l� tâm chấp luyến v� o hình thức, trói buộc chúng ta v� o dục vọng v� ham muốn trần tục—Attachment or Love growing from thinking of others. Love also means the mind of affection attached to forms, which binds us with the ties of worldly passions and desires.

2)      Ái v� Kiến—Love or Attachment and Views:

a)      Ái nghĩa l� luyến chấp v� o sự: Love means attachment to things.

b)      Kiến nghĩa l� luyến chấp v� o t� kiến: Views mean attachment to false views.

Ái Kỷ: Egoist—Selfish—Egoism—Selfishness.

Ái La Sát: Ái La Sát Nữ—Raksasi—Female demon of desire.

Ái La Sát Nữ: Raksasi (skt)—See Ái La Sát.

Ái Lạc: Sự hoan lạc của tình yêu chân chánh, như tình yêu thiện mỹ hay tình yêu của vị Bồ Tát đối với chúng sanh—The joy of right love, i.e. the love of the good or that of a bodhisattva.

Ái Luân: Bánh xe dục vọng l� m chúng sanh xoay chuyển trong sáu đường sanh tử—The wheel of desire which turns men into the six paths of transmigration.

Ái Luận: Ham thích lý luận hay b� n luận về dục vọng. Do mê tâm ái trước m� đưa tới những cuộc tranh luận loạn động hay ngôn luận bất chính—Talk of love or desire, which gives rise to improper conversation.

Ái Luyến: Love attachment.

Ái Lưu: Tham ái l� m mê hoặc lòng người nên ví như dòng lũ dục vọng—The flood of desire which overwhelms.

Ái Mộ: Attachment.

Ái Ngại: Worried—Uneasy.

Ái Nghiệp: Nghiệp đi liền sau dục vọng—The karma which follows desire.

Ái Ngục: Ngục tù dục vọng—The prison of desire.

Ái Ngữ: Loving speech—Lời nói yêu thương của một vị Bồ Tát, một trong tứ nhiếp pháp—The words of love of a bodhisattva, one of the four elements of popularity, or ways of leading human beings to emancipation.

**For more information, please see Tứ Nhiếp

    Pháp.

Ái Nhãn: Con mắt yêu thương của Phật—The eye of love (of Buddha).

Ái Nhiễm: Luyến ái nhiễm trược hay tình cảm tham ái ph� m tục như tình yêu vợ chồng, con cái, thầy bạn, vân vân—Defiling attachment—Defiling ordinary love (like that toward wife and children, teachers and elders)—The taint of desire.

Ái Nhiễm Minh Vương: Thần tình yêu, một trong những Minh Vương, có vẻ mặt giận dữ với ba đầu sáu tay—God of Love—One of the Ragas, who has angry appearance, three faces and six arms.

** For more information, please see Đại

     Nhiễm Pháp.

Ái Nhiễm Vương: See Ái Nhiễm Minh Vương.

Ái Nhuận: Phân bón dục vọng. Khi chết những ảo ảnh của luyến ái sẽ tưới tẩm nghiệp vị lai v� l� m trổ thêm quả khổ—The fertilizing of desire—When dying the illusion of attachment fertilizes the seed of future karma, producing the fruit of further suffering.

Ái Nữ: Daughter.

Ái Ph� m Tục: Ordinary love.

Ái Pháp: Tình yêu chân lý l� tình yêu chân chánh—Love for Buddha-truth; the method of love.

Ái Phi: Favorite queen.

Ái Quả: Hậu quả hay kết quả của dục vọng v� luyến ái—Fruit of desire and attachment (suffering).

Ái Quốc: Patriotic.

Ái Quỷ: Quỷ dục vọng—The demon of desire.

Ái Tâm: Tâm đầy dục vọng, hay tâm bị dục vọng thống trị—A  mind full of desire; a mind dominated by desire; a loving heart.

Ái Tha: Altruistic.

Ái Tha Chủ Nghĩa: Altruism.

Ái Thân Thiên: Vị Trời Ái Thân ở cõi Dục giới có hình thức tuyệt diệu—The heaven of lovely form in the desire realm which is above the devalokas (thiện hiện).

Ái Thích: Nổi khổ đau của luyến ái đau thấu như gai đâm—The thorn of love; the suffering of attachment which pierces like a thorn.

Ái Thiếp: Concubine.

Ái Thủy: Dục vọng bón phân cho quả dữ—The passion of desire which fertilizes evil fruit.

Ái Tiếc: Luyến tiếc không rời bỏ—Love and care for; to be unwilling to give up; sparing.

Ái Tình: Love—Passion.

Ái Trước: Attachment of love.

(I)     Nghĩa của “Ái Trước”—The meaning of “Ái Trước”—Sự chấp trước hay trói buộc mạnh mẽ v� o ái dục. Từ sự ái trước nầy lại nẩy sanh ra “từ bi” l� nền tảng của tình thương trong Phật giáo—The strong attachment of love; the bondage of desire. From this bond of love also arises pity, which is fundamental to Buddhism.

(II)  Lời Phật dạy về “Ái Trước” trong Kinh Pháp Cú—The Buddha’s teachings on “Attachment of love” in the Dharmapada Sutra:

1)      Như nước lũ cuống phăng những xóm l� ng say ngủ giữa đêm trường, tử thần sẽ lôi phăng đi những người mê muội sinh tâm ái trước những bông hoa mình vừa góp nhặt được—Death carries off a man who gathers flowers of sensual pleasures, whose mind is distracted,  as a great flood sweeps away a sleeping village (Dharmapada 47).

2)      Cứ sanh tâm ái trước v� tham luyến mãi không chán những bông hoa m� mình vừa góp nhặt được, đó chính l� cơ hội tốt cho tử thần lôi đi—The destroyer brings under his way the man who gathers flowers of sensual pleasures, whose mind distracted, and who is insatiate in his desires (Dharmapada 48).

Ái Trước Mê: Mê mờ luyến ái v� o sự đổi thay v� hoại diệt gọi l� “ái trước mê” (tất cả mọi thứ đều do ngũ uẩn hòa hợp m� th� nh, không hiểu như vậy m� lại cho rằng mọi thứ l� vĩnh hằng không thay đổi l� ái trước mê)—The delusion of love for and attachment to the transient and perishing.

Ái Trước Sinh Tử: Bị trói buộc v� o sanh tử l� ái trước sinh tử, tận diệt sự ái trước nầy l� cần thiết cho cuộc tu giải thoát—Bondage to rebirth and mortality by love of life, and to be rid of this love is essential to deliverance.

Am:

1)      Chùa nhỏ: Small pagoda—Small temple—Nunnery.

2)      Thảo lư hay nh� cỏ (của người ẩn dật): Hut—Thatched cottage.

3)      Tiếng được dùng để chỉ sự khẳng định một cách nghiêm trang v� tôn kính, giống như tiếng “a men” bên Cơ Đốc Giáo. Trước kia l� mật ngữ của Ấn Độ giáo, được thừa nhận bởi các nh� Phật giáo Mật tông, đặc biệt l� trường phái trì mật chú, dùng “Om” như mật chú v� đối tượng thiền định. Chữ “Om” thường dùng để hình th� nh âm đầu tiên trong các câu chú tổng hợp như trong câu “Úm Ma Ni Bát Di Hồng” l� công thức chú nguyện của Lạt Ma Giáo Tây Tạng. Người ta nói câu “Úm Ma Ni Bát Di Hồng” còn l� câu thần chú để cầu nguyện Đức Quán Thế Âm, mỗi chữ trong câu đều có thần lực cứu độ khỏi tam ác đạo: Om, aum; “a word of solemn affirmation and respectful assent, sometimes translated by yes, verily, so be it, and in this sense compared with Amen in Catholic.” It is the mystic name for the Hindu triad, and has othe significations. It was adopted by Buddhism, especially by the Tantric school, as a mystic spell, and as an object of meditation. It forms the first syllable of certain mystical combinations, e.g. Om mani padmi hum, which is a formula of the Tibetan Lamaistic branch, said to be a prayer to Padmapani; each of the six syllables having its own mystic power of salvation from the lower paths of transmigration, etc.; the formula is used in sorcery, auguries, etc.  

Am B� La Đa Ca: Amrataka (skt)—Một loại trái cây của chư Thiên—A celestial fruit.

Am B� Lợi Sa: Ambarisa (skt)—Tên của một vị vua thời cổ Ấn Độ—Name of a king in ancient India.

Am B� Nữ: Amradarika or Amrapali, or Ambapali (skt)—Am La Nữ—Am Thụ Nữ.

1)      Người bảo vệ cây amra hay cây xo� i: The guardian of the amra tree.

2)      Người đ� n b� đã hiến cho Phật khu vườn xo� i (Amravana), có truyền thuyết khác nói rằng b� sanh ra từ một cây xo� i: A female who presented to Sakyamuni the Amravana garden, another legend says she was born of an amra tree. 

Am Chủ: Abbot—Abbess.

Am Hiểu: Biết rõ—To know well—Hiểu tường tận—To understand thoroughly—Hiểu từ trong ra ngo� i—To know something inside out.

Am Hoa: Hoa xo� i—The amra flower.

Am La: Amra (skt)—Cây xo� i—The mango.

Am La Thụ Viên: Amravana or Amrapali, or Amravati (skt)—Vườn xo� i—See Am B� Nữ.

Am Ma La: Amala (skt)—Am Một La—Tên khác của trái xo� i—Another name for amra.

Am Ma La Thức: A Ma La Thức—A Mạt La Thức—Thanh tịnh thức—Vô cấu thức—Chân Như Thức—Pure knowledge—Knowledge of bhutatathata.

Am Ma Lặc: Amala (skt)—Am Ma Lặc Ca—Một loại hạt như hạt cau, dùng trị cảm lạnh (quả dư-cam-tử, khi mới ăn thấy hơi đắng, nhưng khi nuốt nước v� o trong cổ họng thì nghe ngọt, tên khoa học của nó l� Emblicaofficinalis hay Phyllanthusemblica)—A kind of nut like the betel nut, used as a cure for colds (its scientific name is Emblicaofficinalis or Phyllanthusemblica).

Am Thiền: Small pagoda.

Am Tranh: A  thatched hut for meditation.

Am Tự: Am thất—Small temple.

Am Tường: Hiểu tường tận—To know perfectly.

Am Viên: Vườn Amravana—The Amravana garden.

Ám:

1)      Ám muội: Dark—Obscure—Gloom—Dim—Dull—Hidden—Secret.

2)      Bị quỷ ám: To possess—To obsess—To be  haunted—To be obsessed by the devil.

3)      U ám—To darken—To blacken—Overcast.

Ám Ảnh: To haunt—To obsess

Ám Chỉ: To implicit—To hint—To refer to—To imply.

Ám Chứng: Chỉ chuyên v� o công phu tọa thiền, m� không thông hiểu nghĩa lý của kinh điển—An ignorant preceptor, only meditation without undestanding the meanings of sutras.

Ám Chứng Thiền Sư: Một vị thiền sư chỉ chuyên ngồi thiền theo kiểu đui tu mù luyện, chứ không thông hiểu nghĩa lý của đạo (cách dạy cũng khác hay lập dị với thiền tông)—A  charlatan who teaches intuitional meditation differently from the methods of that school; an ignorant preceptor.

Ám Chướng: Chướng ngại của sự ngu độn (chỉ tụng m� không biết nghĩa, hay chỉ tọa thiền m� không biết tọa thiền để l� m gì)—The hindrance of ignorance.

Ám Độn: Ám muội v� ngu độn—Ignorant and dull.

Ám Độn Chướng: Ignorant and dull ideas.

Ám Hại: To harm secretly.

Ám Hiệu: Secret signal.

Ám Lâm: Tamasavana (skt)—Khu rừng vô minh—A forest of ignorance.

Ám Lệnh: Secret order.

Ám Mật Lý Đế Quân Đồ Lợi: Amrtakundali (skt)—Bình đựng nước Cam Lồ—The vase of ambrosia.

Ám Muội: Fishy—Suspicious—Shady—Dark—Doubtful—Underhand—Distrustful.

Ám Nghĩa: Ambiguity.

Ám Sát: Assassinate.

Ám Tả: Dictation.

Ám Tâm: Tâm trí ám muội, ngu si, v� luôn nghi hoặc—A dark, ignorant, or doubting mind.

Ám Tế: Bị vô minh che mờ trở nên ám độn—Dark, ignorant.

Ám Thất: Căn phòng tối dùng để thực tập thiền—A dark room, a place for meditation.

Ám Thất Niệm Phật: Niệm Phật lớn tiếng trong phòng thiền hay phòng tối—To repeat the name of a Buddha loudly or audibly in a dark room.

Ám Trợ: To aid secretly.

Ảm Đạm: Gloomy—Sombre—Dull—Overcast—Dismal—Dreary.    

An:

(A) An Bình: Santi (p)—Santa (skt).

1)      (a)—Calm—Tranquil—Free from passions—Undisturbed.

2)      (n)—Upasanti (skt)—Tranquility—Peace—Security—Calmness.

3)      (v)—Upasamayati (skt)—To pacify—To become calm or quiet—To make quiet—To tranquilize.

(B) An Vị: To put—To place.

An Ban Thủ Ý: Anapanasati (p)—Anapanasmrti (skt)—Kinh An Ban Thủ Ý, kinh quán niệm hơi thở của hệ phái Nguyên Thủy—A Theravadan sutra on Concentration by practicing respiratory exercises—See Anapanasati in Sanskrit/Pali-Vietnamese Section. 

An Bần: To be happy in poverty.

An Bình: Peace—To be peaceful.

An Cư: Varsa or Varsavasana (skt)—To live in peace—Tranquil dwelling—See An Cư Kiết Hạ.

An Cư Kiết Hạ: Vassa (skt)—Ba tháng an cư kiết hạ mỗi năm v� o mùa mưa (từ 15 tháng tư đến 15 tháng bảy âm lịch). V� o mùa mưa khó m� di chuyển v� không muốn l� m tổn hại côn trùng, nên chư Tăng Ni trụ lại một nơi để dụng công tu tập. Khi chấm dứt mùa an cư kiết hạ cũng trùng v� o dịp lễ Vu Lan Bồn, ng� y m� chư Tăng Ni tham dự an cư  được tăng một tuổi đạo—Peaceful residing during the summer retreat—The  three months of summer retreat every year (from 15th of the Lunar fourth month to 15th of the Lunar seventh month)—Monsoon-season (Rain) Retreat—The period of three months in the monsoon season (Indian rainy season). During the rains it was difficult to move about without injuring the insect life, so monks and nuns are expected to reside in one place and devote themselves to their practice. The end of the Rain Retreat coincides with theUllambana Festival. It is an auspicious day for monks and nuns, as on that day those who attended the Rain Retreat become one year older in the Order.

An Cư Lạc Nghiệp: Sống trong yên bình v� an lạc trong nghề của mình—To live in peace and be content with one’s occupation.

An Danh: Ban pháp danh cho người mới v� o đạo—To give a religious name to a beginner.

An Dưỡng: To rest—To take a rest.

An Dưỡng Địa: Land of rest—Pure Land.

An Dưỡng Tịnh Độ: Pure Land of Tranquil Nourishment—See An Lạc Quốc.

An Để La: Một trong mười hai thị giả của Phật Dược Sư—One of the twelve attendants on Bhaisajya Buddha.

An Định: Stable—Firm. 

An Giấc: To be fast sleep.

An Giấc Ng� n Thu: To rest in peace forever.

An Hạ: To put down.

An Hạ Xứ: A place to rest—Resting place—A place for putting things down, i.e. baggage—A place to stay.

An Huệ: settled or firm resolve on wisdom.

An Huyền: Một vị sư nổi tiếng người nước An Tức (v� o khoảng năm 280 sau Tây Lịch)—An-Hsuan, a noted monk from Persia (around 280 A.D.).

An Hưởng: To enjoy in peace

An Lạc:

·        An bình v� hạnh phúc (thân dễ chịu v� tâm hoan hỷ): Passadhisukham (p)—Comfort—Comfortable—Happy (ease of body and joy of heart)—Peaceful and joyful—Stable and comfortable.

·        Phật đến với cõi Ta B� vì an lạc cho chúng sanh—The Buddha comes to the Saha World for the welfare and happiness of sentient beings.

·        Niềm vui hay hạnh phúc của sự yên tỉnh: Samasudha (skt)—The joy or happiness of tranquility. 

An Lạc Hạnh: Peaceful and joyful practice.

An Lạc Quốc: An Lạc Tịnh Độ—An Lạc Quốc Độ của Đức Phật A Di Đ� nơi cõi Tây Phương, cũng còn gọi l� An Dưỡng Tịnh Độ—Amitabha’s Happy Land in the western region, which is his domain; which is also called Pure Land of Tranquil Nourishment.

An Lạc Trong Niết B� n: Nibbanic bliss.

An Lạc Sâu Xa: Profound peace.

An Lập: To set up—To establish—To stand firm.

An Lập Hạnh Bồ Tát: Trong Kinh Pháp Hoa, vị Bồ Tát trồi lên từ trong lòng đất để đón ch� o Phật Thích Ca—A bodhisattva in Lotus Sutra, who rose up out of the earth to greet Sakyamuni.

An Lòng: Be comfortable—To ease one’s mind about something.

An Minh Do Sơn: Núi Tu Di—Sumeru Mountain.

An Minh Sơn: See An Minh Do Sơn.

An Nh� n: Easy—An easy life.

An Nhẫn Chướng Ngại: Tolerance of adversity (obstructions, difficulties, obstacles, hindrances). 

An Nhiên: Calm.

An Ninh: Security.

An Ổn: Body and mind at rest.

An Pháp Khâm: Một vị sư nổi tiếng người nước An Tức (281 sau Tây Lịch)—An-Fa-Chi’in, a noted monk from Persia (281 A.D.).

An Phận: To be content (satisfied) with one’s lot (destiny)—Contentment with conditions.

An Tâm:

·        (n) Sự yên tỉnh của tâm: Santi (skt)—Tranquility of mind.

·        (v) L� m cho tâm yên tỉnh hay đạt được sự yên: Upasamayama (skt)—To quiet the heart or mind—To be at rest.

·        (v) Đạt được an tâm: To obtain tranquility of mind.

An Táng: To bury—To inter—Interment.

An Thanh: Một vị Tăng nổi tiếng v� o thế kỷ thứ hai, người nước An Tức—An-Ch’ing, a noted monk from Persia in the second century A.D.—See An Thế Cao.

An Thế Cao: Vị sư xứ Parthie v� o thế kỷ thứ hai, l� ho� ng thái tử xứ Parthie, người sẽ nối ngôi vua cha; tuy nhiên, ông đã xuất gia tu h� nh. Ông đã từng đến Trung quốc năm 148 sau Tây Lịch v� l� người đầu tiên dịch kinh điển Phật giáo ra Hán tự. Ng� i l� người đã lập ra trường phái Thiền Na, một trường phái sớm nhất của Phật giáo Trung quốc—An-Shih-Kao, a Parthian monk of the second century, a crown prince of Parthie and was intended to assume the throne at his father’s death; however, he entered a monastery. He went to China around 148 and was the first to translate Buddhist scriptures into Chinese. He founded the Dhyana school, an early Chinese Buddhism. 

An Thiền: To enter into dhyana meditation.

An Thiền Thiền Sư: Zen Master An Thiền—Thiền sư nổi tiếng của Việt Nam v� o đầu thế kỷ thứ 19. Ng� i l� tác giả bộ “Tam Giáo Thông Khải” được biên soạn v� o giữa thế kỷ thứ 19, có lẽ được in v� o khoảng năm 1845. Hầu hết cuộc đời hoằng pháp của ng� i, ng� i trụ tại chùa Đại Giác ở Đồ Sơn, Bắc Ninh—A  Vietnamese famous Zen master in the early nineteenth century. He was the author of “A Thorough Study on the Three Religions” composed in the middle of the nineteenth century. Probably printed in 1845. He spent most of his life at Đại Giác Temple in Bồ Sơn, Bắc Ninh to expand Buddhism—See Tam Giáo Thông Khảo. 

An Thọ Khổ Nhẫn: Patience under suffering.

An Thổ Địa: To tranquilize the land, or a plot of land, by freeing it from harmful influences. 

An Tĩnh: Calm—Quiet—Tranquility—Quietness—Serenity.

An Tịnh:

·        Sự an tịnh: Upasamo (p)—Upasama (skt)—Quietude—Tranquility—Quietness—Calmness—Calm and still—Tranquil and pure.

·        Không có phiền não: Absence of passions. 

An To� n: Safety—In security.

An Trí: To send someone to a concentration camp.

An Trú: Vasati (p & skt)—To abide—To stay—To dwell—To stop at a place—Phật tử nên luôn tự an trong trong các giáo lý của Đức Phật, chứ không phụ thuộc v� o bất cứ ai khác—Buddhists should always abide (establish themselves) in the teachings of the Buddha, not depending upon anybody else. 

An Trú Địa: A dwelling place—Residence—Abode.

An Trụ Tối Thắng: Perfect rest in the bodhisattva nature. 

An Tuệ:

1)      Settled or frim resolve on wisdom—Established wisdom.

2)      Một trong mười luận sư nổi tiếng người Ấn v� o thế kỷ thứ năm (đặc biệt về Duy Thức Học)—One of the ten famous Southern Indian exponents on Buddhist doctrine, spcially of the Vijnaptimatratasiddhi sastra, in the fifth century.

An Tức: To rest.

An Tường Tam Muội: Calm and clear state of samadhi.

An Ủi: Consolation—Comfort—Solace—Words of consolation—To console—To comfort—Comforter—Pacifier.

An Vị: To be in place.

An Vị Phật: Lễ đặt tượng Phật—A  ceremony to put  Buddha statue in place.  

Án:

1)      B� n của phán quan: A judge’s desk.

2)      Cuộc xử án của tòa: A case at law.

3)      Dằn xuống—To Place—To lay the hand on.

4)      Lời chú mở đầu Đ� La Ni Kim Cương Giới: A mystical formulae opening a dharani in Vajradhatu. 

Án Chỉ: To make a finger-mark or sign.

Án Đạt La: Andhra (skt)—Một vương quốc nằm về phía nam Ấn Độ, giữa hai con sông Krishna v� Godavari, kinh đô của nó l� Vengi; nước nằm về phía đông nam của Án Đạt La được biết đến với cái tên Đại Án Đạt La—A  kingdom in Southern India, between the Krishna and Godavari rivers, whose capital was Vengi; the country south-east of this was known as Maha-Andhra.

Án Khiếm Diện: Judgment by default.

Án lệ: Jurisprudence.

Án Ma Ni Bát Di Hồng: See  Om Mani Padme Hum in Pali/Sanskrit Vietnamese Section.

Án Mạng: Murder—Homocide.

Án Ngữ: To obstruct someone’s path—To put obstacles in someone’s way.

Án Phí: Court costs—Court expenses.

Án Quyết: Judgment.

Án Sát: Provincial judge.

Án Tạm: Provisional judgment.

Án Treo: Suspended sentence.

Án Tử Hình: Death sentence—Capital penalty.

Án Văn: Sentence.

Áng:

1)      Cái thố—A bowl.

2)      Nhiều: Abundant.

Áng Chừng: Approximately—About.

Áng Mây: A cluster of cloud.

Áng Nga La Ca: Angaraka (skt)—Hỏa tinh—The planet Mars.

Áng Văn Chương: Literary work.

Anh:

1)      Nước Anh—England.

2)      Tiếng Anh—English.

3)      Anh—Elder brothers.

4)      Ông (nhân xưng): You.

5)      Anh h� i: Đứa trẻ—An infant—A baby.

6)      Anh lạc: Ngọc hay chuỗi ngọc để đeo trên người—A gem—A necklace—A necklace of precious stones—Things strung together.

7)      Anh Vũ: Suka (skt)—Con vẹt (két)—A parrot.

Anh (Vũ) Bảo: Kimsuka (skt)—Loại cây Anh Bảo có hoa đỏ—A tree with red flowers.

Anh Cả: Eldest brother.

Anh Chị: Brothers and sisters.

Anh Dũng: Brave—Valiant.

Anh � o: Cherry.

Anh Đồng: Đứa bé—A child.

Anh Em Họ: Cousins.

Anh Em Rể: Brother-in-law.

Anh Em Ruột: Siblings.

Anh Em Trai: Brother.

Anh Hùng: Hero.

Anh Lạc: See Anh (6).

Anh Linh: Supernatural power.

Anh T� i: Remarkable talent.

Anh Tú: Elegant and clever.

Anh Tuấn: Eminent person.

Anh Võ: Suka (skt)—Parrots.

Anh Vũ: See Anh (6).

Anh Vũ Bảo: See Anh Bảo.

Ánh: Ray—Beam—Light.

Ánh Đạo V� ng: The Golden Light of the Dharma.

Ánh Đèn: Lamplight.

Ánh Đơn Sắc: Monochromatic light.

Ánh Đuốc: Torch light.

Ánh Ho� ng Đới: Zodiacal light.

Ánh Lửa: Fire light.

Ánh Mặt Trời: Sunlight.

Ánh Nắng: Sunlight.

Ánh Phân Cực: Polarized light.

Ánh Rạng Đông: The first glimmer of dawn.

Ánh Sáng Ban Ng� y: Daylight.

Ánh Sáng Chập Chờn: Unsteady light.

Ánh Sáng Chói Lòa: Bright or brilliant light.

Ánh Sáng Khúc Xạ: Refracted rays.

Ánh Sáng Khuếch Tán: Indirect light.

Ánh Sáng Lờ Mờ: Dim light.

Ánh Sao: Starlight.

Ảnh: Hình ảnh: Image—Picture—Photograph—hadow—Reflection—Hint.

Ảnh Ảo: Virual image.

Ảnh Ấn: Photolithigraphy.

Ảnh Biến Dạng: Distorted picture.

Ảnh Chụp Lẹ: Snap shot.

Ảnh Chụp Xa: Telephotograph.

Ảnh Cúng: Thờ cúng ảnh tượng—Image worship.

Ảnh Đồ: Photo map.

Ảnh Đường: Ảnh đường l� nơi b� y biện tất cả những tôn tượng thờ kính hay nơi phụng thờ di tượng của tiên nhân—A hall where are the images, or pictures, of objects of worhship. 

Ảnh Giả: Virual image.

Ảnh Hiện: The epiphany of the shaddow, i.e. the temporal Buddha.

Ảnh Hộ: Như bóng theo hình, không tách rời thân thể, luôn luôn đi kèm để ủng hộ thân thể—Like a shaddow guardian, always following like a shaddow the substance.

Ảnh Hướng: The coming of a deity, responding, responsive.

Ảnh Hướng Chúng: See Ảnh Hưởng Chúng.

Ảnh Hưởng:

1)      Ảnh hưởng: Influence—To affect.

2)      Ảnh v� âm hưởng: Shadow and echo.

Ảnh Hưởng Chúng: Còn gọi l� Ảnh Hướng Chúng—Những vị đến đáp ứng lời cầu nguyện của chúng sanh như Ng� i Văn Thù hay Quán Âm—The responsive group in the Lotus Sutra, who came in response to a call, e.g. Manjusri, Kuan-Yin, etc.

Ảnh In: Print.

Ảnh Nổi: Stereophotograph.

Ảnh Quang Tuyến: X-Ray photograph.

Ảnh Sự: Hết thảy sự vật trên thế gian đều l� hư ảo như hình bóng, chứ không phải l� cái chân thực—Shadow things, i.e. all things are mere shadows, not the reality.

Ảnh Tượng: Pratibimba (skt)—Ảnh tượng không có sự hiện hữu thật sự, không có tự tánh—Statue—Image—Shaddows—Reflections, with no real existence or nature of their own.

Ảnh Tượng Tâm Linh: Mental image.

Ao Bảy Báu: Pool of seven jewels.

Ao Sen Bảy Báu: Seven-jewel Lotus pond.

Ao Tù: Pond with stagnant water.

Ao Ước: To wish—To long for—To yearn for—To desire.

Áo:

1)      Góc tây nam của vũ trụ nơi các vua Táo nghỉ ngơi: South-west corner of the universe where were the lares retired.

2)      Nước Áo: Austria.

3)      Áo Não: Harassed—Distressed—Uneasy—Vexed. 

4)      Áo nghĩa: Nghĩa lý huyền áo—Mysterious meanings.

Áo B� Ba: Blouse.

Áo C� Sa: Buddhist monk’s dress (robe).

Áo Cho� ng: Overcoat.

Áo Cổ Cao: High-necked dress.

Áo D� i: Dress.

Áo Mưa: Raincoat.

Áo Não: See Áo (2), Não, and Phiền Não in Vietnamese-English Section.

Áo Quan: Coffin.

Áo Thụng: Ceremonial robe with large sleeves.

Áo Tr� ng: Áo thường m� u lam d� nh cho Phật tử tại gia—Dharma robe, usually in gray color and for laypeople’s use.

Ảo: Mava (skt)—Illusory—False—Illusive—Hallucination.

Ảo Ảnh: T� kiến cho rằng những thứ bên ngo� i như ăn, mặc, ngủ, vân vân l� thật chứ không l� những thứ giả tạm. Đây l� loại ảo ảnh thô thiển bên ngo� i—Delusion of views—Wrong views for externals (clothes, food, sleep, etc), which are viewed as real rather than empty in their true nature. Delusion of views are connected with seeing and grasping at the gross level.

Ảo Cảnh: Mirage.

Ảo Cấu: Ảo ảnh v� cấu trược (thân v� tâm cũng l� ảo ảnh v� cấu trược)—Illusory and defiled (body and mind are alike illusion and unclean).

Ảo Dã: The wilderness of illusion (mortal life).

Ảo Giả: The illusory—All things

Ảo Giác: Vipallasa (p)—Hallucination

a)      Chư pháp trong thế giới hiện tượng l� không thật như người ta thường nghĩ. Chúng vô thường, bất định, không có thực thể v� luôn biến đổi. Kỳ thật, chúng l� những bóng ma ảo ảnh. Vô minh lệ thuộc v� o trạng thái ảo giác—Aversion—Illusion—Things in the phenomenal world are not real or substantial, as ordinary people regard them to be. They are transient, momentary, indefinite, insubstantial, and subject to constant alteration. In reality, they are like phantoms or hallucinations. Ignorance is subject to the state of hallucination.

b)      Có ba loại ảo giác—There are three kinds of hallucination:

·        Tưởng ảo giác: Sanna-vipallasa (p)—Hallucination of perception.

·        Tâm ảo giác: Citta-vipallasa (p)—Còn gọi l� Thức ảo giác—Hallucination of mind (consciousness).

·        Kiến ảo giác: Ditthi-vipallasa (p)—Hallucination of views—Kiến ảo giác khiến ta thấy cái vô thường l� thường—Hallucination of views cause us to see impermanence as permanence. 

Ảo Hóa: Illusion and transformation—Illusory transformation.

Ảo Hoặc: Illusory (a)—To delude (v).

Ảo Huyền: Unreal.

Ảo Hữu: Illusory existence.

Ảo Lực: Sức lực của người mơ mộng ảo huyền—An illusionist’s powers. 

Ảo Môn: The way or method of illusion, or of bodhisattva transformation.

Ảo Mộng: Illusion—To ne under illusion.

Ảo Não: Sorrowful.

Ảo Nhựt Vương: Baladitya (skt)—B� La A Điệt Đa—The morning sun king.

Ảo Pháp: Conjuring, illusion, methods of bodhisattva transformation.  

Ảo Sĩ: An illusionist—A conjurer.

Ảo Sư: An ilusionist.

Ảo Tâm: The illusion mind (Mind is unreal).

Ảo Thân: An illusion-body.

Ảo Thị: Optical illusion.

Ảo Thuật: Magic.

Ảo Tướng: Illusion—Illusory appearance.

Ảo Tưởng: T� kiến dẫn tới phân biệt sai lầm, không rõ rệt, cho sai l� đúng, cho đúng l� sai. Đây l� loại ảo tưởng hay phiền não vi tế—Illusion—Delusion—Wrong views for being confused about principles and giving rise to discrimination. Thought delusions are unclear, muddled thoughts, taking what is wrong as right, and what is right as wrong. Delusions of thought are afflictions at the subtle level.

Ảo Tưởng Tâm Linh: Hallucination.

Áp: Áp chế—To press—To squeeze—To crush—To repress.

Áp  Bức: To oppress.

Áp Chế: To ppress—To bring someone to heel.

Áp Dầu: Ép dầu—To crush seed for oil.

Áp Dầu Luân Tội: Tội của người l� m nghề ép dầu, thí dụ như tội sát hại những côn trùng trong lúc h� nh nghề—The sin of the oil-presser, i.e. killing of insects among seeds crushed.  

Áp  Dụng: 

1)      (n): Application.

2)      (v): To apply—To use—To put into practice—To carry out.

Áp Dụng Phật Pháp V� o Cuộc Sống Hằng Ng� y: To apply Buddhist teachings to daily life.

Áp Đảo: To overwhelm.

Áp Lực: Pressure—Tension.

Áp Lực Cao: High pressure.

Áp Lực Thấp: Low pressure.

Áp Sa Dầu: Vắt cát th� nh dầu, ví với chuyện không tưởng—To press oil out of sand, impossible.

Át: L� m cho bế tắc—To obstruct—To stop.

Át Bộ Đa: Adbhuta (skt).

1)      Tên của một cái tháp nổi tiếng ở Udyana, tây bắc Ấn Độ: Name of a famous stupa in Udyana, north-west India.

2)      Kinh Vị Tằng Hữu: Adbhuta-dharma (skt)—Vị Tằng Hữu Thuyết Nhân Duyên, một trong 12 bộ Kinh Đại Thừa—The Wonderful-Dharma, one of the twelve divisions of Mahayana canon. 

Át Bộ Đ� : Arbuda (skt)—See Át Phù Đ� .

Át Gi� : Arghya (skt)—A Gi� .

1)      Thứ nước thơm hay nước m� người ta bỏ hoa thơm v� o để cúng dường Đức Phật: Scented water or flowers in water as an offering.

2)      Từ Át Gi� có nghĩa chính yếu l� vật có giá trị: The word arghya meaning primarily something valuable, or presentable.

Át Gi� Bôi: Chén bằng v� ng hay kim loại, đựng nước thơm để cúng dường Đức Phật—A golden or metal vessel to hold scented water—See Át Gi� .   

Át Gi� Hoa: Hoa thơm thả nổi trong nước đựng trong chén Át Gi� Bôi—The flowers which float on the surface of the golden vessel.

Át Na: Anna (skt)—Tên của một ngọn núi ở Ấn Độ—Name of a mountain in India.

Át Phù Đ� : Arbuda (skt)—Ác Bộ Đ� —Địa ngục lạnh thứ nhứt trong bát h� n địa ngục, nơi những khối u nổi trên da vì quá lạnh—The first of the eight cold hells, where cold raises tumours on the skin.

** For more information, please see Bát H� n

     Địa Ngục.

Át Sa Tr� : Asadha (skt)—Tháng đầu tiên của mùa hè, từ 16th tháng tư đến 15th tháng năm—The first month of summer, from 16th of 4th Chinese moon to 15th of 5th . 

Át Sắc Tra: Astan (skt)—Tám phần của 24 giờ trong ng� y—The eight divisions of the 24 hour day.

Át Thấp B� Sưu Xa: See Át Thấp Phược Sưu Xa.

Át Thấp Phược (B� ) Sưu Xa: Asvayuja (skt)—Át Thấp B� Sưu Xa—Tháng đầu tiên của mùa Thu (tháng chín—tháng mười)—The first month of autumn (September-October). 

Át Thấp Phược Yết Na: Asvakarna (skt)—Một trong bảy vòng núi quanh núi Tu Di—The fifth of the seven circles round Meru.

Át Triết Tra: Atata (skt)—Một trong tám địa ngục lạnh—One of the eight cold hells, hell of chattering teeth.

** For more information, please see Bát H� n

     Địa Ngục.

Át Tức Đa: Asta (skt).

1)      Ngọn đồi phía Tây nơi mặt trời lặn: The western hill behind which the sun sets.

2)      Mặt trời lặn: Sunset.

3)      Tử: Death.

4)      Nh� : Home. 

Áy  Náy: Anxious—Uneasy—Unquiet—Restless—Disquiet—Troubled.

Ăn Cắp: To steal—To rob.

Ăn Chay: To be on a vegetarian diet—To abstain from meat—Phật tử không nên giết hại chúng sanh để ăn thịt. Sát sanh l� giới cấm đầu tiên trong ngũ giới. Sát sanh để lấy thịt chúng sanh l� m thực phẩm l� tội nặng nhất trong Phật giáo. Đức Phật đã không cho rằng việc đề ra cách ăn chay cho các đệ tử tu sĩ của mình l� điều thích đáng, điều m� Ng� i đã l� m l� khuyên họ tránh ăn thịt thú vật, vì cho dù l� loại thịt gì đi nữa thì ăn thịt vẫn l� tiếp tay cho sát sanh, v� thú vật chỉ bị sát hại để l� m thực phẩm cho người ta m� thôi. Chính vì thế m� trước khi nhập diệt, Ng� i khuyên tứ chúng nên ăn chay. Tuy nhiên, có lẽ Đức Phật không đòi hỏi các đệ tử tại gia của Ng� i phải trường chay. Người Phật tử nên ăn chay có phương pháp v� từ từ. Không nên bỏ ăn mặn ngay tức thời để chuyển qua ăn chay, vì l� m như vậy có thể gây sự xáo trộn v� bệnh hoạn cho cơ thể vì không thể ăn những món chay có đủ chất dinh dưỡng; phải từ từ giảm số lượng cá thịt , rồi sau đó có thể bắt đầu mỗi tháng hai ng� y, rồi bốn ng� y, sáu ng� y, mười ng� y, v� từ từ nhiều hơn. Phật tử nên ăn chay để nuôi dưỡng lòng từ bi v� tinh thần bình đẳng, m� còn tránh được nhiều bệnh tật. Ngo� i ra, thức ăn chay cũng có nhiều sinh tố bổ dưỡng, thanh khiết v� dễ tiêu hóa. Chúng ta không nên phán xét ai thanh tịnh hay bất tịnh qua chay mặn, thanh tịnh hay bất tịnh l� do tư tưởng v� h� nh động thiện ác của người ấy. Tuy nhiên, dù sao thì những người ăn trường chay được thì thật l� đáng tán thán. Còn những người ăn mặn cũng phải cẩn trọng, vì dù biện luận thế n� o đi nữa, thì bạn vẫn l� những người ăn thịt chúng sanh. Bạn có thể nói “tôi không nghe,” hay “tôi không thấy” con vật bị giết, nhưng bạn có chắc rằng những con vật ấy không bị giết vì mục đích để lấy thịt l� m thực phẩm cho bạn hay không? Cẩn trọng!!!—Buddhists should not kill living beings to eat. Killing or slaughtering is the first of the five precepts. Killing animals for food is among the worst transgression in Buddhism. The Buddha did not feel justified in prescribing a vegetarian diet for his disciples among the monks. What he did was to advise them to avoid eating meat because for whatever reason, eating meat means to support ‘killing,’ and animals had to be slaughtered only to feed them. Thus, before His parinirvana, the Buddha advised his disciples (monks and nuns) to practice vegetarianism. However, the Buddha did not insist his lay disciples to adhere to a vegetarian diet. Buddhists should practice vegetarianism methodically and gradually. We should not give up right away the habit of eating meat and fish to have vegetarian diet. Instead, we should gradually reduce the amount of meat and fish, then, start eating vegetables two days a month, then four days, ten days, and more, etc. Eating a vegetarian diet is not only a form of cultivating compassion and equality, but it is also free us from many diseases. Furthermore, such a diet can provide us with a lot of vitamins, and easy to digest.  We should not judge the purity and impurity of a man simply by observing what he eats. Through his own evil thoughts and actions, man makes himself impure. Those who eat vegetables and abstain from animal flesh are praiseworthy. Those who still eat meat should be cautious, for no matter what you say, you are still eating sentient beings’ flesh. You can say “I don’t hear,” or “I don’t see” the animal was killed for my food, but are you sure that the purpose of killing is not the purpose of obtaining food for you? Be careful!!!

Ăn Chắc: To be sure—To be firm.

Ăn Chơi: To lead a life of pleasures without working to earn a living.  

Ăn Cơm Có Canh, Tu H� nh Có Bạn: As a proverb says: “Rice should be eaten with soup, cultivation should be conducted with friends.”

Ăn Cơm Tiệm: To eat at a restaurant—To dine out.

Ăn Cưới: To participate in a wedding banquet.

Ăn Cướp: To loot—To rob.

Ăn Gian: To cheat—To defraud.

Ăn Hại: To live on someone’s expenses.

Ăn Hiếp: To bully—To henpeck—To domineer.

Ăn Hoa Hồng: To receive a commission.

Ăn Hối Lộ: To take a bribe.

Ăn Khao: To have a banquet to celebrate some special event.

Ăn Không Ngon: Eating is not as tasteful (pleasurable) as before.

Ăn Kiêng Cử: To be on diet.

Ăn Lạt: To be on a vegetarian diet—To abstain from meat.

Ăn Lận: To cheat—To defraud.

Ăn Lương: To receive one’s salary.

Ăn Lường: Ăn quịt—To eat without paying.

Ăn Mau: To eat quickly.

Ăn M� y: Beggar.

Ăn Mặc: To dress—To attire.

Ăn Mặn: See Ăn thịt.

Ăn Mừng: To celebrate.

Ăn Năn: To repent—To remorse—To  repent oneself of something.

Ăn Ngay Ở Thật: To be sincere.

Ăn Ngon: Good to eat—To have a good appetite.

Ăn Ngon Miệng: To eat with a good appetite.

Ăn Nhậu: To eat and drink liquor. 

Ăn Như Heo: To eat like a pig—To eat greedily.

Ăn Qua Loa: To have a snack.

Ăn Quá Nhiều: To overeat—To eat too much.

Ăn Rau: To eat on vegetables.

Ăn Sâu V� o: To deep-root.

Ăn Sống: To eat uncooked.

Ăn Sung Mặc Sướng: To be in easy circumstance.

Ăn Tân Gia: To have an open house.

Ăn Theo Thuở, Ở Theo Thì: When at Rome, do as the Romans do.

Ăn Thịt: To eat a meat diet--To eat flesh.

Ăn Thua: To win or lose.

Ăn Thử: To sample food.

Ăn Tiệc: To attend a banquet.

Ăn Tiêu: To spend money.

Ăn Trộm: Thief—Burglar.

Ăn Uống: Eating and drinking.

Ăn Vụng: To eat stealthily.

Ăn Xổi Ở Thì: To live from day to day with no thought of tomorrow.

Ăn Ý: To understand one another.

Âm:

1)      Âm đối lại với dương: Skandha (skt)—Negative, in contrast with positive.

2)      Âm thanh: Sound—Voice.

3)      Nguyên tắc ám muội: Dark principle.

4)      Nguyệt: Trăng—Lunary.

5)      Nữ: Female.

6)      Tiêu cực đối lại với tích cực: The negative as opposed to the positive principle.

7)      Tối: Dark—Shade.

8)      Theo Phật Giáo thì “âm” có nghĩa l� —According to Buddhism, it means:

a)      Những gì che mất chân tính của vạn hữu: It is the phenomenal, as obsuring the true nature of things.

b)      Uẩn của vạn hữu (ngũ uẩn) do từ hậu quả của sanh lão bệnh: It is also the aggregation, or the five Skandhas, of phenomenal things resulting in births and deaths. 

Âm Ba: Sound-wave.

Âm Cảnh: See Âm Cung.

Âm Cung: Thế giới hiện tại được ví với trạng thái của ngũ uẩn—Hells—Hades—The present world as the state of the five skandhas.

Âm Dung: Voice and countenance.

Âm Dương:

1)      Chết v� sống: Death and life.

2)      Địa phủ v� dương gian: Hell and earth.

3)      Cực Âm v� Cực Dương: Tiêu cực v� tích cực—Negative and positive.

4)      Yin-Yang: Lưỡng cực theo vũ trụ quan của Trung Quốc—Đất v� trời—Nữ v� Nam—In Chinese cosmology, the principle of polarity, namely earth and heaven, female and male.

Âm Gian: See Âm cung.

Âm Giáo: Giáo pháp dùng âm thanh để giảng thuyết—Vocal teaching, Buddha’s preaching.  

Âm Giới: Bao gồm ngũ uẩn v� 18 giới—The five skandhas and the eighteen dhatu.

Âm Hồn: Manes.

Âm Huyễn: Ngũ uẩn giống như huyễn giả trôi đi—The five skandhas like a passing illusion.

Âm Hưởng: Sonority—Echo.

Âm Hưởng Nhẫn: Ghoshanugakshanti (skt)—Kshanti in sounds—Nhẫn v� o những âm thanh tiếng vọng vì nhận thức rằng chúng không thực—Sound and echo perseverance, the patience which realizes that all is as unreal as sound and echo.

Âm Lịch: Lunar calendar.

Âm Ma: See Ngũ Uẩn.

Âm Mộc: Một loại dụng cụ bằng gỗ để gõ khi tụng kinh, mỗi cuối câu lại đánh nhịp hay gõ phách cho ăn nhịp—Sounding block, or board for keeping time or rhythm.

Âm Mưu: Plot—Conspiracy—Scheme.

Âm Nghĩa:

1)      Giải thích âm v� nghĩa của các từ trong kinh điển: Sound and meaning, i.e. pronunciation and significance.

2)      Quyển từ điển giải thích về cách phát âm của các từ trong kinh điển: A pronouncing dictionary. 

Âm Nhạc: Âm nhạc được dùng kèm với nghi lễ—Music, a musical accompaniment to a service.

Âm Nhập Giới: Còn gọi l� Ngũ Uẩn, hay 12 cửa v� o của thức, hay 18 giới—The five skandhas, the twelve entrances, or bases through which consciousness enters  (Ayatana), or eighteen dhatu or elements.  

Âm Phủ: Hell—Underworld.

Âm T� ng: Nam căn ẩn sâu bên trong, đây l� một trong 32 tướng hảo của Phật—A  retractable penis, one of the thirty-two marks of a Buddha.

Âm Thanh: Sound, note, preaching.

Âm Thanh Bất Tư Nghì: Inconceivable sounds.

Âm Thanh Của Đức Như Lai: Buddha’s Voice—Theo Kinh Hoa Nghiêm, Phẩm Như Lai Xuất Hiện, phẩm nầy chỉ cách cho chư đại Bồ Tát l� m thế n� o để biết âm thanh của Đức Như Lai—According to The Flower Adornement Scripture, Chapter Manifestation of Buddha (37), show the ways for great enlightening beings to know the voice of the Buddha.

1)      Âm thanh của Đức Như Lai đến khắp tất cả, vì nó khỏa lấp mọi âm thanh khác: The Buddha’s voice is omnipresent, because it pervades all sounds.

2)      Âm thanh của Đức Như Lai, tùy tâm sở thích của thính giả đều l� m cho họ hoan hỷ, vì thuyết pháp minh liễu: The Buddha’s voice pleases all according to their mentalities, because its explanation of truth is clear and comprehensive.

3)      Âm thanh của Đức Như Lai, tùy tín giải của thính giả đều l� m cho họ hoan hỷ, vì tâm được thanh lương: The Buddha’s voice gladdens all according to their resolve, because their minds gain clarity and coolness.

4)      Âm thanh của Đức Như Lai giáo hóa chẳng lỗi thời, vì người đáng được nghe thời đều được nghe: The Buddha’s voice teaches without error in timing, because all who need and are able to hear it do.

5)      Âm thanh của Đức Như Lai không sanh diệt, vì như vang ứng tiếng: The Buddha’s voice has no birth or death, because it is like the echo of a call.

6)      Âm thanh của Đức Như Lai không chủ, vì do tu tập tất cả công hạnh phát khởi: The Buddha’s voice has no owner, because it is produced by cultivation of all appropriate practices.

7)      Âm thanh của Đức Như Lai rất sâu, vì khó lường được: The Buddha’s voice is extremely profound, because it cannot be measured.

8)      Âm thanh của Đức Như Lai không t� vạy, vì do pháp giới phát sanh: The Buddha’s voice has no falsehood or deviousness, because it is born  of the realm of truth.

9)      Âm thanh của Đức Như Lai không đoạn tuyệt, vì v� o khắp pháp giới: The Buddha’s voice has no end, because it permeates the cosmos.

10)  Âm thanh của Đức Như Lai không biến đổi, vì đã đến nơi rốt ráo: The Buddha’s voice has no change, because it reaches the ultimate.

**   For more information, please see Tứ

       Chủng Phật Âm. 

Âm Thanh Du Dương: Pleasant and harmonious sound.

Âm Thanh Hay: Tuneful sound.

Âm Thanh Phật Sự: Phật dùng âm thanh thuyết pháp để cứu độ chúng sanh (có khi Phật lại dùng ánh sáng kỳ diệu để cứu độ)—Buddha’s work in saving by his preaching.

Âm Thần: Female spirit.

Âm Ti: See Âm phủ.

Âm Tiền: Tiền giấy, hay giấy v� ng mã, dùng để cúng cho người chết—Paper money for use in services to the dead. 

Âm Tín: News

Âm U: Overcast—Dull—Cloudy.

Âm Vọng: Ảo tưởng của ngũ uẩn, hay sự không thật của ngũ uẩn—The skandha-illusion, or the unreality of the skandhas. 

Âm Vọng Nhất Niệm: Ảo tưởng của ngũ uẩn cũng tương tự như một niệm đi qua—The illusion of the skandhas like a passing thought

Ấm Cúng: Cosy.

Ấm Lạnh: Hot and cold.

Ấm Ma: See Ngũ Uẩn.

Ấm No: To be at ease—To be in easy circumstances.

Ấm Quang Bộ: Mahakasyapiya (skt)—Bộ phái nầy khác với Nhất Thiết Hữu Bộ v� Pháp Tạng Bộ đôi chút nhưng rất gần với Thượng Tọa Bộ, nên còn được gọi l� Sthavariya. Ấm Quang Bộ tin rằng quá khứ đã sinh quả thì không còn tồn tại nữa, còn quá khứ chưa sinh quả thì tiếp tục tồn tại; do đó, họ l� m rung chuyển phần n� o địa vị của phái Hữu Bộ vốn cho rằng quá khứ  cũng tồn tại như hiện tại vậy. Đôi khi Ấm Quang Bộ được xem như l� trường phái thỏa hiệp giữa Hữu Bộ (Sarvastivadin) v� Phân Tích Bộ (Vibhajyavadin). Phái nầy cũng đòi có bộ Tam Tạng của riêng họ—The Mahakasyapiyas differed on minor poits from the Sarvastivadins and the Dharmaguptikas, and were closer to the Sthaviravadins. Hence, they are also called the Sthavariyas. The Mahakasyapiyas believed that the past which has borne fruit ceases to exist, but that which has not yet ripened continues to exist, thus partially modifying the position of the Sarvastivadins, for whom the past also exists like the present. The Mahakasyapiyas are sometimes represented as having effected a compromise between the Sarvastivadins and the Vibhajyavadins, and also claim a tripitaka of their own.    

Ẩm:

1)      Ẩm ướt: Moisture.

2)      Cho trâu bò uống nước: To water cattle.

3)      Nuốt: To swallow. 

4)      Uống: To drink.

Ẩm Huyết Địa Ngục: Địa ngục nơi m� tội nhân phải uống máu—The hell where sufferers have to drink blood.  

Ẩm Quang: Nuốt ánh sáng, tên của ng� i Ca Diếp, một trong mười vị đại đệ tử của Đức Phật Thích Ca. Ông đắc quả A La Hán 3 năm 8 ng� y sau ng� y Thái tử Tất Đạt Đa th� nh Phật. Ông mang tên Ẩm Quang có lẽ l� vì thân hình chói sáng của ông—Drinking light, name of Kasyapa, one of the ten great disciples of Sakyamuni Buddha. He became an arhat 3 years 8 days after Siddhartha became a Buddha. He possibly got this title because of his radiant body.

** For more information, please see Ca Diếp

     in Vietnamese-English Section, and

     Kasyapa in Sanskrit/Pali-Vietnamse

     Section.

Ẩm Thấp: Humid—Damp.

Ẩm Thực: Thức uống v� thức ăn l� hai món m� cho chúng sanh dựa v� o để sống; ẩm thực dục hay thực dục l� một trong tam dục; cúng dường thực phẩm l� một trong năm món bố thí—Eating and drinking—Drink and food, two things on which sentient beings depend; desire for them is one of the three passions; offerings of them are one of the five forms of offerings.

** For more information, please see Tam Dục,

     and Ngũ Chủng Bố Thí in Vietnamese-

     English Section. 

Ẩm Tửu: Uống rượu bị cấm trong giới thứ năm của ngũ giới căn bản, v� giới thứ hai của 48 giới khinh trong Kinh Phạm Võng—To drink wine or alcoholic liquor, forbidden by the fifth of the five basic commandments, and the second of the 48 lighter precepts in the Brahma Net Sutra.  

** For more information, please see Ngũ Giới,

     and Bốn Mươi Tám Giới Khinh in

     Vietnamese-English Section.

Ân: Ân huệ: Grace—Gratitude—Favour.

Ân Ái: Ân huệ v� tình thương yêu (tình cảm thương yêu chìm đắm giữa mình v� người thân)—Grace and love.

Ân Ái Ngục: Ngục tù ân ái trói buộc chúng sanh v� o luân hồi sanh tử—The prison of affection which holds men in bondage of transmigration.

Ân Cần: Zealous—Careful—To be thoughtful—To greet someone with open hands.

Ân Cha Mẹ Thầy Tổ: The debt to our parents and teachers.

Ân Chúng Sanh: The debt we owe all sentient beings.

Ân Điền: Một trong ba loại phước điền, mầm phúc đức nẩy lên từ ân đức phụng dưỡng cha mẹ, sư trưởng, hay thầy tổ—One of the three sources of felicity, the field of grace, i.e. parents, teacher, elder monks, in return for the benefits they have conferred—See Tam Phước (A) (1) and (B) (1). 

Ân Độ: Người cứu độ chúng sanh, từ để chỉ một vị Tăng—One who graciously save, a term for a monk.

Ân Đức: The merit of universal grace and salvation.

Ân H� : Dòng tình cảm ân huệ cứ mãi xô đẩy chúng sanh trong dòng sanh tử—The river of grace which keeps or binds men in the flow of transmigration.

Ân Hải: Biển ái ân cứ tiếp tục nhận chìm chúng sanh trong biển đời sanh tử—The sea of grace which sinks men in the ocean of transmigration.

Ân Hận: Repentance—Penitence—Remorse.

Ân Huệ: Grace—Favor—Kindness.

Ân Lân: Lòng từ bi lân mẫn—Loving-kindness and pity.

Ân Mẫu: Mẹ đở đầu—Foster-mother.

Ân Nghĩa: Kindness and affection.

Ân Nhân: Benefactor .

Ân Nhi: Con đở đầu—Foster-child.

Ân Oán: Gratitude and resentment.

Ân Phụ: Cha đở đầu—Foster-father.

Ân Sủng: Kindness—Grace.

Ân Tam Bảo: The debt to the Triple Gems (Jewels).

Ân Thiện Hữu Tri Thức: The debt to our spiritual friends.

Ân Thưởng: Reward—Recompense.

Ân Tình: Grace and feeling.

Ân Xá: Amnesty.

Ấn: Mudra (skt)—Seal—Seal of the temple—Sign—signet—Symbol—Emblem—Proof—Approve—Asurance. 

Ấn Chỉ Đồng Thời: Ấn dấu tay một lượt, giống như in, chứ không phải viết từng chữ—At one and the same time, like printing (which is synchronous, not like writing which is word by word).

Ấn Chú: Ấn v� chú—Sign and mantra.

Ấn Chứng: Seal of approval—Sự xác nhận chính thức về phần của một vị thầy rằng một đệ tử của ông đã ho� n tất đầy đủ việc tu luyện với sự hướng dẫn của chính ông, nói cách khác l� đã tốt nghiệp, hay đã đạt đạo trong Phật giáo. Với các thiền sư dùng hệ thống công án, thì nó ám chỉ rằng người học trò đã xong mọi công án do ông thầy chỉ định. Các thiền sư không dùng công án thì ban ấn chứng bằng sự thỏa mãn của các vị nầy về mức độ giác ngộ hay thấu triệt giáo pháp của người học trò. Một đệ tử khi đã được ấn chứng, có thể hoặc không có thể được phép bắt đầu dạy người khác, điều nầy tùy thuộc v� o mức độ giác ngộ nông sâu, sức mạnh cá tính v� sự trưởng th� nh của người đệ tử. Dĩ nhiên điều nầy cũng tùy thuộc rất nhiều v� o phẩm cách cá nhân của vị thầy. Nếu vị thầy t� i ba đức độ v� tiêu chuẩn cao, ông sẽ không dễ d� ng khinh suất m� để cho đệ tử bắt đầu dạy cho người khác một cách hời hợt. Nhưng nếu l� một vị thầy tầm thường, thì rất có thể môn đệ của ông, ấn chứng hay không ấn chứng, cũng sẽ l� “một cái dấu vụng về của một con dấu vụng về.” Trong nh� thiền người ta thường hay nói: “Cây đắng không sanh trái ngọt.”—Formal acknowledgment on the part of the master that his disciple has fully completed his training under him, in other words, graduated, or attained enlightenment in Buddhism. With masters who use the koan system it implies the the disciple has passed all the koans prescribed by that master. The bestowal of the seal of approval by masters who do  not use koans signifies their satisfaction with their disciple’s level of understanding. One who recieves the seal of approval may or may not be given permission by his master to begin teaching, for much depends on the depth of the student’s enlightenment, the strength of his character, and the maturity of his personality. Obviously, much also depends on the personal qualities of the master himself. If he is wise, virtuous, and accomplished, with high standards, his permission to teach will not be lightly given. But if he is a mediocre, very likely his disciple, sealed or not-yet-sealed, will be “a poor stamp of a poor stamp.” In zen it is often said, “The fruit can be no better than the tree that produced it.” 

Ấn  Định: To appoint—To settle.

Ấn Độ: Hiền Đậu—India—Hindu.

Ấn Độ Giáo: Hinduism—Đây l� tên gọi chung cho hệ thống xã hội, văn hóa v� tôn giáo của giống Aryan ở Ấn Độ, đây l� giống dân di cư v� o Ấn Độ v� o ngay trước thời kỳ bắt đầu có lịch sử của nước nầy. Cương yếu Ấn Độ giáo l� B� La Môn chủ trương—Hinduism or Brahmanism, the general name given to the social-cultural-religious system of the Indo-Aryan, who migrated into India just before the dawn of history. In its essence, Brahmanism advocates

1)      Duy trì xã hội l� m bốn giai cấp, trong đó B� La Môn l� giai cấp tối thượng: The manitenance of the four castes (see Tứ Giai Cấp Ấn Độ) which assures the supremacy of the priest caste, the brahmana.

2)      Theo nguyên tắc thờ phượng Thượng đế bằng những nghi thức đề ra từ Thánh Kinh Vệ Đ� : Appeasement of the gods by means of rituals derived from the Sacred Vedas.

3)      Trung th� nh hay tin tưởng tuyệt đối v� o thuyết nghiệp quả luân hồi, lấy sự tái sanh v� o cõi trời l� m mục tiêu tối thượng cho người trần tục: Complete faith and fidelity to the theory of karma and reincarnation, with rebirth in heaven seen as the final goal of earthly life.    

4)      Theo truyền thống Ấn Giáo, nhiệm vụ chính của người nữ l� sanh con v� l� m việc trong nh� . Vì vậy m� nó coi cuộc sống độc thân l� cuộc sống vô ích, v� những người đ� n b� không kết hôn đáng bị phỉ báng: In Hindu tradition, the main duties assigned to women were childbearing and housework. Thus it considers a single life as a wasted life and unmarried women were subject to scoffs.   

Ấn Độ Phật Giáo: Phật Giáo Ấn Độ, bắt đầu tại Ma Kiệt Đ� (bây giờ l� Bihar), dưới thời Phật Thích Ca, Ng� i nhập Niết B� n khoảng năm 486 trước Tây Lịch—Indian Buddhism, which began in Magadha (now Bihar), under Sakyamuni, the date of whose nirvana was around 486 B.C.

Ấn  H� nh: To print—To publish.

Ấn Khế: Ấn Tướng—Khế Ấn—Ấn tướng l� biểu tượng chỉ rõ những ý nghĩa khác nhau. Có nhiều ấn khế khác nhau v� nhiều ấn tướng của chư Phật v� chư Bồ Tát—Manual signs indicative of various ideas. There are many other indications and various symbols of the Buddhas and Bodhisattvas:

1)      Mỗi ngón tay biểu tượng cho ngũ đại, đất, nước, lửa, gió v� hư không, bắt đầu bằng ngón út: Each finger represents one of the five primary elements, earth, water, fire, air, and space, beginning with the little finger.

2)      Cánh tay trái biểu tượng cho sự định tĩnh: The left hand represents “stillness” or “meditation.”

3)      Cánh tay phải biểu tượng cho sự biện biệt hay trí huệ: The right hand represents “discernment” or “wisdom.”

Ấn Loát: See Ấn H� nh. 

Ấn Mẫu: Anjali (skt)—Hai b� n tay v� các ngón tay chấp lại, đây l� “mẹ” của tất cả các dấu ấn—The two hands with palms and fingers together, the “mother” of all manual signs.

Ấn Phật: A Buddha made of incense and burnt—A symbolical Buddha.

Ấn Phật Tác Pháp: Một phương pháp của trường phái Mật Tông, tìm sự trợ giúp tâm linh bằng cách in hình Phật trên giấy, hay tạo hình Phật trên cát, trong không gian, v� cử h� nh một nghi thức lễ đặc biệt—An esoteric method of seeking spirit-aid by printing a Buddha on paper, or forming his image on sand, or in the air, and peforming specific rites.

Ấn  Phù: Talisman.

Ấn  Quán: Printing house.

Ấn Quang:

1)      Ánh sáng chiếu từ biểu tượng trên ngực của Phật hay Bồ Tát—Illumination from the symbol on a Buddha’s or Bodhisattva’s breast.

2)      Tên của một ngôi chùa nổi tiếng nằm trong quận 10, th� nh phố S� i Gòn, Nam Việt Nam. Chùa được Hòa Thượng Trí Hữu trụ trì chùa Linh Ứng Đ� Nẳng xây v� o năm 1948. Đến năm 1950, Hòa Thượng Thiện Hòa cho xây lại ngôi Chánh điện theo kiểu chùa Từ Đ� m ở Huế, đổi tên l� Ấn Quang Tự, v� th� nh lập Phật Học Đường Nam Việt. Chùa được xây dựng liên tục trong 20 năm. Ngôi Chánh điện được tái thiết v� o năm 1966. Tổ đình Ấn Quang nguyên l� trụ sở của Phật Học Đường Nam Việt từ năm 1950 đến năm 1963, văn phòng của Giáo Hội Tăng Gi� Việt Nam từ năm 1951 đến năm 1963, văn phòng Viện Hóa Đạo v� Viện Tăng Thống từ năm 1959 đến 1963—Name of a famous pagoda, located in the tenth district, Saigon City, South Vietnam. The pagoda was built in 1948 and named Ứng Quang by Most Venerable Trí Hữu, Head of Linh Ứng Pagoda of Đ� Nẳng province. In 1950, Most Venerable Thiện Hòa had its Main Hall reconstructed following the design of Từ Đ� m Pagoda from Huế. He also renamed it Ấn Quang and founded the South Vietnam School of Buddhist Studies. It has been continuously built for twenty years. The Main Hall was rebuilt in 1966. Formerly, Ấn Quang Pagoda was the ofice of the South Vietnam School of Buddhist Studies from 1950 to 1953, the office of South Vietnam Buddhist Sangha Association from 1951 to 1963, the office of Vietnam Buddhist Sangha from 1959 to 1963. 

Ấn Quang Đại Sư: Great Master Yin-Kuang—Theo Hòa Thượng Thích Thiền Tâm trong Liên Tông Thập Tam Tổ, Ng� i Ấn Quang tên l� Thánh Lượng, biệt hiệu Thường T� m. Ấn Quang Đại Sư sanh v� o cuối đời nh� Thanh, bước qua kỷ nguyên Dân Quốc. Ng� i họ Triệu ở đất Hiệp Tây. Thuở bé Ng� i theo Nho học, lớn lên lấy việc duy trì đạo Khổng l� m trách nhiệm, vì thế ng� i vô tình nghe theo t� thuyết của Âu Dương Tu v� H� n Dũ, b� i bác Phật pháp. Sau đó ng� i bị bệnh liên tiếp mấy năm. Tự xét biết lỗi lầm, ng� i liền hối cải tâm niệm b� i phá Phật pháp khi trước. Niên hiệu Quang Chữ thứ bảy đời nh� Thanh, căn l� nh kịp đến lúc ng� i vừa hai mươi tuổi. Ng� i xuất gia với Hòa Thượng Đạo Thuần tại chùa Liên Hoa Động trong núi Chung Nam. Ít lâu sau ng� i thọ cụ túc giới tại chùa Song Khê trong huyện Hưng An với Ấn Luật Sư. Ng� i đã từng bị bệnh đau mắt khi vừa mới ch� o đời, lớn lên tuy đã khỏi nhưng thị lực rất kém. Mỗi khi mắt vừa đỏ l� chỉ còn thấy lờ mờ. Vì tính cẩn thận v� chữ đẹp, nên sau khi thọ cụ túc giới ng� i được cử l� m thơ ký. Do viết chữ quá nhiều nên mắt của ng� i luôn đỏ như huyết. Lúc trước, nhơn khi phơi kinh, ng� i được xem bộ Long Thư Tịnh Độ của ng� i Vương Nhật Hưu trứ tác, biết rõ công đức niệm Phật, nên kỳ thọ giới nầy, ban đêm sau khi đại chúng đã yên nghỉ, riêng ng� i vẫn còn ngồi niệm Phật luôn. Ban ng� y trong lúc viết chữ, ng� i cũng không rời câu niệm Phật. Nhờ vậy đôi mắt tuy phát đỏ, nhưng vẫn có thể gắng gượng biên chép được. Khi giới đ� n vừa mãn thì bệnh mắt của ng� i cũng vừa khỏi. Do đây nên ng� i biết công đức niệm Phật không thể nghĩ b� n. Cũng nhờ v� o nhân duyên chánh yếu nầy mới khiến ng� i quy hướng Tịnh Độ v� khuyên người niệm Phật. Vì cảm mến đức hạnh của ng� i nên Hòa Thượng Hóa Văn thỉnh ng� i về ở T� ng Kinh Các của chùa Pháp Võ để tỉnh tâm tu niệm. Tính đến cuối đời nh� Thanh, trong hơn ba mươi năm xuất gia, trước sau ng� i đều mai danh ẩn tích, không thích cùng người ngo� i tới lui giao tiếp, để yên tu cầu chứng Niệm Phật Tam Muội. Mãi đến năm ng� i được 59 tuổi, ng� i mới bắt đầu thâu nhận đệ tử. Số đệ tử tại gia của ng� i lên đến hơn 300 ng� n, bao gồm từ h� ng quyền quý gi� u sang, danh nhơn, học sĩ cho đến thường dân. Ng� i dạy: “Pháp môn Tịnh Độ l� do Phật Thích Ca v� A Di Đ� kiến lập. Các vị Bồ Tát Văn Thù v� Phổ Hiền hướng dẫn v� duy trì. Đức Mã Minh v� Long Thọ hoằng dương. Các Tổ Huệ Viễn, Thiên Thai, Thanh Lương, Vĩnh Minh, Liên Trì, Ngẫu Ích xướng đạo cùng tiếp phần giáo hóa. Vì thế nên nay khuyên khắp các h� ng Thánh, Trí, Ph� m, Ngu đồng nên tu h� nh vậy. Người đã tu “tịnh nghiệp” thì phải: ‘Giữ luân thường, l� m hết bổn phận. Dứt t� niệm, gìn lòng th� nh kính. Trừ bỏ các điều ác, vâng l� m các việc l� nh. Đừng giết hại, gắng ăn chay. Thương tiếc v� hộ trì mạng sống lo� i vật. Tín, nguyện niệm Phật cầu sanh về Tây Phương Cực Lạc.’” Năm ng� i được 77 tuổi, nhằm ng� y 24 tháng 10, ng� i dự biết trước kỳ vãng sanh, nên cho triệu tập các chư Tăng v� cư sĩ về chùa Linh Nham, dặn dò tứ chúng rằng: “Pháp môn niệm Phật không có chi l� đặc biệt kỳ lạ cả. Chỉ cần khẩn thiết chí th� nh thì không ai l� chẳng được Phật tiếp dẫn. Qua ng� y mồng 4 tháng 11, ng� i bị cảm nhẹ, song vẫn tinh tấn niệm Phật. Niệm xong, bảo đem nước đến rữa tay rồi ng� i đứng lên nói: “Phật A Di Đ� đã đến tiếp dẫn. Tôi sắp đi đây. Đại chúng phải nên tín nguyện niệm Phật, cầu vãng sanh về chốn Tây Phương.” Nói đoạn ng� i ngồi kiết gi� , chắp tay trì danh theo tiếng trợ niệm của đại chúng rồi an l� nh viên tịch. Ng� i được 60 Tăng lạp, tuổi thọ 80—According to Most Venerable Thích Thìn Tâm in The Thirteen Patriarchs of Pureland Buddhism, Yin-Kuang’s given name was Thánh Lượng, and his self-given name was Thường T� m. He was born during the end of the Ch’ing Dynasty and the beginning of the Republic of China. He was a descendent of the Triệu Family at Hiệp Tây region. As a child, he studied Confucianism and as he got older he took on the responsibility of maintaining Confucius Teachings as his purpose in life; therefore, he inadvertently followed the false teachings of O-Yang-Tzu and Han-Du to degrade and criticize the Buddha-Dharma. Thereafter he was sick continuously for several years. Upon self-reflection he realized he was gravely mistaken and immediately abandoned his old ways of degrading and criticizing the Buddha’s Teachings.  In the seventh year of Kuang-Ch’u reign period of the Ch’ing Dynasty, he turned twenty and his cultivated karma had ripened; thus, he became ordained under Most Venerable T’ao-Shuan at the Lotus Flower Cavern Temple in the Chung-Nam Mountain.  Soon after, he took the Bhiksu Precepts with Precept-Master Yin at the Song-Khe Temple of the Hung-An district. Six months after birth, he already had problems with his sight. Though he recovered from this illness, his eye sight was so weak. Every time his eyes turned a little red, he had a difficult time seeing. His nature was prudent and his hand writing was very beautiful; thus, during taking the Bhiksu Precepts, he was assigned as a secretary of the temple. During the day time, because he spent so much time writing, his eyes worsened  and turned completely red. During that time, while drying the sutras, he had opportunity to read a Buddhist text called “Pureland Dragon Poetry” written by a Wang-Ru-Huu. Knowing clearly the virtues and merits of practicing Buddha Recitation, during the period he tok the precepts, he would often stay up to continue practicing Buddha Recitation in the temple long after everyone had gone to sleep. Even during the day while writing, his mind never ceased to recite the Buddha’s name. Consequently, though his eyes were blazingly red, he was still able to continue to write. At the conclusion of the Bhiksu precept-maintaining period, his eyes had healed completely. Relying on this evidence, he knew the virtues and merits obtained from Buddha Recitation were unimaginable. This also established a foundation  as well as being one of the main reasons he decided eventually to focus  on propagating Pureland Buddhism, to teach and encourage everyone to practice Buddha Recitation. Admired for his conducts and virtues, Most Venerable Hua-Wen invited him to come and live in the library at Fa-Wu Temple so he could cultivate more peacefully. Counting to the end of the Ch’ing Dynasty, for a period of thirty years, he remained unknown and hidden because he preferred not to associate himself with the outside world so he could cultivate peacefully praying to attain the Buddha Recitation Samadhi. He did not accept any disciples until he was 59 years of age. He had a total of more than three hundred thousand lay disciples, from nobility to rich and famous, scholars to common peole.  He taught that, “Sakyamuni Buddha and Amitabha established the Dharma Door of Pureland Buddhism; directed and maintained by Manjusri and Samantabhadra Maha-Bodhisattvas; propagated by Great Masters Asvaghosha and Nagarjuna; practiced and further spread widely by Patriarchs Hui-Yuan, T’ien-T’ai, Ch’ing-Lieng, Yung-Ming, Lien-Ch’ih, Ou-I, etc. Therefore, today I encourage everyone from Enlightened to the Unenlightened, the wise to the ignorant, for all also cultivate this Dharma tradition. People who cultivate Pure-Karma must ‘Maintain their humanity, fulfill all of one’s responsibilities. Eliminate all unwholesome thoughts, maintain true faith. Abandon all wicked practices, practice all wholesome conducts. Do not murder and destroy others. Try to become vegetarians. Have compassion and protect the life of living creatures. Have faith, Vow and Practice Buddha Recitation praying to gain rebirth to the Ultimate Bliss Western Pureland.’” When he was 77 years old, he returned to Linh Nham Temple. On October 24, he knew ahead of time his gaining rebirth was near; therefore, he summoned ordained and lay Buddhists to Linh Nham Temple. During the meeting, he instructed the following: “There is nothing speacial or unusual about the Buddha Recitation Dharma Door. If genuine and sincere, no one will be excluded from the Buddha’s rescue and deliverance.” Then on November 4, he came down with a minor illness, but he still diligently practiced Buddha Recitation. After reciting he asked for water to wash his hands and then stood up and said, “Amitabha Buddha has come to deliver me. I will go soon. You all must have faith, vow and practice Buddha Recitation to pray for rebirth in the Western Pureland.” After speaking, he returned to his seat to sit in the lotus position, put his palms together following the supporting recitations of the great assembly and then he peacefully passed away. He was eighty years old with a Dharma age of 60.       

Ấn Th� nh: The territory of India.

Ấn Thổ: India.

Ấn  Tích: Imprint of a seal.

Ấn Tín: Official seal.

Ấn Tượng: Impression.

Ẩn:

1)      Ẩn dật: To hide—To live retired.

2)      Mật: Esoteric—Obscure.

Ẩn Cư: To dwell in seclusion ( in retirement).

Ẩn Danh: To conceal one’s name.

Ẩn Dật: Living in isolation—Seclude oneself from society—To retire from the world—To live in seclusion.

Ẩn Dụ: Opammam (p)—Aupamya (skt)—Metaphor—Simile.

Ẩn Hình: See Ẩn Thân.

Ẩn Khuất: Hidden—Concealed.

Ẩn Lánh: To retire from sight.

Ẩn Lực: Hidden force—Mystic power.

Ẩn Mặt: To hide from someone.

Ẩn Mật: Nghĩa bí mật, đối lại với hiển liễu hay lời nói văn tự có ý nghĩa phân minh rõ r� ng—Esoteric meaning in contrast with exoteric, or plain meaning.

** For more information, please see Nhị Nghĩa

     in Vietnamese-English Section.

Ẩn Mình: To hide oneself.

Ẩn Náu: To refuge—To take refuge.

Ẩn Nguyên Long Khí: Yin-Yuan-Lung-Ch’i—Thiền sư nổi tiếng thuộc phái Lâm Tế, viện chủ tu viện Wang-Fu trên núi Ho� ng Bá. Ẩn Nguyên sang Nhật Bản năm 1654, lập ra phái Obaku ở đó. Ho� ng gia Nhật Bản phong cho ng� i danh hiệu sau khi mất l� Daikô-Fushô-Kokushi. Những châm ngôn v� những b� i thuyết giảng của ng� i được sưu tập trong các tác phẩm nhan đề Obaku-hôgo, Fushô-kikushi-kôroku, v� Ingen-hôgo—Yin-Yuan-Lung-Ch’i 1592-1673, a famous Chinese Ch’an master of the Lin-Chih school, abbot of the Wan-Fu monastery on Mount Huang-Po in China. Yin-Yuan went to Japan in 1654 and founded there the Obaku Kokushi. His teachings and sayings are recorded in the Obaku-hogo, the Fushô-kokushi-koroku, and the Ingen-hôgô.

Ẩn Nhẫn: To suffer in silence.

Ẩn Sĩ Cao Quý: A noble hermit—A retired scholar. 

Ẩn Sở: Cầu xí—A privy.

Ẩn Thân: T� ng hình—To vanish—To become invisible.

Ẩn Ý: Idea at the back of one’s mind—Dissembled thought.

Ấp  Úng: To mumble—To speak indistinctly.

Âu: Â châu—European.

Âu Ba Da Ba La Mật: Upaya-paramita (skt)—Một trong mười Ba La Mật, phương tiện cứu độ, hay dùng phương tiện thiện xảo để cứu độ người qua đến bến bờ bên kia—One of the ten paramitas, saving by the method of expedient teaching—See Thập Ba La Mật.

Âu Bát La: Utpala (skt)—Còn gọi l� Ô Bát La, Ôn Bát La, hay Ưu Bát La.

1)      Bông sen xanh: The blue lotus.

2)      Long Vương v� hồ sen xanh của Long Vương: A lord of Nagas and his blue lotus lake.

Âu Đa La Tăng: Uttarasanga (skt)—Loại áo c� sa mặc phủ qua vai trái—A toga worn over the left shoulder.

Âu Hòa Câu Xá La: Upayakausalya (skt)—Phương tiện thiện xảo hay phương tiện thắng trí, thích hợp với điều kiện, cơ hội v� sự hội nhập giáo pháp của người nghe pháp—Expediency and skill, adaptable, suited to conditions, opportunist, the adaptation of teaching to the capacity of the hearer.

Âu Lo Vạn Sự: Worrying about hundreds of thousands of things.

Âu Mỹ: Europe and America.

Âu Phục: European clothes.

Âu Sầu: Sorrowful—Grieved—Sad.

Âu Yếm: To cuddle.

Ấu:

1)      Young.

2)      Water caltrop.

Ấu  Học: Elementary education.

Ấu Nhi: Baby—Infant. 

Ấu Thời: Childhood. 

Ấu Trĩ: Childish—Inexperienced.  

Ẩu:

1)      Ẩu tả: Không cẩn thận—Careless—Negligent. 

2)      Ói mửa: To spit—To vomit—To disgorge.

Ẩu Đả: To fight.

Ẩu Hầu Hầu: Ahaha or Hahava (skt)—See Địa Ngục (B) (b) (5).

 

---o0o---

 

Mục Lục Tự điển Phật Học Việt-Anh

| A | Ba | Be | Bi | Bo | Bu | Ca | Ch | Co | Cu | D | Đa | Đe | Đi | Đo | Đu |

| E | G | Ha | He | Hi | Ho | Hy | I | K | La | Le | Li | Lo | Lu | Ly |

| Ma | Me | Mi | Mo | Mu, My |Na | Ne | Ng | Nh | Ni | No | Nu |

 | O | Pha | Phe | Phi | Pho | Phu | Q | R | S | Ta | Te |Tha | Thă, Thâ |

| The | Thi | Tho | Thu | Ti | To | Tr | Tu | Ty |  U | V | X | Y|

 

---o0o---

Mục Lục | Việt-Anh | Anh -Việt | Phạn/Pali-Việt | Phụ Lục

---o0o---

Trình b� y: Minh Hạnh & Thiện Ph�p

Cập nhật: 3-24-2006

 Trở về Thư Mục Tự Điển

Top of page