Thư Thầy Tro`

Tỳ kheo Viên Minh

Lá Thư Thứ 3

Ngày ..... tháng ...... năm .....

Con,

         Ðã lâu không nhận được thư con, Thầy nghĩ là con đã “trở lại bình thường”. "Trở lại bình thường",  mà Thầy nói đây không phải theo nghĩa bi`nh thường, nhưng là "bình thường tâm thị đạo". Than ôi! Chúng sinh ít ai có thể trở lại bình thường, vì họ hoặc là quá tầm thường, hoặc quá bất thường hay quá phi thường.

         Người tầm thường là người bị cuộc sống cuốn trôi như một kẻ vong thân buông mình theo giòng sông định mệnh.

         Người bất thường là người bị phong ba của cuộc đời quăng lên bờ sự sống, nằm giãy chết chờ ngọn thủy triều lôi trở lại giòng sông.

         Còn người phi thường muốn với lên cao, bay bổng khỏi thực tại khổ đau của cuộc sống, muốn chắp cánh tung bay, lánh xa sự thế, cho đến ngày kia cánh mỏi, sức mòn lại rơi trở về phong ba.

         Chúng sanh thường là một trong ba hạng người trên, hoặc là cả ba cùng làm chủ họ, thế thì biết làm sao trở lại bình thường?

         Con ạ, Thầy biết con đã từng là kẻ tầm thường, rồi có khi bất thường mà bấy lâu nay (từ khi gặp Ðạo) con lại mang thêm   mộng ước phi thường.

         Con tưởng có thể vùng vẫy ra khỏi quá khứ. Con tưởng có thể hướng đến một tương lai trên giải đất bình an. Và con băn khoăn tự nghĩ: "Biết bao giờ mình mới được bình an" hoặc tỏ ra những khẳng khái "Ta nhất định phải đạt được bình an". Nhưng bằng cách ấy, con đã vô tình đánh mất cái bình an thường trụ, mà Thầy gọi là “cái bình thường”, “cái đang là” hoặc “cái đương như” muôn thuở của chính mình. Con ơi, sao con lại cứ mãi bỏ rơi cái bình an muôn thuở của con để đuổi bắt “cái sẽ là” hoặc cái bình an lý tưởng xa xưa?

      Một thiền sư đã nói :

Thân tại hải trung hưu mích thủy
Nhật hành lãnh thượng mạc tầm sơn

(Thân ở biển khơi thôi tìm nước
Ngày ngày trên núi há tìm non).

      Cái bình thường là cái khổ đau, vô thường và vô ngã mà con luôn luôn ở trong đó. Chỉ vì con vọng cái phi thường, cái thường lạc ngã tịnh, hay cái bình an xa xưa nào khác, nên con đã tự bỏ quên cái bình thường thiên thu vô giá. Cũng như một người lãng trí cầm ngọn đèn đi tìm ngọn đèn ấy, tìm mãi không gặp, mà thật ra ngọn đèn nằm sẵn trong tay chưa rời nửa phút.

“Trở lại bình thường”  không phải là có đi có lại mà con chỉ cần xả ly cái huyễn vọng phi thường, chỉ cần “buông tay” một lần dứt khoát, thế là xong. Nhưng buông tay để trở lại cái bình thường chứ không phải buông xuôi theo “cái tầm thường”, nghĩa là miễnlàm sao con không bị cuốn trôi theo gio`ng định mệnh.

     Chắc con còn nhớ công án "con cá" mà Thầy cho con lúc trước. Tại sao cá không bị cuốn trôi theo giòng nước? Tại sao cá không bị quăng bỏ lên bờ? Tại sao cá không biến thành rồng để bay bổng lên mây? Chỉ vì cá biết bơi lội, bơi lội trong chính giòng nước bình thường muôn đời của nó.

      Con tưởng Phật  ra khỏi cái bình thường sao? Không, Ngài chỉ ra ngoài cái tầm thường, cái bất thường và cái phi thường. Phật chỉ có nghĩa là “trở lại cái bình thường”, mà người ta thường diễn tả thật kêu là"ngộ nhập tự tánh". Một thiền sư đã xác nhận Phật: "bất muội nhân quả" chứ không phải "bất lạc nhân quả". Nhân quả biến dịch là cái bình thường, là cái "dữ ngã tịnh sinh" (cùng ta sinh ra), là cái "dữ ngã vi nhất" (cùng ta là một). Cho nên Phật chính là nhân quả mà không "muội" nhân quả, nghĩa là Ngài bơi lội ung dung trong giòng sông nhân quả ấy mà chẳng hề bị nhân quả cuốn trôi và hẳn nhiên trong sự huyền đồng tuyệt đối đó Ngài đã là một với giòng sông - và vì Ngài biết như thế (như thị giác), nên Ngài đã "ra khỏi nó", ra khỏi sự cuốn trôi (luân hồi) của giòng sông định mệnh. đó cũng chính là ý nghĩa lời tuyên bố siêu việt của Ngài: "Không dừng lại, không bước tới , ta  thoát khỏi bộc lưu". Nếu con có học Kinh Kim Cang thì con nên hiểu chữ "thoát khỏi" mà không thóat khỏi nên gọi là  “thoát khỏi”.

      Nếu không thế thì thoát khỏi chỉ là cơn đại mộng của loài người. đại mộng ấy đã chi phối hầu hết sinh hoạt của họ, đã hóa hiện ảo thuật trong toàn bộ những thăng trầm, khủng hoảng, phân hóa, chiến chinh... của con người "linh ư vạn vật"

Tất cả các hành vô thường

Tất cả các hành là khổ

Tất cả các pháp là vô ngã

      Khi quán chiếu với trí tuệ như thế, sẽ xem thường đau khổ.  Đó là con đường thanh tịnh.

     Vậy làm thế nào con có thể hy vọng thoát khỏi khổ đau khi mà bản chất các hành là khổ? Khi mà “ba cõi bất an y như nhà lửa?” và khi mà Thầy đã nói là không bao giờ có ở đâu một thứ hạnh phúc nào khác trên cõi thế gian này (dù là sắc giới hay vô sắc giới). Nói thế không phải là Thầy dồn con vào chân tường của sự vinh quang và thống khổ đâu.  Vi` rốt cuộc vẫn có giải thoát, nhưng không phải là giải thoát về đâu mà là giải thoát trong chính tất cả nỗi thống khổ ở đời.  Và vẫn hạnh phúc, nhưng không phải thứ hạnh phúc loại trừ đau khổ mà là hạnh phúc dung nhiếp khổ đau một “paraman sukhan” như Phật đã dạy. Phật dạy: “Anti` paramam sukhan” tĩnh lặng là hạnh phục tuyệt đối.  Hoặc ‘Nibbànam paramam sukhan”.  Niết Bàn là hạnh phúc tuyệt đối.  Cũng như ở trên Ngài dạy: “Magge visuđhi”…là để chỉ một sư IM LẶNG TUYỆT ĐỐI trước tất cả mọi khổ đau trong cuộc đời, sự duyên khởi trên cái trùng trùng duyên khởi, là khổ đau chồng chất trên khổ đau, là tri biến che mờ tri kiến . Bởi vậy duyên khởi, khổ đau tri kiến đã bị xuyên tạc, đã mất bi`nh thường.  Từ đó con nguời sống trong thế giới huyễn mộng của tầm thường, bất thưòng và phi thường.  Đó chính là tiến tri`nh vận chuyển của vô minh ái dục, thập nhị nhơn duyên, biến kế sở chấp, nghiệp báo luân hồi.

      Thoát khỏi tiến tri`nh vô minh, ái dục vi` thế không phải là để bay bổng vào thế giới siêu nhiên, huyễn mộng, mà chính là lột bỏ tất cả mọi mặt nạ trá hi`nh mang nhãn hiệu “cái ta” để dừng lại trần truồng trong cái nguyên tính bi`nh thường bản lai diện mục:

     Thiền sư Vĩnh Gia đã từng nói:

Tuyệt học vô vi nhàn đạo nhân
Bất trừ vọng niệm bất cầu chân
Vô minh thật tánh tức Phật tánh
Huyễn hóa không thân tức pháp thân.

      Tuyệt học vô vi chính là trở lại bình thường, là nhảy vào giữa giòng định mệnh không một chút sợ hãi, và lạ lùng thay ở đó ta gặp lại mặt mũi của ta trong pháp giới mông lung. Cuối cùng “bất tranh nhi thiện thắng” chỉ là vậy.

       Nhưng biết bao nhiêu người niệm Phật Di Đà, vọng cảnh Tây Phương.  Những người phi thường ấy thật là khờ dại khi bỏ cõ Tịnh độ Ta bà đi ti`m Tây Phương cự lạc mộng ảo xa xăm.

      Ðức Phật dạy: "Tâm bình thế giới bình", tâm bình hay tâm thanh tịnh là “bình thường tâm” (bình thường tâm thị đạo).

      Vậy tâm bình thường thế giới bình thường, là Niết-bàn Tịnh độ chứ nào phải tìm kiếm đâu xa. Thế nên cổ đức đã từng nói:

Ðiểu ngữ, thiền minh giai đạo lý
Sương đầu, diệp lạc thịTthiền na

(Chim hót ve kêu đều đạo lý
Sương mai lá rụng thảyTthiền na).

       Tâm hồn của một người bình thường là thế, đạo vị và thi vị biết là bao!

      Trong tâm thái hồn nhiên, chánh niệm và tỉnh giác, con người bình thường ấy có thể mỉm cười khẽ hát:

Ba cõi lầm mê tâm tịch tịnh
Một đời sinh tử tánh thường như
Sớm mai thấy nụ hoa hồng nở
Nhẹ gót trần sa mộng tỉnh rồi.

Thầy ngừng bút, chúc con thường như trong cái bi`nh thường.

Thầy.

-ooOoo-