DU XUÂN VÀ NHỮNG KIÊNG KỴ

Sáng mồng một xuất hành phải chọn giờ tốt, hướng thích hợp. Lệ xưa “Mồng một thì ở nhà cha, mồng hai nhà vợ (nhà bố mẹ vợ), mồng ba nhà thầy. Dân ta nhất là người buôn bán rất quan tâm đến chuyện xông đất đầu năm, tin rằng “vía” người xông đất ảnh hưởng trực tiếp đến chuyện làm ăn, may rủi, lành dữ trong suốt một năm. Tết là lúc nghỉ buôn bán, ăn uống chơi bời, thế nhưng mồng một mồng hai rơi vào “cát nhật” tức ngày tốt, nhiều nhà vẫn mở cửa bán hàng nửa buổi gọi là lấy ngày, lấy may. Tục mừng tuổi đến nay vẫn giữ. Sáng mồng một trẻ trong nhà được ông bà cha mẹ mừng tuổi một phong bao nhỏ đựng tiền kèm vài lời chúc. Con cháu nhận tiền, cám ơn, chúc lại người trên, ngày xưa chiếc túi in bốn chữ “Chúc hạ tân hỷ” là mừng niềm vui mới, ý tứ nhẹ nhàng tình cảm. Tết có nhiều trò chơi hợp từng lứa tuổi, người già rủ nhau lên chùa cầu Phật ban may, ra đình tham gia lễ hội. Lớp trẻ lại thích không khí huyên náo, những trò chơi cảm giác mạnh như bơi chải, đánh đu, kéo co, đấu vật…

Tục cũ quy ước một số kiêng kỵ trong ngày Tết. Trước hết kiêng ăn những giống hôi hám như chó mèo, tanh tưởi như trăn rắn lươn ếch; ngan vịt sở dĩ cũng kiêng vì là giống “thành đanh đỏ mỏ”. Tết kiêng nói tục chửi bậy, gào khóc om sòm; người cẩu thả bằng mấy cũng lo ăn mặc tươm tất sạch sẽ; kẻ càn quấy bằng mấy củng cố giữ bề ngoài lịch lãm hào hoa phong nhã. Tết kiêng làm đổ vỡ đồ đạc, nhất là đổ điếu, vỡ gương; đặc biệt kiêng quét nhà. Theo Sưu Thần ký thì lần ấy có nhà buôn giàu tên Âu Minh đi quanh vùng hồ Thanh Thảo được Thuỷ Thần ban cho một cô hầu trẻ đẹp tên Như Nguyệt, từ đó buôn bán phát đạt. Rồi một hôm đúng sáng mồng một Tết, Như Nguyệt mắc lỗi nhỏ bị phú thương đánh đập tàn nhẫn không chịu nổi chui vào đống rác biến mất. Lão nhà buôn ân hận cấm quét nhà hốt rác, hy vọng nàng hồi tâm quay lại…

Từ ngày có cơ chế mở cửa đời sống kinh tế xã hội được cải thiện rõ rệt; nhưng từ ngày ấy lối sống xa lạ phàm tục trống rỗng theo chân hàng hoá khắp nơi trên thế giới cũng ồ ạt tràn vào nước ta làm biến tướng nếp văn hoá truyền thống. Nhưng rất may số đông dân chúng vẫn trân trọng giữ gìn những phong tục tốt đẹp lâu đời ông cha để lại; Tết Nguyên Đán ai ai cũng nô nức chào đón, tổ chức trọng thể, theo lối cổ truyền vì đây là lễ hội thiêng liêng trọng đại nhất của dân tộc.

Trần Xuân