HÂN HOAN ĐÓN CHÀO
TT Giác Đẳng
hỏi: Để
mở đầu buổi giảng ngày hôm nay trước hết
xin được hỏi T T Trí Siêu là Thượng Tọa là một ngừơi dành rất
nhiều th́ giờ đọc kinh điển của Phật
giáo qua tiếng Phạn, có phải chăng thời Đức
Phật c̣n tại thế khi mà đề cập đến
Đức Phật th́ những người Phật tử
xuất gia cũng như tại gia thừơng dùng chữ
Bhagava Đức Thế Tôn
và những ngừơi ngoại
đạo th́ thường gọi Đức Phật là
Samôn Cồ Đàm nếu mà họ không có đức tin nhiều
, nhưng mà chúng ta thấy rằng ở trong các bài kinh
được kết tập khi đề cập đến
Đức Phật trong ngôi vị thứ ba của ngôn ngữ chúng ta và thứ nhất
trong tiếng Phạn, thường dùng chữ Thế Tôn
nhiều hơn là chữ Phật và chữ Phật
được xem như là một từ ngữ rất là
cô đọng chân xác thừơng được Đức
Phật Ngài dùng để chỉ cho bản thân của Ngài và
Chư Phật, th́ theo T T Trí Siêu nghĩ ǵ về quan điểm
này và xin Thượng Tọa cho biết có phải chăng ở
trong chữ Phật trong thời Ngài c̣n tại thế đựơc
dùng tương đối
trong mạch văn khác với chúng ta ngày hôm nay, và chữ
Thế Tôn đựơc dùng nhiều hơn khi chúng ta
đề cập đến Đức Phật không ,
th́ trước hết xin T T Trí Siêu hoan hỷ cho biết
cái nh́n của Thựơng Tọa về điểm này.
TT Trí Siêu trả lời:
Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật , chúng tôi xin kính chào TT Giác Đẳng và kính chào quí Phật tử trong rơom. TT Giác Đẳng đã trình bày sơ khởi về vấn đề này để tạo những cái tiểu đề học mà chúng ta sẽ thảo luận trong đêm hôm nay , TT Giác Đẳng đã hỏi chúng tôi về ba từ ngữ là từ ngữ Buddha Đức Phật chữ Bhagava Đức Thế Tôn và chữ Sammana hay là Samon, chữ Samôn như là Samôn Gotama thì ở đây đặc biệt chỉ có những ngừơi thiếu niềm tin hay là ngừơi chưa biết gì về Đức Phật thì họ mới sử dụng cái từ đó.
Ở đây thì chúng ta thừơng sử dụng hai từ là Buddha Đức Phật và Bhagava Đức Thế Tôn thì TT có hỏi chúng tôi nhận xét như thế nào về cách sử dụng văn tự như vậy , thì ở đây theo chỗ chúng tôi suy nghĩ rằng danh từ Buddha là một danh từ thật sự chỉ nhấn mạnh về ngôi thứ ba tức là chỉ nói đến người vắng mặt ,chẳng hạn như bây giờ chúng ta nói chuyện với nhau khi mà tôi và Thựơng Tọa nói chuyện với nhau , chúng ta luận bàn về đức hạnh về ân đức của Đức Phật thì chúng ta sử dụng cái từ Buddha ,nhưng mà riêng về cái từ Bhagava thì chúng ta sử dụng trong hai vị trí theo văn phạm một là chúng ta sử dụng như là một cái đại từ ngôi thứ hai cũng được, mà chúng ta sử dụng như là một đại danh từ ngôi thứ ba cũng đựơc, khi mà chúng ta nói chuyện với nhau chúng ta có thể bàn luận về tánh hạnh của Đức Thế Tôn về những đức độ của Đức Thế Tôn, và khi mà một ngừơi tiếp kiến với Đức Phật thì họ bạch Đức Thế Tôn có vẻ trang trọng hơn.
Như vậy cái từ Bhagava được dùng trong trường hợp này như là một hô cách hay là một hô khởi ngữ, một cái tiếng dùng để xưng hô để gọi người đối diện nhưng mà không ai gọi ngừơi đối diện Đức Phật ít lắm, ít có trường hợp đó mặc dầu cái danh từ Buddha vẫn sự dụng được trong hô cách ,nhưng mà hiếm có trừơng hợp bạch Đức Phật xin Đức Phật hãy như thế này như thế kia ,chỉ có trường hợp là chúng ta độc thoại thì chúng ta mới xử dụng danh từ Buddha ,còn khi mà chúng ta đang trực tiếp yết kiến Đức Phật thì chúng ta đã quen dùng cái danh từ Bhagava Đức Thế Tôn, Bạch Đức Thế Tôn xin Đức Thế Tôn hãy thuyết pháp cho con nghe v.v... đó là nói trên phương diện từ ngữ mà chúng tôi nhận xét và những lúc mà chúng tôi giảng dạy về cái môn Pali liên quan đến Phật học thì chúng tôi thừơng hay gặp phải như thế đó, và ở đây thưa quí vị bây giờ chúng ta nhận xét những cái từ này nó có cái giá trị như thế nào và ta sử dụng như thế nào, thì ở đây những cái ý nghĩa của từ Buddha của từ Bhagava chúng ta sẽ đựơc bàn đến sau đây.
Còn bây giờ chúng tôi chỉ có một sự nhận xét như thế này , danh từ Buddha danh từ đó đặc biệt là trong bối cảnh thuở xưa ngừơi Ấn Độ ngừơi ta sử dụng từ này để chỉ cho một cái vị đại giác ngộ, và thường thừơng cái từ này đựơc sử dụng ở trong kinh điển như chúng ta thấy là họ chỉ sử dụng chỉ cho Đức Phật thôi, hoặc là chỉ cho những vị đã giác ngộ tức là đã trở thành bậc thánh đã diệt trừ những tham sân si ,thì đối với những vị giác ngộ đó ngừơi ta gọi là vị Phật, ngừoi ta gọi là Buddha, Buddhasati cho nên cái từ đó là chỉ riêng cho Đức Phật, nhưng mà chữ Bhagava thưa quí vị đây là một từ tôn xưng khi mà một ngừơi nào đó họ kính trọng một vị nào đó và họ thần tượng một đối tựơng nào thì họ sử dụng cái từ Bhagava cũng rất là thường xuyên, không phải chỉ riêng vị để tử của Đức Phật những vị Tỳ Kheo mới dùng cái từ Bhagava đối với Đức Phật ,mà chữ Bhagava một đệ tử ngoại đạo khi mà họ gọi vị Thầy của họ vị giáo chủ của họ, họ cũng gọi là Bhagava được.
Bởi vậy ở đây theo các Ngài AXàLê, các Ngài giải thích như chúng ta đọc cái câu Nam Mô Tathagata chữ Tatha ở đây là một danh từ ngôi thứ ba và ở đây để chỉ cho một chỉ thị đại danh từ và khi nói đến Tathagata , Nam mô Tathagata là con xin kính lễ Đức Thế Tôn ấy ,tức là Đức Thế Tôn là vị Phật thì, Đức Thế Tôn ấy là vị Phật vị mà chúng ta qui y bậc đạo sư của trời ngừơi.
Chứ không phải Đức Thế Tôn như bao nhiêu vị Bhagava mà ngừơi ta tôn xưng ở trong cõi Diêm Phù Đề, thì do đó cho nên chữ Bhagava là một từ đựơc xem như là một cái cách nói trang trọng cung kính mà ngừơi ta có thể dùng để gọi bất cứ một vị nào mà họ có cái sự cung kính ,và ở đây cái chữ Bhagava chút nữa chắc có lẽ chúng ta cũng sẽ bàn luận về ý nghĩa này bởi vì cái chữ Bhagava nếu mà chúng ta dịch là Đức Thế Tôn trong trừơng hợp đó nó không có sát nghĩa mặc dù chúng ta sài đã quen rồi, nhưng chữ Bhagava chúng ta sài trong ý nghĩa Đức Thế Tôn thì nó không có sát cũng như cái từ Buddha mà chúng ta dịch là Đức Phật thì chữ Phật đó cần phải xét lại và chúng ta cần phải định nghĩa lại , chút nữa chúng tôi sẽ cùng với TT Giác Đẳng bàn bạc về vấn đề này còn bây giờ chúng tôi xin tóm tắt lại cái câu trả lời của chúng tôi cái sự nhận xét của chúng tôi khi mà TT Giác Đẳng hỏi chúng tôi về hai cái từ Buddha và Bhagava để gọi cho Đức Phật ,để chỉ Đức Phật và khi mà chúng ta hầu chuyện với Đức Phật chúng ta sử dụng những từ đó thì từ nào chúng ta sử dụng chính xác nhất, thì chúng tôi xin được trình bày ý kiến của chúng tôi như vậy, Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật.
Minh Hạnh biên soạn
