I have heard that
On one occasion the Blessed One was staying near Pava in Cunda the silversmith's mango grove. Then Cunda the silversmith went to the Blessed One and, on arrival, having bowed down to him, sat to one side. As he was sitting there, the Blessed One said to him:
-"Cunda, of whose rites of purification do you approve?"


Tôi nghe như vầy:
Một thời, Thế Tôn trú ở Pàvà, trong vườn xoài của Cunda, con người thợ rèn. Rồi Cunda, con người thợ rèn đi đến Thế Tôn, sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên. Thế Tôn nói với Cunda, con người thợ rèn đang ngồi một bên :
-" Này Cunda, trong những tịnh hạnh của ai, Ông cảm thấy thích thú ?"

 

The brahmans of the Western lands, lord — those who carry water pots, wear garlands of water plants, worship fire, & purify with water: they have declared purification rites of which I approve.


Bạch Thế Tôn, các Bà-la-môn ở phương Tây, những người có mang theo b́nh nước những người có đeo ṿng hoa huệ, những người thờ lửa, những người đi xuống nước tắm, những vị này có tổ chức những lễ tịnh hạnh. Con ưa thích những lễ tịnh hạnh của những người ấy.

 

And what kind of purification rites have they declared, those brahmans of the Western lands who carry water pots, wear garlands of water plants, worship fire, & purify with water?


Này Cunda, các Bà-la-môn trú ở phương Tây, những người có mang theo b́nh nước, những người có đeo ṿng hoa huệ, những người thờ lửa, những người đi xuống nước tắm, như thế nào, những người này có tổ chức những lễ tịnh hạnh ?

 

There is the case where the brahmans of the Western lands, who carry water pots, wear garlands of water plants, worship fire, & purify with water, get their disciples to undertake their practice thus: 'Come, now, my good man: Get up at the proper time from your bed and touch the earth. If you don't touch the earth, touch wet cow dung. If you don't touch wet cow dung, touch green grass. If you don't touch green grass, worship a fire. If you don't worship a fire, pay homage to the sun with clasped hands. If you don't pay homage to the sun with clasped hands, go down into the water three times by nightfall.' These are the purification rites declared by the brahmans of the Western lands, who carry water pots, wear garlands of water plants, worship fire, & purify with water of which I approve."


Ở đây, bạch Thế Tôn, những người Bà-la-môn trú ở phương Tây, những người có mang b́nh nước, những người có đeo ṿng hoa huệ, những người thờ lửa, những người đi xuống nước tắm, những vị này khích lệ đệ tử như sau : "Hăy đến, này Bạn. Hăy dậy thật sớm và từ nơi giường chạm xuống đất. Nếu Bạn không chạm xuống đất th́ chạm phân ḅ ướt ; nếu Bạn không chạm phân ḅ ướt thời Bạn chạm cỏ xanh ; nếu Bạn không chạm cỏ xanh thời Bạn hăy cúng dường lửa ; nếu Bạn không cúng dường lửa, thời Bạn hăy chắp tay đảnh lễ mặt trời, nếu Bạn không chắp tay đảnh lễ mặt trời, thời Bạn hăy xuống nước lần thứ ba vào buổi chiều". Như vậy, bạch Thế Tôn, các Bà-la-môn trú ở phương Tây, những người có mang theo b́nh nước, những người có đeo ṿng hoa huệ, những người thờ lửa, những người đi xuống nước tắm, những vị này ấy tổ chức những lễ tịnh hạnh. Con thích thú lễ tịnh hạnh của những vị ấy.

 

Cunda, the purification rites declared by the brahmans of the Western lands, who carry water pots, wear garlands of water plants, worship fire, & purify with water are one thing; the purification in the discipline of the noble ones is something else entirely.


Sai khác này Cunda, là những lễ tịnh hạnh do những Bà-la-môn trú ở phương Tây, những người có mang b́nh nước, những người có đeo ṿng hoa huệ, những người thờ lửa, những người đi xuống nước tắm tổ chức. Sai khác là lễ tịnh hạnh trong Luật của bậc Thánh.

 

But how is there purification in the discipline of the noble ones, lord? It would be good if the Blessed One would teach me how there is purification in the discipline of the noble ones.


Như thế nào, bạch Thế Tôn, là lễ tịnh hạnh trong Luật của bậc Thánh ? Lành thay, bạch Thế Tôn, nếu Thế Tôn thuyết pháp cho con về lễ tịnh hạnh trong Luật của bậc Thánh.

 

-"Then in that case, Cunda, listen & pay close attention. I will speak".
-"As you say, lord,"
Cunda the silversmith responded.
The Blessed One said:


- Vậy này Cunda, hăy nghe và khéo tác ư, Ta sẽ nói.
- Thưa vâng, bạch Thế Tôn.
Cunda con người thợ rèn vâng đáp Thế Tôn.
Thế Tôn nói như sau :

 

There are three ways in which one is made impure by bodily action, four ways in which one is made impure by verbal action, and three ways in which one is made impure by mental action.


Này cunda, thân không tịnh hạnh có ba, lời không tịnh hạnh có bốn, ư không tịnh hạnh có ba.

 

Unskillful Bodily Action

And how is one made impure in three ways by bodily action?



Thân không tịnh hạnh

Và này Cunda, thế nào là thân không tịnh hạnh có ba ?

 

There is the case where a certain person takes life, is a hunter, bloody-handed, devoted to killing & slaying, showing no mercy to living beings. He takes what is not given. He takes, in the manner of a thief, things in a village or a wilderness that belong to others and have not been given by them. He engages in sensual misconduct. He gets sexually involved with those who are protected by their mothers, their fathers, their brothers, their sisters, their relatives, or their Dhamma; those with husbands, those who entail punishments, or even those crowned with flowers by another man. This is how one is made impure in three ways by bodily action.


Ở đây, này Cunda, có người sát sanh, hung bạo, tay lấm máu, tâm chuyên sát hại, đả thương, tâm không từ bi đối với các loại hữu t́nh. (Người này) lấy của không cho, bất cứ tài vật ǵ của người khác, hoặc tại thôn làng, hoặc tại rừng núi, không cho người ấy ; người ấy lấy trộm tài vật ấy. Người ấy sống tà hạnh đối với các dục, tà hạnh với các hạng nữ nhân có mẹ che chở, có cha che chở, có mẹ cha che chở, có anh che chở, có chị che chở, có bà con che chở, có pháp che chở, đă có chồng, được h́nh phạt gậy gộc bảo vệ, cho đến những nữ nhân được trang sức bằng ṿng hoa (đám cưới. Như vậy, này Cunda, bất tịnh hạnh về thân có ba.

 

Unskillful Verbal Action

And how is one made impure in four ways by verbal action?



Lời không tịnh hạnh

Và này Cunda, thế nào là bất tịnh hạnh về lời có bốn ?

 

And how is one made impure in four ways by verbal action? There is the case where a certain person engages in false speech. When he has been called to a town meeting, a group meeting, a gathering of his relatives, his guild, or of the royalty [i.e., a royal court proceeding], if he is asked as a witness, 'Come & tell, good man, what you know': If he doesn't know, he says, 'I know.' If he does know, he says, 'I don't know.' If he hasn't seen, he says, 'I have seen.' If he has seen, he says, 'I haven't seen.' Thus he consciously tells lies for his own sake, for the sake of another, or for the sake of a certain reward. He engages in divisive speech. What he has heard here he tells there to break those people apart from these people here. What he has heard there he tells here to break these people apart from those people there. Thus breaking apart those who are united and stirring up strife between those who have broken apart, he loves factionalism, delights in factionalism, enjoys factionalism, speaks things that create factionalism. He engages in abusive speech. He speaks words that are harsh, cutting, bitter to others, abusive of others, provoking anger and destroying concentration. He engages in idle chatter. He speaks out of season, speaks what isn't factual, what isn't in accordance with the goal, the Dhamma, & the Vinaya, words that are not worth treasuring. This is how one is made impure in four ways by verbal action.


Ở đây, này Cunda, có người nói láo, đến chỗ tập hội, hay đến chỗ chúng tôi, hay đến giữa các thân tộc, hay đến giữa các tổ hợp, hay đến giữa các vương tộc, khi bị dẫn xuất làm chứng và được hỏi : "Này người kia, hăy nói những ǵ ông biết". Dầu cho vị ấy không biết, vị ấy nói : "Tôi biết". Dầu cho vị ấy biết, vị ấy nói : "Tôi không biết". Hay dầu cho vị ấy không thấy, vị ấy nói : "Tôi thấy". Hay dầu cho vị ấy thấy, vị ấy nói : "Tôi không thấy". Như vậy lời nói của người ấy trở thành cố ư nói láo, hoặc nguyên nhân v́ ḿnh, hoặc nguyên nhân v́ người, hoặc nguyên nhân v́ một vài quyền lợi ǵ. Và người ấy là người nói hai lưỡi, nghe điều ǵ ở chỗ này, đến chỗ kia nói, để sanh chia rẽ ở những người này ; nghe điều ǵ ở chỗ kia, đi nói với những người này để sanh chia rẽ, ở những người kia. Như vậy, vị ấy ly gián những kẻ ḥa hợp, hay xúi giục những kẻ ly gián, ưa thích chia rẽ, vui thích chia rẽ, thích thú chia rẽ, nói những lời đưa đến chia rẽ. Và người ấy là người nói lời thô ác, bất cứ lời ǵ thô bạo, thô tục, khiến người đau khổ, khiến người tức giận, liên hệ đến phẫn nộ, không đưa đến Thiền định. Người ấy nói những lời như vậy. Và người ấy nói những lời phù phiếm, nói phi thời, nói những lời phi chơn, nói những lời không lợi ích, nói những lời phi pháp, nói những lời phi luật, nói những lời không đáng ǵn giữ. V́ nói phi thời, nên lời nói không có thuận lư, không có mạch lạc, hệ thống, không có lợi ích. Như vậy, này Cunda, không tịnh hạnh về lời có bốn.

 

Unskillful Mental Action

And how is one made impure in three ways by mental action?



Ư không tịnh hạnh


Và này Cunda, thế nào là không tịnh hạnh về ư có ba ?

 

There is the case where a certain person is covetous. He covets the belongings of others, thinking, 'O, that what belongs to others would be mine!' He bears ill will, corrupt in the resolves of his heart: 'May these beings be killed or cut apart or crushed or destroyed, or may they not exist at all!' He has wrong view, is warped in the way he sees things: 'There is nothing given, nothing offered, nothing sacrificed. There is no fruit or result of good or bad actions. There is no this world, no next world, no mother, no father, no spontaneously reborn beings; no priests or contemplatives who, faring rightly & practicing rightly, proclaim this world & the next after having directly known & realized it for themselves.' This is how one is made impure in three ways by mental action.


Ở đây, này Cunda, có người có tham ái, tham lam tài vật kẻ khác, nghĩ rằng : "Ôi, mong rằng mọi tài vật của người khác trở thành của ḿnh ! ". Có người có sân tâm, khởi lên hại ư, hại niệm như sau : "Mong rằng những loài hữu t́nh này bị giết, hay bị tàn sát, hay bị tiêu diệt, hay bị tai hại, hay mong chúng không c̣n tồn tại ! ". Lại có người có tà kiến, có tưởng điên đảo, như : "không có bố thí, không có cúng dường, không có tế lễ, các hành vi thiện ác không có kết quả dị thục, không có đời này, không có đời sau, không có mẹ, không có cha, không có các loại hóa sanh, trong đời không có các Sa-môn, Bà-la-môn chân chánh hành tŕ, chân chánh thành tựu, sau khi tự tri, tự chứng, lại tuyên bố cho đời này và cho đời sau". Như vậy, này Cunda, không tịnh hạnh về ư có ba.

 

These, Cunda, are the ten courses of unskillful action. When a person is endowed with these ten courses of unskillful action, then even if he gets up at the proper time from his bed and touches the earth, he is still impure. If he doesn't touch the earth, he is still impure. If he touches wet cow dung, he is still impure. If he doesn't touch wet cow dung, he is still impure. If he touches green grass he is still impure.If he doesn't touch green grass... If he worships a fire he is still impure. If he doesn't worship a fire he is still impure.If he pays homage to the sun with clasped hands he is still impure.If he doesn't pay homage to the sun with clasped hands he is still impure.If he goes down into the water three times by nightfall he is still impure. If he doesn't go down into the water three times by nightfall, he is still impure. Why is that? Because these ten courses of unskillful action are impure and cause impurity. Furthermore, as a result of being endowed with these ten courses of unskillful action, [rebirth in] hell is declared, [rebirth in] an animal womb is declared, [rebirth in] the realm of hungry shades is declared — that or any other bad destination.


Này Cunda, có mười bất thiện nghiệp đạo này. Này Cunda, với ai thành tựu mười bất thiện nghiệp đạo này, có thể dậy sớm và từ giường nếu vị ấy chạm đất, vị ấy vẫn bất tịnh. Dầu cho vị ấy không chạm xuống đất, vị ấy vẫn bất tịnh. Nếu vị ấy chạm phân ḅ ướt, vị ấy vẫn bất tịnh. Nếu vị ấy không chạm phân ḅ ướt, vị ấy vẫn bất tịnh. Nếu vị ấy chạm cỏ xanh, vị ấy vẫn bất tịnh. Nếu vị ấy không chạm cỏ xanh, vị ấy vẫn bất tịnh. Nếu vị ấy cúng dường lửa, vị ấy vẫn bất tịnh. Nếu vị ấy không cúng dường lửa, vị ấy vẫn bất tịnh. Nếu vị ấy chắp tay đảnh lễ mặt trời, vị ấy vẫn bất tịnh. Nếu vị ấy không chắp tay đảnh lễ mặt trời, vị ấy vẫn bất tịnh. Nếu vị ấy vào buổi chiều xuống nước lần thứ ba, vị ấy vẫn bất tịnh. V́ sao ? Này Cunda, mười bất thiện nghiệp đạo này là bất tịnh, không tạo ra tịnh. Này Cunda, do nhân thành tựu mười bất thiện nghiệp đạo này, địa ngục được tŕnh bày, bàng sanh được tŕnh bày, ngạ quỉ được tŕnh bày hay là ác thú khác.

 

Now, Cunda, there are three ways in which one is made pure by bodily action, four ways in which one is made pure by verbal action, and three ways in which one is made pure by mental action.


Này Cunda, tịnh hạnh về thân có ba, tịnh hạnh về lời có bốn, tịnh hạnh về ư có ba.

 

Skillful Bodily Action

And how is one made pure in three ways by bodily action?



Thân tịnh hạnh

Này Cunda, thế nào là tịnh hạnh về thân có ba ?

 

There is the case where a certain person, abandoning the taking of life, abstains from the taking of life. He dwells with his rod laid down, his knife laid down, scrupulous, merciful, compassionate for the welfare of all living beings. Abandoning the taking of what is not given, he abstains from taking what is not given. He does not take, in the manner of a thief, things in a village or a wilderness that belong to others and have not been given by them. Abandoning sensual misconduct, he abstains from sensual misconduct. He does not get sexually involved with those who are protected by their mothers, their fathers, their brothers, their sisters, their relatives, or their Dhamma; those with husbands, those who entail punishments, or even those crowned with flowers by another man. This is how one is made pure in three ways by bodily action.


Ở đây, này Cunda, có người đoạn tận sát sanh, từ bỏ sát sanh, bỏ trượng, bỏ kiếm, biết tàm quư, có ḷng từ, sống thương xót đến hạnh phúc tất cả chúng sanh, và loài hữu t́nh. Đoạn tận lấy của không cho, từ bỏ lấy của không cho ; bất cứ vật ǵ của người khác, hoặc tại thôn làng, hoặc tại rừng núi, không có người ấy, người ấy không lấy với ư niệm trộm cắp. Đoạn tấn tà hạnh trong các dục, từ bỏ tà hạnh trong các dục, với hạng nữ nhân có mẹ che chở, có cha che chở, có anh che chở, có chị che chở, có bà con che chở, có pháp che chở, đă có chồng, được h́nh phạt gậy gộc bảo vệ, cho đến những nữ nhân được trang sức bằng ṿng hoa (đám cưới). Như vậy, này Cunda, tịnh hạnh về thân có ba.

 

Skillful Verbal Action

And how is one made pure in four ways by verbal action?



Lời tịnh hạnh

Và này Cunda, thế nào là tịnh hạnh về lời có bốn ?

 

There is the case where a certain person, abandoning false speech, abstains from false speech. When he has been called to a town meeting, a group meeting, a gathering of his relatives, his guild, or of the royalty, if he is asked as a witness, 'Come & tell, good man, what you know': If he doesn't know, he says, 'I don't know.' If he does know, he says, 'I know.' If he hasn't seen, he says, 'I haven't seen.' If he has seen, he says, 'I have seen.' Thus he doesn't consciously tell a lie for his own sake, for the sake of another, or for the sake of any reward. Abandoning false speech, he abstains from false speech. He speaks the truth, holds to the truth, is firm, reliable, no deceiver of the world. Abandoning divisive speech he abstains from divisive speech. What he has heard here he does not tell there to break those people apart from these people here. What he has heard there he does not tell here to break these people apart from those people there. Thus reconciling those who have broken apart or cementing those who are united, he loves concord, delights in concord, enjoys concord, speaks things that create concord. Abandoning abusive speech, he abstains from abusive speech. He speaks words that are soothing to the ear, that are affectionate, that go to the heart, that are polite, appealing & pleasing to people at large. Abandoning idle chatter, he abstains from idle chatter. He speaks in season, speaks what is factual, what is in accordance with the goal, the Dhamma, & the Vinaya. He speaks words worth treasuring, seasonable, reasonable, circumscribed, connected with the goal. This is how one is made pure in four ways by verbal action.


Ở đây, này Cunda có người đoạn tận nói láo, từ bỏ nói láo, đến chỗ tập hội hay đến chỗ chúng tội, hay đến giữa các thân tộc, hay đến giữa các tổ hợp, hay đến giữa các vương tộc, khi bị dẫn xuất làm chứng và được hỏi : "Này người kia, hăy nói những ǵ người biết". Nếu không biết, người ấy nói : "Tôi không biết". Nếu biết, người ấy nói : "Tôi biết". Hay nếu không thấy, người ấy nói : "Tôi không thấy". Nếu thấy, người ấy nói : "Tôi thấy". Như vậy lời nói của người ấy không trở thành cố ư vọng ngữ, hoặc nguyên nhân v́ ḿnh, hoặc nguyên nhân v́ người, hoặc nguyên nhân v́ một vài quyền lợi ǵ. Đoạn tận nói hai lưỡi, từ bỏ nói hai lưỡi, nghe điều ǵ ở chỗ này, không đi đến chỗ kia nói, để sanh chia rẽ ở những người này ; nghe điều ǵ ở chỗ kia, không đi nói với những người này, để sanh chia rẽ ở những người kia. Như vậy người ấy sống ḥa hợp những kẻ ly gián, tăng trưởng những kẻ ḥa hiệp, thích thú ḥa hợp, nói những lời đưa đến ḥa hợp. Đoạn tận lời nói độc ác, từ bỏ lời nói độc ác, những lời nói nhu ḥa, êm tai, dễ thương, thông cảm đến tâm, tao nhă, đẹp ḷng nhiều người, vui ư nhiều người, người ấy nói những lời như vậy. Đoạn tận lời nói phù phiếm, nói đúng thời, nói chân thật, nói có ư nghĩa, nói Pháp, nói Luật, nói những đáng được ǵn giữ. V́ nói hợp thời, nên lời nói thuận lư, có mạch lạc, hệ thống, lợi ích. Như vậy, này Cunda, tịnh hạnh về lời nói có bốn.

 

Skillful Mental Action

And how is one made pure in three ways by mental action?



Ư tịnh hạnh

Và này Cunda, thế nào là tịnh hạnh về ư có ba ?

 

There is the case where a certain person is not covetous. He does not covet the belongings of others, thinking, 'O, that what belongs to others would be mine!' He bears no ill will and is not corrupt in the resolves of his heart. [He thinks,] 'May these beings be free from animosity, free from oppression, free from trouble, and may they look after themselves with ease!' He has right view and is not warped in the way he sees things: 'There is what is given, what is offered, what is sacrificed. There are fruits & results of good & bad actions. There is this world & the next world. There is mother & father. There are spontaneously reborn beings; there are priests & contemplatives who, faring rightly & practicing rightly, proclaim this world & the next after having directly known & realized it for themselves.' This is how one is made pure in three ways by mental action.


Ở đây, này Cunda, có người không tham ái, không tham lam tài vật kẻ khác, không nghĩ rằng : "Ôi ! Mong rằng mọi tài vật của người khác trở thành của ḿnh". Không có sân tâm, khởi lên hại ư, hại niệm, nhưng nghĩ rằng : "Mong rằng những loài hữu t́nh này sống lo tự ngă, không thù hận, không nhiễm loạn, được an lạc". Có chánh kiến, không có tư tưởng điên đảo : "Có bố thí, có cúng thí, có tế lễ, các hành vi thiện ác, có kết quả dị thục, có đời này, có đời sau, có mẹ, có cha, có các loại hóa sanh, trong đời có các Sa-môn, Bà-la-môn chân chánh hành tŕ, chân chánh thành tựu, sau khi tự tri, tự chứng, lại tuyên bố cho đời này và cho đời sau". Như vậy, này Cunda, tịnh hạnh về ư có ba.

 

These, Cunda, are the ten courses of skillful action. When a person is endowed with these ten courses of skillful action, then even if he gets up at the proper time from his bed and touches the earth, he is still pure. If he doesn't touch the earth, he is still pure. If he touches wet cow dung, he is still pure. If he doesn't touch wet cow dung, he is still pure. If he touches green grass he is still pure he is still pure. If he doesn't touch green grass.If he worships a fire he is still pure.If he doesn't worship a fire he is still pure. If he pays homage to the sun with clasped hands he is still pure. If he doesn't pay homage to the sun with clasped hands he is still pure.If he goes down into the water three times by nightfall he is still pure.If he doesn't go down into the water three times by nightfall, he is still pure. Why is that? Because these ten courses of skillful action are pure and cause purity. Furthermore, as a result of being endowed with these ten courses of skillful action, [rebirth among] the devas is declared, [rebirth among] human beings is declared — that or any other good destination.


Này Cunda, có mười thiện nghiệp đạo này. Này Cunda, ai thành tựu mười bất thiện nghiệp đạo này, có thể dậy sớm và từ giường chạm đất, vị ấy vẫn trong sạch. Nếu vị ấy không chạm xuống đất, vị ấy vẫn trong sạch. Nếu vị ấy chạm phân ḅ ướt, vị ấy vẫn trong sạch. Nếu vị ấy không chạm phân ḅ ướt, vị ấy vẫn trong sạch. Nếu vị ấy chạm cỏ xanh, vị ấy vẫn trong sạch. Nếu vị ấy không chạm cỏ xanh, vị ấy vẫn trong sạch. Nếu vị ấy thờ lửa, vị ấy vẫn trong sạch. Nếu vị ấy không thờ lửa, vị ấy vẫn trong sạch. Nếu vị ấy chắp tay đảnh lễ mặt trời, vị ấy vẫn trong sạch. Nếu vị ấy không chắp tay đảnh lễ mặt trời, vị ấy vẫn trong sạch. Nếu vào buổi chiều, vị ấy xuống nước lần thứ ba, vị ấy vẫn trong sạch. V́ sao ? Này Cunda, mười thiện nghiệp đạo này là trong sạch, tác thành trong sạch. Do nhân thành tựu mười thiện nghiệp đạo này, chư Thiên được tuyên bố loài Người được tuyên bố, hay bất cứ thiện thú nào khác.

 

When this was said, Cunda the silversmith said to the Blessed One: "Magnificent, lord! Magnificent! Just as if he were to place upright what was overturned, to reveal what was hidden, to show the way to one who was lost, or to carry a lamp into the dark so that those with eyes could see forms, in the same way has the Blessed One — through many lines of reasoning — made the Dhamma clear. I go to the Blessed One for refuge, to the Dhamma, and to the community of monks. May the Blessed One remember me as a lay follower who has gone to him for refuge, from this day forward, for life.


Thật vi diệu thay, bạch Thế Tôn! Thật vi diệu thay, bạch Thế Tôn! Như người dựng đứng lại những ǵ bị quăng ngă xuống, phơi bày ra những ǵ bị che kín, chỉ đường cho người bị lạc hướng, đem đèn sáng vào trong bóng tối để những ai có mắt có thể thấy sắc; cũng vậy, Chánh pháp đă được Thế Tôn dùng nhiều phương tiện tŕnh bày giải thích. Con xin quy y Thế Tôn, quy y Pháp và quy y Tăng. Mong Thế Tôn chấp nhận con làm đệ tử cư sĩ, từ nay cho đến mạng chung, con trọn đời quy ngưỡng !

 

See also: AN III.2; Iti 30; Iti 31.