Ngày 21 tháng 07 năm 2005

Câu hỏi: Kính thưa Sư, xin Sư giảng nghĩa từ "CUỐN CHIẾU" trong trường thiền. Với một tâm chán nản vi` gặp nhiều chướng duyên rồi sanh ra không muốn nghe pháp nữa, vậy sự chán nản này có được gọi là "CUỐN CHIẾU" không thưa Sư.

Sư Pundariko: Sự chán nản xảy ra khi  người ta đồng hóa với phiền não, lúc đó người ta nghĩ rằng mình đang  chán nản, ý niệm về ngã khởi sanh trong những trường hơp như vậy. Có hai hạng người chán nản: Một là hướng về bên ngoài, bị phiền não thiêu đốt do chấp vào pháp chế định. Trong trường hợp này không gọi là có tuệ cuốn chiếu, phiền não đó bắt nguồn từ si nên hoàn toàn lệ thuộc vào những tư tưởng tham hoặc sân.

Hạng người thứ hai có tu thiền quán, có trí tuệ thấy được sự sanh diệt của danh sắc. Đến trình độ gọi là  muñcitukammyatā ñāṇa ( dục thoát trí). Dục thoát trí nghĩa là tuệ muốn giải thoát khỏi các pháp hữu vi. Đây là quán trí thứ chín trong mười sáu quán trí. Quán trí này  phát sanh do thấy những biểu hiện sanh diệt của các pháp hữu vi và khiến cho thân tâm bất an. Những biểu hiện  do quán trí này đem lại thuộc về chơn đế và hành giả chấp vào đó. Sự chán nản khởi sanh do  quán trí còn yếu, chưa quân bình được các căn tinh thần. Nơi đây người ta gọi là tuệ cuốn chiếu, vì hành giả hành đến đây chán nản với  công việc thiền quán. Tâm trạng chán nản do đối mặt với sự hướng nội và chưa đủ sức để khộng bị đồng hóa với những thấy biết bất an do quán trí đem lại. Trường hợp này ý niệm về cái ngã vẫn khởi sanh. Nếu hành giả được sự hướng dẫn của  chân thiền sư thì không bị trở ngại trong dục thoát trí này và việc thiền quán sẽ tiến xa hơn.