Cổ Học TInh Hoa

Cổ Học Tinh Hoa

CHỮ TÍN

I. CÁI ĐỈNH

Nước Lỗ có một cái đỉnh rất quí. Nước Tề bắt phải đem dâng. Vua Lỗ tiếc lắm, cho làm một cái đỉnh giả đưa sang.

Vua Tề bảo: "Phải có Nhạc Chính Tử đem đỉnh sang nói, thì ta mới tin".

Vua Lỗ cho gọi Nhạc Chính Tử đến, bảo đi.

Nhạc Chính Tử hỏi: "Sao không đưa cái đỉnh thật"?

Vua Lỗ nói: "Ta quí cái đỉnh ấy lắm".

Nhạc Chính Tử thưa: "Nhà vua quí cái đỉnh ấy thế nào, thì tôi quí cái đức "Tín" của tôi như thế".

Sau vua Lỗ phải đưa đỉnh thật, Nhạc Chính Tử mới chịu đi.

II. THANH GƯƠM

Quí Trát là con vua nước Ngô đi du lịch các nước. Khi qua nước Từ vào thăm vua Từ. Vua Từ thấy Quí Trát có thanh gươm báu, muốn xin, mà chưa dám nói. Quí Trát trong bụng cũng định cho, mà chưa dâng được, vì cuộc du lịch chưa xong. Khi ở nước Tần về, thì vua Từ đã mất rồi. Quí Trát không biết làm thế nào, đành phải đem thanh gươm đến treo chỗ gốc cây bên mộ vua Từ, rồi mới về.

(Sử ký)

GIẢI NGHĨA:

Lỗ: Một nước chư hầu nhở thời Xuân Thu Chiến quốc, ở vào địa phận tỉnh Sơn Đông bây giờ.

Tề: Một nước chư hầu lớn, thời Xuân Thu Chiến quốc cũng ở vào địa phận tỉnh Sơn Đông bây giờ.

Nhạc Chính Tử: Người nước Lỗ thời Xuân Thu, học trò giỏi thầy Tăng Tử.

Quí Trát: Con út vua Ngô, một bực danh nhân thời Xuân Thụ

Du lịch: Đi chơi trải qua nhiều nơi để xem nhân dân phong tục.

Ngô: Tên nước thời Xuân Thu, bây giờ ở vào địa phận phía nam sông Hoài, sông Tử cho đến tỉnh Thiết Giang.

Tấn: Một nước đời Xuân Thu, đến đời Chiến Quốc bị ho. Hàn, ho. Triệu, ho. Ngụy lấy mất và chia làm ba nước, ở vào tỉnh Sơn Tây và một phần Trực Lệ bây giờ.

LỜI BÀN:

Nhạc Chính Tử không chịu đem đỉnh giả, Quí Trát không chịu về không cho gươm, đều là những người biết trọng chữ "Tín" cả. Giả không nói là thật đã quí, mới hứa trong bụng mà cố làm cho được, lại quí hơn nữa. Ôi! xưa nay chữ tín có giá biết ngần nào! Chữ tín liệt rõ trong ngũ thường người ở đời giao thiệp cốt lấy chữ tín làm chủ. Cho nên cổ nhân có những câu như: "Nhân vô tín bất lập" (Khổng Tử) nghĩa là người không có tín thì không đứng được ở đời.

"Tín vì quốc chi bảo" (Tấn Văn Công) nghĩa là tín là cái báu của cả nước.