HÂN HOAN ĐÓN CHÀO
TT
Giác Đẳng trả lời : Thưa quí vị chúng tôi xin được
phân rơ về điểm này là khi nói đến thiền th́
chúng ta thấy nhiều quan niệm về thiền lắm,
đối với thiền quán th́ tất cả những
hiện tựơng liên quan đến sáu căn, tại v́
trong thiền quán hiện tượng của sáu căn là
hiện tựơng của sự sống đó là sự
sống của chúng ta mắt thấy tai nghe mũi ngửi
lữơi nếm, và v́ vậy cái ǵ mà liên quan đến
ngũ uẩn, 12 xứ, 18 giới, liên quan đến
căn cảnh thức th́ đều đựơc vị
hành giả tu tập thiền quán dùng đề mục
để quán xét không riêng ǵ âm thanh.
Chúng ta cũng không có
loại bỏ cái mà chúng ta gọi là nhĩ thức là cái
nghe của chúng ta, nhưng mà đối với thiền
chỉ chúng ta vẫn thường nghe đến một
trừơng hợp là thiền chỉ thừơng
tập trú vào ba cái giác quan của thiền chỉ, đó là
thị giác và xúc giác rồi bên cạnh xúc giác chúng ta c̣n có
cái biết của ư tức là biết ngoài ra mắt tai
mũi lưỡi thân.
Khi mà nói đến thị
giác là một vị hành giả có thể dùng như là
một đề mục hư không như là lửa, như
là màu sắc để làm cái kasina làm đối
tượng để gom tâm, ngừơi ta có thể dùng
đất đắp thành kasina dài chừng hơn một
gang rưỡi tay và để
trứơc mặt và nh́n vào trong đó cho đến khi
họ đem cái h́nh ảnh đó vào trong ḷng như vậy
là cái thị giác, thị giác tức là dùng con mắt nó có
một giá trị ở trong thiền chỉ.
Và một khi mà nói
đến xúc giác th́ thật ra cái xúc giác mà ở trong
thiền chỉ nó chỉ có xúc giác của hơi thở,
tức là hơi thở ra và hơi thở vào, hơi
thở ra hơi thở vào ở đây một vị hành
giả tu tập nếu họ có thể nhận
được thế nào là hơi thở ra hơi thở
vào, cái hơi nóng của con người chúng ta nó đi ngang
qua mũi nếu chúng ta nhận ra một cách tinh tế th́ chúng ta nhận ra hơi
thở, th́ như vậy hơi thở nó một phần
liên quan đến xúc giác.
Và rồi thiền chỉ
nó cũng tập trung vào những đề mục nội
tại, những đề mục nội tại đó
không có liên quan đến cảnh sắc thị giác và xúc
giác th́ ở đây chúng ta muốn nói đến đề
mục tứ vô lượng tâm, hay là đề mục qúan
một số ân đức Phật ân đức Pháp ân
đức Tăng để đạt cận định
chẳng hạn.
Rồi bây giờ quí vị đặt ra
câu hỏi là cái pháp gọi là pháp tu nhĩ căn viên thông hay
là quán âm là thiền chỉ hay thiền quán th́ chúng tôi
thưa rằng nếu có một pháp tu nào mà chỉ chuyên
về quán âm thanh thôi, th́ thưa quí vị cái pháp đó chúng
tôi nói rằng trong thiền quán th́ có cái pháp ghi nhận có
mặt của âm thanh như là chúng ta nghe, nhưng mà trong
thiền quán không lấy cái sự quán đó thành một pháp
tu chuyên biệt,
Và trong thiền chỉ th́
không có một cái đề mục nào nhắc đến âm
thanh hết tại v́ khi mà nhắc đến âm thanh th́
chúng ta phải có cái nơi tạo ra âm thanh đó, ví dụ
như chúng ta muốn nghe nhạc th́ phải có máy tạo ra
nhạc, khi mà chúng ta muốn nghe tiếng gió th́ phải có
gió, chúng muốn nghe suối chảy th́ phải ở
gần suối th́ như vậy nó phải có một cái
source một cái nguồn cuội tạo ra âm thanh đó, hay
là chúng ta tạo ra đề mục cảnh vị hay là
cảnh khí tức là mùi thơm hoặc không thơm
hoặc là vị này vị
khác mà để vào đề mục th́ không
được tại v́ những thứ đó nó cần
một cái nguồn để cung ứng.
Nhưng mà ngựơc
lại th́ đối cảnh sắc và cảnh xúc,
đối với hơi thở và đối với
đề mục kasina th́ không cần phải như
vậy, một vị hành giả có thể dùng ánh mắt
của ḿnh để nh́n vào các màu sắc, các cái kasina các cái
biến sứ để tu tập th́ cái đề mục
đó nó vẫn có ở tại đó chứ không phải
chúng ta phải cung ứng cho nó từ một cái nguồn
nào, nên chi ở trong thiền chỉ th́ điều này không
có đề cập đến, bây giờ phương
diện thiền quán trả lời như vậy, thiền
chỉ như vậy đó th́ quí vị có thể hỏi
rằng như vậy pháp tu nhĩ căn viên thông hay quán âm
nó đựơc đến từ cái pháp tu nào.
Th́ chúng tôi phải thưa
với quí vị là chúng tôi biết có một số
phương pháp gom tâm, người ta dạy rằng khi mà
chúng ta ngồi thật sự là yên tịnh để
lắng nghe những âm thanh dầu âm thanh đó là quả
lắc của đồng hồ, âm thanh đó là tiếng
chim ở ngoài cửa sổ đi vào lỗ tai của chúng
ta hoặc giả ai nói thật là nhẹ nhàng tạo ra
những âm thanh cho chúng ta ,th́ thưa quí vị đối
với một ngừơi hành thiền quán thỉnh
thoảng người ta ngồi xuống để
lắng nghe và để phân biệt để tạo ra
sự tĩnh lặng của nội tâm, ví dụ như
một người hành giả có thể ngồi xuống
và ghi nhận là có bao nhiêu âm thanh đang xảy ra chung quanh
chúng ta th́ lúc đó những âm thanh đó nó trả cho chúng ta
về không gian rất là tĩnh mịch.
Tuy nhiên cái phương pháp
nhĩ căn viên thông hay là quán âm có lẽ nó đến
từ một cái phong trào tu xuất phát từ một
ngừơi mà chúng tôi không muốn nói ở tại đây
,vị đó là một người Việt Nam hành
đạo ở bên Đài Loan và có nhiều quan điểm
rất là tạo sự tranh luận vị này có nhắc
đến pháp tu quán âm này.
Nhưng mà thưa quí vị
trong cái tinh thần quán âm của phẩm Phổ Môn ở
trong kinh Pháp Hoa và cái tinh thần quán âm ở trong các kinh
điển của Bắc Phạn cũng như chữ Hán
th́ quán sát sự đau khổ của thế gian, sự
quán sát ở đây không phải chỉ qua âm thanh mà nó qua
kể cả sự hiểu biết tận cùng, có những
nỗi khổ mà không thể thốt thành lời
đựơc, có những nỗi khổ mà không trở
thành tiếng than văn đựơc nhưng mà quán âm có
nghĩa là lắng nghe, sự lắng nghe ư nghĩa rất
là trừu tựơng ở đây không phải chỉ có
thuộc về nhĩ căn thuộc về âm thanh, mà là
lắng nghe sự đau khổ của chúng sanh nghĩa là
có một sự hiểu biết miên mật, một sự
hiểu biết toàn diện về cái khổ của chúng
sanh trong cuộc đời này . Và chúng tôi xin kết thúc cái
câu trả lời tại đây chúng tôi hy vọng có thể
giúp phần nào cho vị Phật tử hỏi câu này.
Minh Hạnh biên soạn
