AN VIII.39: Abhisanda Sutta

I. 16	CẢNH SAI BIỆT TRÍ
[1] bahiddhāvavatthāne paññā gocaranānatte ñāṇaṃ kathaṃ ? kathaṃ bahiddhā dhamme vavattheti rūpe bahiddhā vavattheti sadde bahiddhā vavattheti gandhe bahiddhā vavattheti rase bahiddhā vavattheti photthabbe bahiddhā vavattheti dhamme bahiddhā vavattheti kathaṃ ? rūpe bahiddhā vavattheti Vavattheti rūpā avijjāsambhūtā' ti rūpā taṇhāsambhūtā' ti rūpā kammasambhūtā' ti rūpā āhārasambhūtā' ti rūpā catunnaṃ mahā-bhūtaṃ upādāyati' ti rūpā uppannā' ti rūpā samudāgatā rūpā ahutvā sambhūtā hutvā na bhavissantīti rūpe antavantato vavattheti rūpā adhuvā asassatā vipariṇāmadhammā' ti rūpā aniccā saṅkhatā Paticcasamuppannā khayadhammā'ti vayadhammā'ti virāgadhammā'ti nirodhadhammā'ti rūpe aniccato vavattheti no niccato dukkhato vavattheti no sukhato anattato vavattheti no attato nibbindati no nandati Virajjati no rajjati nirodheti no samudeti paṭinissajjati no ādiyati aniccato vavatthento niccasaññaṃ pajahati dukkhato vavatthento sukhasaññaṃ pajahati anattato vavatthento attasaññaṃ pajahati nibbindanto nandiṃ pajahati virajjanto rāgaṃ paccahato nirodhento samudāyaṃ pajahati paṭinissajjanto adānaṃ pajahati evaṃ rūpe bahiddhā vavattheti	[1] tuệ trong sự xác định ngoại phần là hành cảnh sai biệt trí ra sao ? thế nào là xác định trong pháp ngoại phần ? xác định sắc thuộc ngoại phần xác định thinh thuộc ngoại phần xác định khí thuộc ngoại phần xác định vị thuộc ngoại phần xác định xúc thuộc ngoại phần xác định pháp thuộc ngoại phần thế nào ? là xác định sắc ngoại phần xác định rằng sắc sanh do vô minh sắc sanh do ái sắc sanh do nghiệp sắc sanh do vật thực sắc nương tứ đại chủng sắc đã sanh sắc đã quy tụ sắc đã không có sanh sẽ không có sanh đang xác định sắc có giới hạn sắc không kiên cố, vô thường có sự thay đổi là lẽ thường sắc vô thường là duyên tạo tác nương nhau sanh khởi có sự tận diệt là lẽ thường hoại diệt là lẽ thường có sự ly tán là lẽ thường có sự diệt tận là lẽ thường xác định sắc là vô thường là không thường xác định là khổ không là lạc xác định vô ngã không là hữu ngã đang nhàm chán không vui thích đang ly tham không tham ái đang diệt tận không cho tập khởi đang xả ly không chấp thủ khi xác định vô thường đoạn trừ thường tưởng khi xác định khổ đoạn trừ lạc tưởng khi xác định vô ngã đoạn trừ ngã tưởng khi nhàm chán đoạn trừ sự vui thích khi ly tham đoạn trừ tham ái khi đoạn tận đoạn trừ tập khởi khi xả ly đoạn trừ chấp thủ như vậy là xác định sắc ngoại phần
[2] kathaṃ ? sadde bahiddhā vavattheti ? kathaṃ gandhe . . . . pe . . . . Rase photthabbe kathaṃ dhamme bahiddhā vavattheti ? vavattheti Dhammā avijjāsambhūtā' ti Dhammā taṅhāsambhūtā' ti Dhammā kammasambhūtā' ti Dhammā āhārasambhūtā' ti Dhammā catunnaṃ ma- hābhūtānaṃ upādayāti Dhammā uppannā' ti Dhammā samudāgatā Dhammā ahutvā sambhūtā hutvā na bhavissantīti Dhamme antavantato Dhammā adhuvā Asassatā vipariṇāmadhammā' ti Dhammā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā Dhamme aniccato vavattheti no niccato dukkhato vavattheti no sukhato anattato vavattheti no attato nibbindati no nandati Virajjati no rajjati nirodheti no samudeti paṭinissajjati no ādiyati aniccato vavatthento niccasaññaṃ pajahati dukkhato vavatthento sukhasaññaṃ pajahati anattato vavatthento attasaññaṃ pajahati nibbindanto nandiṃ pajahati virajjanto rāgaṃ pajahati nirodhento samudayaṃ pajahati paṭinissajjanto adānaṃ pajahati evaṃ Dhamme bahiddhā vavattheti tañ ñānatthena ñāṇaṃ Pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati bahiddhāvavatthāne paññā gocaranānatte ñāṇaṃ	[2] thế nào ? là xác định tiếng là thuộc ngoại phần ? thế nào mùi . . . vị . . . . xúc . . . thế nào là xác định pháp thuộc ngoại phần ? xác định rằng pháp sanh do vô minh pháp sanh do ái pháp sanh do nghiệp pháp sanh do vật thực pháp nương tứ đại chủng pháp đã sanh pháp quy tụ pháp đã không có sanh sẽ không có sanh pháp có giới hạn pháp không kiên cố không trường tồn có sự biến đổi là lẽ thường pháp vô thường là duyên tái tạo nương nhau sanh khởi có sự tận diệt là lẽ thường có sự hoại diệt là lẽ thuờng có sự ly tán là lẽ thường có sự diệt tận là lẽ thường pháp xác định vô thường không là thường xác định là khổ không là lạc xác định vô ngã không là hữu ngã đanh nhàm chán không vui thích đang ly tham không tham nhiễm đang diệt tận không tập khởi đang xả ly không chấp thủ khi xác định vô thường đoạn trừ thường tưởng khi xác định khổ đoạn trừ lạc tưởng khi xác định vô ngã đoạn trừ ngã tưởng khi nhàm chán đoạn trừ vui thích khi ly tham đoạn trừ tham ái khi diệt tận đoạn trừ tập khởi khi xã ly đoạn trừ chấp thủ như vậy xác định pháp thuộc ngoại phần gọi là trí do ý nghĩa biết pháp ấy gọi là tuệ do ý nghĩa biết rõ do nhân ấy Ngài nói rằng: tuệ trong sự xác định pháp ngoại phần là hành cảnh sai biệt trí
I. 18	SỞ HÀNH SAI BIỆT TRÍ
[3] cariyāvavatthāne paññā cariyānānatte ñāṇaṃ kathaṃ ? 'cariyā' tisso cariyāyo viññāṇacariyā aññāṇacariyā ñāṇacariyā : katamā viññāṇacariyā ? āvajjanakiriyābyākatā rūpesu dassanatthāya viññāṇacariyā cakkhuviññāṇaṃ rūpesu dassanattho viññāṇacariyā vipākamanodhātu abhiniropanā rūpesu diṭṭhattā viññāṇacariyā vipākamanoviññā- ṇadhātu abhiniropitattā rūpesu viññāṇacariyā āvajjanakiriyābyākatā saddesu savanatthāya viññāṇacariyā sotaviññāṇaṃ saddesu savanattho viññāṇacariyā vipākamanodhātu abhiniropanā saddesu sutattā viññāṇacariyā vipākamanoviññāṇa-dhātu abhiniropitattā saddesu viññāṇacariyā āvajjanakiriyābyākatā ghāyanatthāya gandhesu viññāṇacariyā ghāṇaviññāṇaṃ gandhesu ghāyanattho viññāṇacariyā vipākamanodhātu abhiniropanā gandhesu ghāyitattā viññāṇacariyā vipākamanoviññāṇa- dhātu abhiniropitattā gandhesu viññāṇacariyā āvajjanakiriyābyākatā rasesu sāyanatthāna viññāṇacariyā jivhāviññāṇaṃ rasesu sāyanattho viññāṇacariyā vipākamadhātu abhiniropanā rasesu sayitattā viññāṇacariyā vipākamanoviññāṇa-dhātu abhiniropitattā rasesu viññāṇacariyā āvajjanakiriyābyākatā phussanatthāya phoṭṭhabbesu viññāṇacariyā kāyaviññāṇaṃ phussanattho phoṭṭhabbesu viññāṇacariyā vipākamanodhātu abhiniropanā phoṭṭhabbesu phuttattā viññāṇacariyā vipākamanoviññāṇa-dhātu abhiniropitattā phoṭṭhabbesu viññāṇacariyā āvajjanakiriyābyākatā dhammesu vijānasatthāya viññāṇacariyā maṇoviññāṇaṃ dhammesu vijānanattho viññāṇacariyā vipākamanodhātu dhammesu viññātattā viññāṇacariyā vipākamanodhātu dhammesu viññātattā viññāṇacariyā vipākamanoviññāṇa-dhātu dhammesu abhiniropitattā viññāṇacariyā	[3] Tuệ trong sự xác định hạnh là sở hành sai biệt trí ra sao ? ‘Hạnh’ có ba sở hành là thức sở hành vô trí sở hành trí sở hành Thế nào là thức sở hành ? vô ký hành hướng tâm để thấy trong các sắc là thức sở hành Nhãn thức là sự cần thiết trong sự thấy các sắc là thức sở hành ý giới dị thục quả dán áp (trong cảnh) đã được thấy trong các sắc là thức sở hành ý thức giới dị thục quả đã dán áp (trong cảnh) trong các sắc là thức sở hành vô ký hành hướng tâm để nghe trong các tiếng là thức sở hành nhĩ thức là cần thiết trong sự nghe. Các tiếng là thức sở hành ý giới quả dị thục dán áp (trên cảnh) đã được nghe trong các tiếng là thức sở hành ý thức giới dị thục quả đã dán áp (trên cảnh) trong các tiếng là thức sở hành vô ký hành hướng tâm để ngửi trong các mùi là thức sở hành tỉ thức là cần thiết trong sự ngửi là thức sở hành ý giới dị thục quả dán áp (trên cảnh) đã được ngửi trong các mùi là thức sở hành ý thức giới dị thục quả đã dán áp trong các cảnh khí là thức sở hành vô ký hướng tâm để được nếm trong các vị là thức sở hành thiệt thức là cần thiết trong sự nếm các vị là thức sở hành ý giới dị thục quả dán áp (trên cảnh) đã được nếm trong các vị là thức sở hành ý thức giới dị thục quả đã dán áp trong các vị là thức sở hành vô ký hướng tâm để được xúc chạm trong các cảnh xúc là thức sở hành thân thức là cần thiết xúc chạm trong các cảnh xúc là thức sở hành ý giới dị thục quả dán áp (trên cảnh) đã xúc chạm trong các xúc là thức sở hành ý thức giới dị thục quả đã dán áp trong các xúc là thức sở hành vô ký hành hướng tâm để được biết rõ trong các pháp là thức sở hành ý thức là sự cần thiết biết rõ trong các pháp là thức sở hành ý giới dị thục quả đã biết rõ trong các pháp là thức sở hành ý giới dị thục quả đã biết rõ trong các pháp là thức sở hành ý thức giới dị thục quả đã dán áp trong các pháp là thức sở hành
[4] viññāṇacariyā' ti ken'atthena viññāṇacariyā ? 'nirāgā caratīti' viññāṇacariyā 'nidosā caratīti' viññāṇacariyā 'nimohā caratīti' viññāṇacariyā 'nimānā caratīti' viññāṇacariyā nidiṭṭhi caratīti viññāṇacariyā ni uddhaccā caratīti viññāṇacariyā nivicchikicchā caratīti viññāṇacariyā nānusayā caratīti viññāṇacariyā rāgavippayuttā caratīti viññāṇacariyā dosavippayuttā caratīti viññāṇacariyā mohavippayuttā caratīti viññāṇacariyā mānavippayuttā caratīti viññāṇacaratīti diṭṭhivippayuttā caratīti viññāṇacariyā uddhaccavippayuttā caratīti viññāṇacariyā vicikicchāvippayuttā caratīti viññāṇacariyā anusayavippayuttā caratīti viññāṇacariyā vippayuttā caratīti kusalehi kammehi viññāṇacariyā vippayuttā caratīti akusalehi kammehi viññāṇacariyā vippayuttā caratīti sāvajjehi kammehi viññāṇacariyā vippayuttā caratīti anavajjehi kammehi viññāṇacariyā vippayuttā caratīti kaṇhehi kammehi viññāṇacariyā vippayuttā caratīti sukkehi kammehi viññāṇacariyā vippayuttā caratīti sukhadrayehi kammehi viññāṇacariyā vippayuttā caratīti dukkhadrayehi kammehi viññāṇacariyā vippayuttā caratīti sukhavipākehi kammehi viññāṇacariyā vippayuttā caratīti dukkhavipākehi kammehi viññāṇacariyā viññāṇe caratīti viññāṇacariyā viññānassa evarupā cariyā hotiti viññāṇacariyā pakutiparisuddhaṃ idaṃ cittaṃ nikkilesaṭṭhenāti viññāṇacariyā ayaṃ viññāṇacariyā	[4] gọi là thức sở hành thức sở hành do ý nghĩa gì ? hành vi không tham ái là thức sở hành hành vi không sân là thức sở hành hành vi không si là thức sở hành hành vi không có mạn là thức sở hành hành vi không có tà kiến thức sở hành hành vi không phóng dật là thức sở hành hành vi không hoài nghi là thức sở hành hành vi không có tiềm miên là thức sở hành hành vi bất tương ưng tham là thức sở hành hành vi bất tương ưng sân là thức sở hành hành vi bất tương ưng si là thức sở hành hành vi bất tương ưng mạn là thức sở hành hành vi bất tương ưng kiến là thức sở hành hành vi bất tương ưng phóng dật là thức sở hành hành vi bất tương ưng hoài nghi là thức sở hành hành vi bất tương ưng tiềm miên là thức sở hành hành vi bất tương ưng nghiệp thiện là thức sở hành hành vi bất tương ưng với nghiệp bất thiện là thức sở hành hành vi bất tương ưng với nghiệp có tội là thức sở hành hành vi bất tương ưng với nghiệp không tội là thức sở hành hành vi bất tương ưng với nghiệp đen là thức sở hành hành vi bất tương ưng với nghiệp trắng là thức sở hành hành vi bất tương ưng với nghiệp có lạc là lợi là thức sở hành hành vi bất tương ưng với nghiệp có khổ là lợi là thức sở hành hành vi bất tương ưng với nghiệp dị thục lạc là thức sở hành hành vi bất tương ưng với nghiệp dị thục quả khổ là thức sở hành hành vi trong cảnh biết rõ là thức sở hành hành vi của thức có như vậy là thức sở hành tâm này thanh tịnh trong sạch tự nhiên là do ý nghĩa không có phiền não là thức sở hành Đây gọi là thức sở hành
[5] katamā aññāṇa cariyā ? avajjanakiriyābyākatā rāgassa javanatthāya manāpiyesu rūpesu viññāṇacariyā rāgassa javanā aññāṇacariyā āvajjanakiriyābyākatā dodassa javanatthāya amanāpiyesu rūpesu viññāṇacariyā dosassa javanā aññāṇacariyā āvajjanakiriyābyākatā mohassa javanatthāya asamapekkhanasmiṃ vatthusmiṃ tadubhayena viññāṇacariyā mohassa javanā aññāṇacariyā āvajjanakiriyākatā mānassa javanatthāya vinibandhassa viññāṇacariyā mānassa javanā aññāṇacariyā āvajjanakiriyābyākatā diṭṭhiya javanatthāya paramaṭṭhāya viññāṇacariyā diṭṭhiyā javanā aññāṇacariyā āvajjanakiriyābyākatā uddhaccassa javanatthāya vikkhepagatassa viññāṇacariyā uddhaccassa javanā aññāṇacariyā āvajjanakiriyābyākatā vicikicchāya javanatthāya aniṭṭhaṅgatāya viññāṇacariyā vicikicchāya jāvanā aññāṇacariyā āvajjanakiriyābyākatā anusayassa javanatthāya thāmagatassa viññāṇacariyā anusayassa javanā aññāṇacariyā manāpiyesu saddesu . . . . . . . pe . . . . . . . . manāpiyesu gandhesu . . . . . pe . . . . . . . manāpiyesu rasesu : . . . . . pe . . . . . . . . . . manāpiyesu phoṭṭhabbesu . . . . pe . . . . . . . . āvajjanakiriyābyā rāgassa javanatthāya manāpiyesu dhammesu viññāṇacariyā rāgassa javanā aññāṇacariyā āvajjanakiriyābyā dosassa javanatthāya amanāpiyesu rūpesu viññāṇacariyā dosassa javanā aññāṇacariyā āvajjanakiriyābyākatā mohassa javanatthāya asamapakkhanasmiṃ vatthusmiṃ Tadubhayena mohassa javanā aññāṇacariyā Avajjanakiriyābyākatā mānassa javanatthāya Vinibandhassa viññāṇacariyā mānassa javanā aññāṇacariyā Avajjanakiriyābyākatā diṭṭhiyā javanatthāya Parāmatthāya viññāṇacariyā diṭṭhiyā javanā aññāṇacariyā Avajjanakiriyābyākatā uddhaccassa javanatthāya Vikkhepagatassa viññāṇacariyā uddhaccassa javanā aññāṇacariyā Avajjanakiriyābyākatā vicikicchāya javanatthāya anitthaṅgatāya viññāṇacariyā vicikicchāya javanā aññāṇacariyā Avajjanakiriyābyākatā anusayassa javanatthāya Thāmagatassa viññāṇacariyā anusayassa javanā aññāṇacariyā	[5] thế nào là vô trí hành ? vô ký hành hướng tâm để đổng lực tham ái trong các sắc khả ái là thức sở hành đổng lực của tham ái là vô trí hành vô ký hành hướng tâm để đổng lực sân trong các sân không khả ái là thức sở hành đổng lực sân là vô trí hành vô ký hành hướng tâm để đổng lực của si trong vật mà không được biết cả hai tham và sân là thức sở hành đổng lực si là vô trí sở hành vô ký hành hướng tâm để đổng lực của mạn cột trói là thức sở hành đổng lực mạn là vô trí sở hành vô ký hành hướng tâm để đổng lực của tà kiến là sự chấp thủ là thức sở hành đổng lực của tà kiến là vô trí sở hành vô ký hành hướng tâm để đổng lực của phóng dật đưa đến sự tán loạn là thức sở hành đổng lực của phóng dật là vô trí sở hành vô ký hành hướng tâm để đổng lực của hoài nghi là nơi không quyết chắc là thức sở hành đổng lực hoài nghi là vô trí sở hành vô ký hành hướng tâm để đổng lực tiềm miên là nơi có sức mạnh là thức sở hành đổng lực của tiềm miên là vô trí sở hành trong cảnh thinh khả ái . . . . . . . . . . . . . trong cảnh khí khả ái . . . . . . . . . . . . . trong cảnh vị khả ái . . . . . . . . . . . . . trong cảnh xúc . . . . . . . . . . . . . vô ký hành tướng tâm để đổng lực tham trong các pháp khả ái là thức sở hành đổng lực tham là vô trí sở hành vô ký hành hướng tâm để đổng lực sân trong các sắc không khả ái thức sở hành đổng lực sân là vô trí sở hành vô ký hành hướng tâm để đổng lực si trong các vật mà không nhận biết do cả hai tham và sân đổng lực si là vô trí sở hành vô ký hành hướng tâm để đổng lực mạn cột trói là thức sở hành đổng lực mạn là vô trí sở hành vô ký hành hướng tâm để đổng lực tà kiến chấp thủ là thức sở hành đổng lực tà kiến là vô trí sở hành vô ký hành hướng tâm để đổng lực phóng dật do đưa đến sự tán loạn là thức sở hành đổng lực phóng dật là vô trí sở hành vô ký hành hướng tâm để đổng lực hoài nghi không đưa đến sự quyết chắc là thức sở hành đổng lực hoài nghi là vô trí sở hành vô ký hành hướng tâm để đổng lực tiềm miên là nơi có sức mạnh là thức sở hành đổng lực tiềm miên là vô trí sở hành
[6] aññācariyā' ti kath' atthena aññāṇacariyā ? aññāṇacariyā 'sarāgā caratīti' 'sadosā caratīti' 'samohā caratīti' 'samānā caratīti' 'sadiṭṭhi caratīti' 'sa uddhacca caratīti' 'savicikicchā caratīti' sānusayā caratīti rāgasampayuttā caratīti dosasampayuttā caratīti mohasampayuttā caratīti mānasampayuttā caratīti diṭṭhisampayuttā caratīti uddhaccasampayuttā caratīti vicikicchāsampayuttā caratīti anusayasampayuttā caratīti kusalehi kammehi vippayuttā caratīti sāvajjehi kammehi vippayuttā caratīti kaṇhehi kammehi vippayuttā caratīti sukkehi kammehi vippayuttā caratīti sukhudrayehi kammehi vippayuttā caratīti : dukkhudrayehi kammehi vippayattā caratīti dukkhavipākehi kammehi vippayuttā caratīti sukhavipākehi kammehi vippayuttā caratīti aññāṇacariyā aññāte caratīti aññāṇassa evarūpa cariyā hotīti aññāṇacariyā ayaṃ aññāṇacariyā	[6] vô trí sở hành vô trí sở hành do ý nghĩa nào ? vô trí sở hành là 'hành vi có tham ái' 'hành vi có sân' 'hành vi có si' 'hành vi có mạn' 'hành vi có tà kiến' 'hành vi có phóng dật' 'hành vi có hoài nghi hành vi có tiềm miên hành vi có tham tương ưng hành vi có sân tương ưng hành vi có si tương ưng hành vi có mạn tương ưng hành vi có kiến tương ưng hành vi có phóng dật tương ưng hành vi tương ưng hoài nghi hành vi tương ưng tiềm miên hành vi bất tương ưng với các nghiệp thiện hành vi bất tương ưng với nghiệp có tội hành vi bất tương ưng với nghiệp đen hành vi bất tương ưng với nghiệp trắng hành vi bất tương ưng với nghiệp sanh khởi lạc hành vi bất tương ưng với nghiệp sanh khởi khổ hành vi bất tương ưng do quả khổ hành vi bất tương ưng với nghiệp lạc quả dị thục vô trí sở hành hành vi không biết có sở hành của vô trí là như vậy là vô trí sở hành đây gọi là vô trí sở hành
[7] katamā ñāṇacariyā ? Avajjanakiriyābyākatā Aniccānupassanatthāya viññāṇacariyā aniccānupassanā ñāṇacariyā Avajjanakiriyābyākatā dukkhānupassanatthāya viññāṇacariyā dukkhānupassanā ñāṇacariyā Avajjanakiriyābyākatā Anattānupassanatthāna viññāṇacariyā anattānupassanā ñāṇacariyā . . . . . . pe . . . . . . . . nibbidānupassanatthāya . . . . . pe . . . . . . . Virāgānupassanatthāya nisodhānupassanatthāya paṭinissaggā- nupassanatthāya Khayānupassanatthāya Vayānupassanatthāya vipasiṇāmānu-passanatthāya animittānupassana-tthāya appaṇihitānupassana-tthāya suññatānupassanatthāya adhipaññādhammā-nupassanatthāya yathābhūtañāṇa-dassanatthāya ādīnavānupassanatthāya patisaṅkhānu-passanatthāya vivaṭṭanānupassana-tthāya ñāṇacariyā sotāpattimaggo ñāṇacariyā sotāpattiphalasamāpatti ñāṇacariyā sakadāgāmimaggo ñāṇacariyā sakadāgāmiphala-samāpatti ñāṇacariyā anāgāmimaggo ñāṇacariyā anāgāmiphalasamāpatti ñāṇacariyā arahattamaggo ñāṇacariyā arahattaphalasamāpatti ñāṇacariyā	[7] thế nào là trí sở hành ? vô ký hành hướng tâm để quán vô thường là thức sở hành quán vô thường là trí sở hành vô ký hành hướng tâm để quán sự khổ là thức sở hành quán sự khổ là trí sở hành vô ký hành hướng tâm để quán vô ngã là thức sở hành quán vô ngã là trí sở hành . . . . . . . . . . . . . . để quán sự nhàm chán . . . . . . . . . . . . để quán sự vô nhiễm để quán sự tận diệt để quán sự xả ly để quán sự hoại diệt để quán sự diệt mất để quán sự thay đổi để quán sự vô tướng để quán sự vô nguyện để quán sự rỗng không để quán pháp tăng thượng tuệ để quán như thấy chơn thật trí để quán thấy tội lỗi để quán thấy sự suy xét rõ để quán thấy sự hoại diệt là trí sở hành dự lưu đạo là trí sở hành dự lưu quả định là trí sở hành Nhất lai đạo là trí sở hành Nhất lai quả định là trí sở hành Bất lai đạo là trí sở hành Bất lai quả định là trí sở hành Vô sanh đạo là trí sở hành vô sanh quả định là trí sở hành
[8] Ñāṇacariyā' ti ken' aṭṭhena ñāṇacariyā ? 'Nirāgā caratīti' ñāṇacariyā 'nidosā caratīti' ñāṇacariyā 'nimoha caratīti’ ñāṇacariyā 'nimānā caratīti' ñāṇacariyā ‘nidiṭṭhi caratīti’ ñāṇacariyā 'ni- uddhaccā caratīti’ ñāṇacariyā 'nānusayā caratīti' ñāṇacariyā 'rāgavippayuttā caratīti' ñāṇacariyā dosavippayuttā caratīti ñāṇacariyā mohavippayuttā caratīti ñāṇacariyā mānavippayuttā caratīti ñāṇacariyā uddhaccavippayuttā caratīti ñāṇacariyā vicikicchāvippayuttā caratīti ñāṇacariyā 'anusayavippayuttā caratīti ñāṇacariyā vippayuttā caratīti kusalehi kammehi ñāṇacariyā vippayuttā caratīti akusalehi kammehi ñāṇacariyā vippayuttā caratīti sāvājjehi kammehi ñāṇacariyā vippayuttā caratīti anavajjehi kammehi ñāṇacariyā vippayuttā caratīti kaṇhehi kammehi ñāṇacariyā vippayuttā caratīti sukkehi kammehi ñāṇacariyā vippayuttā caratīti dukkhudrayehi kammehi ñāṇacariyā vippayuttā caratīti sukhudrayehi kammehi ñāṇacariyā vippayuttā caratīti dukkhavipākehi kammehi ñāṇacariyā ñāte caratīti ñāṇacariyā ñāṇassa evarūpā cariyā hotīti aññā viññāṇacariyā aññā aññāṇacariyā aññā ñāṇacariyā' ti tañ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati cariyāvatthāne paññā cariyānānatte ñāṇaṃ	[8] Trí sở hành Trí sở hành do ý nghĩa nào ? ‘hành vi không tham’ là trí sở hành ‘hành vi không sân’ là trí sở hành ‘hành vi không si’ là trí sở hành ‘hành vi không mạn’ là trí sở hành ‘hành vi không tà kiến’ là trí sở hành ‘hành vi không phóng dật’ là trí sở hành ‘hành vi không tiềm miên’ là trí sở hành ‘hành vi bất tương ưng tham’ là trí sở hành hành vi bất tương ưng sân là trí sở hành hành vi bất tương ưng si là trí sở hành hành vi bất tương ưng mạn là trí sở hành hành vi bất tương ưng phóng dật là trí sở hành hành vi bất tương ưng hoài nghi là trí sở hành hành vi bất tương ưng tiềm miên là trí sở hành hành vi bất tương ưng với các nghiệp thiện là trí sở hành hành vi bất tương ưng với các nghiệp bất thiện là trí sở hành hành vi bất tương ưng với các nghiệp có tội là trí sở hành hành vi bất tương ưng với các nghiệp không có tội là trí sở hành hành vi bất tương ưng với các nghiệp đen hành vi bất tương ưng với các nghiệp trắng là trí sở hành hành vi bất tương ưng với các nghiệp sanh khởi khổ là trí sở hành hành vi bất tương ưng với các nghiệp sanh khởi lạc là trí sở hành hành vi bất tương ưng với các nghiệp khổ có quả dị thục là trí sở hành hành vi trong trí là trí sở hành có sở hành của trí là như vậy thức sở hành vô trí sở hành trí sở hành gọi là trí do ý nghĩa biết pháp ấy gọi là tuệ do ý nghĩa biết rõ do nhân ấy Ngài nói rằng tuệ trong sự xác định sở hành là sở hành sai biệt trí
I. 19	PHÁP SAI BIỆT TRÍ
[9] navadhammavava-tthāne paññā kathaṃ dhamma-nānatte ñāṇaṃ ? kathaṃ dhamme vavattheti ? kāmāvacare dhamme vavattheti kusalato akusalato abyākatato rūpavacare dhamme vavattheti kusalato abyākatato arūpāvacare dhamme vavattheti kusalato abyākatato apariyāpanne dhamme vavattheti kusalato abyākatato	[9] Tuệ trong sự xác định chín pháp là pháp sai biệt trí ra sao ? Thế nào là xác định các pháp xác định pháp dục giới là phần thiện, phần bất thiện, phần vô ký xác định các pháp sắc giới phần thiện, phần vô ký xác định các pháp vô sắc giới thiện, vô ký xác định các pháp siêu thế thiện, vô ký
[10] kāmāvacare dhamme vavattheti kusalato akusalato abyākatato kathaṃ ? vavattheti dasa kusalakammapathe kusalato dasa akusalakammapathe akusalato rūpañ ca vipākañ ca kiriyañ ca abyākatato evaṃ kāmāvacare dhamme vavattheti kusalato akusalato abyākato	[10] hành giả đang xác định các pháp Dục giới phần thiện, phần bất thiện, phần vô ký ra sao ? hành giả đang xác định mười thiện nghiệp đạo là phần thiện mười bất thiện nghiệp đạo là phần bất thiện Sắc dị thục quả và duy tác là phần vô ký như vậy hành giả đang xác định pháp dục giới, phần thiện, phần bất thiện, phần vô ký
[11] rūpāvacare dhamme vavattheti kathaṃ kusalato abyākato cattāri jhānāni vavattheti idhaṭṭhassa kusalato cattāri jhānāni vavattheti tatrupapannassa abyākato evaṃ rūpāvacare dhamme vavattheti kusalato abyākato	[11] hành giả đang xác định các pháp sắc giới phần thiện, phần vô ký ra sao ? hành giả đang xác định bốn thiền của người thế gian này là phần thiện hành giả đang xác định bốn thiền của người đang sanh trong phạm thiên là phần vô ký như vậy hành giả đang xác định pháp sắc giới phần thiện, phần vô ký
[12] arūpāvacare dhamme vavattheti kathaṃ kusalato abyākato ? catasso arūpāvacara-samāpattiyo vavattheti idhaṭṭhama kusalato catasso arūpāvacara-samāpattiyo vavattheti tatrupapannassa abyākato evaṃ arūpāvacare dhamme vavattheti kusalato abyākato	[12] hành giả đang xác định các pháp vô sắc giới phần thiện, phần vô ký ra sao ? đang xác định 4 vô sắc giới định của người sống trong thế gian này là phần thiện hành giả đang xác định bốn vô sắc giới định người sanh trong phạm thiên giới là phần vô ký như vậy hành giả đang xác định pháp vô sắc giới phần thiện, phần vô ký
[13] apariyāpanne dhamme vavattheti kathaṃ kusalato abyākato cattāro ariyamagge vavattheti kusalo cattāri sāmaññaphalām vavattheti nibbānañ ca abyākato apariyāpanne dhamme vavattheti kusalo abyākato evaṃ evaṃ dhamme vavattheti	[13] hành giả xác định pháp siêu thế phần thiện, phần vô ký ra sao ? xác định bốn thánh đạo là phần thiện đang xác định bốn sa môn quả và Níp Bàn là phần vô ký hành giả đang xác định pháp siêu thế là phần thiện và phần vô ký là như vậy như vậy là đang xác định pháp
[14] nava dhammā pāmojjamūlakā aniccato manasikuroto pāmojjaṃ jāyati pamuditassa piti jāyati pītimanassa kāyo passambhati passaddhakāyo sukhaṃ vedeti sukhino cittaṃ samādhiyati samāhite citte yathābhūtaṃ pajānāti passati yathābhūtaṃ jānaṃ passaṃ nibbindati nibbindaṃ virajjati virāga vimuccati dukkhato manasikaroto pāmojjaṃ jāyati . . . . . . pe . . . . . anattato manasikaroto pāmojjaṃ jāyati . . . . . pe . . . . . . . . . rūpaṃ aniccato manasikaroto pāmojjaṃ jāyati . . . . pe . . . . . . . . . rūpaṃ dukkhato manasikaroto pāmojjaṃ jāyati vedanaṃ, saññaṃ, saṅkhāre viññānaṃ, cakkhuṃ jarāmaranaṃ aniccato manasikaroto pāmojjaṃ jāyati . . . . . pe . . . . . . dukkhato manasikaroto jarāmaranaṃ pāmojjaṃ jāyati anattato manasikaroto pāmojjaṃ jāyati pamuditassa pīti jāyati pītimanassa kāyo passambhati passaddhakāyo sukhaṃ vedeti sukhino cittaṃ samādhiyati samāhite citte yathābhūtaṃ pajānāti passati yathābhūtaṃ jānaṃ passaṃ nibbindati nibbindaṃ virujjati virāgā nimuccati ime nava dhammā pāmojjamūlakā	[14] có chín pháp có sự hân hoan là gốc khi tác ý theo vô thường thời sanh hân hoan khi được hân hoan thời sanh hỉ khi tâm có hỉ thân được khinh an khi thân khinh an thời thọ hưởng lạc tâm có lạc thì sanh định khi tâm định tỉnh thì được thấy biết như thật khi thấy biết như thật thời nhàm chán khi nhàm chán, thời ly tham khi ly tham thời giải thoát khi tác ý đến khổ thời sanh hân hoan . . . . . . . . . . . . . . . . khi tác ý theo vô ngã thời sanh hân hoan . . . . . . . . . . . . . . . . . khi tác ý sắc theo vô thường thời sanh hân hoan . . . . . . . . . . . . . . . . khi tác ý sắc theo khổ thời sanh sự hân hoan thọ, tưởng, hành thức, nhãn lão tử khi tác ý theo vô thường thời sanh hân hoan . . . . . . . . . . . . . . khi hướng tâm già và chết theo khổ thời sanh hân hoan khi tác ý theo vô ngã thời sanh hân hoan khi được hân hoan thì hỉ sanh khi tâm sanh hỉ thời thân khinh an khi thân khinh an thời cảm thọ lạc tâm có lạc thời định sanh khi tâm định tỉnh thời biết, thấy như thật khi thấy, biết như thật thời nhàm chán khi nhàm chán thì ly tham khi ly tham thì giải thoát chín pháp này có sự hân hoan là gốc
[15] nava dhammā yoniso manasikāramūlakā yoniso manasikāroto aniccato pāmojjaṃ jāyati pamuditassa pīti jāyati pītimanassa kāyo passambhatī passaddhakāyo sukhaṃ vedati sukhino cittaṃ samādhiyati yathābhūtaṃ pajānāti samāhitena cittena yathābhūtaṃ pajānāti “idaṃ dukkhan'ti” “ayaṃ dukkhasamudayo' ti” “ayaṃ dukkhanirodho” “ayaṃ dukkhaniro-dhagāminī paṭipadā” yoniso manasikaroto dukkhato pāmojjaṃ jāyati pamuditassa pīti jāyati pītimanassa kāyo passambhati passaddhakāyo sukhaṃ vedeti sukhino cittaṃ samādhiyati yathābhūtaṃ pajānāti samāhitena citteṇa 'idaṃ dukkhanti' “ayaṃ dukkhasamudayo'” “ayaṃ dukkhanirodho” “ayaṃ dukkhaniro-dhagāmi nīpaṭipadā” yoniso manasikaro anattato pāmojjaṃ jāyati . . . . . pe . . . . . . . yoniso manasikaroto rūpaṃ aniccato pāmojjaṃ jāyati . . . . . . pe . . . . . . . . rūpaṃ anatto yoniso manasikaroto pāmojjaṃ jāyati . . . . . . pe . . . . . . . . vedanā, saññaṃ, saṅkhāre viññānaṃ, cakkhuṃ . . . . . pe . . . . . . . . . yoniso manasikaroto dukkhato jarāmaranaṃ pāmojjaṃ jāyati . . . . . . pe . . . . . . . . . vedanaṃ, saññaṃ, saṅkhāre viññānaṃ cakkhuṃ . . . . pe . . . . . . . . yoniso manasikaroto jarāmaranaṃ anattato pāmojjaṃ jāyati pamuditassa pīti jāyati pītimanassa kāyo passambhati passaddhakāyo sukhaṃ vedeti sukhino cittaṃ samādhiyati yathābhūtaṃ pajānāti samāhitena citteṇa “idaṃ dukkhanti” “ayaṃ dukkhasamudayo' ti” “ayaṃ dukkhanirotho' ti” “ayaṃ dukkhaniro-dhagaminī paṭipadā” ime nava dhammā yoniso manasikāramūlā	[15] chín pháp có sự tác ý khéo là gốc khéo tác ý theo vô thường thời hân hoan sanh khi được hân hoan thì hỉ sanh khi có tâm hỉ thì thân khinh an khi thân khinh an thì được hưởng lạc khi tâm hưởng lạc thì định sanh biết rõ như thật nhờ tâm định tĩnh biết rõ như thật “Đây là khổ” “Đây là khổ tập” “Đây là khổ diệt” “Đây là khổ diệt đạo hành” khéo tác ý theo sự khổ thời sanh hân hoan khi được hân hoan thì hỉ sanh khi tâm có hỉ thân khinh an khi thân khinh an cảm thọ lạc an lạc sanh tâm định biết rõ như thật nhờ tâm định tĩnh ‘Đây là khổ’ “Đây là khổ tập” “Đây là khổ diệt” “Đây là khổ diệt đạo hành” khéo tác ý theo sự vô ngã hân hoan phát sanh . . . . . . . . . . . . . . . khéo tác ý sai theo vô thường sanh hân hoan . . . . . . . . . . . . . . . . tác ý khéo theo sắc là vô ngã hân hoan sanh . . . . . . . . . . . . . thọ, tưởng, hành thức, nhãn . . . . . . . . . . . . . khéo tác ý khổ của lão tử hân hoan sanh . . . . . . . . . . . . . thọ, tưởng, hành thức, nhãn . . . . . . . . . . . . . khéo tác ý theo vô ngã đối với lão tử hân hoan sanh khi được hân hoan hỉ sanh khi tâm có hỉ thân khinh an khi thân khinh an cảm thọ lạc khi có lạc, tâm định sanh biết rõ như thật nhờ tâm định tĩnh “Đây là khổ” “Đây là khổ tập” “Đây là khổ diệt” “Đây là khổ diệt đạo hành” chín pháp này có sự tác ý khéo làm gốc
[16] nava nānattā phassanānattaṃ dhātunānattaṃ paṭicca uppajjati vedanānānattaṃ phassanānattaṃ paṭicca uppajjati saññānānattaṃ vedanānānataṃ paṭicca uppajjati saṅkappanānattaṃ saññānānattaṃ paṭicca uppajjati chandanānattaṃ saṅkappanānattaṃ paṭicca uppajjati pariḷāhanānattaṃ chandanānattaṃ paṭicca uppajjati pariyesanānattaṃ pariḷāhanānattaṃ paṭicca uppajjati lābhanānattaṃ pariyesanānattaṃ paṭicca uppajjati ime nava nānattā tañ ñātaṭṭhe ñāṇaṃ pajānanatthena paññā tena vuccati “paññā navadhamma vavatthāne” dhammanānatte ñāṇaṃ	[16] chín sự khác nhau sự khác nhau của xúc nương sự khác nhau của giới sanh lên sự khác nhau của thọ nương sự khác nhau của xúc sanh lên sự khác nhau của tưởng nương sự khác nhau của thọ sanh lên sự khác nhau của tư duy nương sự khác nhau của tưởng sanh lên sự khác nhau của dục nương sự khác nhau của tư duy sanh lên sự khác nhau của nóng xúc nương sự khác nhau của dục sanh lên sự khác nhau của tầm cầu nương sự nóng xúc sanh lên sự khác nhau của lợi đắc nương sự khác nhau của tầm cầu sanh lên sự khác nhau này có chín gọi là trí do ý nghĩa biết pháp ấy gọi là tuệ do ý nghĩa biết rõ do nhân ấy Ngài nói rằng “Tuệ trong sự xác định chín pháp” gọi là pháp sai biệt trí
I.20	LIỄU QUÁN TRÍ
Abhiññāpaññā kathaṃ ñātaṭṭhe ñāṇaṃ Pariññāpaññā tiraṇatthe ñāṇaṃ Pahānapaññā pariccāgatthe ñāṇaṃ Bhāvanāpaññā ekarasaṭṭhe ñāṇaṃ Sacchikiriyāpaññā phussanaṭṭhe ñāṇaṃ ye ye dhammā abhiññātā honti te te dhammā ñātā ye ye dhammā pariññātā honti te te dhammā tīritā honti ye ye dhammā pahīnā honti te te dhammā pariccattā honti ye ye dhammā bhāvitā honti te te dhammā ekarasā honti ye ye dhammā sacchikatā honti te te dhammā phassitā honti tañ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ pajānnaṭṭhena paññā tena vuccati 'abiññāpaññā ñātatthe ñāṇaṃ pariññāpaññā tīraṇaṭṭhe ñāṇaṃ pahānapaññā pariccāgaṭṭhe ñāṇaṃ bhāvanāpaññā ekarasaṭṭhe ñāṇaṃ Sacchikiriyāpaññā phussanaṭṭhe ñāṇaṃ	Tuệ thắng trí Là liễu tri quán ra sao ? Tuệ Đạt Tri Là liễu quán trí Tuệ đoạn trừ Là xả thí trí Tuệ tu tiến Là nhất sự trí Tuệ tác chứng Là xác chứng trí hành giả đã thắng tri các pháp nào thì đã biết pháp ấy hành giả đã đạt tri các pháp nào thì liên quan các pháp ấy hành giả đã đoạn trừ các pháp nào thì đã xả thí các pháp ấy hành giả đã tu tiến các pháp nào thì các pháp ấy có phận sự đồng nhất hành giả đã tác chứng các pháp nào thì đã xác chứng các pháp ấy gọi là trí là do ý nghĩa biết pháp ấy gọi là tuệ do ý nghĩa biết rõ Do nhân ấy Ngài nói rằng Tuệ thắng tri là liễu tri trí Tuệ đạt tri là liễu quán trí Tuệ đoạn trừ là xả thí trí Tuệ tu tiến là nhất sự trí Tuệ tác chứng Là xác chứng trí
I. 21	TỨ ĐẠT THÔNG (Vô ngại giải)
[1] kathaṃ atthanānatte paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ dhammanānatte paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ niruttinānatte paññā niruttipaṭisambhidā ñāṇaṃ paṭibhānanānatte paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ saddhindriyaṃ dhammo viriyindriyaṃ dhammo satindriyaṃ dhammo samādhindriyaṃ dhammo paññindriyaṃ dhammo añño saddhindriyaṃ dhammo añño viriyindriyaṃ dhammo añño satindriyaṃ dhammo añño samādhindriyaṃ dhammo añño paññindriyaṃ dhammo ime nānā dhammā ñātā yena ñānena ime nānā dhammā paṭividitāti ten'eva ñānena tena vuccati dhammanānatte paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ	[1] thế nào là tuệ trong sự sai biệt của nghĩa lý là nghĩa vô ngại giải trí tuệ trong sự sai biệt pháp là pháp vô ngại giải trí Tuệ trong sự sai biệt của ngôn ngữ là ngữ vô ngại giải trí Tuệ trong sự sai biệt của biện tài là biện tài vô ngại giải trí ? Tín quyền là pháp Tấn quyền là pháp Niệm quyền là pháp Định quyền là pháp Tuệ quyền là pháp Tín quyền là một loại pháp khác Tấn quyền là một loại pháp khác Niệm quyền là một loại pháp khác Định quyền là một loại pháp khác Tuệ quyền là một loại pháp khác hành giả biết các pháp sai biệt này, bằng trí nào thì biết các pháp sai biệt này bắng trí ấy như vậy do nhân ấy Ngài nói rằng Tuệ trong sự sai biệt của pháp là pháp vô ngại giải trí
[2] adhimokkhaṭṭho attho paggahaṭṭho attho upaṭṭhānaṭṭho attho avikkhepaṭṭho attho dassanaṭṭho attho añño adhimokkhaṭṭho attho añño paggahaṭṭho attho añño upaṭṭhā nattho attho añño avikkhepaṭṭho attho añño dassanaṭṭho attho ime nānā atthā ñātā yena ñānena ime nānā atthā paṭividitāti ten' eva ñānena tena vuccati 'atthanānatte paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ	[2] trạng thái hướng tâm là nghĩa, trạng thái nâng đỡ là nghĩa trạng thái trụ vững là nghĩa trạng thái không tán loạn là nghĩa trạng thái thấy là nghĩa trạng thái hướng tâm trú là một nghĩa trạng thái nâng đỡ là một nghĩa trạng thái trụ vững là một nghĩa trạng thái không tán loạn là một nghĩa trạng thái thấy là một nghĩa hành giả biết các nghĩa sai biệt nầy bằng trí nào thì biết riêng nghĩa sai biệt này bằng trí ấy vậy do nhân ấy Ngài nói rằng Tuệ trong sự sai biệt của nghĩa là nghĩa vô ngại giải trí
[3] byañjananiruttābhilāpā pañca dhamme sandassetauṃ byañjananiruttābhilāpā pañc' atthe sandassetuṃ aññā dhammaniruttiyo aññā atthaniruttiyo imā nānā niruttiyo ñātā yena ñāṇena imā nānā niruttiyo paṭividitāti ten'eva ñāṇena tena vuccati niruttinānatte paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ	[3] Sự nói là văn và ngữ để trình bày năm loại pháp Sự nói là văn và ngữ để trình bày năm loại nghĩa pháp ngữ là một loại nghĩa ngữ là một loại hành giả biết các ngữ sai biệt này bằng trí nào thì biết riêng các ngôn ngữ sai biệt này bằng trí ấy vậy do nhân ấy Ngài nói rằng Tuệ sai biệt của ngữ là ngữ vô ngại giải trí
[4] pañcasu dhammesu ñāṇāni pañcasu atthesu ñāṇāni dasasu niruttisu ñāṇāni aññāni dhammesu ñāṇāni aññāni atthesu ñāṇāni ime nānā ñāṇā ñātā yena ñānena ime nānā ñāṇā paṭividitāti ten'evā ñāṇena tena vuccati paṭibhānanā natte paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ	[4] trí trong năm pháp trí trong năm nghĩa trí trong mười ngôn ngữ trí trong pháp là một loại trí trong nghĩa là một loại hành giả biết trí sai biệt này bằng trí nào thì trí biết riêng các trí sai biệt này bằng trí ấy vậy do nhân ấy Ngài nói rằng tuệ trong sự khác nhau của biện tài là biện tài vô ngại giải trí
[5] Saddhābalaṃ dhammo viriyabalaṃ dhammo satipalaṃ dhammo samādhibalaṃ dhammo paññābalaṃ dhammo añño saddhābalaṃ dhammo añño viriyabalaṃ dhammo añño satibalaṃ dhammo añño samādhibalaṃ dhammo añño paññābalaṃ dhammo ime nānā dhammā ñatā yena ñāṇena ime nānā dhammā paṭividitāti Ten' eva ñāṇena tena vuccati dhammānānatte paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ	[5] Tín lực là pháp Tấn lực là pháp Niệm lực là pháp Định lực là pháp Tuệ lực là pháp Tín lực là một loại pháp Tấn lực là một loại pháp Niệm lực là một loại pháp Định lực là một loại pháp Tuệ lực là một loại pháp hành giả biết các pháp sai biệt này bằng cách nào thì biết các pháp sai biệt này bằng trí ấy vậy do nhân ấy Ngài nói rằng Tuệ trong sự sai biệt của pháp là pháp vô ngại giải trí
[6] akampiyaṭṭho assaddhiye attho kosajje akampiyaṭṭho attho pamāde akampiyaṭṭho attho uddhacce akampiyaṭṭho attho avijjāya akampiyaṭṭho attho assaddhiye akampi- yaṭṭho añño attho akampiyaṭṭho añño kosajje attho akampiyaṭṭho añño pamāde attho akampiyaṭṭho añño uddhacce attho akampiyaṭṭho añño avijjāya attho ime nānā atthā ñātā yena ñāṇena ime nānā atthā paṭividitāti Ten'eva ñāṇena tena vuccati atthanānatte paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ	[6] Trạng thái không rung động vì là người không có đức tin là nghĩa Trạng thái không rung động vì sự lười biếng là nghĩa trạng thái không rung động vì sự khinh suất là nghĩa trạng thái không rung động vì sự phóng dật là nghĩa trạng thái không rung động vì vô minh là nghĩa trạng thái không rung động vì người không có đức tin là một loại nghĩa trạng thái không rung động vì sự lười biếng là một loại nghĩa trạng thái không rung động vì sự khinh suất là một loại nghĩa trạng thái không rung động vì sự phóng dật là một loại nghĩa trạng thái không rung động vì vô minh là một loại nghĩa hành giả biết các nghĩa lý sai biệt nào bằng trí nào thì biết riêng nghĩa lý sai biệt bằng trí ấy vậy do nhân ấy Ngài nói rằng Tuệ trong sự sai biệt của nghĩa là nghĩa vô ngại giải trí
[7] byañjananiruttābhilāpā pañca dhamme sandassetuṃ byañjananiruttābhilāpā pañc' atthe sandassetuṃ aññā dhammaniruttiyo aññā atthaniruttiyo imā nānā niruttiyo ñātā yena ñāṇena imā nānā niruttiyo paṭividitāti Ten'eva ñāṇena tena vuccati niruttinānatte paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ	[7] Sự nói là văn và ngữ để trình bày năm loại pháp Sự nói là văn và ngữ để trình bày năm loại nghĩa Pháp ngữ là một loại nghĩa ngữ là một loại hành giả biết trong ngữ sai biệt này bằng trí nào thì biết riêng các ngôn ngữ sai biệt này bằng trí ấy vậy do nhân ấy Ngài nói rằng Tuệ trong sự sai biệt ngôn ngữ là ngữ vô ngại giải trí
[8] pañcasu dhammesu ñāṇāni pañcasu atthesu ñāṇāni dasasu niruttisu ñāṇāni aññāni dhammesu ñāṇāni aññāni atthesu ñāṇāni aññāni niruttisu ñāṇāni ime nānā ñāṇā ñāta yena ñāṇena : ime nānā ñāṇā paṭividitāti Ten' eva ñāṇena tena vuccati : Paṭibhānanānatte paññā Paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ	[8] Trí trong năm pháp Trí trong năm nghĩa Trí trong mười ngôn ngữ Trí trong pháp là một loại Trí trong nghĩa là một loại Trí trong các ngôn ngữ là một loại hành giả hiểu biết trí sai biệt này bằng trí nào thì biết riêng trí sai biệt này bằng trí ấy vậy do nhân ấy Ngài nói rằng: Tuệ trong sự sai biệt của biện tài là biện tài vô ngại giải trí
[9] satisambojjhaṅgo dhammo dhammavicayasambo-jjhaṅgo dhammo viriyatambojjhaṅgo dhammo pītisambojjhaṅgo dhammo passaddhisambo-jjhaṅgo dhammo samādhisambojjhaṅgo dhammo upekkhāsambojjhaṅgo dhammo añño satisambo-jjhaṅgo dhammo dhammavicayasambo-jjhaṅgo añño dhammo añño viriyasambo-jjhaṅgo dhammo añño pītisambo-jjhaṅgo dhammo añño passaddhisam-bojjhaṅgo dhammo añño samādhisambo-jjhaṅgo dhammo añño upekkhāsambo-jjhaṅgo dhammo ime nānā dhammā ñātā yena ñāṇena ime nānā ñāṇā paṭividitāti ten'eva ñāṇena tena vuccati Paṭibhānanānatte paññā Paṭibhānapaṭi-sambhide ñāṇaṃ	[9] Niệm giác chi là pháp Trạch pháp giác chi là pháp Cần giác chi là pháp Hỉ giác chi là pháp Tịnh giác chi là pháp Định giác chi là pháp Xả giác chi là pháp Niệm giác chi là một loại pháp Trạch pháp giác chi là một loại pháp Cần giác chi là một loại pháp Hỉ giác chi là một loại pháp Tịnh giác chi là một loại pháp Định giác chi là một loại pháp Xả giác chi là một loại pháp hành giả biết các pháp sai biệt này bằng trí nào thì biết riêng trí sai biệt này bằng trí ấy vậy do nhân ấy Ngài nói rằng: Tuệ trong sự sai biệt của biện tài là biện tài vô ngại giải trí
[10] satisambojjhaṅgo dhammo dhammavicayasambo-jjhaṅgo dhammo viriyasambojjhaṅgo dhammo pītisambojjhaṅgo dhammo passaddhisambojjhaṅ-go dhammo samādhisambojjhaṅgo dhammo upekkhāsambojjhaṅgo dhammo añño satisambojjhaṅ-go dhammo dhammavicayasambo-jjhaṅgo añño dhammo añño viriyasambo-jjhaṅgo dhammo añño pītisambojjhaṅgo dhammo añño passaddhisam-bojjhaṅgo dhammo añño samādhisambo-jjhaṅgo dhammo añño upekkhāsambo-jjhaṅgo dhammo ime nānā dhammā ñātā yena ñāṇena ime nānā dhammā paṭividitāti ten'eva ñāṇena tena vuccati dhammanānatte paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ	[10] Niệm giác chi là pháp Trạch pháp giác chi là pháp Cần giác chi là pháp Hỉ giác chi là pháp Tịnh giác chi là pháp Định giác chi là pháp Xả giác chi là pháp Niệm giác chi là một loại pháp Trạch pháp giác chi là một loại pháp Cần giác chi là một loại pháp Hỉ giác chi là một loại pháp Tịnh giác chi là một loại pháp Định giác chi là một loại pháp Xả giác chi là một loại pháp hành giả biết các pháp sai biệt này bằng trí nào thì biết riêng các pháp sai biệt này bằng trí ấy vậy do nhân ấy Ngài nói rằng: Tuệ trong sự sai biệt của các pháp là pháp vô ngại giải trí
[11] upaṭṭhānaṭṭho attho pavicayaṭṭho attho paggahaṭṭho attho pharaṇaṭṭho attho upasamaṭṭho attho avikkhepaṭṭho attho Paṭisaṅkhānaṭṭho attho añño upaṭṭhānaṭṭho attho añño pavicayaṭṭho attho añño paggahaṭṭho attho añño pharanaṭṭho attho añño upasamaṭṭho attho añño avikkhepaṭṭho attho añño paṭisaṅkhānaṭṭho attho ime nānā atthā ñātā yena ñāṇena ime nānā atthā paṭividitāti ten' eva ñāṇena tena vuccati atthanānatte paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ	[11] Trạng thái đặt vững là nghĩa trạng thái lựa chọn là nghĩa trạng thái nâng đỡ là nghĩa trạng thái tỏa lan ra là nghĩa trạng thái yên tịnh là nghĩa trạng thái không tán loạn là nghĩa trạng thái quán xét là nghĩa trạng thái đặt vững là một loại nghĩa trạng thái lựa chọn là một loại nghĩa trạng thái nâng đỡ là một loại nghĩa trạng thái tỏa lan ra là một loại nghĩa trạng thái yên tịnh là một loại nghĩa trạng thái không tán loạn là một loại nghĩa trạng thái quán xét là một loại nghĩa hành giả biết các nghĩa lý sai biệt này, bằng trí nào thì biết riêng các nghĩa sai biệt này, bằng trí ấy vậy do nhân ấy Ngài nói rằng Tuệ trong sự sai biệt của nghĩa là nghĩa vô ngại giải trí
[12] byañjananiruttābhilāpā satta dhamme sandassetuṃ byañjananiruttābhilāpā satt' atthe sandassetuṃ aññā dhammaniruttiyo aññā atthaniruttiyo imā nānā niruttiyo ñātā yena ñāṇena imā nānā niruttiyo paṭividitāti ten' eva ñāṇena tena vuccati niruttinānatte paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ	[12] Sự nói là văn và ngữ để trình bày trong bảy loại pháp Sự nói là văn và ngữ để trình bày bảy loại nghĩa Pháp ngữ là một loại nghĩa ngữ là một loại hành giả hiểu biết các ngôn ngữ sai biệt này bằng trí nào thì biết riêng các ngôn ngữ sai biệt này bằng trí ấy vậy do nhân ấy Ngài nói rằng: Tuệ trong sai biệt ngữ là ngôn ngữ vô ngại giải trí
[13] sattasu dhammesu ñāṇāni sattasu atthesu ñāṇāni cuddasesu niruttīsu ñāṇāni aññāni dhammesu ñāṇāni aññāni niruttīsu ñāṇāni ime nānā ñāṇā ñātā yena ñāṇena ime nānā ñāṇā paṭividitāti ten' eva ñāṇena tena vuccati Paṭibhānanānatte paññā Paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ	[13] Trí trong bảy loại pháp Trí trong bảy loại nghĩa Trí trong mười bốn loại ngữ Trí trong pháp là một loại Trí trong ngữ là một loại hành giả biết các trí sai biệt này bằng trí nào thì biết riêng các trí sai biệt này bằng trí ấy vậy do nhân ấy Ngài nói rằng: Tuệ trong sự sai biệt của biện tài là biện tài vô ngại giải trí
[14] Sammādiṭṭhi dhammo sammāsaṅkappo dhammo sammāvācā dhammo sammākammanto dhammo sammā ājivo dhammo sammāvāyāno dhammo sammāsati dhammo sammāsamādhi dhammo añño sammādiṭṭhi dhammo añño sammāsaṅkappo dhammo añño sammāvācā dhammo añño sammākammanto dhammo añño sammā ājīvo dhammo añño sammāvāyāmo dhammo añño sammāsati dhammo añño sammāsamādhi dhammo ime nānā dhammā ñātā yena ñāṇena ime nānā dhammā paṭividitāti ten' eva ñāṇena tena vuccati dhammanānatte paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ	[14] chánh kiến là pháp chánh tư duy là pháp chánh ngữ là pháp chánh nghiệp là pháp chánh mạng là pháp chánh tinh tấn là pháp chánh niệm là pháp chánh định là pháp chánh kiến là một loại pháp chánh tư duy là một loại pháp chánh ngữ là một loại pháp chánh nghiệp là một loại pháp chánh mạng là một loại pháp chánh tinh tấn là một loại pháp chánh niệm là một loại pháp chánh định là một loại pháp hành giả biết các pháp sai biệt này bằng trí nào thì biết riêng các pháp sai biệt này bằng trí ấy vậy do nhân ấy Ngài nói rằng: Tuệ trong sự sai biệt của pháp là pháp vô ngại giải trí
[15] dassanaṭṭho attho abhiniropanaṭṭho attho pariggahaṭṭho attho samuṭṭhānaṭṭho attho vodānaṭṭho attho paggahaṭṭho attho upaṭṭhānaṭṭho attho avikkhepaṭṭho attho añño dassanaṭṭho attho añño abhiniropanaṭṭho attho añño pariggahaṭṭho attho añño samaṭṭhānaṭṭho attho añño vodānaṭỉho attho añño paggahaṭṭho attho añño upaṭṭhānaṭṭho attho añño avikkhepaṭṭho attho ime nānā atthā ñātā yena ñāṇena ime nānā atthā paṭividitāti ten'eva ñāṇena tena vuccati atthanānatte paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ	[15] trạng thái thấy là nghĩa trạng thái suy tư là nghĩa trạng thái nắm chắc là nghĩa trạng thái sở sanh là nghĩa trạng thái trong sạch là nghĩa trạng thái nâng đỡ là nghĩa trạng thái trụ vững là nghĩa trạng thái không tán loạn là nghĩa trạng thái thấy là một loại nghĩa trạng thái suy tư là một loại nghĩa trạng thái nắm chắc là một loại nghĩa trạng thái sở sanh là một loại nghĩa trạng thái trong sạch là một loại nghĩa trạng thái nâng đỡ là một loại nghĩa trạng thái trụ vững là một loại nghĩa trạng thái không tán loạn là một loại nghĩa hành giả biết các nghĩa lý sai biệt này. bằng trí nào thì biết riêng các nghĩa sai biệt này bằng trí ấy vậy do nhân đó Ngài nói rằng: Tuệ trong sự sai biệt nghĩa là nghĩa vô ngại giải trí
[16] byañjananiruttābhilāpā aṭṭha dhamme sandassetuṃ byañjananiruttābhilāpā aṭṭh'atthe sandassetuṃ aññā dhammaniruttiyo aññā atthaniruttiyo imā nānā niruttiyo ñātā yena ñāṇena imā nānā niruttiyo paṭividitāti ten' eva ñāṇena tena vuccati niruttinānatte paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ	[16] Sự nói là văn và ngữ để trình bày trong tám loại pháp Sự nói là văn và ngữ để trình bày trong tám loại nghĩa Pháp ngữ là một loại Nghĩa ngữ là một loại hành giả biết các ngôn ngữ sai biệt này bằng trí nào thì biết riêng các ngôn ngữ sai biệt này bằng trí ấy vậy do nhân ấy Ngài nói rằng: Tuệ trong sự sai biệt của ngôn ngữ là ngữ vô ngại giải trí
[17] aṭṭhasu dhammesu ñāṇāni aṭṭhasu atthesu ñāṇāni Soḷasusu niruttisu ñāṇāni aññāni dhammesu ñāṇāni aññāni atthesu ñāṇāni aññāni niruttisu ñāṇāni ime nānā ñāṇā ñātā yena ñāṇena ime nānā ñāṇā paṭividitāti ten' eva ñāṇena tena vuccati Paṭibhānanānatte paññā Paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ tañ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ pajananaṭṭhena paññā tena vuccati atthanānatte paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ dhammānānatte paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ niruttinānatte paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ Paṭibhānanānatte paññā Paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ	[17] Trí trong tám loại pháp Trí trong tám loại nghĩa Trí trong mười sáu loại ngữ Trí trong pháp là một loại Trí trong nghĩa là một loại Trí trong ngôn ngữ là một loại hành giả biết các loại trí sai biệt này bằng trí nào thì biết riêng các trí sai biệt này bằng trí ấy do nhân ấy Ngài nói rằng: Tuệ trong sự sai biệt của biện tài là biện tài vô ngại giải trí Trí là do ý nghĩa biết pháp ấy Tuệ là do ý nghĩa biết rõ do nhân ấy Ngài nói rằng: Tuệ trong sự sai biệt nghĩa là nghĩa vô ngại giải trí Tuệ trong sự sai biệt của pháp là pháp vô ngại giải trí Tuệ trong sự sai biệt của ngôn ngữ ngữ là Ngữ vô ngại giải trí Tuệ trong sự sai biệt của biện tài là biện tài vô ngại giải trí
I. 22	TRÍ AN TRÚ
[1] Kathaṃ vihāranānatte paññā vihāraṭṭhe ñāṇaṃ samāpattinānatte paññā samāpattaṭṭhe ñāṇaṃ vihārasamāpattinā-natte paññā vihārasamāpattaṭṭhe ñāṇaṃ ? nimittaṃ bhayato sampassamāno animitte adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati animitto vihāro paṇidhiṃ bhayato sampassamāno appaṇihite adhimuttattā phussa phussa vaya passati appaṇihito vihāro abhinivesaṃ bhayato sampassamāno suññate adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati suññato vihāro	[1] Thế nào là tuệ trong sự sai biệt trí là trú trí Tuệ trong sự sai biệt của định là nhập định trí Tuệ trong sự sai biệt của trú định là trú định trí ? hành giả quán thấy sợ trong hành tướng trạng thái thiên về vô hành tướng đã xác chứng đang quán sự hoại diệt là vô tướng trú quán thấy sợ trong sự ước muốn hướng về vô nguyện đã xác chứng và đang quán sự hoại diệt là vô nguyện trú quán thấy sự chấp cứng tự ngã bằng sự là sợ hướng về sự rỗng không đã xúc chứng đang quán sự hoại diệt là không tánh trú
[2] nimittaṃ bhayato sampassamāno animitte adhimuttattā pavattaṃ ajjhupekkhitvā nibbānaṃ animittaṃ āvajjitvā nirodhaṃ samāpajjati animittā samāpatti paṇidhiṃ bhayato sampassamāno appahiṇihite adhimuttattā pavattaṃ ajjhupekkhitvā appaṇihitā samāpatti abhinivesaṃ bhayato sampassamāno suññate adhimuttattā pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ suññataṃ āvajjitvā Samāpajjati suññatā samāpatti	[2] quán thấy bằng sự sợ hành tướng tánh cách hướng dẫn vô tướng đã xả bỏ sự luân chuyển rồi hướng đến vô tướng Níp Bàn nơi tận diệt và nhập định là vô tướng định quán thấy sợ trong nguyện vọng hướng đến vô nguyện đã xả bỏ sự luân chuyển nhập định với trạng thái vô nguyện quán thấy sợ trong sự chấp cứng tự ngã hướng về sự rỗng không đã xả bỏ sự luân chuyển hướng đến Níp bàn là nơi tận diệt và nhập định là không tánh định
[3] nimittaṃ bhayato sampassamāno animitte abhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati pavattaṃ ajjhupekkhitvā nibbānaṃ āvajjitvā nirodhaṃ animittaṃ Samāpajjati animittā vihārasamāpatti panidhiṃ bhayato sampassamāno appaṇihite adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati pavattaṃ ajjhupekkhitvā appaṇihitaṃ āvajjitvā nibbānaṃ nirodhaṃ Samāpajjati appaṇihitā vihārasamāpatti abhinisesaṃ bhayato sampassamāno suññate adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati pavattaṃ ajjhupekkhitvā nibbānaṃ āvajjitvā nirodhaṃ suññataṃ Samāpajjati suññatā vihārasamāpatti	[3] hành giả quán thấy sợ trong hành tướng hướng đến vô tướng đã xúc chứng đang thấy sự hoại diệt đã xả bỏ sự luân chuyển đã hướng đến Níp Bàn là nơi tận diệt không có hành tướng và nhập định gọi là vô tướng trú định hành giả quán thấy sợ trong nguyện vọng, hướng đến vô nguyện đã xúc chứng thấy sự hoại diệt và xả bỏ sự luân chuyển hướng tâm đến vô nguyện Níp bàn là nơi tận diệt và nhập định là vô nguyện trú định hành giả quán thấy sợ trong sự chấp cứng tự ngã hướng đến sự rỗng không đã xúc chứng và thấy sự hoại diệt xả bỏ sự luân chuyển hướng tâm đến Níp bàn là rỗng không tận diệt rồi nhập định là không tánh trú định
[4] bhayato sampassamāno rūpanimittaṃ animitte adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati animitto vihāro bhayato sampassamāno rūpapanidhīṃ appaṇihite adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati appaṇihito vihāro bhayato sampassamāno rūpābhinivesaṃ suññate adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati suññāto vihāro	[4] hành giả quán thấy sợ trong sắc tướng hướng đến vô tướng đã xúc chứng và thấy sự hoại diệt là vô tướng trú hành giả quán thấy sợ sự ước nguyện của sắc hướng đến vô nguyện đã xúc chứng và thấy sự hoại diệt là vô nguyện trú hành giả quán thấy sợ trong sự chấp của sắc hướng đến sự rỗng không đã xúc chứng và thấy sự hoại diệt là không tánh trú
[5] bhayato sampassamāno rūpanimittaṃ animitte adhimuttattā pavattaṃ ajjhupekkhitvā animittaṃ āvajjitvā nirodhaṃ nibbānaṃ Samāpajjati animittā samāpatti bhayato sampassamāno rūpapanidhiṃ appaṇihite adhimuttattā pavattaṃ ajjhupekkhitvā appaṇihitaṃ āvajjitvā nirodhaṃ nibbānaṃ Samāpajjati appaṇihitā samāpatti bhayato sampassamāno rūpābhinivesaṃ suññato adhimuttattā pavattaṃ ajjhupekkhitvā suññataṃ āvajjitvā nirodhaṃ nibbānaṃ Samāpajjati suññatā samāpatti	[5] hành giả quán thấy sợ trong sắc tướng hướng đến vô tướng xả bỏ sự luân chuyển hướng tâm đến vô tướng Níp bàn là sự tận diệt rồi nhập định là vô tướng định hành giả quán thấy sợ sự ước nguyện của sắc hướng đến vô nguyện xả bỏ sự luân chuyển hướng tâm đến vô nguyện Níp bàn là nơi tận diệt rồi nhập định là vô nguyện định hành giả đang quán thấy sợ trong sự chấp cứng của sắc hướng đến sự rỗng không xả bỏ sự luân chuyển hướng tâm đến sự rỗng không là níp bàn tận diệt rồi nhập định là không tánh định
[6] bhayato sampassamāno rūpanimittaṃ animitte adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati pavattaṃ ajjhupekkhitvā animittaṃ āvajjitvā nirodhaṃ nibbānaṃ Samāpajjati animittā vihārasamāpatti bhayato sampassamāno rūpaṇidhiṃ appaṇihite adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati pavattaṃ ajjhupekkhitvā appaṇihitaṃ āvajjitvā nirodhaṃ nibbānaṃ Samāpajjati appaṇihitā vihārasamāpatti bhayato sampassamāno rūpābhinivesaṃ suññate adhimuttatā phussa phussa vaya passati pavattaṃ ajjhupekkhitvā suññataṃ āvajjitvā nirodhaṃ nibbānaṃ Samāpajjati suññatā viharāsamāpatti	[6] hành giả quán thấy sự sợ trong sắc tướng hướng đến vô tướng đã xúc chứng và thấy sự hoại diêt xả bỏ sự luân chuyển hướng đến vô tướng Níp Bàn là sự tận diệt rồi nhập định là vô tướng trú định hành giả quán thấy sợ trong ước nguyện của sắc hướng đến vô nguyện đã xúc chứng và thấy sự hoại diệt xả bỏ sự luân chuyển hướng tâm đến vô nguyện Níp Bàn là sự diệt tận rồi nhập định là vô nguyện trú định hành giả quán thấy sợ sự chấp cứng trong sắc hướng đến sự rỗng không đã xúc chứng thấy sự hoại diệt xả bỏ sự luân chuyển hướng tâm đến không tánh Níp Bàn là sự tận diệt rồi nhập định là không tánh trú định
[7] vedanānimittaṃ . . . . pe . . . . saññānimittaṃ . . . . pe . . . savikhāranimittaṃ . . . . pe . . . viññāṇanimittaṃ . . . . pe . . . cakkhunimittaṃ . . . . pe . . . . bhayato sampassamāno jarāmarananimittaṃ animitte adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati animitto vihāro bhāyato sampassamāno jarāmaraṇapaṇidhiṃ appaṇihite adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati appaṇihito vihāro bhayato sampassamāno jarāmaraṇābhinivesaṃ suññate adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati suññato vihāro	[7] thọ tướng . . . . tưởng tướng . . . . hành tướng . . . thức tướng . . . . nhãn tướng . . . khi hành giả quán thấy sợ lão tử tướng hướng đến vô tướng xúc chứng và thấy sự hoại diệt là vô tướng trú hành giả quán thấy sợ sự mong mõi của lão tử hướng đến vô nguyện xúc chứng thấy sự hoại diệt là vô nguyện trú hành giả quán thấy sợ hãi chấp cứng trong sự lão tử hướng đến sự rỗng không đã xúc chứng và thấy sự hoại diệt là không tánh trú
[8] bhayato sampassamāno jarāmaraṇanimittaṃ animitte adhimuttattā pavattaṃ ajjhupekkhitvā animittaṃ āvajjitvā nirodhaṃ nibbānaṃ Samāpajjati animittā samāpatti bhayato sampassamāno jarāmaraṇapanidhiṃ appaṇihite adhimuttattā pavattaṃ ajjhupekkhitvā appaṇihitaṃ āvajjitvā Samāpajjati appaṇihitā samāpatti bhayato sampassamāno jarāmaraṇābhinivesaṃ suññate adhimuttattā pavattaṃ ajjhupekkhitvā suññataṃ āvajjitvā nirodhaṃ nibbānaṃ Samāpajjati suññatā samāpatti	[8] hành giả quán thấy sợ hãi trong lão tử tướng hướng đến vô tướng xả bỏ sự luân chuyển hướng tâm đến vô tướng Níp bàn là nơi tận diệt và nhập định là vô tướng định hành giả quán thấy sợ hãi sự mong mõi trong lão tử hướng đến vô nguyện xả bỏ sự luân chuyển hướng tâm đến vô nguyện và nhập định là vô nguyện định hành giả quán thấy sợ hãi trong sự chấp cứng tự ngã của lão tử hướng đến sự rỗng không xả bỏ sự luân chuyển hướng tâm đến sự không tánh Níp Bàn là sự tận diệt và nhập định là không tánh định
[9] bhayato sampassamāno jarāmaraṇanimittaṃ animitte adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati pavattaṃ ajjhupekkhitvā animittaṃ āvajjitvā nirodhaṃ nibbānaṃ Samāpajjati animittā vihārasamāpatti bhayato sampassamāno jarāmaraṇa paṇidhiṃ appaṇihite adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati pavattaṃ ajjhupekkhitvā appaṇihitaṃ āvajjitvā nirodhaṃ nibbānaṃ Samāpajjati appaṇihitā vihārasamāpatti bhayato sampassamāno jarāmaraṇātobhini- vesaṃ suññate adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati pavattaṃ ajjhupekkhitvā suññataṃ āvajjitvā nirodhaṃ nibbānaṃ Samāpajjati suññatā vihārasamāpatti añño animitto vihāro añño appaṇihito vihāro añño suññato vihāro aññāanimittā samāpatti aññā appaṇihitā samāpatti aññā suññatā samāpatti aññā animittā vihārasamāpatti aññā appaṇihitā vihārasamāpatti aññā suññatā-vihārasamāpatti tañ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati vihāranānatte paññā vihāraṭṭhe ñāṇaṃ samāpattinānatte paññā samāpattaṭṭhe ñāṇaṃ vihārasamāpatti-nānatte paññā vihārasamāpattaṭṭhe ñāṇaṃ	[9] hành giả quán thấy sợ hãi lão tử tướng hướng đến vô tướng đã xúc chứng và thấy sự hoại diệt xả bỏ sự luân chuyển hướng đến vô tướng Níp Bàn là sự tận diệt rồi nhập định là vô tướng trú định hành giả quán thấy sợ hãi sự mong mỏi trong lão tử hướng đến vô nguyện đã xúc chứng và thấy sự hoại diệt xả bỏ sự luân chuyển hướng tâm đến vô nguyện Níp Bàn là sự tận diệt rồi nhập định là vô nguyện trú định hành giả quán thấy sợ hãi sự chấp cứng vào bản ngã của lão tử hướng đến sự rỗng không xúc chứng và thấy sự hoại diệt xả bỏ sự luân chuyển hướng tâm đến không tánh Níp Bàn là sự tận diệt rồi nhập định là không tánh trú định vô tướng trú là một loại vô nguyện trú là một loại không tánh trú là một loại vô tướng định là một loại vô nguyện định là một loại không tánh định là một loại vô tướng trú định là một loại vô nguyện trú định là một loại không tánh trú định là một loại gọi là trí là do ý nghĩa là biết pháp ấy gọi là tuệ do ý nghĩa biết rõ do nhân ấy Ngài nói rằng: Tuệ trong sự sai biệt của trú là trú trí tuệ trong sự sai biệt của định nhập là định nhập trí Tuệ trong sự sai biệt của trú định nhập. là trú định trí
I.23	VÔ GIÁN ĐỊNH
[1] kathaṃ āsavasamucchede paññā Avikkhepaparisuddhattā ānantarikasamā-dhismiṃ ñāṇaṃ cittass' ekaggatā avikkhepo nekkhammavasena samādhi uppajjati ñāṇaṃ tassa samādhissa vasena tena ñāṇena āsavā khīyanti itipaṭhamaṃ samatho paccā ñāṇaṃ āsavānaṃ khayo hoti tena ñāṇena tena vuccati āsavasamucchede paññā avikkhepapari- suddhattā ānanṭarikasamā-dhismiṃ ñāṇaṃ	[1] Thế nào là Tuệ trong sự đoạn lậu hoặc do sự trong sạch không tán loạn là vô gián định trí ? Nhất hành tâm không tán loạn do mãnh lực của ly dục là định trí sanh khởi do mãnh lực của định ấy có lậu hoặc đang diệt tận do trí ấy chỉ có trước, trí có sau bằng sự việc như vậy sự diệt tận của các lậu hoặc đang có được bằng trí ấy do nhân ấy Ngài nói rằng Tuệ trong sự đoạn tận lậu hoặc do sự trong sạch của định là nhân không tán loạn là vô gián định trí
[2] āsavā' ti katame te āsavā kāmāsavo, bhavāsavo diṭṭhāsavo avijjāsavo katth'ete āsavā khīyanti ? anavaseso diṭṭhāsavo khīyati apāyagāmanīyo kāmāsavo khīyati apāyagamanīyo bhavāsavo khīyati apāyagamanīyo avijjāsavo khīyati etth' ete āsavā khīyati sotāpattimaggena oḷāriko kāmāsavo khīyati bhāvasavo avijjāsavo tadekaṭṭho khīyati etth'ete āsavā khīyanti sakadāgāmimaggena anavaseso kāmāsavo khīyati bhavāsavo avijjāsavo tadekaṭṭho khīyati etth' ete āsavā khīyanti anāgāmimaggena anavaseso bhavāsavo khīyati anavaseso avijjāsavo khīyati etth' ete āsavā khīyanti arahattamaggena	[2] câu nói lậu hoặc lậu hoặc ấy như thế nào ? dục lậu, hữu lậu kiến lậu, vô minh lậu các lậu hoặc này đang diệt tận nơi đâu ? : toàn bộ kiến lậu được đoạn trừ dục lậu nhân đưa đến khổ cảnh được đoạn trừ hữu lậu nhân đưa đến khổ cảnh được đoạn trừ vô minh lậu nhân đưa đến khổ cảnh được đoạn trừ các lậu hoặc đó ở đây được đoạn trừ bằng Dự lưu đạo Dục lậu phần thô được đoạn trừ hữu lậu, vô minh lậu đoạn trừ một ít ấy các lậu hoặc đó ở đây được đoạn trừ do Nhất lai đạo Dục lậu đoạn trừ toàn bộ hữu lậu, vô minh lậu đang đoạn trừ một ít ấy các lậu hoặc đó ở đây được đoạn trừ bằng Bất lai đạo toàn bộ hữu lậu được đoạn trừ toàn bộ vô minh lậu được đoạn trừ các lậu hoặc đó ở đây được đoạn trừ bằng ưng cúng đạo
[3] cittass' ekaggatā avikkhepo samādhi abyāpādavasena ālokasaññāvasena avikkhepavasena dhammavavatthāna-vasena ñāṇavasena pāmojjavasena Paṭhamajjhānavasena dutiyajjhānavasena tatiyajjhānavasena catutthajjhānavasena ākāsānañcāyatana-samāpatti vasena viññāṇañcāyatana-samāpattivasena ākiñcaññāyatana-samāpattivasena nevasaññānāsaññāya-tana samāpattivasena paṭhavikasiṇavasena āpokasiṇavasena tejokasiṇavasena vāyokasiṇavasena nīlakasiṇavasena pītakasiṇavasena lohitakasiṇavasena odātakasiṇavasena ākāsakasiṇavasena viññāṇakasiṇavasena Buddhānussativasena dhammānussativasena S'aṅghānussativasena sīlānussativasena cāgānussativasena devatānussativasena ānāpānassativasena maraṇassativasena kāyagatāsativasena upasamānussativasena uddhumātakasaññā-vasena vinīlakasaññāvasena vipubbakasaññā-vasena vicchiddakasaññā-vasena vikkhāyitakasaññā-vasena vikkhittakasaññāva-sena hatavikkhittakasa-ññāvasena lohitakasaññāvasena pulavakasaññāvasena aṭṭhikasaññāvasena dīghaṃ assāsavasena dīghaṃ pussasāvasena rassaṃ assāsavasena rassaṃ passāsavasena sabbakāyapaṭisaṃvedī assasāvasena sabbakāyapaṭisaṃvedī passāsavasena passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assāsavasena passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passāsavasena pītipaṭisaṃvedī assāsavasena pītipaṭisamvedī passāsavasena sukhapaṭisaṃvedī assāsavasena sukhapaṭisaṃvedī passāsavasena cittasaṅkhārapaṭisaṃ-vedī assāsavasena cittasaṅkhārapaṭisaṃ-vedī passāsavasena passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assāsavasena passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passāsavasena ciitapaṭisaṃvedī assāsavasena cittapaṭisaṃvedī passāsavasena abhippamodayaṃ cittaṃ assāsavasena abhippamodayaṃ cittaṃ passāsavasena samādahaṃ cittaṃ . . . . . pe . . . . . . . . . . vimocayaṃ cittaṃ . . . . pe . . . . . . . . . aniccānupassī virāgānupassī nirodhānupassī paṭinissaggānupasssī assāsavasena passāsavasena uppajjati ñāṇaṃ tassa samādhissa vasena tena ñāṇena āsavā khīyanti iti paṭhamaṃ samatho paccā ñāṇaṃ āsavānaṃ khayo hoti tena ñāṇena tena vuccati āsavasamucchede paññā avikkhepapari- suddhattā ānantarikasamādhis-miṃ ñāṇaṃ	[3] Nhất hành tâm không tán loạn là định do mãnh lực vô hận do mãnh lực của tưởng ánh sáng do mãnh lực của sự không tán loạn do mãnh lực của sự xác định pháp do mãnh lực của trí do mãnh lực của sự hân hoan do mãnh lực của sơ thiền do mãnh lực của nhị thiền do mãnh lực của tam thiền do mãnh lực của tứ thiền do mãnh lực của không vô biên xứ định do mãnh lực của thức vô biên xứ định do mãnh lực của vô sở hữu xứ định do mãnh lực của phi tưởng phi phi tưởng xứ định do mãnh lực của đất biên xứ do mãnh lực của nước biên xứ do mãnh lực của lửa biên xứ do mãnh lực của gió biên xứ do mãnh lực của xanh biên xứ do mãnh lực của vàng biên xứ do mãnh lực của đỏ biên xứ do mãnh lực của trắng biên xứ do mãnh lực của hư không biên xứ do mãnh lực của thức biên xứ do mãnh lực của Phật tùy niệm do mãnh lực pháp tùy niệm do mãnh lực tăng tùy niệm do mãnh lực giới tùy niệm do mãnh lực thí tùy niệm do mãnh lực thiên tùy niệm do mãnh lực nhập tức xuất tức tùy niệm do mãnh lực tử tùy niệm do mãnh lực của thân hành niệm do mãnh lực của tịch tịnh tùy niệm do mãnh lực của bành trướng tưởng do mãnh lực của thanh ứ tưởng do mãnh lực của nồng loạn tưởng do mãnh lực của đoạn hoại tưởng do mãnh lực thực hàm tưởng do mãnh lực của tán loạn tưởng do mãnh lực của triết đoạn tưởng do mãnh lực của huyết đồ tưởng do mãnh lực của trùng tu tưởng do mãnh lực của hài cốt tưởng do mãnh lực của hơi thở vô dài do mãnh lực của hơi thở ra dài do mãnh lực của hơi thở vô ngắn do mãnh lực của hơi thở ra ngắn do mãnh lực cảm nghiệm toàn thân thở vô do mãnh lực cảm nghiệm toàn thân thở ra do mãnh lực tịnh lự thân hành thở vô do mãnh lực tịnh lự thân hành thở ra do mãnh lực cảm nghiệm của hỉ hơi thở vào do mãnh lực cảm nghiệm của hỉ hơi thở ra do mãnh lực cảm nghiệm của lạc hơi thở vô do mãnh lực cảm nghiệm của lạc hơi thở ra do mãnh lực cảm nghiệm tâm hành hơi thở vô do mãnh lực cảm nghiệm tâm hành hơi thở ra do mãnh lực tịnh lự tâm hành hơi thở vô do mãnh lực tịnh lự tâm hành hơi thở ra do mãnh lực cảm nghiệm tâm hơi thở vô do mãnh lực cảm nghiệm tâm hơi thở ra do mãnh lực của tâm hân hoan hơi thở vô do mãnh lực của tâm hân hoan hơi thở ra do mãnh lực tâm định . . . . . . . . . . . . . do mãnh lực của tâm giải thoát . . . . . . . . . . . . . . . . quán vô thường quán vô nhiễm quán diệt tận quán sự xả ly với mãnh lực hơi thở vô với mãnh lực hơi thở ra trí sanh khởi do mãnh lực của loại định ấy các lậu hoặc đang đoạn tận do trí ấy chỉ có trước, trí có sau bằng sự việc như vậy sự diệt tận các lậu hoặc là do trí ấy do nhân ấy Ngài nói rằng: Tuệ trong sự đoạn lậu hoặc do trong sạch của định là nhân không tán loạn là vô gián định trí
[4] āsavā' ti katame te āsavā ? kāmāsavo bhavāsavo diṭṭhāsavo avijjāsavo anavaseso diṭṭhāsavo khīyati apāyagamanīyo kāmāsavo khīyati apāyagamanīyo bhāvasavo khīyati apāyagamanīyo avijjāssavo khīyati etth' ete āsavā khīyanti sotāpathimaggena oḷāriko kāmāsavo khīyati bhavāsavo avijjāsavo tadekaṭṭho khīyati etth' ete āsavā khīyanti sakadāgāmimaggena anavaseso kāmāsavo khīyati bhavāsavo avijjāsavo tadekaṭtho khīyati etth' ete āsavā khīyanti anāgāmimaggena anavaseso bhavāsavo khīyati anavaseso avijjāsavo khīyati etth' ete āsavā khīyanti arahattamaggena tañ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati āsavasamucchede paññā avikkhepapari-suddhattā ānantarikasamā-dhismiṃ ñāṇaṃ	[4] Câu nói lậu hoặc nghĩa là các lậu hoặc ấy là thế nào ? dục lậu, hữu lậu kiến lậu, vô minh lậu toàn bộ kiến lậu đoạn tận dục lậu đưa đến khổ cảnh được đoạn trừ Hữu lậu đưa đến khổ cảnh đang được đoạn trừ vô minh lậu đưa đến khổ cảnh đang được đoạn trừ các lậu hoặc đó ở đây được đoạn trừ bằng Dự lưu đạo dục lậu thô đang được đoạn trừ hữu lậu, vô minh lậu đang được đoạn trừ một ít các lậu hoặc đó ở đây được đoạn trừ bằng Nhất lai đạo toàn bộ dục lậu được đoạn trừ hữu lậu, vô minh lậu đuợc đoạn trừ một ít các lậu hoặc đó ở đây được đoạn trừ bằng Bất lai đạo toàn bộ hữu lậu được đoạn trừ toàn bộ vô minh lậu được đoạn trừ các lậu hoặc đó ở đây được đoạn trừ bằng Ưng cúng đạo gọi là trí do ý nghĩa biết pháp ấy gọi là tuệ do ý nghĩa biết rõ do nhân ấy Ngài nói rằng: Tuệ trong sự đoạn trừ lậu hoặc do sự trong sạch của định là nhân không tán loạn là vô gián định trí
I. 24	VÔ THÙ TRÍ
dassanāpadhipateyyaṃ santo ca vihārādhi-gamo paññā paṇītādhimuttatā araṇavihāre ñāṇaṃ kathaṃ ? dassanādhipateyyan' ti dassanādhipateyyaṃ Aniccānupassanā dassanādhipateyyaṃ Dukkhānupassanā dassanādhipateyyaṃ Anattānupassanā dassanādhipateyyaṃ rūpe aniccānupassanā dassanādhipateyyaṃ rūpe dukkhānupassanā dassanādhipateyyaṃ rūpe anattānupassanā vedanāya . . . . saññāya . . . . saṅkhāresu . . . .	Kiến trưởng Tuệ an tịnh và trú đắc hướng tâm thù thắng là vô thù trú trí ra sao ? Câu nói “Kiến trưởng” là Kiến trưởng Vô thường tùy quán Kiến trưởng Khổ não tùy quán Kiến trưởng Vô ngã tùy quán Kiến trưởng Vô thường tùy quán trong sắc Kiến trưởng Khổ tùy quán trong sắc Kiến trưởng Vô ngã tùy quán trong sắc trong thọ . . . . trong trưởng . . . trong hành . . .
dassanāpadhipateyyaṃ santo ca vihārādhi-gamo paññā Paṇītādhimuttatā araṇavihāre ñāṇaṃ kathaṃ ? dassanādhipateyyan' ti dassanādhipateyyaṃ Aniccānupassanā dassanādhipateyyaṃ dukkhānupassanā dassanādhipateyyaṃ Anattānupassanā dassanādhipateyyaṃ rūpe aniccānupassanā dassanādhipateyyaṃ rūpe dukkhānupassanā dassanādhipateyyaṃ rūpe anattānupassanā vedanāya . . . . saññāya . . . . Saṅkhāresu . . . . viññāne . . . . cakkhusmiṃ . . . jarāmaraṇae . . .	Kiến trưởng Tuệ an tịnh và trú đắc hướng tâm thù thắng là vô thù trú trí ra sao ? Câu nói “Kiến trưởng” là Kiến trưởng Vô thường tùy quán Kiến trưởng Khổ não tùy quán Kiến trưởng Vô ngã tùy quán Kiến trưởng Vô thường tùy quán trong sắc Kiến trưởng Khổ tùy quán trong sắc Kiến trưởng Vô ngã tùy quán trong sắc trong thọ . . . . trong trưởng . . . trong hành . . . . trong thức . . . . trong mắt . . . trong lão tử . . .
santo ca vihārādhigamo' ti suññato vihāro santo vihārādhigamo appaṇihito vihāro santo vihārādhigamo Paṇītādhimuttatā' ti suññate adhimuttatā Paṇitādhimuttatā animitte adhimuttatā Paṇitādhimuttatā appaṇihite adhimuttatā Paṇitādhimuttatā araṇavihāro' ti pathamajjhānaṃ araṇavihāro dutiyajjhānaṃ araṇavihāro tatiyajjhānaṃ araṇavihāro catutthajjhānaṃ araṇavihāro ākasanañcāyatana-samāpatti araṇavihāro . . . . . pe . . . . . . . . . nevasaññānā- saññāyatanasāmā patti araṇavihāro araṇavihāro' ti ken' aṭṭhena araṇavihāro nīvaraṇe haratīti Paṭhamajjhanena araṇavihāro vitakkavicāre haratīti dutiyajjhānena araṇa vihāro pītiṃ haratīti tatiyajjhānena araṇavihāro sukhadukkhe haratīti catutthajjhānen araṇavihāro rūpasaññaṃ haratīti Paṭighasaññaṃ nānattasaññaṃ ākāsānañcāyatana-samāpattiyā araṇavihāro ākāsānañcāyatana-saññaṃ haratīti viññāṇañcāyatana-samāpattiyā araṇavihāro viññāṇañcāyatana-saññaṃ haratīti ākiñcaññāyatana-samāpattiyā araṇavihāro ākiñcaññāyatana-saññaṃ haratīti nevasaññānāsaññā-yatana samāpattiyā araṇavihāro ayaṃ araṇavihāro tañ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati dassanādhipateyyaṃ santo ca vihārādhigamo Paṇitādhimuttatā paññā araṇavihāre ñāṇaṃ	Câu nói: trú đắc tịch định là không tánh trú là trú đắc tịch tịnh vô nguyện trú là trú đắc tịch tịnh câu nói thiên về thù thắng là thiên về không tánh là thiên về thù thắng thiên về vô tướng là thiên về thù thắng thiên về vô nguyện là thiên về thù thắng câu nói: Vô thù trú vô thù trú - sơ thiền vô thù trú nhị thiền vô thù trú tam thiền vô thù trú tứ thiền vô thù trú không vô biên xứ định . . . . . . . . . . . . . . . . vô thù trú phi tưởng phi phi tưởng xứ định câu nói vô thù trú là vô thù trú nghĩa là gì ? đem đi triền cái bằng sơ thiền là vô thù trú đem đi tầm, tứ bằng nhị thiền là vô thù trú đem đi hỉ bằng tam thiền là vô thù trú đem đi khổ, lạc bằng tứ thiền là vô thù trú mang đi sắc tưởng đối ngại tưởng sai biệt tưởng bằng không vô biên xứ định là vô thù trú đem đi không vô biên xứ bằng thức vô biên xứ định là vô thù trú đem đi thức vô biên xứ bằng vô sở hữu xã định là vô thù trú đem đi vô sở hữu xứ bằng phi tưởng phi phi tưởng xứ định là vô thù trú Đây gọi là vô thù trú gọi là trí do ý nghĩa biết pháp ấy gọi là tuệ do ý nghĩa biết rõ do nhân ấy Ngài nói rằng: Kiến trưởng trú đắc tịch tịnh tuệ hướng đến thù thắng là vô thù trú trí
I. 25	DIỆT TẬN ĐỊNH
Kathaṃ ? vasībhāratā paññā Samannāgatattā dvīhi balehi tayo ca saṅkhāraṃ paṭippassaddhiyā solasahi ñāṇacariyāhi navahi samādhicariyāhi nirodhasamāpattiyā ñāṇaṃ dvīhi balehīti' dve balāni samathabalaṃ vipassanābalaṃ	Thế nào là ? Tuệ khả năng quyền lực nhờ thành tựu hai lực nhờ ba tịch tịnh hành nhờ mười sáu trí hành nhờ chín định hành là diệt tận định trí ? Câu nói nhờ hai lực nghĩa là hai lực là chỉ lực và quán lực
katamaṃ samathabalaṃ cittass' ekaggatā avikkhepo nekkhammavasena samathabalaṃ cittass' ekaggatā avikkhepo Abyāpādavasena samathabalaṃ cittass' ekaggatā avikkhepo Alokasaññāvasena samathabalaṃ cittass' ekaggatā avikkhepo Avikkhepavasena samathabalaṃ . . . . . . pe . . . . . cittass' ekaggatā avikkhepo paṭinissagagānupassī assāsavasena samathabalaṃ cittass' ekaggatā avikkhepo paṭinissagānupassī passāsavasena samathabalaṃ	Thế nào là chỉ lực ? nhất tâm không tán loạn do nhờ mãnh lực ly dục là chỉ lực nhất tâm không tán loạn do nhờ mãnh lực ly sân là chỉ lực nhất tâm không tán loạn do nhờ mãnh lực tưởng ánh sáng là chỉ lực nhất tâm không tán loạn do nhờ mãnh lực của bất phóng dật - là chỉ lực . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . nhất tâm không tán loạn do mãnh lực xả ly hơi thở vô là chỉ lực nhất tâm không tán loạn do mãnh lực xả ly hơi thở ra là chỉ lực
samathabalan' ti ken' aṭṭhena samathabalaṃ nīvaraṇe na kampatīti paṭhamajjhānena samathabalaṃ vitakkavicāri na kampatīti Dutiyajjhānena samathabalaṃ pītiyā na kampatīti Tatiyajjhānena samathabalaṃ sukhadukkhe na kampatīti Catutthajjhānena samathabalaṃ rūpasaññāya na kampatīti paṭighasaññāya Nānattasaññāya ākāsānañcāyatana-samāpattiyā samathabalaṃ na kampatīti ākāsanañcāyatana- saññāya viññāṇañcāyatana-samāpattiyā samathabalaṃ na kampatīti viññāṇañcāyatana- saññāya ākiñcaññāyatanapattiyā samathabalaṃ na kampatīti ākiñcaññāyatana-saññāya neva saññānā-saññāyatanapattiyā samathabalaṃ na kampati na calati na vedhatīti uddhacca ca uddhaccasahagata kilese ca khandheca samathabalaṃ idaṃ samathabalaṃ	câu nói : chỉ lực gọi là chỉ lực do ý nghĩa gì ? không rung động vì triền cái nhờ sơ thiền là chỉ lực không rung động vì tầm tứ nhờ nhị thiền là chỉ lực không rung động vì hỉ nhờ tam thiền là chỉ lực không rung động vì khổ lạc nhờ tứ thiền là chỉ lực không rung động vì sắc tưởng đối ngại tưởng sai biệt tưởng nhờ không vô biên xứ định là chỉ lực không rung động vì không vô biên xứ tưởng nhờ thức vô biên xứ định là chỉ lực không rung động vì thức vô biên xứ tưởng nhờ vô sở hữu xứ định là chỉ lực không rung động vì vô sở hữu xứ tưởng nhờ phi tưởng phi phi tưởng xứ định là chỉ lực không rung động, không giao động không lung lay vì phóng dật, vì phiền não câu hành phóng dật, vì uẩn là chỉ lực đây là chỉ lực
Katamaṃ vipassanābalaṃ ? Aniccānupassī vipassanābalaṃ Dukkhānupassanā vipassanābalaṃ Anattānupassanā vipassanābalaṃ Nibbidānupassanā vipassanābalaṃ Virāgānupassanā vipassanābalaṃ Nirodhānupassanā vipassanābalaṃ paṭinissaggānupassanā vipassanābalaṃ rūpe aniccānupassī vipassanābalaṃ . . . . . . . . pe . . . . . . . . . . rūpe paṭinissaggā-nupassanā vipassanābalaṃ vedanāya . . . . saññāya . . . . saṅkhāresu . . . viññāne . . . . cakkhusmiṃ . . . jarāmarane aniccānupassanā vipassanābalaṃ . . . . . . . . pe . . . . . . . . . . paṭinissaggānupassanā jarāmaraṇe vipassanābalaṃ	Thế nào là quán lực ? vô thường tùy quán là quán lực khổ não tùy quán là quán lực vô ngã tùy quán là quán lực yểm ly tùy quán là quán lực vô nhiễm tùy quán là quán lực diệt tận tùy quán là quán lực xả ly tùy quán là quán lực vô thường tùy quán trong sắc là quán lực . . . . . . . . . . . . . . . xả ly tùy quán trong sắc là quán lực trong thọ . . . trong tưởng . . . . trong hành . . . trong thức . . trong nhãn . . .. vô thường tùy quán trong lão tử là quán lực . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xả ly tùy quán trong lão tử là quán lực
vipassanābalaṃ' ti ken' aṭṭhena vipassanābalaṃ ? niccasaññāya na kampatīti aniccānupassanāya vipassanābalaṃ sukhasaññāya na kampatīti dukkhānupassanāya vipassanābalaṃ attasaññāya na kampatīti anattānupassanāya vipassanābalaṃ nandiyā na kampatīti nibbīdānupassanāya vipassanābalaṃ rāge na kampatīti virāgānupassanāya vipassanābalaṃ samudaye na kampatīti nirodhānupassanāya vipassanābalaṃ ādāne na kampatīti paṭinissaggānupassa-nāya na kampati na calati na vedhatīti avijjāya ca avijjāsahagatā kilese ca khandhe ca vipassanābalaṃ idaṃ vipassanābalaṃ	Câu nói : quán lực gọi là quán lực do ý nghĩa gì ? không rung động vì thường tưởng nhờ vô thường tùy quán là quán lực không rung động vì lạc tưởng nhờ khổ tùy quán là quán lực không rung động vì vô ngã tưởng nhờ vô ngã tùy quán là quán lực không rung động vì lạc thú nhờ yểm ly tùy quán là quán lực không rung động vì tham ái nhờ vô nhiễm tùy quán là quán lực không rung động vì tập khởi nhờ diệt tận tùy quán là quán lực không rung động vì chấp thủ nhờ xả ly tùy quán không rung động, không giao động, không lung lay vì vô minh, vì phiền não câu hành với vô minh và vì uẩn là quán lực Đây là quán lực
paṭippassaddhiyā' ti tayo ca saṅkhārānaṃ paṭippassaddhiyā tiṇṇaṃ saṅkhāraṃ katamesaṃ ? vitakkavicārā vacīsaṅkhārā dutiyajjhānaṃ samāpannassa paṭippassaddhā honti assāsapassāsā kāyasaṅkhārā catutthajjhānaṃ samāpannassa patippassaddhā honti saññā ca vedanā ca cittasaṅkhārā saññāvedayitaniro-dhaṃ samāpannassa patippassaddhā honti patippassaddhā honti imesaṃ tiṇṇannaṃ saṅkhārānaṃ	Câu nói nhờ sự tịnh chỉ ba hành là nhờ sự tịnh chỉ ba hành là thế nào ? tầm tứ là khẩu hành của bậc nhập nhị thiền là được tịnh chỉ hơi thở ra hơi thở vào là thân hành của bậc nhập tứ thiền là được tịnh chỉ tưởng và thọ là tâm hành của bậc nhập diệt thọ tưởng định là được tịnh chỉ nhờ sự tịnh chỉ của ba hành này
soḷasahi ñāṇacariyāhiti katamāhi soḷasahi ñāṇacariyāhi ? aniccānupassanā ñāṇacariyā dukkhānupassanā ñāṇacariyā anattānupassanā ñāṇacariyā nibbidānupassanā ñāṇacariyā virāgānupassanā ñāṇacariyā nirodhānupassanā ñāṇacariyā paṭinissaggānupassanā ñāṇacariyā vivaṭṭanānupassanā ñāṇacariyā sotāpattimaggo ñāṇacariyā sotāpattiphalasamāpatti ñāṇacariyā sakadāgāmimaggo ñāṇacariyā sakadāgāmiphala-samāpatti ñāṇacariyā anāgāmimaggo ñāṇacariyā anāgāmiphalasamāpatti ñāṇacariyā arahattamaggo ñāṇacariyā arahattaphalasamāpatti ñāṇacariyā imāhi soḷasahi ñāṇacariyā	Câu nói: nhờ mười sáu trí hành: mười sáu trí hành là thế nào ? vô thường tùy quán là trí hành khổ tùy quán là trí hành vô ngã tùy quán là trí hành yểm ly tùy quán là trí hành và nhiễm tùy quán là trí hành diệt tận tùy quán là trí hành xả ly tùy quán là trí hành hoại diệt tùy quán là trí hành Dự lưu đạo là trí hành Dự lưu quả định là trí hành Nhất lai đạo là trí hành Nhất lai quả định là trí hành Bất lai đạo là trí hành Bất lai quả định là trí hành ưng cúng đạo là trí hành ưng cúng quả định là trí hành với mười sáu trí hành này
navahi samādhica-riyāhīti paṭhamamajjhānaṃ samādhicariyā Dutiyajjhānaṃ samādhicariyā Tatiyajjhānaṃ samādhicariyā catutthajjhānaṃ samādhicariyā ākāsānañcāyatana-samāpatti . . . . . . . . . pe . . . . . . . . . viññāṇañcāyatanāsa-ññāyatana samāpatti nevasaññānāsaññāya-tanasamāpatti samādhicariyā vitakko ca vicāro ca pīti ca sukhañ ca cittekaggatā ca paṭilābhatthāya paṭhamajjhānaṃ . . . . . . . . . . pe . . . . . . . . . . vitakko ca vicāro ca pīti ca sukhañ ca cittekaggatā ca paṭilābhatthāya nevasaññānāsaññā-yatanasamāpatti imāhi navahi samādhicariyāhi	Câu nói với Chín Định hành sơ thiền là định hành Nhị thiền là định hành Tam thiền là định hành Tứ thiền là định hành không vô biên xứ định . . . . . . . . . . . . . . . . . . . thức vô biên xứ định phi tưởng phi phi tưởng xứ định là định hành tầm, tứ, hỉ lạc và nhất hành để lợi ích đắc sơ thiền . . . . . . . . . . . . . . . tầm, tứ hỉ lạc và nhất hành để lợi ích cho đắc thiền phi tưởng phi phi tưởng với Chín Định hành này
vasī' ti pañca vasiyo āvajjanāvāsi samāpajjanāvāsī adhiṭṭhānavāsī vuṭṭhānavasī : paccavekkhaṇāvāsī paṭhamaṃ āvajjati yāvaticchakaṃ yathicchakaṃ yadicchakaṃ dandhāyitattaṃ natthī ti āvajjanāya āvajjanāvāsī paṭhamajjhānaṃ samāpajjati Yāvaticchakaṃ Yathicchakaṃ yadicchakaṃ dandhāyitattaṃ natthīti samāpajjamāya samāpajjanāvāsī paṭhamajjhānaṃ adhiṭṭhāti yāvaticchakaṃ yathicchakaṃ yadicchakaṃ dandhāyitattaṃ natthīti adhiṭṭhāne adhiṭṭhānavasī paṭhamajjhānaṃ vuṭṭhāti yāvaticchakaṃ ? yathicchakaṃ yadicchakaṃ dandhāyitattaṃ natthīti vuṭṭhāne vuṭṭhānavasī paṭhamajjhānaṃ paccavekkhati yāvaticchakaṃ yathicchakaṃ yadicchakaṃ dandhāyitattaṃ natthitī ti paccavekkhanāya paccavekkhaṇāvasā dutiyajjhānaṃ . . . . . . . . . . pe . . . . . . . avajjati . . . . . . . . . pe . . . . . . . . samāpajjati . . . . . . . . . pe . . . . . . . . . adhiṭṭhāti . . . . . . . . . pe . . . . . . . . . . vuṭṭhāti . . . . . . . . pe . . . . . . . . . paccavekkhati nevasaññānāsaññā-yatana samāpatti yāvaticchakaṃ yathicchakaṃ yadicchakaṃ dandhāyitattaṃ natthīti paccavekkhanavasī : imā pañca vasiyo tañ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati vasībhāvatāpaññā samannāgatattā dvīhi balehi paṭippassaddhiyā tayo ca saṅkhārānaṃ soḷasāhi ñāṇacariyāhi navahi samādhicariyāhi nirodhasamāpattiyā ñāṇaṃ	câu nói thiện xảo có năm loại là hướng tâm thiện xảo nhập định thiện xảo chí nguyện thiện xảo xuất khởi thiện xảo phản khán thiện xảo người đắc định hướng tâm đến sơ thiền cho đến bao lâu tùy theo sự mong muốn không có chậm trễ trong sự hướng tâm đến là hướng tâm thiện xảo người nhập sơ thiền mong muốn đến bao lâu tùy theo sự mong muốn không có chậm trễ trong sự nhập định là nhập định thiện xảo người đắc định chú nguyện sơ thiền mong muốn đến bao lâu tùy theo sự mong muốn không có chậm trễ trong sự chú nguyện là chú nguyện thiện xảo người đắc định xuất khởi sơ thiền mong muốn đến bao lâu ? tùy theo sự mong muốn không chậm trễ trong sự xuất khởi là xuất khởi thiện xảo người đắc định phản khán sơ thiền mong muốn đến bao lâu tùy theo sự mong muốn không chậm trễ trong sự phản khán là phản khán thiện xảo nhị thiền . . . . . . . . . . . . . . . người đắc định hướng tâm . . . . . . . . . . . . . . nhập định . . . . . . . . . . . . . . . . chú nguyện . . . . . . . . . . . . . . . xuất khởi . . . . . . . . . . . . . . . phản khán phi tưởng phi phi tưởng xứ định mong muốn đến bao lâu tùy theo sự mong muốn không chậm trễ là phản khán thiện xảo Đây là năm thiện xảo gọi là trí do ý nghĩa biết pháp ấy gọi là tuệ do ý nghĩa biết rõ Do nhân ấy Ngài nói rằng: Tuệ trong sự thiện xảo là nhờ sự thành tựu hai lực nhờ sự tịnh chỉ ba hành nhờ mười sáu trí hành nhờ Chín Định hành là diệt tận định trí

Ðầu trang | Mục lục | 01 | 02 | 03| 04| 05| 06| 07| 08| 09|
Pha^n`2/01| Pha^n`2/02| Pha^n`2/03| Pha^n`2/04| Pha^n`2/05| Pha^n`2/06|
Cập nhập ngày: 01-01-2007

Kỹ thuật trình bày: Minh Hạnh & Chánh Hạnh