AN VIII.39: Abhisanda Sutta

I. 26	VIÊN TỊCH TRÍ
pavattapariyādāne paññā sampajānassa kathaṃ parinibbāne ñāṇaṃ ? idha sampajāno pavattaṃ pariyādiyati kāmacchandassa nekkhammena pavattaṃ pariyādiyati abyāpādena byāpadassa pavattaṃ pariyādiyati ālokasaññāya-thīnamiddhassa pavattaṃ pariyādiyati avikkhepena uddhaccassa . . . pe . . . . . . . vicikicchāya dhammavavatthānena . . . . . pe . . . . . ñāṇena avijjāya . . . . pe . . . . . . pāmojjena aratiyā pavattaṃ pariyādiyati nīvaraṇānaṃ paṭhamajjhānena . . . . pe . . . . . pavattaṃ pariyādiya sabbakilesānaṃ arahattamaggena atha vā pana idañ c'eva cakkhupavattaṃ sampajānassa parinibbāyantassa anupādisesā nibbānadhātuyā pariyādiyati aññañ ca cakkhupavattaṃ na uppajjati idañ c'eva sotapavattaṃ . . . . pe . . . . . . ghānapavattaṃ . . . . . pe . . . . . . jivhāpavattaṃ . . . . . pe . . . . . kāyapavattaṃ . . . . pe . . . . . manopavattaṃ pariyādiyati aññaṃ ca manopavattaṃ na uppajjati pavattapariyādāne paññā idaṃ sampajānassa parinibbāne ñāṇaṃ tañ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati pavattapariyādāne paññā parinibbāne ñāṇaṃ	Tuệ trong sự tận diệt sự diễn tiến của bậc tỉnh giác là Viên tịch trí ra sao ? Bậc tỉnh giác ở đây đang tận diệt sự diễn tiến của dục dục nhờ ly dục đang tận diệt diễn tiến của sân hận nhờ vô sân đang tận diệt diễn tiến của hôn thụy nhờ quang tưởng đang tận diệt diễn tiến của phóng dật nhờ sự không tán loạn . . . . . . . . . . . . . . . của hoài nghi Nhờ sự xác định pháp . . . . . . . . . . . . . của vô minh nhờ trí . . . . . . . . . . . . . . của sự bất lạc nhờ hân hoan đang được diệt tận sự diễn tiến của các triền cái Nhờ sơ thiền . . . . . . . . . . . đang được diệt tận diễn tiến của tất cả phiền não Nhờ Đạo ưng cúng lại nữa chính sự diễn tiến của mắt này của Bậc tỉnh giác Níp Bàn Nhờ vô dư Níp Bàn giới đang tận diệt Và sự diễn tiến của mắt khác đang không sanh khởi chính sự diễn tiến của tai này . . . . . . . . . . . . . sự diễn tiến của mũi . . . . . . . . . . . . sự diễn tiến của lưỡi . . . . . . . . . . . . sự diễn tiến của thân . . . . . . . . . . . . sự diễn tiến của ý đang tận diệt Và sự diễn tiến của ý khác đang không sanh khởi Tuệ trong sự diệt tận của sự diễn tiến của bậc tỉnh giác này là viên tịch trí gọi là trí do ý nghĩa biết pháp ấy gọi là tuệ do ý nghĩa biết rõ Do nhân ấy Ngài nói rằng: Tuệ trong sự diệt tận diễn tiến là viên tịch trí
I. 27	AN TRƯỞNG TRÍ
[1] Anupaṭṭhānatā paññā sabbadhammānaṃ sammāsamucchede nirodhe ca samasasīsaṭṭhe ñāṇaṃ kathaṃ ? S'abbadhammānan' ti pañcakkhandhā dvādas' āyatanāni aṭṭharasa dhātuyo kusalā dhammā akusalā dhammā abyākatā dhammā kāmāvacarā dhammā rūpāvacarā dhammā arūpāvacarā dhammā apariyāpannā dhammā	[1] Tuệ trong sự không hiện khởi của tất cả pháp trong sự đoạn tuyệt chân chánh và tận diệt là An Truởng trí ra sao ? Câu nói: Tất cả pháp là năm uẩn mười hai xứ mười tám giới pháp thiện pháp bất thiện pháp vô ký pháp dục giới pháp sắc giới pháp vô sắc giới pháp siêu thế
[2] Sammāsamucchede' ti sammā samucchindati nekkhammena kāmacchandaṃ sammā samucchindati abyādena byāpadaṃ sammā samucchindati ālokasaññāya thīnamiddhaṃ sammā samucchindati avikkhepena uddhaccaṃ sammā samucchindati dhammavavatthānena vicikicchaṃ sammā samucchindati ñāṇena avijjaṃ sammā samucchindati pāmojjena aratiṃ sammā samucchindati paṭhamajjhānena nīvaraṇe . . . . pe . . . . . . sammā samucchindati arahattamaggena sabbekilese	[2] Câu nói: trong sự đoạn tuyệt chân chánh là đang chân chánh đoạn tuyệt Dục dục nhờ ly dục đang chân chánh đoạn tuyệt sân hận nhờ sự vô sân đang chân chánh đoạn tuyệt Hôn thụy nhờ quang tưởng đang chân chánh đoạn tuyệt phóng dật nhờ sự không tán loạn đang chân chánh đoạn tuyệt Hoài nghi nhờ xác định pháp đang chân chánh đoạn tuyệt vô minh nhờ trí đang chân chánh đoạn tuyệt bất lạc nhờ hân hoan chân chánh đoạn tuyệt các triền cái nhờ sơ thiền . . . . . . . . . . . . . . chân chánh đoạn tuyệt Tất cả phiền não nhờ ưng cúng đạo
[3] nirodhe' ti kāmacchandaṃ nirodheti nekkhammena byāpādaṃ nirodheti abyāpādena thīnamiddhaṃ nirodheti ālokasaññāya uddhaccaṃ nirodheti avikkhepena vicikicchaṃ nirodheti dhammavavatthānena ñāṇena avijjaṃ nirodheti pāmojjena aratiṃ nirodheti nīvaraṇe nirodheti paṭhamajjhānena . . . pe . . . . . . sabbakilese nirodheti arahattamaggena	[3] Câu nói: trong diệt tận đang diệt tận dục dục bằng ly dục đang diệt tận sân hận bằng vô sân đang diệt tận hôn thụy bằng quang tưởng đang diệt tận trạo hối bằng sự không tán loạn đang diệt tận hoài nghi bằng xác định pháp đang diệt tận vô minh bằng trí đang diệt tận bất lạc bằng hỉ duyệt đang diệt tận các triền cái bằng sơ thiền . . . . . . . . . . . . . . . . đang diệt tận tất cả phiền não bằng Ưng cúng đạo
[4] anupaṭṭhānatā' ti nekkhammaṃ paṭiladdhassa kāmacchando na upaṭṭhati abyāpādaṃ paṭiladdhassa byāpādo na upaṭṭhāti ālokasaññaṃ paṭiladdhassa thīnamiddhaṃ na upaṭṭhāti avikkhepaṃ paṭiladdhassa uddhaccaṃ na upaṭṭhāti dhammavavaṭṭhānaṃ paṭiladdhassa vicikicchā na upaṭṭhassa ñāṇaṃ paṭiladdhassa avijjā na upaṭṭhāti pāmojjaṃ paṭiladdhassa arati na upaṭṭhāti paṭhamajjhānaṃ paṭiladdhassa nīvaraṇā na upaṭṭhanti arahattamaggaṃ paṭiladdhassa sabbakilesā na upaṭṭhanti	[4] Câu nói: Sự không hiện khởi người đắc ly dục thời dục dục không hiện khởi người đắc vô sân thời sự sân hận không hiện khởi người đắc quang tưởng thời sự hôn thụy không hiện khởi người đắc sự không tán loạn sự phóng dật không hiện khởi người đắc sự xác định thời sự hoài nghi không hiện khởi người đắc được trí thời sự vô minh không hiện khởi người đắc được hỉ duyệt sự bất lạc không hiện khởi người đắc được sơ thiền thời các triền cái không hiện khởi người đắc được ưng cúng đạo thời tất cả phiền não không hiện khởi
[5] 'Saman'ti nekkhammaṃ samaṃ kāmacchandassa pahīnattā abyāpādo samaṃ byāpādassa pahīnattā ālokasaññā samaṃ thīnamiddhissa pahīnattā avikkhepo samaṃ uddhaccassa pahīnattā dhammavavaṭṭhānaṃ samaṃ vicikicchāya pahīnattā ñāṇaṃ samaṃ avijjā pahīnattā pāmojjaṃ samaṃ aratiyā pahīnattā paṭhamajjhānaṃ samaṃ nīvaraṇānaṃ pahīnattā . . . . . pe . . . . arahattamaggo samaṃ sabbakilesānaṃ pahīnattā	[5] Câu nói: An tịnh là: ly dục là pháp an tịnh do người đã đoạn trừ dục dục Vô sân là pháp an tịnh do đoạn trừ sân hận quang tưởng là an tịnh do người đã đoạn trừ hôn thụy sự không tán loạn là an tịnh do người đã đoạn trừ sự phóng dật xác định pháp là an tịnh do người đã đoạn trừ hoài nghi trí là an tịnh do người đã đoạn trừ vô minh hỉ duyệt an tịnh do người đã đoạn trừ bất lạc sơ thiền an tịnh do người đã đoạn trừ triền cái . . . . . . . . . . . . . . ưng cúng đạo là pháp an tịnh do người đã đoạn trừ tất cả phiền não
[6] 'Sīsan'ti terasa sīlāni palibodhasīsañ ca taṇhā vinibandhanasīsañ ca māno parāmāsasisañ ca diṭṭhi vikkhepasīsañ ca uddhaccaṃ kilesasīsañ ca avijjā adhimokkhasīsañ ca saddhā paggahasīsañ ca viriyaṃ upaṭṭhānasisañ ca sati avikkhepasīsañ ca samādhi dassanasīsañ ca paññā pavattasīsañ ca jīvitindriyaṃ gocarasīsañ ca vimokkho saṅkhārasīsañ ca nirodho tañ ñātaṭṭhena paññā pajānanaṭṭhena ñāṇaṃ tena vuccati anupaṭṭhānata paññā sabbadhamm sam ānaṃ māsamucche nirodhe ca samasīsaṭṭhe ñāṇaṃ	[6] Câu nói: Trưởng là: Pháp trưởng có mười ba Ái có sự bận bịu là trưởng Mạn có sự trói buộc là trưởng Kiến có sự chấp chặc là trưởng Phóng dật có sự tán loạn là trưởng Vô minh có phiền não là trưởng Tín có sự hướng tâm là trưởng Tấn có sự nâng đỡ là trưởng Niệm có sự trụ là trưởng Định có sự không tán loạn là trưởng Tuệ có sự thấy là trưởng Mạng quyền có sự diễn tiến là trưởng giải thoát có cảnh là trưởng Diệt có hành là trưởng gọi là trí do ý nghĩa biết pháp ấy gọi là tuệ do ý nghĩa biết rõ do nhân ấy Ngài nói rằng: tuệ trong sự hiện khởi của tất cả pháp trong sự đoạn tuyệt chân chánh và trong sự diệt tận là an trưởng trí ^^^^^^
I. 28	TẨY TRỪ TRÍ
[1] puthunānattekattate-japariyādāne paññā kathaṃ sallekhatte ñāṇaṃ 'puthūti rāgo puthu doso puthu moho puthu kodho puthu . . . . pe . . . . . . . . . upanāho, makkho palāso, issā issā, macchariyaṃ māyā , sātheyyaṃ sārambho, māno thambho , atimāno mado pamādo sabbe duccaritā sabbe kilesā sabbe abhisaṅkhāra sabbe bhavagāmikammā puthu	[1] Tuệ trong sự tận diệt oai lực trạng thái sai biệt và duy nhất của phiền não dày đặc là tẩy trừ trí ra sao ? câu nói: dày đặc là tham ái dày đặc sân dày đặc si dày đặc sự hận dày đặc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . sự uất hận, sự bất ổn sự kiêu hãnh, sự tật đố sự tật đố, sự bỏn xẻn sự xảo trá, sự khoe khoang sự hung hăn, sự ngã mạn sự cứng đầu, sự háo thắng sự kiêu hảnh, sự khinh suất tất cả ác hạnh tất cả phiền não tất cả thắng hành tất cả nghiệp là nhân đưa đến hữu phiền não dày đặc
[2] nānattekattan' ti kāmacchando nānattaṃ nekkhammaṃ ekattaṃ byāpādo ekattaṃ abyāpādo ekattaṃ thīnamiddhaṃ nānattaṃ ālokasaññā ekattaṃ uddhaccaṃ nānattaṃ avikkhepo ekattaṃ vicchikicchā nānattaṃ dhammavavatthānaṃ ekattaṃ avijjā nānattaṃ ñāṇaṃ ekattaṃ arati nānattaṃ pāmojjaṃ ekattaṃ nīvaraṇā nānattaṃ paṭhamajjhānaṃ ekattaṃ . . . . . . . . pe . . . . . . . . . sabbe kilesā nānattaṃ arahattamaggo ekattaṃ	[2] Câu nói: trạng thái sai biệt và trạng thái duy nhất dục dục là trạng thái sai biệt ly dục là trạng thái duy nhất sân hận là trạng thái sai biệt vô sân là trạng thái duy nhất hôn thụy là trạng thái sai biệt quang tưởng là trạng thái duy nhất phóng dật là trạng thái sai biệt không tán loạn là trạng thái duy nhất hoài nghi là trạng thái sai biệt xác định pháp là trạng thái duy nhất vô minh là trạng thái sai biệt trí là trạng thái duy nhất bất lạc là trạng thái sai biệt hỉ duyệt là trạng thái duy nhất triền cái là trạng thái sai biệt sơ thiền là trạng thái duy nhất . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tất cả phiền não là trạng thái sai biệt ưng cúng đạo là trạng thái duy nhất
[3] tejo' ti pañca tejā caranatejo guṇatejo paññātejo puññātejo dhammatejo dussīlyatejaṃ tejitatta caraṇatejena pariyādiyati aguṇatejaṃ tejitatta guṇatejena pariyādiyati duppaññātejaṃ tejitatta paññātejena pariyādiyati apuññatejaṃ tejitatta puññatejena pariyādiyati adhammatejaṃ tjitatta dhammatejena pariyādiyati	[3] Câu nói: Oai lực là oai lực có năm là oai lực hạnh, oai lực đức oai lực tuệ, oai lực phước oai lực pháp trạng thái oai lực của người tổn giới được tận diệt nhờ oai lực hạnh trạng thái oai lực của phi công đức được tận diệt, nhờ oai lực của đức trạng thái oai lực của tuệ hạ liệt được tận diệt nhờ oai lực của tuệ trạng thái oai lực của phi phuớc được tận diệt nhờ oai lực phước trạng thái oai lực của phi pháp được tận diệt nhờ oai lực của pháp
[4] 'Sellekho'ti' kāmacchando asallekho nekkhaṃmaṃ sallekho byāpādo asallekho abyāpādo sallekho thīnamiddhaṃ asallekho ālokasaññā sallekho uddhaccaṃ asallekho avikkhepo sallekho vicikicchā asallekho dhammavavatthānaṃ sallekho avijjā asallekho ñānaṃ sallekho aratr' asallekho pāmojjaṃ sallekho nīvaraṇā asallekho pathamajjhānaṃ sallekho . . . . . . . . . . pe . . . . sabbe kilesā asallekho arahattamaggo sallekho tañ ñataṭṭhena ñāṇaṃ pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati puthunānattekatta-tejapariyādāne paññā sallekhatthe ñāṇaṃ	[4] Câu nói: pháp tẩy trừ là dục dục không là pháp tẩy trừ ly dục là pháp tẩy trừ sân hận là pháp không tẩy trừ vô sân là pháp tẩy trừ hôn thụy không là pháp tẩy trừ quang tưởng là pháp tẩy trừ phóng dật là pháp không tẩy trừ không tán loạn là pháp tẩy trừ hoài nghi là pháp không tẩy trừ xác định pháp là pháp tẩy trừ vô minh là pháp không tẩy trừ Trí là pháp tẩy trừ bất lạc là pháp không tẩy trừ hỉ duyệt là pháp tẩy trừ triền cái là pháp không tẩy trừ sơ thiền là pháp tẩy trừ . . . . . . . . . . . . . . . . . . tất cả phiền não là pháp không tẩy trừ ưng cúng đạo là pháp tẩy trừ gọi là trí do ý nghĩa biết pháp ấy gọi là tuệ do ý nghĩa biết rõ do nhân ấy Ngài nói rằng: tuệ trong sự tận diệt oai lực trạng thái sai biệt và duy nhất của phiền não dày đặc là tẩy trừ trí
I. 29	TINH CẦN KHỞI PHÁT TRÍ
asallinattapahitatta-paggahaṭṭhe paññā kathaṃ viriyāramble ñāṇaṃ ? paggahaṭṭhe paññā : asallinattā pahitattā pāpakānaṃ akusa-lānaṃ dhammānaṃ anuppanānaṃ anuppādāya viriyāramble ñāṇaṃ paggahaṭṭhe paññā asallīnattā pahitattā Pahānaya pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ uppannānaṃ viriyāramble ñāṇaṃ paggahaṭṭhe paññā asallīnattā pahitattā kusalānaṃ dhammānaṃ anuppannānaṃ uppādāya viriyāramble ñāṇaṃ paggahaṭṭhe paññā asallinattā pahitattā uppannānaṃ kusa-lānaṃ dhammānaṃ thitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā viriyāramble ñāṇaṃ	tuệ là trong ý nghĩa cố gắng trạng thái bị cô đọng và phân tán là tinh cần khởi phát trí ra sao ? tuệ trong sự tinh cần trạng thái không bị cô đọng và phân tán để làm các ác bất thiện pháp chưa sanh, không cho sanh là tinh cần khởi phát trí tuệ trong sự tinh cần trạng thái không cô đọng và phân tán để đoạn trừ các ác bất thiện pháp đã sanh là tinh cần khởi phát trí tuệ trong sự tinh cần trạng thái không cô đọng và phân tán thiện pháp chưa sanh khởi cho sanh khởi là tinh cần khởi phát trí tuệ trong sự tinh cần trạng thái không cô đọng và phân tán các thiện pháp chưa sanh khởi để trụ vững, để không mê mờ để sự tăng trưởng, để quảng đại để tu tiến, để sự viên mãn là tinh cần khởi phát trí
paggahaṭṭhe paññā asallīnattā pahitattā kāmacchandassa anuppādāya Anuppannassa viriyāramble ñāṇaṃ paggahaṭṭhe paññā asallīnattā pahitattā kamacchandassa pahānāya uppannassa viriyāramble ñāṇaṃ paggahaṭṭhe paññā asallīnattā pahitattā anuppannassa nekkhammassa uppādāya viriyāramble ñāṇaṃ paggahaṭṭhe paññā asallīnattā pahitattā uppannassa nekkhammassa ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripuriyā viriyāramble ñāṇaṃ . . . . . pe . . . . . . . . paggahaṭṭhe paññā asallīnattā pahitattā anuppannānaṃ sabbakilesaṃ anuppādāya viriyāramble ñāṇaṃ paggahaṭṭhe paññā : asallīnattā pahitattā uppannānaṃ sabbakilesāṇaṃ pahānāya viriyāramble ñāṇaṃ paggahaṭṭhe paññā : asallīnattā pahitattā arahattamaggassa anuppannassa uppādāya viriyāramble ñāṇaṃ paggahaṭṭhe paññā : asallīnattā pahitattā uppannassa arahattamaggassa ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvaya vepullāya bhāvanāya paripūriyā viriyāramble ñāṇaṃ tañ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati asallīnattā pahittatta paggahaṭṭhe paññā viriyāramble ñāṇaṃ	tuệ trong sự tinh cần trạng thái không cô đọng và phân tán để cho dục dục chưa sanh không cho sanh khởi là tinh cần khởi phát trí tuệ trong sự tinh cần trạng thái không cô đọng và phân tán để đoạn trừ dục dục đã sanh khởi là tinh cần khởi phát trí tuệ trong sự tinh cần trạng thái không cô đọng và phân tán làm cho ly dục chưa sanh khởi được sanh khởi là tinh cần khởi phát trí tuệ trong sự tinh cần trạng thái không cô đọng và phân tán làm cho ly dục đã sanh để trụ vững, để không mê mờ để sự tăng trưởng, để sự quảng đại để sự tu tiến, để sự viên mãn là tinh cần khởi phát trí . . . . . . . . . . . . . . . tuệ trong sự tinh cần trạng thái không cô đọng và phân tán làm tất cả phiền não chưa sanh khởi không cho sanh khởi là tinh cần khởi phát trí tuệ trong sự tinh cần trạng thái không cô đọng và phân tán tất cả phiền não đã sanh được đoạn trừ là tinh cần khởi phát trí tuệ trong sự tinh cần trạng thái không cô đọng và phân tán làm cho ưng cúng đạo chưa sanh để được sanh là tinh cần khởi phát trí tuệ trong sự tinh cần trạng thái không cô đọng và phân tán làm cho ưng cúng đạo đã sanh để trụ vững, để không mê mờ để tăng trưởng, để quảng đại để tu tiến, để viên mãn là tinh cần khởi phát trí gọi là trí do ý nghĩa biết pháp ấy gọi là tuệ do ý nghĩa biết rõ Do nhân ấy Ngài nói rằng tuệ trong sự tinh cần theo trạng thái cô đọng và phân tán là tinh cần khởi phát trí
I. 30	NGHĨA KIẾN TRÍ
ñānādhammapakā-sanatā paññā kathaṃ attha-sandassane ñāṇaṃ nānādhammā' ti pañcakkhandhā dvādas' āyatanāni aṭṭhārasa dhātuyo kusalā dhammā akusalā dhammā abyākatā dhammā kāmāvacarā dhammā rūpāvacarā dhammā arūpāvacarā dhammā apariyāpannā dhammā	tuệ trong sự tuyên thyết các pháp sai biệt là nghĩa kiến trí ra sao ? Câu nói pháp sai biệt là năm uẩn mười hai xứ mười tám giới các pháp thiện các pháp bất thiện các pháp vô ký các pháp dục giới các pháp sắc giới các pháp vô sắc giới các pháp siêu thế
pakāsanatā' ti rūpaṃ aniccato pakāseti rūpaṃ dukkhato pakāseti rūpaṃ anattato pakāseti vedanaṃ saññaṃ saṅkhāne viññānaṃ cakkhuṃ . . . pe . . . . . . . . . . jarāmaranaṃ aniccato pakāseti jarāmaranaṃ dukkhato pakāseti jarāmaranaṃ anattato pakāseti	Câu nói: tuyên thuyết là tuyên thyết sắc là vô thường tuyên thuyết sắc là khổ tuyên thuyết sắc là vô ngã thọ tưởng, hành thức, mắt . . . . . . . . . . . . . . tuyên thuyết lão tử là vô thường tuyên thuyết lão tử là khổ tuyên thuyết lão tử là vô ngã
'atthasandassane' ti kāmocchandaṃ pajahato nekkhaṃmatthaṃ sandasseti byāpādaṃ pajahato abyāpādatthaṃ sandasseti thīnamiddhaṃ pajahato ālokasaññatthaṃ sandasseti uddhaccaṃ pajahato avikkhepatthaṃ sandasseti vicikicchaṃ pajahato dhammavavatthāna-tthaṃ sandasseti avijjaṃ pajahato ñānatthaṃ sandasseti aratiṃ pajahato pāmojjatthaṃ sandasseti nīvaraṇe pajahato pathamajjhānatthaṃ sandasseti . . . . . . . . pe . . . . sabbakilese pajahato arahattamaggatthaṃ sandasseti tañ ñānaṭṭhena ñāṇaṃ pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati nānādhammapakā-sanatā paññā atthasandassane ñāṇaṃ	câu nói: trong sự thấy rõ đến nghĩa pháp khi hành giả đoạn trừ dục dục thời thấy rõ ly dục khi hành giả đoạn trừ sân hận thời thấy rõ vô sân khi hành giả đoạn trừ hôn thụy thời thấy rõ quang tưởng khi hành giả đoạn trừ phóng dật thời thấy rõ không tán loạn khi hành giả đoạn trừ hoài nghi thời thấy rõ xác định pháp khi hành giả đoạn trừ vô minh thời thấy rõ trí khi hành giả đoạn trừ bất lạc thời thấy rõ hỉ duyệt khi hành giả đoạn trừ triền cái thời thấy rõ sơ thiền . . . . . . . . . . . . . khi hành giả đoạn trừ tất cả phiền não thời thấy rõ ưng cúng đạo gọi là trí do ý nghĩa biết pháp ấy gọi là tuệ do ý nghĩa biết rõ do nhân ấy Ngài nói rằng: tuệ trong sự tuyên thuyết các pháp sai biệt là nghĩa kiến trí
I. 31	KIẾN THANH TỊNH TRÍ
ekasaṅgahatānānatte-katta tuệ trong sự thâu nhiếp tất cả pháp kaṭhaṃ dassanavi-suddhi ñāṇaṃ ? sabbadhammānan' ti Pañcakkhandhā . . . . . pe . . . . . . apariyāpannā dhammā 'Ekasañgahatā' ti' sabbe dhammā ekasaṅgahatā dvādasahi ākārehi tathaṭṭhena anattaṭṭhena saccaṭṭhena paṭivedhaṭṭhena abhijānanaṭṭhena parijānahaṭṭhena dhammaṭṭhena dhātuṭṭhena ñātatthena sacchikiriyaṭṭhena phusunaṭṭhena abhisamayaṭṭhena sabbe dhammā ekasaṅgahatā imehi dvādasahi ākārehi 'nānattekattan' ti kāmacchando nānattaṃ nekkhammaṃ ekattaṃ . . . . . pe . . . . . . . sabbakilesā nānattaṃ arahattamaggo ekattaṃ 'paṭivedhe' ti dukkhasaccaṃ paṭivijjhati pariññapaṭivedhaṃ samudayasaccaṃ paṭivijjhati pahānapaṭivedhaṃ nirodhasaccaṃ paṭivijjhati sacchikirāyapaṭi-vedhaṃ maggasacccaṃ paṭivijjhati bhāvanāpaṭivedhaṃ “dassanavisuddhi' ti” sotàpattimaggakkhaṇe dassanaṃ visujjhati sotāpattiphalakkhaṇe dassanaṃ visuddhaṃ sakadāgāmimagga-kkhaṇe dassanaṃ visujjhati sakadāgāmiphala-kkhaṇe dassanaṃ visuddhaṃ anāgāmimaggakkhaṇe dassanaṃ visujjhati anāgāmimaggakkhaṇe dassanaṃ visuddhaṃ arahattamaggakkhaṇe dassanaṃ visujjhati arahattaphalakkhaṇe dassanaṃ visuddhaṃ tañ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati ekasaṅgahatānānatte-katta pativedhe paññā sabbadhammānaṃ dassanavisuddhiñāṇaṃ	tuệ trong sự thâu nhiếp tất cả pháp đồng nhất trong sự thông suốt pháp khác và đồng nhau là kiến thanh tịnh trí ra sao ? Câu nói: tất cả pháp là: năm uẩn . . . . . . . . . . . . siêu thế pháp Câu nói: sự thâu nhiếp nhóm đồng nhất tất cả pháp thành nhóm đồng nhất bằng mười hai hành tướng bằng trạng thái như thật bằng trạng thái không phải tự ngã bằng trạng thái chân thật bằng trạng thái thông suốt bằng trạng thái cần phải thắng tri bằng trạng thái cần phải đạt tri bằng trạng thái là pháp bằng trạng thái là giới bằng trạng thái là khả tri bằng trạng thái là tác chứng bằng trạng thái là xúc chứng bằng trạng thái chứng ngộ tất cả pháp thâu nhiếp đồng nhất với mười hai hành tướng này Câu nói: sự sai biệt và sự đồng nhất là dục dục là sự sai biệt ly dục là đồng nhất . . . . . . . . . . . . . . . tất cả phiền não là sự sai biệt ưng cúng đạo là đồng nhất Câu nói: trong sự thông suốt thông suốt khổ đế là thông suốt bằng sự đạt tri thông suốt tập đế là thông suốt bằng sự đoạn trừ thông suốt diệt đế thông suốt bằng sự tác chứng thông suốt đạo đế thông suốt bằng sự tu tập Câu nói: “Kiến thanh tịnh là” trong sát na dự lưu đạo kiến đang thanh tịnh trong sát na Dự lưu quả kiến đã thanh tịnh trong sát na Nhất lai đạo kiến đang thanh tịnh trong sát na Nhất lai quả kiến đã thanh tịnh trong sát na Bất lai đạo kiến đang thanh tịnh trong sát na bất lai quả kiến đã thanh tịnh trong sát na ưng cúng đạo kiến đang thanh tịnh trong sát na ưng cúng quả kiến đã thanh tịnh gọi là trí do ý biết pháp ấy gọi là tuệ do ý nghĩa biết rõ do nhân ấy Ngài nói rằng tuệ trong sự thâu nhiếp tất cả pháp nhóm đồng nhất và sự thông suốt pháp sai biệt là kiến thanh tịnh trí
I. 32	KHAM NHẪN TRÍ
viditattā paññā kathaṃ khantiñānaṃ ? rūpaṃ aniccato viditaṃ rūpaṃ dukkhato viditaṃ rūpaṃ anattato viditaṃ yaṃ yaṃ viditaṃ taṃ taṃ khamatīti viditattā paññā khantiñānaṃ vedanā . . . . pe . . . . sañña saṅkhārā viññānaṃ cakkhuṃ . . . . . . . pe . . . jarāmaranaṃ aniccato viditaṃ jarāmaranaṃ dukkhato viditaṃ jarāmaranaṃ anattato viditaṃ yaṃ yaṃ viditaṃ taṃ taṃ khamatīti viditattā paññā khanti ñāṇaṃ tañ ñatthena ñāṇaṃ pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati viditattā paññā khantiñāṇaṃ	tuệ trong sự đã biết rõ là kham nhẫn trí ra sao ? sắc hiện rõ là vô thường sắc hiện rõ là khổ não sắc hiện rõ là vô ngã các sắc nào hiện rõ các sắc ấy đang bền chắc tuệ trạng thái hiện rõ là kham nhẫn trí thọ tưởng, hành, thức nhãn . . . . . . . . . . . . . . lão tử đã hiện rõ là vô thường lão tử đã hiện rõ là khổ lão tử đã hiện rõ là vô ngã lão tử nào hiện rõ lão tử ấy cũng đang bền chắc tuệ trạng thái hiện rõ là kham nhẫn trí gọi là trí do ý nghĩa biết pháp ấy gọi là tuệ do ý nghĩa biết rõ do nhân ấy Ngài nói rằng tuệ trạng thái biết rõ là kham nhẫn trí
I. 33	THỂ NHẬP TRÍ
phuṭṭhattā paññā kathaṃ pariyogāhane ñāṇaṃ rūpaṃ aniccato phusati rūpaṃ dukkhato phusati rūpaṃ anattato phusati yaṃ yaṃ phusati taṃ taṃ pariyogahatīti phuṭṭhattā paññā pariyogāhane ñāṇaṃ vedanaṃ . . . . saññaṃ saṅkhāre viññānaṃ cakkhuṃ jarāmaranaṃ aniccato phusati jarāmaranaṃ dukkhato phusati jarāmaranaṃ anattato phusati yaṃ yaṃ phusati taṃ taṃ pariyogahatīti phuṭṭhattā paññā pariyogāhane ñāṇaṃ tañ ñātatthena ñāṇaṃ pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati phuṭṭhattā paññā pariyogāhaṇe ñāṇaṃ	tuệ trong sự xúc chứng là thể nhập trí ra sao ? xúc chứng sắc là vô thường xúc chứng sắc là khổ xúc chứng sắc là vô ngã các sắc nào xúc chứng các sắc ấy là thể nhập trí tuệ trong sự xúc chứng là thể nhập trí thọ tưởng, hành, thức nhãn . . . . xúc chứng lão tử là vô thường xúc chứng lão tử là khổ xúc chứng lão tử là vô ngã lão tử nào xúc chứng lão tử ấy là thể nhập tuệ trong sự xúc chứng là trí thể nhập gọi là trí do ý nghĩa là biết pháp ấy gọi là tuệ do ý nghĩa biết rõ do nhân ấy Ngài nói rằng tuệ trong sự xúc chứng là thể nhập trí
I. 34	LÃNH VỰC TRÍ
samodāhane paññā kathaṃ padesavihāre ñāṇaṃ micchādiṭṭhipaccayā pi vedayitaṃ micchādiṭṭhivūpasa-mapaccayā pi vedayitaṃ sammādiṭṭhipaccayā pi vedayitaṃ sammādiṭṭhivūpasa-mapaccayā pi vedayitaṃ micchāsaṅkappapaccayā pi vedayitaṃ micchāsaṅkappa-vūpasamapaccayā pivedayitaṃ sammāsaṅkappa-paccayā pi vedayitaṃ sammāsaṅkappa-vūpasamapaccayā pi vedayitaṃ . . . . . pe . . . . . . Micchāvimuttipaccayā pi vedayitaṃ micchāvimutti-vūpasamapaccayā pi vedayitaṃ Sammāvimuttipaccayā pi vedayitaṃ sammāvimutti-vūpasamapaccayā pi vedayitaṃ Chandapaccayā pi vedayitaṃ chandavūpasama-paccayā pi vedayitaṃ Vitakkapaccayā pi vedayitaṃ vitakkavūpasama-paccayā pi vedayitaṃ saññā paccayā pi vedayitaṃ saññāvūpasama-paccayā pi vedayitaṃ chando ca avūpasanto hoti vitakko ca avūpasanto hoti saññā ca avūpasanto hoti tappaccayā pi vedayitaṃ chando ca vūpasanto hoti vitakko ca vūpasanto hoti saññā ca avūpasanto hoti tappaccayā pi vedayitaṃ chando ca vūpasanto hoti vitakko ca vūpasanto hoti saññā ca vūpasanto hoti tappaccayā pi vedayitaṃ appattassa pattiyā atthi āyavaṃ tasmiṃ pi ṭhāne anuppatte tappaccayā pi vedayitaṃ tañ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati samodāhane paññā padesavihāre ñāṇaṃ	tuệ trong sự tập hợp là lãnh vực trí ra sao ? do tà kiến là duyên thời được bất thiện thọ sự tịnh chỉ của tà kiến là duyên thời có thiện thọ do có chánh kiến là duyên thời có thiện thọ do có tịnh chỉ chánh kiến là duyên thời có bất thiện thọ do có tà tư duy là duyên thời có bất thiện thọ do có tịnh chỉ tà tư duy là duyên thời có thiện thọ do có chánh tư duy là duyên thời có thiện thọ do có tịnh chỉ chánh tư duy là duyên thời có bất thiện thọ . . . . . . . . . . . . . . do tà giải thoát là duyên thời có bất thiện thọ do tịnh chỉ tà giải thoát là duyên thời có thiện thọ do chánh giải thoát là duyên thời có thiện thọ do có chánh giải thoát tịnh chỉ là duyên thời bất thiện thọ do dục là duyên thời bất thiện thọ do dục tịnh chỉ là duyên thời có thiện thọ do có tầm là duyên thời có bất thiện thọ do tịnh chỉ tầm là duyên thời có thiện thọ do tưởng là duyên thời có bất thiện thọ do có tịnh chỉ tưởng là duyên thời có thiện thọ dục không tịnh chỉ tầm không tịnh chỉ tưởng không tịnh chỉ là duyên có được bất thiện thọ dục tịnh chỉ tầm tịnh chỉ nhưng tưởng không tịnh chỉ là duyên thời có được thiện thọ dục tịnh chỉ tầm tịnh chỉ tưởng tịnh chỉ là duyên thời có được thiện thọ sự tinh tấn để đạt được ưng cúng quả mà chưa chứng đạt thành là nhân của ưng cúng quả ấy là duyên thời có được thiện thọ gọi là trí do ý nghĩa biết pháp ấy gọi là tuệ do ý nghĩa biết khắp do nhân ấy Ngài nói rằng tuệ trong sự tập hợp là lãnh vực trú trí
I. 35	TƯỞNG THOÁT TRÍ
adhipapattā paññā kathaṃ saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ nekkhammādhipatattā paññā kāmacchandato saññāya vivaṭṭīti adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ Abyāpādādhipatattā paññā byāpādato saññāya vivaṭṭatīti adhipatattā paññā saññavivaṭṭe ñāṇaṃ ālokasaññādhipatattā paññā thīnamiddhato saññāya vivaṭṭatīti adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ avikkhepādhipatattā paññā uddhaccato saññāya vivattatīti adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ dhammavavatthānā-dhipatattā paññā vicikicchāya saññāya vivaṭṭatīti adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ ñāṇādhipatattā paññā avijjāya saññāya vivaṭṭatīti adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ pāmojjādhipatattā paññā aratiyā saññāya vivaṭṭatīti adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ paṭhamajjhānādhi-patattā paññā nīvaraṇehi saññāya vivaṭṭatīti adhipatattā paññā saññāvivatte ñāṇaṃ arahattamaggādhi-patattā paññā sabbakilesehi saññāya vivaṭṭatīti adhipatattā paññā saññāvivatte ñāṇaṃ tañ ñānaṭṭhena ñāṇaṃ pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati adhipatattā paññā saññāvivatte ñāṇaṃ	tuệ trong sự thiện pháp là trưởng tưởng thoát trí là thế nào ? tuệ trong sự có ly dục là trưởng đang tránh xa khỏi dục dục nhờ tưởng tuệ là trưởng là tưởng thoát trí tuệ trong sự có vô sân làm trưởng đang tránh xa khỏi sân hận nhờ tưởng tuệ là trưởng là tưởng thoát trí tuệ trong sự có quang tưởng là trưởng đang tránh ra khỏi hôn thụy nhờ tuởng có tuệ là trưởng là tưởng thoát trí tuệ trong sự không tán loạn là trưởng đang tránh ra khỏi phóng dật nhờ tưởng có tuệ là trưởng là tưởng thoát trí tuệ trong sự xác định pháp là trưởng đang tránh xa hoài nghi nhờ tưởng có tuệ là trưởng là tưởng thoát trí tuệ trong sự có trí là trưởng đang tránh ra khỏi vô minh nhờ tưởng có tuệ là trưởng là tưởng thoát trí tuệ trong sự có hân hoan là trưởng đang tránh ra khỏi bất lạc nhờ tưởng có tuệ lā trưởng là tưởng thoát trí tuệ trong sự có sơ thiền là trưởng đang tránh thoát các triền cái nhờ tưởng có tuệ là trưởng là tưởng thoát trí tuệ trong sự có ưng cúng đạo là trưởng đang tránh ra khỏi tất cả phiền não nhờ tưởng có tuệ là trưởng là tưởng thoát trí gọi là trí do ý nghĩa biết pháp gọi là tuệ do ý nghĩa biết khắp do nhân ấy Ngài nói rằng tuệ trong sự có thiện pháp là trưởng là tưởng thoát trí
I. 36	TÂM GIẢI THOÁT TRÍ
nānatte paññā kathaṃ cetovivaṭṭe ñāṇaṃ kāmacchando nānattaṃ nekkhammaṃ ekattaṃ nekkhammekataṃ cetayato kāmacchandato cittaṃ vivaṭṭatīti nānatte paññā cetovivaṭṭe ñāṇaṃ byāpādo nānattaṃ abyāpādo ekattaṃ abyāpādekattaṃ cetayato byāpādato cittaṃ vivaṭṭatīti nānattā paññā cetovivaṭṭe ñāṇaṃ thīnamiddhaṃ nānattaṃ ālokasaññā ekattaṃ ālokasaññākattaṃ cetayato thīnamiddhato cittaṃ vivaṭṭatīti nānatte paññā cetovivaṭṭe ñāṇaṃ . . . . . pe . . . . . . . nānattaṃ arahattamaggo ekattaṃ arahattamaggekattaṃ cetayato sabbakilesehi cittaṃ vivaṭṭatīti ñanatte paññā cetovivaṭṭe ñāṇaṃ tañ ñānaṭṭhena ñāṇaṃ pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati nānatte paññā cetovivaṭṭe ñāṇaṃ	tuệ trong sự sai biệt là ý thoát trí ra sao ? dục dục là sự sai biệt ly dục là sự đồng nhất khi hành giả nghĩ đến ly dục là pháp đồng nhất tâm tránh ra khỏi dục dục tuệ trong pháp sai biệt là ý thoát trí sân hận là pháp sai biệt vô sân là pháp đồng nhất khi hành giả nghĩ đến vô sân là pháp đồng nhất tâm tránh ra khỏi sân hận tuệ trong pháp sai biệt là ý thoát trí hôn thụy là pháp sai biệt quang tưởng là pháp đồng nhất khi hành giả nghĩ đến quang tưởng là pháp đồng nhất tâm tránh ra khỏi hôn thụy tuệ trong pháp sai biệt là ý thoát trí . . . . . . . . . . . . . tất cả phiền não là pháp sai biệt ưng cúng đạo là pháp đồng nhất khi hành giả nghĩ đến ưng cúng đạo là pháp đồng nhất tâm tránh ra khỏi tất cả phiền não tuệ trong pháp sai biệt là ý thoát trí gọi là trí do ý nghĩa biết pháp ấy gọi là tuệ do ý nghĩa biết khắp do nhân ấy Ngài nói rằng tuệ trong pháp sai biệt là ý thoát trí
I. 37	^^^^^^
adhiṭṭhāne paññā kathaṃ cittavivatte ñāṇaṃ kāmacchandaṃ pajahanto cittaṃ adhitthātīti nekkhammavasena adhitthāne paññā cittavivaṭṭe ñāṇaṃ byāpādaṃ pajahato cittaṃ adhiṭṭhātīti abyāpādavasena adhiṭṭhāne paññā cittavivaṭṭe ñāṇaṃ thīnamiddhaṃ pajahato cittaṃ adhiṭṭhātīti ālokasaññāvasena adhiṭṭhāne paññā cittavivaṭṭe ñāṇaṃ . . . . . pe . . . . . . . . sabbakilese pajahato cittaṃ adhiṭṭhātīti arahattamaggavasena adhiṭṭhāne paññā cittavivaṭṭe ñāṇaṃ tañ ñānaṭṭhena ñāṇaṃ pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati adhiṭṭhāne paññā cittavivaṭṭe ñāṇaṃ	tuệ trong sự quyết định là tâm thoát trí ra sao ? khi hành giả từ bỏ dục dục đang quyết định tâm do năng lực của ly dục tuệ trong sự quyết định tâm thoát trí khi hành giả từ bỏ sân hận đang quyết định tâm do khả năng của sự vô sân tuệ trong sự quyết định là tâm thoát trí khi hành giả từ bỏ hôn thụy đang quyết định tâm do khả năng quang tưởng tuệ trong sự quyết định tâm thoát trí . . . . . . . . . . . . . . khi hành giả từ bỏ tất cả phiền não đang quyết định tâm do khả năng ưng cúng đạo tuệ trong sự quyết định là tâm thoát trí gọi là trí do ý nghĩa biết pháp ấy gọi là tuệ do ý nghĩa biết khắp do nhân ấy Ngài nói rằng tuệ trong sự quyết định là tâm thoát trí
I.38	TUỆ KHÔNG
suññate paññā ñānavivatte ñāṇaṃ kathaṃ ? yathābhūtaṃ jānato passato cakkhuṃ suññaṃ cittena vā attaniyena vā niccena vā dhuvena vā assatena vā avipariṇāma-dhaṃmena cakkhābhinivesato ñāṇaṃ vivaṭṭātīti sotaṃ suññaṃ . . . . pe . . . . . . . . . . ghānaṃ suññaṃ jīvhā suññā kāyo suñño mano suñño attena vā attaniyena vā niccena vā dhuvena vā assatena vā aviparināmadhamme-na manābhinivesato ñāṇaṃ vivaṭṭātīti suññate paññā ñāṇavivatte ñāṇaṃ tañ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati suññate paññā ñaṇavivatte ñāṇaṃ	tuệ trong sự rỗng không là trí thoát trí ra sao ? khi hành giả biết rõ, thấy rõ như thật rằng: mắt rỗng không từ tự ngã từ vật nương tự ngã, từ sự thường còn từ sự kiên cố, từ sự thường trụ hoặc không thay đổi là lẽ thường trí đang tránh ra khỏi từ sự chấp thủ trong mắt tai rỗng không . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . mũi rỗng không lưỡi rỗng không thân rỗng không ý rỗng không từ tự ngã từ vật nương tự ngã, từ sự thường còn từ sự kiên cố, từ sự thường trụ hoặc không thay đổi là lẽ thường trí đang tránh ra khỏi từ sự thiên chấp trong ý tuệ trong sự rỗng không là trí thoát trí gọi lā trí do ý nghĩa biết pháp ấy gọi là tuệ do ý nghĩa biết khắp do nhân ấy Ngài nói rằng tuệ trong sự rỗng không là trí thoát trí
I. 39	TUỆ XẢ LY
vossagge paññā kathaṃ vimokkha-vivaṭṭe ñāṇaṃ kāmacchandaṃ vossa-jatīti Nekkhammena vossagge paññā vimokkhavivaṭṭe ñāṇaṃ abyāpādaṃ vossajjatīti Abyāpādena vossagge paññā vimokkhavivaṭṭe ñāṇaṃ thīnamiddhaṃ vossajjatīti Ālokasaññāya vossagge paññā vimokkhavivaṭṭe ñāṇaṃ uddhaccaṃ vossajjatīti avikkhepena vossagge paññā vimokkhavivaṭṭe ñāṇaṃ vicikicchaṃ vossajjatīti dhammavavaṭṭhāvena vossagge paññā vimokkhavivaṭṭe ñāṇaṃ . . . . . . . pe . . . . . . . . sabbakilese vossajjatīti Arahattamaggena vossagge paññā vimokkhavivaṭṭe ñāṇaṃ tañ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati vossagge paññā vimokkhavivaṭṭe ñāṇaṃ	tuệ trong sự đoạn ly là giải thoát ly trí ra sao hành giả đang đoạn ly dục dục bằng ly dục tuệ trong sự đoạn ly là giải thoát ly trí đang đoạn ly sân hận bằng vô sân tuệ trong sự đoạn ly là giải thoát trí đang đoạn ly hôn thụy bằng quang tưởng tuệ trong sự đoạn ly là giải thoát ly trí đang đoạn trừ phóng dật bằng sự không tán loạn tuệ trong sự đoạn ly là giải thoát ly trí đang đoạn ly sự hoài nghi bằng xác định pháp tuệ trong sự đoạn ly là giải thoát ly trí . . . . . . . . . . . . . . . . đang đoạn ly tất cả phiền não bằng ưng cúng đạo tuệ trong sự đoạn ly là giải thoát ly trí gọi là trí do ý nghĩa biết pháp ấy gọi là tuệ do ý nghĩa biết khắp do nhân ấy Ngài nói rằng Tuệ trong sự đoạn ly là giải thoát ly trí
I. 40	TUỆ CHƠN NHƯ
tathaṭṭhe paññā saccavivaṭṭe ñāṇaṃ kathaṃ ? Parijananto pīḷanatthaṃ saṅkhataṭṭhaṃ santāpatthaṃ dukkhassa vipariṇāmatthaṃ vivaṭṭatīti tathaṭṭhe paññā saccavivatte ñāṇaṃ ayuhanaṭṭhaṃ pajahanto nidānaṭṭhaṃ saññogaṭṭhaṃ samudayassa palibodhaṭṭhaṃ vīvaṭṭatīti tathaṭṭhe paññā saccavavatte ñāṇaṃ nissaranatthaṃ sacchikaronto vivekaṭṭhaṃ asaṅkhatatthaṃ nirodhassa amataṭṭhaṃ vivaṭṭatīti tathaṭṭhe paññā saccavivaṭṭate ñāṇaṃ hetuṭṭhaṃ dassanatthaṃ maggassa adhipateyyatthaṃ vivaṭṭatīti tathaṭṭhe paññā saccavivaṭṭe ñāṇaṃ saññavivaṭṭo cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo ñāṇavivaṭṭo vimokkhavivaṭṭo sañjānanto vivaṭṭatīti saññāvivaṭṭo cetayanto vivaṭṭatīti cetovivaṭṭo vijānanto vivaṭṭatīti cittavivaṭṭo ñāṇaṃ karonto vivaṭṭatīti ñāṇavivaṭṭo vossajjanto vivaṭṭatīti vimokkhavivaṭṭo tathaṭṭhe vivaṭṭatīti saccavivaṭṭo	Tuệ trong pháp chân thật là Đế thoát trí ra sao ? khi hành giả đạt trí sự áp bức sự tạo tác sự nóng nảy sự biến đổi của khổ đang tránh đi Tuệ trong pháp chân thật là đế thoát trí khi đoạn trừ sự tích trữ là nhân là kiết phược là hệ phược của tập đang tránh đi Tuệ trong pháp chân thật là Đế thoát trí khi tác chứng đến sự xuất ly sự vắng lặng, sự không tạo tác sự bất tử của diệt đang tránh đi Tuệ trong pháp chân thật khi tu tiến, sự dẫn xuất sự là nhân sự thấy là trưởng của đạo đang tránh đi Tuệ trong pháp chân thật là Đế thoát trí ly tưởng, ý ly tâm ly, trí ly giải thoát ly khi hành giả biết và tránh đi là tưởng ly khi nghĩ đến là tránh đi là ý ly khi biết rõ là tránh đi là tâm ly khi tác trí đang tránh đi là trí ly khi đoạn đang tránh đi là giải thoát ly trong pháp chân thật tránh đi là đế ly
yattha saññāvivaṭṭo tattha cetovivaṭṭo yattha cetovivaṭṭo tattha saññāvivaṭṭo yattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo tattha cittavivaṭṭo yattha cittavivaṭṭo tattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo yattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo tattha ñāṇavivaṭṭo yattha ñāṇavivaṭṭo tattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo yattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo ñāṇavivaṭṭo tattha vimokkhavivaṭṭo yattha vimokkhavivaṭṭo tattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo ñāṇavivaṭṭo yatha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo ñāṇavivaṭṭo vimokkhavivaṭṭo tattha saccavivaṭṭo yattha saccavivaṭṭo tattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo ñānavivaṭṭo vimokkhavivaṭṭo tañ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati tatthatthe paññā saccavivaṭṭe ñāṇaṃ	nơi nào có tưởng ly nơi ấy có ý ly nơi nào có ý ly nơi ấy có tưởng ly nơi nào có tưởng ly, ý ly nơi ấy có tâm ly nơi nào có tâm ly nơi ấy có tưởng ly ý ly nơi nào có tưởng ly ý ly , tâm ly nơi ấy có trí ly nơi nào có trí ly nơi ấy có tưởng ly ý ly, tâm ly nơi nào có tưởng ly ý ly, tâm ly trí ly nơi ấy có giải thoát ly nơi nào có giải thoát ly nơi ấy có tưởng ly, ý ly tâm ly, trí ly nơi nào có tưởng ly ý ly, tâm ly trí ly, giải thoát ly nơi ấy có Đế ly nơi nào có Đế ly nơi ấy có tưởng ly, ý ly tâm ly, trí ly giải thoát ly gọi là trí do ý nghĩa biết pháp ấy gọi là tuệ do ý nghĩa biết khắp do nhân ấy Ngài nói rằng Tuệ trong pháp chân thật là Đế thoát trí
I. 41	TRÍ NHƯ Ý
ijjhanaṭṭhe paññā Ekavavatthānatā kāyaṃ pi cittaṃ pi adhiṭṭhānavasena iddhividhe ñāṇaṃ kathaṃ ? iddha bhikkhu iddhipādaṃ bhāveti chandasamādhipa-dhānaskhāra samānannāgataṃ Viriyasamādhi . . . . . pe . . . . . . . . cittasamādhi . . . . pe . . . iddhipādaṃ bhāveti vimaṃsāsamadhi-padhāna saṅkhārasamannā-gataṃ so cittaṃ paribhāveti paridameti muduṃ karoti kammaniyaṃ imesu catūsu iddhipādesu so paribhāvetvā paridametvā cittaṃ muduṃ karitvā kammaniyaṃ imesu catūsu iddhipādesu kāyaṃ pi citte samodahati cittaṃ pi kāye samodahati kāyavasena cittaṃ pariṇāmeti cittavasena kāyaṃ pariṇāmeti kāyavasena cittaṃ adhiṭṭhāti cittavasena kāyaṃ atthitāti kāyavasena cittaṃ pariṇāmetvā cittavasena kāyaṃ pariṇāmetvā cittaṃ adhiṭṭhāhitvā kāyavasena kāyaṃ adhiṭṭhāhitvā cittavasena okkamitvā virahiti sukhasaññañ ca lahusaññañca kāye so cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti bhāvitona cittena parisuddhena pariyodātena tathā iddhividhañānāya so iddhividhaṃ paccanubhoti anekavihitaṃ eko pi hitvā bahudhā hoti bahudhā pi hutvā eko hoti tirobhāvaṃ tirokudḍaṃ tiropākāraṃ tiropabbataṃ asajjamāno gacchati seyyathā pi ākāse ummujjanimujjaṃ karoti paṭhāvī pi seyyathā pi udake abhijjamāno gacchati udake seyyathā pi pathaviyaṃ ākāse pi pallaṅkena kamati seyyathā pi pakkhi sakuṇo imehi pi candimasuriye parimasati parimajjati evaṃ mahiddhike evaṃ mahānubhāve pāninā kāyena vasam vatteti yāva brahmalokā pi tañ ñataṭṭhena ñāṇaṃ pājānanaṭṭhena paññā tena vuccati ijjhanaṭṭhe paññā ekavavatthānatā kāyaṃ pi cittaṃ pi adhiṭṭhānavasena sukhasaññañca lahusaññañ ca iddhividhe ñāṇaṃ	Tuệ trong sự thành tựu như ý bằng sự xác định chung nhau cả thân, tâm bằng mãnh lực của sự an trú trong lạc tưởng, khinh tưởng là như ý loại trí ra sao ? vị tỷ kheo trong giáo pháp này tu tiến như ý túc thành tựu đại định nhờ dục và hành là trưởng tinh tấn định . . . . . . . . . . . . tâm định . . . tu tiến như ý túc thành tựu đại định nhờ thẩm hành là trưởng vị tỳ kheo ấy đang tu tập, huấn luyện tâm làm cho mềm mại thích ứng với công việc trong bốn như ý túc này vị tỳ kheo ấy đã tu tập đã huấn luyện và làm cho tâm được nhu nhuyễn thích ứng sự việc trong bốn như ý túc này trụ tâm trong thân cũng có trụ thân trong tâm cũng có chuyển tâm bằng khả năng thân chuyển thân bằng khả năng tâm chú nguyện khả năng tâm bằng khả năng thân chú nguyện thân bằng khả năng tâm sau khi chuyển tâm bằng khả năng thân sau khi chuyển thân bằng khả năng tâm sau khi chú nguyện tâm bằng khả năng thân sau khi chú nguyện thân bằng khả năng tâm đã kéo và an trú lạc tưởng và khinh tưởng vào trong thân vị ấy đang dẫn phát tâm bằng sự tu tiến, bằng tâm trong sạch tinh khiết, như vậy bằng loại thần lực vị ấy đang hiện thần thông được nhiều loại một người thành nhiều người nhiều người thành một người cũng được, làm cho mất xuyên qua vách xuyên qua tường thành xuyên qua núi đi không vướng mắc như là đi trên hư không cũng được trồi lên chun xuống trong đất như là nước cũng được đi trên nước không tan ra như đi trên đất vào ngồi xếp bằng giữa hư không như loài chim phi cầm sờ mó mặt trăng, mặt trời bậc có nhiều thần lực có nhiều oai lực bằng bàn tay cũng được dùng thần lực bằng thân đi suốt đến phạm thiên giới cũng được gọi là trí do ý nghĩa biết pháp ấy gọi là tuệ do ý nghĩa biết khắp do nhân ấy Ngài nói rằng tuệ trong sự thành tựu bằng sự xác định thân và tâm bằng mãnh lực an trú lạc tưởng và khinh tưởng là như ý loại trí
I. 42	NHĨ GIỚI TỊNH TRÍ
pariyogāhane paññā nānattekattasaddani-mittānaṃ Vitakkavipphāravasena sotādhātuvisuddhi-ñānaṃ kathaṃ ? idha bhikkhu chandasamādhi . . . . pe . . viriyasamādhi . . . . pe . cittasamādhi . . . . pe . . . iddhipādaṃ bhāveti vimaṃsāsadhipadhāna saṅkhārasaṃannā-gataṃ so cittaṃ paribhāveti paridameti imesu catūsu iddhipādesu so cittaṃ paribhāveti paridameti muduṃ karoti kammaniyaṃ imesu catūsu iddhipādesu so cittaṃ paribhā-vetvā paridametvā muduṃ karitvā kammaniyaṃ imesu catūsu iddhipādesu saddanimittaṃ manasikaroti dure pi saddānaṃ santike pi oḷārikanaṃ pi sukhumānaṃ pi sanhasaṇhānaṃ pi saddānaṃ saddanimittaṃ manasikaroti puratthimāya pi disāya saddānaṃ pacchimāya pi disāya uttarāya pi disāya dakkhiṇāya pi disāya puratthimāya pi anudisāya pacchimāya pi anudisāya uttarāya pi anudisāya dakkhiṇāya pi anudisāya hetthimāya pi disāya uparimāya pi disāya so cittaṃ abhiniharati abhininñameti bhāvitena cittena parisuddhena Pariyodātena sotadhātuvisuddhi-ñāṇaya tattha so ubho sadde suṇāti dibhe ca mānuse ca ye dūre ca santike ca dibbāya sotaddhātuyā visuddhiyā atikkantamānusikāya tañ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati nānattekatasadda-nimittānaṃ pariyogāhaṇe paññā sotadhātu visuddhiñāṇaṃ	Tuệ trong sự xác định tiếng là tưởng nhiều loại hoặc một loại do khả năng rải ra của tầm là Nhĩ giới thanh tịnh trí ra sao ? vị tỷ kheo trong giáo pháp này đại định nhờ dục . . đại định nhờ cần . đại định nhờ tâm . . tu tập thần túc thành tựu đại định nhờ thẩm hành là trưởng vị ấy đang tu tập, huấn luyện tâm trong bốn thần túc này vị ấy đang tu tập, huấn luyện tâm làm cho tâm nhu nhuyến để thích ứng với sự việc trong bốn thần túc này vị ấy khi đã tu tập đã huấn luyện tâm đã làm nhu nhuyến thích ứng với sự việc trong bốn thần túc này đang tác ý đến tướng của tiếng của các tiếng dù xa dù gần, dù thô dù tế dù tiếng thật vi tế đang tác ý đến tướng của tiếng các tiếng hướng đông cũng có hướng tây cũng có huớng bắc cũng có hướng nam cũng có hướng đông nam cũng có hướng tây bắc cũng có hướng đông bắc cũng có hướng tây nam cũng có hướng dưới cũng có hướng trên cũng có vị tỷ khưu đang dẫn tâm đi đến nhờ tâm tu tiến, trong sạch tinh khiết trí mà trong sạch của nhĩ giới tại nơi ấy, vị ấy đang nghe cả hai loại tiếng chư thiên và loài người trong chỗ xa và nơi gần bằng thiên nhĩ giới thanh tịnh vượt hơn nhĩ của loài người gọi là trí do ý nghĩa biết pháp ấy gọi là tuệ do ý nghĩa biết khắp do nhân ấy Ngài nói rằng tuệ trong sự xác định tiếng là tướng nhiều loại hoặc một loại bằng khả năng rãi đi là Nhĩ giới thanh tịnh trí
I. 43	THA TÂM TRÍ
nānattekattaviññā-ṇacariyā pariyogāhaṇe paññā tiṇṇaṃ cittaṃ vipphārattā indriyānaṃ pasādava-sena cetopariyañāṇaṃ kathaṃ idha bhikkhu chandasamādhi . . . . pe . . . . virīyasamādhi . . . . pe . . . . cittasamādhi . . . . pe . . . iddhipādaṃ bhāveti vīmaṃsāsamādhipa-dhānasaṅkhā rasamannāgataṃ so cittaṃ paribhāveti paridameti muduṃ karoti kammaniyaṃ imesu catūsu iddhipadesu so cittaṃ paribha-vetvā paridametvā muduṃ karitvā kammanīyaṃ imesu catūsu iddhipadesu evaṃ pajānāti idaṃ rūpaṃ somanassindriya-samuṭṭhitaṃ idaṃ rūpaṃ domanassindriya-samuṭṭhitaṃ idaṃ rūpaṃ upekkhindriyasamu-ṭṭhitan' ti so tathā bhāvitena cittena parisuddhena pariyodātena cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti cetopariyañāṇāya so keto paricca pajānāti parasattānaṃ parapuggalānaṃ cetasā : vā cittaṃ vā cittan' ti pajānāti vītarāgaṃ vā cittaṃ vītarāgaṃ vā cittan'ti pajānāti sadosaṃ vā cittaṃ sadosaṃ vā cittan' ti pajānāti vītadosaṃ vā cittaṃ vītadosaṃ vā cittan'ti pajānāti samoham vā cittaṃ vitamoham vā cittaṃ saṅkhittaṃ vā cittaṃ vikkhittaṃ vā cittaṃ mahaggataṃ vā cittaṃ amahaggataṃ vā cittaṃ sa uttaraṃ vā cittaṃ anuttaraṃ vā cittaṃ samāhitaṃ vā cittaṃ asamahitaṃ vā cittaṃ vimuttaṃ vā cittaự : avimuttaṃ vā cittaṃ pajānāti tañ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati nānattekattaviññā-ṇacariyā pariyogāhaṇe paññā tiṇnaṃ cittānaṃ vipphārattā indriyanaṃ pasādevasena cetopariyañānaṃ	tuệ trong sự xác định tánh hành về thức nhiều loại hoặc một loại bằng sự biến mãn của ba loại tâm và khả năng trong sạch nơi các quyền là Tha tâm trí ra sao ? vị tỷ kheo trong giáo pháp này định dục . . . . cần định . . . . tâm định . . . . tu tiến như ý túc thành tựu đại định nhờ thẩm hành là trưởng vị ấy tu tập huấn luyện tâm làm cho nhu nhuyến, thích ứng với sự việc trong bốn thần túc này vị ấy tâm đã tu tập đã huấn luyện đã làm nhu nhuyến thích ứng với sự việc trong bốn thần túc này rồi hiểu biết như sau sắc này sanh khởi nhờ hỉ quyền sắc này sanh khởi nhờ ưu quyền sắc này sanh khởi nhờ xã quyền vị ấy đã có tâm huấn luyện như vậy sự trong sạch, tinh khiết đang dẫn tâm đi đến Tha tâm trí vị ấy đang xác định biết tâm của chúng sanh khác của người khác bằng tâm của mình tâm có tham ái biết tâm có tham ái tâm ly tham biết tâm ly tham tâm có sân biết tâm có sân tâm ly sân biết tâm ly sân tâm có si tâm ly si tâm co rút tâm tán loạn tâm đáo đại tâm không đáo đại tâm hữu thượng tâm vô thượng tâm định tâm không định tâm giải thoát tâm không giải thoát điều biết rõ gọi là trí do ý nghĩa biết rõ pháp ấy gọi là tuệ do ý nghĩa biết khắp do nhân ấy Ngài nói rằng tuệ trong sự xác định tánh hàn là thức nhiều loại hoặc một loại bằng sự biến mãn ba loại tâm bằng khả năng trong sạch nơi các quyền là Tha tâm trí
I. 44	TÚC MẠNG TÙY NIỆM TRÍ
pariyogāhaṇe paññā paccayapavattānaṃ dhammānaṃ nānattekattakamma vipphāravasena pubbenivāsānussati-ñāṇaṃ kathaṃ ? idha Bhikkhu chandasamādhi . . . . pe . . . . . . . . . . . . . . . pe . . . . muduṃ karitvā kammariyaṃ evaṃ pajānāti imasmiṃ sati idaṃ hoti imass'uppādā idaṃ uppajjati yadidaṃ avijjāpaccayā saṅkhārā saṅkhārapaccayā viññānaṃ viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ Nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ saḷāyatanapaccayā Phasso Phassapaccayā Vedanā Vedanāpaccayā taṇhā taṇhāpaccayā upādanaṃ Upādānapaccayā bhavo Bhavapaccayā Jāti Jātipaccayā jarāmaranaṃ sokaparidevadukkha-domanassu pāyāsā sambhavanti samudayo kevalassa etassa dukkhakkhandhassa evaṃ hoti so bhāvitena cittena tathā parisuddhena pariyodātena cittaṃ abhiniharati abhininnāmeti pubbenivāsānussa-tiñānāya so pubbenivāsaṃ anussarati anekavihitaṃ seyyathīdaṃ ekam pi jātiṃ dve pi jātiyo tisso pi jātiyo catasso pi jātiyo pañca pi jātiyo dasa pi jātiyo vīsaṃ pi jātiyo tiṃsam pi jātiyo cattālīsaṃ pi jātiyo paññāsam pi jātiyo jātisataṃ pi jātisahassaṃ jātisatasahassaṃ aneke pi samvaṭṭakappe aneke pi vivaṭṭakappe aneke pi samvaṭṭavivaṭṭakappe amutrāsiṃ evaṃ nāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evaṃ āhāro evaṃ sukhadukkha-paṭisaṃvedī evaṃ āyupariyanto sotato cuto amutra udapadiṃ tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃ gotto evaṃ āhāro evaṃ sukhadukkha-paṭisaṃvedī evaṃ āyupariyanto so tato cuto adhūpapanno' ti pubbenivāsaṃ anussarati anekavihitaṃ iti sākāraṃ sa uddesaṃ tañ ñānaṭṭhena ñāṇaṃ pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati pariyogāhaṇe paññā paccayapavattānuṃ dhammānaṃ nānattekatta kamma-vipphā ravasena pubbenivāsānussa-tiñāṇaṃ	Tuệ trong sự xác định tất cả pháp theo duyên diễn tiến bằng khả năng biến mãn nơi nghiệp nhiều loại hoặc một loại là Túc mạng tùy niệm trí ra sao ? ở đây vị tỷ kheo định dục . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . khi làm nhu nhuyến thích ứng sự việc xong biết rõ như sau khi cái này có, cái này cũng đang có khi cái này sanh khởi, cái này mới sanh khởi như là do vô minh là duyên mới có hành do hành là duyên mới có thức do thức là duyên mới có danh sắc do danh sắc là duyên mới có lục nhập do lục nhập là duyên mới có xúc do xúc là duyên mới có thọ do thọ là duyên mới có ái do ái là duyên mới có thủ do thủ là duyên mới có hữu do hữu là duyên mới có sanh do sanh là duyên mới có lão tử sầu, bi, khổ, ưu, não, ai sanh khởi sự sanh khởi, toàn bộ khổ uẩn này đang có với sự việc như vậy đã có tâm tu tập như thế ấy trong sạch, tinh khiết đang dẫn tâm đi đến túc mạng tùy niệm trí vị ấy đang nhớ đến đời trước được nhiều như sau một đời hai đời ba đời bốn đời năm đời mười đời hai mươi đời ba mươi đời bốn mươi đời năm mươi đời trăm đời ngàn đời trăm ngàn đời hoặc nhiều hoại kiếp hoặc nhiều thành kiếp hoặc nhiều hoại kiếp, thành kiếp trong đời kia ta đã có tên như vầy họ như vầy màu da như vầy vật thực như vầy đã hưởng lạc khổ như thế ấy đã ấn định tuổi thọ tần ấy khi chết đời đó đã sanh trong cõi kia cả trong cõi đó ta cũng có tên như vầy có họ như vầy có vật thực như vầy được thọ hưởng lạc khổ như vầy có ấn định tuổi thọ chừng ấy khi chết từ cõi đó và đã sanh trong cõi này vị ấy đang nhớ được đời trước rất nhiều luôn cả hình dáng luôn cả danh xưng gọi là trí do ý nghĩa biết pháp ấy gọi là tuệ do ý nghĩa biết khắp do nhân ấy Ngài nói rằng Tuệ trong sự xác định Pháp diễn tiến theo duyên do khả năng, sự biến mãn của nghiệp nhiều loại hoặc một loại là Túc mạng tùy niệm trí
I. 45	THIÊN NHÃN TRÍ
nānattekattarūpani-mittānaṃ dassanaṭṭhe paññā Obhāsavasena kathaṃ dibbacakkhu-ñāṇaṃ idha Bhikkhu chandasamādhi . . . . pe . . . . muduṃ karitvā kammaniyaṃ olakasaññaṃ manasikāroti divāsaññaṃ adhiṭṭhāti itivivatena cetasā apariyanaddhena sappabhàsaṃ cittaṃ bhāveti yathā divā tathā ratti yathā ratti tathā divā so tathā bhāvitena cittaṃ abhiniharati abhininnāmeti parisuddhena pariyodātena sattānaṃ cutupapā-tañaṇāya satte passati cava-māne uppajjamāne hine paṇīte savaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate dibhena cakkhunā vuddhena Atikkantamānusakena yathā kammāpage satte pajānāti ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vaciduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikamma-samādānā te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā uppannā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacisucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammadiṭṭhikā sammadiṭṭhikamma-samādānā te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ likaṃ upapannā satte passati cavamāne upapajjamāne hīne panīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate iti dibhena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte pajānāti yathā kammāpage tañ ñānaṭṭhena ñāṇaṃ pajānavaṭṭhena paññā tena vuccati nānattekattarūpani-mittānaṃ dassanaṭṭhe paññā abhāsavasena dibba cakkhuñaṇaṃ	Tuệ trong sự thấy nếu là tướng có nhiều loại hoặc một loại bằng năng lực ánh sáng là thiên nhãn trí ra sao ? ở đây vị tỷ kheo dục định . . . . đã làm nhu nhuyến để thích ứng công việc đang tác ý đến quang tưởng trú tưởng rằng là ban ngày với tâm mở rộng không có gì bao phủ tu tiến tâm ánh sáng là ngày như thế nào đêm như thế ấy đêm như thế nào ngày như thế ấy vị tỷ kheo này đã có tâm tu tập đang dẫn tâm đi đến sự trong sạch tinh khiết của trí sanh tử của tất cả chúng sanh thấy chúng sanh đang tử đang sanh hạ liệt, thù thắng, màu da đẹp xấu nhàn cảnh, khổ cảnh bằng thiên nhãn thuần tịnh vượt hơn mắt của loài người biết rõ chúng sanh đang luân chuyển theo nghiệp các chúng sanh này đây thành tựu thân ác hạnh thành tựu khẩu ác hạnh thành tựu ý ác hạnh phỉ báng bậc thánh thuộc tà kiến chấp thủ hành động do tà kiến chúng sanh ấy khi thân hoại mạng chung sanh vào khổ cảnh, đọa xứ địa ngục về phần các chúng sanh này thành tựu do thân thiện hạnh thành tựu do khẩu thiện hạnh thành tựu do ý thiện hạnh không phỉ báng bậc thánh thuộc chánh kiến chấp từ hành động theo năng lực chánh kiến khi chúng thân hoại mạng chung sanh vào thiện thú thiên giới vị ấy đang thấy nhóm chúng sanh đang sanh, đang tử hạ liệt, thù thắng, có màu da đẹp màu da xấu lạc cảnh, khổ cảnh bằng thiên nhãn thuần tịnh vượt hơn mắt của loài người biết rõ nhóm chúng sanh luân chuyển theo nghiệp với sự việc như vậy gọi là trí do ý nghĩa biết pháp ấy gọi là tuệ do ý nghĩa biết khắp do nhân ấy Ngài nói rằng Tuệ trong sự thấy sắc là tướng nhiều loại hoặc một loại bằng năng lực ánh sáng là Thiên nhãn trí
I. 46	LẬU TẬN TRÍ
vasibhāvatā paññā tiṇṇannaṃ indriyānaṃ catusaṭṭhiyā ākārehi kathaṃ āsavānaṃ khaye ñāṇaṃ katamesaṃ tiṇṇa-nnaṃ indriyānaṃ ? anaññātañnassāmi-tindriyaṃ Aññindriyassa Aññātavindriyassa anaññatañnassāmi-tindriyaṃ kati ṭhānāni gacchati ? aññindriyaṃ kati ṭhānāni gacchati ? aññātavindriyaṃ kati thānāni gacchati anaññātaññassā-mītindriyaṃ ekaṃ thānaṃ gacchati sotāpattimaggaṃ aññindriyaṃ cha thānāni gacchati sotāpattiphalaṃ sakadāgāmimaggaṃ sakadāgāmiphalaṃ anāgāmimaggaṃ anāgāmiphalaṃ arahattamaggaṃ aññātavindriyaṃ ekaṃ ṭhānaṃ gacchati arahattaphalaṃ	Tuệ trong sự là người có thiện xảo trong ba loại quyền theo sáu mươi bốn hành tướng là lậu tận trí ra sao ? Ba quyền là thế nào ? Đương tri quyền Dĩ tri quyền Cụ tri quyền Đương tri quyền đi đến bao nhiêu chỗ ? Dĩ tri quyền đi đến bao nhiêu chỗ ? Cụ tri quyền đi đến bao nhiêu chỗ ? Đương tri quyền đi đến một chỗ là Dự lưu đạo Dĩ tri quyền đi đến sáu chỗ Dự lưu quả Nhất lai đạo Nhất lai quả Bất lai đạo Bất lai quả Ưng cúng đạo Cụ tri quyền đi đến một chỗ là Ưng cúng quả
sotāpattimaggakkhaṇe anaññātaññassāmi-tindriyassa saddhindriyaṃ adhi-mokkha parivaraṃ hoti viriyindriyaṃ pagga-haparivāraṃ hoti satindriyaṃ upaṭṭhā-naparivāraṃ hoti samadhindriyaṃ avikkhepapavivāraṃ hoti paññindriyaṃ dassanaparivāraṃ hoti manindriyaṃ vijananaparivāraṃ hoti somanassandriyaṃ abhinandanaparivāraṃ hoti jīvitindriyaṃ pavattasantādhipa-teyyaparivāraṃ hoti jatā dhammā thapetvā sotāpattimaggakkhaṇe rūpaṃ sabbe cittasamutthānaṃ sabbe'va kusalā honti sabbe'va anāsavā honti sabbe'va niyyānikā honti sabbe'va apaccaya-gāmino honti sabbe'va lokuttara honti sabbe'va nibbānā-raṃnaṇā sotāpattimaggakkhaṇe anaññataññassāmi-tindriyassa imāni aṭṭh'indriyāni sahajātaparivārā honti aññamaññaparivārā honti nissayaparivārā honti sampayuttaparivāra honti sahagatā sahajātā honti samsaṭṭhā honti sampayuttā honti c'eva honti te'va tassa akārā parivārā ca	trong sát na của Dự lưu đạo Đương tri quyền có tín quyền là sự quyết tâm tùy thuộc có sự tinh tấn là sự nỗ lực tùy thuộc niệm quyền là sự đặt vững tùy thuộc có định quyền là sự không tán loạn tùy thuộc có tuệ quyền là sự thấy tùy thuộc có ý quyền là sự biết rõ tùy thuộc có hỉ quyền có sự vui thích tùy thuộc mạng quyền có sự diễn tiến là trưởng tùy thuộc các pháp đã sanh trong sát na Dự lưu đạo tất cả sắc mà có tâm làm sở sanh là tất cả thiện này đều không có lậu hoặc là pháp dẫn ra là pháp không đưa đến sự tích tập là siêu thế có Níp Bàn là cảnh trong sát na Dự lưu đạo Đương tri quyền có tám loại quyền này mà có câu sanh pháp là tùy thuộc có sự hổ tương là tùy thuộc có pháp mà nương nhau là tùy thuộc có pháp tương ưng là tùy thuộc là câu hành, là câu sanh là liên kết tương ưng chính các pháp đó là hành tướng và là của tùy thuộc đương tri quyền
sotāpattiphalakkhaṇe aññindriyassa saddhindriyaṃ adhimokkhaparivāraṃ hoti viriyindriyaṃ paggahaparivāraṃ hoti satindriyaṃ upaṭṭhānaparivāraṃ hoti samādhindriyaṃ avikkhepaparivāraṃ hoti paññindriyaṃ dassanaparivāraṃ hoti manindriyaṃ vijānanaparivāraṃ hoti somanassindriyaṃ abhinandaparivāraṃ hoti jīvitindriyaṃ pavattasantatādhipa-teyya parivāraṃ hoti jātā dhammā sotāpattiphalakkhaṇe sabbe va abyākatā honti thapetva citta-samuttānaṃ rūpaṃ sabbe'va anāsavā honti sabbe'va lokuttara honti sabbe'va nibbānā-rammaṇā honti sotāpattiphalakkhaṇe aññindriyassa imāni aṭṭhindriyāni sahajātaparivārā honti aññamaññaparivāra honti nissayaparivārā honti sampayuttaparivārā honti sahagatā honti sahajātā honti saṃsaṭṭhā honti sampayuttā honti te' va ākārā c'eva honti tassa parivārā ca	trong sát na Dự lưu quả Dĩ tri quyền tín quyền có sự quyết tâm là tùy thuộc tấn quyền có sự nỗ lực là tùy thuộc niệm quyền có sự trụ vững tùy thuộc định quyền có sự không tán loạn là tùy thuộc tuệ quyền có sự thấy rõ là tùy thuộc ý quyền có sự biết là tùy thuộc hỉ quyền có sự vui thích là tùy thuộc mạng quyền có sự diễn tiến là trưởng là tùy thuộc các pháp đã sanh trong sát na Dự lưu quả là pháp vô ký ngoài ra các sắc có tâm làm sở sanh đều không có lậu hoặc là pháp siêu thế có Níp Bàn là cảnh trong sát na Dự lưu quả Dĩ tri quyền có tám quyền này có câu sanh pháp là tùy thuộc có sự hổ tương là tùy thuộc có nương nhau là tùy thuộc tương ưng là tùy thuộc có câu hành có câu sanh liên kết tương ưng chính các nhóm ấy là hành tướng và là tùy thuộc của Dĩ tri quyền
sakadāgāmimagga-kkhaṇe . . . . . pe . . . . . . . sakadāmiphalakkhaṇe . . . . . pe . . . . . . anāgāmimaggakkhaṇe . . . . . pe . . . . . . . anāgāmimag . . . . . pe . . . . . . arahattamaggakkhaṇe añnindriyassa saddhindriyaṃ adhimokkhaparivāraṃ hoti . . . . . pe . . . . . . . jīvitindriyaṃ pavattasantatādhipa-teyyaparivāraṃ hoti arahattamaggakkhaṇe jātā dhammā thapetvā rūpaṃ cittasamutthānaṃ sabbe'va kusalā honti sabbe'va anāsavā honti sabbe'va niyyānikā honti sabbe'va apacayagāmino honti sabbe'va lokuttara honti sabbe'va nibbānā-rammaṇā honti arahattamaggakkhaṇe aññindriyassa imāni aṭṭh'indriyāni sahajātā honti aññamaññaparivāra honti sahagatā honti sahajātā honti saṃsaṭṭhā honti sampayuttā honti te c'eva honti tassa ākārā parivārā ca	trong sát na Nhất lai đạo . . . . . . . . . . . . . . . trong sát na Nhất lai quả . . . . . . . . . . . . . . . . trong sát na Bất lai đạo . . . . . . . . . . . . . . . . trong sát na Bất lai quả . . . . . . . . . . . . . . . trong sát na Ưng cúng đạo Dĩ tri quyền Tín quyền là có sự quyết tâm là tùy thuộc . . . . . . . . . . . . . . . . mạng quyền có sự diễn tiến liên tục là trưởng trong sát na Ưng cúng đạo các pháp đã sanh ngoài ra sắc có tâm làm sở sanh các nhóm này là thiện không có lậu hoặc là pháp dẫn ra là pháp đưa đến sự không tích tập là pháp siêu thế có Níp bàn là cảnh trong sát na đạo ưng cúng Dĩ tri quyền có tám quyền này là câu sanh pháp là sự hỗ tương tùy thuộc là câu hành là câu sanh là liên kết là tương ưng chính các nhóm ấy là hành tướng và tùy thuộc của Dĩ tri quyền
arahattaphalakkhaṇe anñatāvindriyassa saddhindriyaṃ adhimokkhaparivāraṃ hoti viriyindriyaṃ paggahaparivaraṃ hoti satindriyaṃ upatṭhānaparivaraṃ hoti samadhindriyaṃ avikkhepaparivāraṃ hoti paññindriyaṃ dassanaparivāraṃ hoti manindriyaṃ vijānanaparivāraṃ hoti somanassindriyaṃ abhinandanaparivāraṃ hoti jīvitindriyaṃ pavattasantatādhipa-teyya parivāraṃ hoti arahattaphalakkhaṇe jatā dhammā sabbe'va abyākatā honti thapetvā rūpaṃ cittasamuṭṭhānaṃ sabbe'va anāsavā honti sabbe'va lokuttarā honti sabbe'va nibbānārammaṇā arahattaphalakkhaṇe aññātāvindriyassa imāni aṭṭh' indriyāni sahajātaparivārā honti aññamaññaparivārā honti nissayaparivārā honti sampayuttaparivārā honti sahagatā honti sahajātā honti saṃsaṭṭhā honti sampayuttā honti te ākārā c'eva honti parivāra ca tassa aṭṭh'aṭṭhakāni	trong sát na ưng cúng quả cụ tri quyền tín quyền có sự quyết tâm tùy thuộc tấn quyền có sự nỗ lực tùy thuộc niệm quyền có sự trụ vững là tùy thuộc định quyền có sự không tán loạn tùy thuộc tuệ quyền có sự thấy là tùy thuộc ý quyền có sự biết tùy thuộc hỉ quyền có sự vui thích tùy thuộc mạng quyền sự diễn tiến liên tục là trưởng là tùy thuộc trong sát na đạo ưng cúng các pháp đã sanh các nhóm này là vô ký ngoài ra sắc là tâm là sở sanh đều không có lậu hoặc là siêu thế là có Níp bàn là cảnh trong sát na ưng cúng quả cụ tri quyền có tám loại quyền này có câu sanh pháp là tùy thuộc có sự hổ tương là tùy thuộc có nương nhờ tùy thuộc có tương ưng tùy thuộc Câu hành là câu sanh là liên kết là tương ưng chính nhóm ấy là hành tướng và tùy thuộc của cụ tri quyền tám nhóm này gom thành sáu mươi bốn hành tướng với sự việc như vậy
'āsavā ti katame te āsavā kāmāsavo bhavasavo diṭṭhāsavo avijjāsavo kath'ete āsavā khīyanti ? anavaseso diṭṭhāsavo khīyati kāmāsavo āpāyagamanīya khīyati apāyagamaniyo bhavāsavo khīyati apāyagamanīyo avijjāya khīyati sotāpattimaggeṇa etth'ete āsavā khīyanti oḷāriko kāmāsavo khīyati tadekaṭṭho bhavāsavo khīyati tadekaṭṭho avijjāsavo khīyati etth'ete āsavā khīyati sakadāmimaggeṇa anavaseso kāmāsavo khīyati tadekaṭṭho bhavāsavo khīyati tadekaṭṭho avijjāsavo khīyati etth'ete āsavā khīyanti anāgāmimaggeṇa anavaseso bhavāsavo khīyati anavaseso avijjāsavo khīyati etth'ete āsavā khīyanti arahattamaggeṇa tañ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati vasībhāvatā paññā tiṇnannaṃ indriyānaṃ catusatthiyā ākārehi āsāvānaṃ khaye ñāṇaṃ	câu nói lậu hoặc nghĩa là lậu hoặc ấy có bao nhiêu dục lậu, hữu hậu kiến lậu, vô minh lậu các lậu hoặc đoạn trừ ra sao ? kiến lậu đoạn trừ toàn bộ dục lậu đưa đến khổ cảnh đang diệt tận hữu lậu đưa đến khổ cảnh được diệt tận vô minh đưa đến khổ cảnh được diệt tận bằng sơ đạo các lậu đó đang diệt tận ở đây dục lậu thô thiển đang diệt tận hữu lậu đang diệt một ít vô minh lậu đang diệt một ít các lậu hoặc đó đang diệt ở đây bằng Nhất lai đạo dục lậu diệt tận toàn bộ hữu lậu đang diệt một ít vô minh đang diệt tận một ít các lậu tận đó đang diệt tại đấy bằng Bất lai đạo toàn bộ hữu lậu đang diệt tận toàn bộ vô minh lậu đang diệt tận các lậu đó đang diệt tận tại đấy bằng ưng cúng đạo gọi là trí do ý nghĩa biết pháp ấy gọi là tuệ do ý nghĩa biết khắp do nhân đó Ngài nói rằng tuệ trong sự là người có thiện xảo trong ba loại quyền bằng sáu mươi bốn hành tướng là lậu tận trí
I. 47	ĐẠO TRÍ
pariññaṭṭhe paññā dukkhe ñāṇaṃ pahānaṭṭhe paññā samudaye ñāṇaṃ sacchikirīyaṭṭhe paññā nirodhe ñāṇaṃ bhāvanaṭṭhe paññā kathaṃ magge ñāṇaṃ ? pīḷanaṭṭho saṅkhataṭṭho santāpaṭṭho vipariṇānaṭṭho dukkhassa pariññaṭṭho āyuhanaṭṭho nidānaṭṭho saññogaṭṭho palibodhaṭṭho samudayassa pahānaṭṭho nissaranaṭṭho vivekaṭṭho asaṅkhaṭṭho amataṭṭho nirodhassa sacchikiriyaṭṭho niyyānaṭṭho hetuṭṭho dassanaṭṭho adhipateyyaṭṭho maggassa bhāvanaṭṭho tañ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati pariññaṭṭhe paññā dukkhe ñāṇaṃ pahānaṭṭhe paññā samudaye ñāṇaṃ sacchikiriyaṭṭhe paññā nirodhe ñāṇaṃ bhāvavaṭṭhe paññā magge ñāṇaṃ	Tuệ trong sự đạt tri là khổ trí Tuệ trong sự đoạn trừ là Tập trí Tuệ trong sự tác chứng là Diệt trí Tuệ trong sự tu tập là Đạo trí ra sao ? trạng thái áp bức trạng thái tạo tác trạng thái nóng nảy trạng thái biến đổi trạng thái cần phải đạt tri của khổ trạng thái tích trữ trạng thái là nhân trạng thái kiết phược trạng thái hệ phược trạng thái cần phải đoạn trừ tập trạng thái xuất ly trạng thái vắng lặng trạng thái không tạo tác trạng thái bất tử trạng thái cần phải tác chứng Níp bàn trạng thái dẫn xuất trạng thái là nhân trạng thái là thấy trạng thái là trưởng trạng thái là cần phải tu tập đạo gọi là trí do ý nghĩa biết pháp ấy gọi là tuệ do ý nghĩa biết khắp do nhân ấy Ngài nói rằng tuệ trong sự biến tri là khổ trí tuệ trong sự đoạn trừ là tập trí tuệ trong sự tác chứng là Diệt trí tuệ trong sự tu tập là Đạo trí
I. 48	KHỔ TRÍ
kathaṃ dukkhe ñāṇaṃ dukkhasamudaye ñāṇaṃ dukkhanirodhe ñāṇaṃ dukkhanirodhagā-minīya paṭipadāya ? maggasamaṅgissa ñāṇaṃ dukkhe p'etaṃ ñāṇaṃ dukkhasamudaye p'etaṃ ñāṇaṃ dukkhanirodhagā-miniyā paṭipadāya p'etaṃ ñāṇaṃ	thế nào là khổ trí khổ tập trí khổ diệt trí khổ diệt đạo hành trí ? trí của người có sự đồng đạo là khổ trí là khổ tập trí là khổ diệt hành đạo trí
katamaṃ dukkhe ñāṇaṃ paññā pajānanā Vicayo Pavicayo Dhammavicayo sallakhaṇā upalakkhaṇā paccupalakkhaṇā paṇdiccaṃ kasallaṃ ne puññaṃ vebhabyā cintā upuparikkhā bhūri medhā pariṇāyikā vipassanā sampajaññaṃ patodo paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ paññāsatthaṃ paññāpāsādo paññā aloko paññā obhāso paññāpajjoto paññāratanaṃ amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi dukkhaṃ ārabbhā yā uppajjati idaṃ vuccati dukkhe ñāṇaṃ dukkhasamudayaṃ ārabbha . . . . . pe . . . . . . dukkhanirodhaṃ arabbhā . . . . . . pe . . . . . . dukkhanirodhagā-miniṃ paṭipadaṃ arabbha yā uppajjati paññā pajananā . . . . . . pe . . . . amoho dhammavicayo samādiṭṭhi idaṃ vuccati dukkhanirodhagāmini-yā paṭipadāya ñāṇaṃ tañ ñataṭṭhena ñāṇaṃ pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati dukkhe ñāṇaṃ dukkhasamudaye ñāṇaṃ, dukkha-nirodhe ñāṇaṃ dukkhanirodhagāminī-ya paṭipadāya ñāṇaṃ	trong nhóm trí ấy khổ trí là thế nào ? sự biết khắp, sự biết rõ sự lựa chọn sự điều nghiên sự trạch pháp sự xác định tốt sự xác định sự xác định riêng là bậc hiền trí, là bậc thiện xảo bậc tinh tế, sự minh bạch sự suy nghĩ sự quán sát, trí sáng suốt trí tuệ, sự minh sát sự thấy rõ, sự tỉnh giác Tuệ như gậy đót tuệ quyền, tuệ lực tuệ là vũ khí tuệ là đền đài tuệ là ánh sáng tuệ là hào quang tuệ là chói sáng tuệ là báu vật sự vô si, sự trạch pháp sự chánh kiến đều khởi từ khổ sanh lên Đây Ngài nói là khổ đế khởi từ khổ tập . . . . . . . . . . . khởi từ khổ diệt . . . . . . . . . . . khởi từ khổ diệt đạo hành sanh lên tuệ biết rõ . . . . . . . . . . . vô si, trạch pháp chánh kiến Đây Ngài nói rằng khổ diệt đạo hành trí gọi là trí do ý nghĩa biết pháp ấy gọi là tuệ do ý nghĩa biết khắp do nhân ấy Ngài nói rằng khổ trí, khổ tập trí khổ diệt trí, khổ diệt đạo hành trí

Ðầu trang | Mục lục | 01 | 02 | 03| 04| 05| 06| 07| 08| 09|
Pha^n`2/01| Pha^n`2/02| Pha^n`2/03| Pha^n`2/04| Pha^n`2/05| Pha^n`2/06|
Cập nhập ngày: 01-01-2007

Kỹ thuật trình bày: Minh Hạnh & Chánh Hạnh