A Tỳ Đàm
Giảng Giải và Thảo Luận

Tâm và Sự Phân Loại

A Tỳ Đàm, Bài 3.1B   Ngày 16 tháng 4 năm 2004

Minh Hạnh biên soạn & Cô Tu Nữ Diệu Tịnh hiệu đính

Điểm chính trong bài học:

1) Định nghĩa chữ tâm (citta)

1.1 Tâm được định nghĩa là sự biết cảnh. Tâm biết cảnh sắc gọi là nhãn thức hay thị giác; tâm biết cảnh thinh là nhĩ thức hay thính giác; tâm biết cảnh khí gọi là tỷ thức hay khứu giác; tâm biết cảnh vị là thiệt thức hay vị giác; tâm biết cảnh xúc gọi là thân thức hay xúc giác. Năm cảnh vừa kể thường được gọi tắt là cảnh ngũ. Năm thức vừa trên gọi là ngũ song thức vì mỗi thứ là một cặp: quả thiện hay quả bất thiện (tức cảnh tốt hay cảnh xấu). Ngoài cảnh ngũ gọi là cảnh pháp. Tâm biết cảnh pháp gọi là ý thức.

1.2 Tâm hiện hữu liên tục, bền bỉ. Hầu như hoàn toàn không thể chận đứng dòng tâm thức trừ khi do thiền định như vị thánh tam quả hay tứ quả nhập diệt thọ tưởng định, hoặc quả của tứ thiền vô tưởng. Nói như vậy có nghĩa là ngay  trong giấc ngủ cũng có tâm thức. Cho dù không nằm một thì cũng có cảnh của tâm. Nói một cách khác dòng tâm thức vẫn liên tục tiếp diễn.

1.3 Tiến trình tâm thức gồm những sát na sanh diệt nối tiếp nhau. Có hằng triệu triệu sát na trong một giây. Vì vậy sự hoạt dụng của tâm vượt xa bất cứ cơ năng nào của vật chất được biết đến. Dù nhiều sát na sanh diệt trong một khoảnh khắc nhưng liên tục kết nối nhau. Ở mỗi chúng sanh chỉ có một sát na tâm sanh trong một thời điểm cực vi. Và mỗi lần chỉ biết một cảnh.

Ty` Khưu Giác Đẳng

TT Giác Đẳng & TT Trí Siêu giảng  

Câu thảo luận số 4

TT Giác Đẳng hỏi:

Thảo luận 4: Tại sao thực vật, về vật chất nó có thể một thứ mà nó sanh ra được nhiều thứ, trong lúc đó tâm thức thi` trái lại sự tồn tại của nó, nó chỉ tạo ra một tiến tri`nh cho một kiếp sống dù là trong vo`ng luân hồi chúng ta tạo ra rất nhiều nghiệp, nhưng mỗi lần chúng ta chỉ hiện hữu một con người kế thừa cả một khối nghiệp quá khứ, nhưng chỉ có một trong số đó trở thành kiếp sống để sanh ra một người mà thôi?

TT Giác Đẳng & TT Trí Siêu thảo luận  

Câu thảo luận số 5

TT Giác Đẳng hỏi:

Thảo luận 5: Giòng tâm thức có bị gián đoạn khi chúng ta ở trong thái bất tỉnh. Có bằng chứng gi` cho thấy rằng chúng ta vẫn có một gio`ng tâm thức liên tục ở trong đời sống của mi`nh?

TT Giác Đẳng & TT Trí Siêu thảo luận  

Câu thảo luận số 6

TT Giác Đẳng hỏi:

Thảo luận 6: trong cách hiểu về thức tri, tưởng tri, và thắng tri , chúng ta tạm hiểu cho đó là ba cái biết riêng biệt, bây giờ thi` chúng ta biết một tâm chỉ biết có một cảnh thôi. Tâm mỗi lần chỉ biết có một cảnh, mà dường như thức tri, tưởng tri, và thắng tri là phải chăng nó cho chúng ta biết ba cảnh khác nhau hay cùng biết có một cảnh với ba phần hành khác nhau?

TT Giác Đẳng & TT Trí Siêu thảo luận