dieuphap.com
Hoan Hỉ Đón Chào
Chư Tôn Đức và Quí Phật Tử
Minh Hạnh biên soạn
Ngày 25 tháng 2 năm 2004
Câu thảo
luận số 1
- phẩm Song Yếu, kệ ngôn 7&8: Trong đời
sống tu tập có nên thường xuyên nghĩ đến
những đe dọa để cố gắng không?
TT Trí Siêu: Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật, Kính bạch Chư Tôn Đức, kính thưa quí Phật tử. Quan niệm của người thế gian, thi` họ cho rằng nếu như chúng ta sống một đời sống bi quan, tức là chỉ nhi`n cái xấu, nhi`n cái đau khổ, nhi`n cái đe dọa trong cuộc sống, thi` sẽ làm cho chúng ta buồn chán, và nó sẽ thoát hoá không có tiến bộ trong xă hội. Nhưng theo tinh thần của bài kệ này, thi` một vị hướng tâm đến sự giải thoát, và nếu vị ấy vẫn sống với cái nhi`n lạc quan, nhi`n cuộc đời này cái gi` cũng đẹp, thi` vị đó sẽ bị chi phối không thể tu tập được. Do vậy cho nên ở đây chúng tôi xin hỏi ĐĐ Uyên Minh một câu, trong đời sống tu tập chúng ta có nên thường xuyên nghĩ đến những đe dọa của cuộc sống, những nguy hiểm của cuộc sống, để chúng ta nỗ lực cố gắng hay không? và khi chúng ta thường xuyên quán xét như vậy, chúng ta có trở thành một người bi quan yếm thế hay không, xin được cung thỉnh ĐĐ.
ĐĐ Uyên Minh trả lời: Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật. Kính bạch TT Trí Siêu, kính bạch ĐĐ Pháp Đăng và Chư Tôn Đức trong rơom và kính chào đại chúng, trong câu thảo luận số một, chúng ta có thấy hai chữ đe dọa. Xin thưa rằng về mặt chữ nghĩa đôi khi cũng có những sơ thất, có những đổ tháo của nó, có những hạn chế của nó, cho nên có thể khi đọc qua câu thảo luận số một, chúng ta nghĩ rằng cái nếp sống của một người tu Phật là bi quan, và luôn sống ở trong sự dè chừng, trong sự lo âu. Nhưng xin thưa rằng, có lẽ ở đây toàn bộ nội dung tu học được nhắc đến trong bài kệ này, mà TT Trí Siêu vừa giải thích.
Có lẽ chúng ta định nghĩa ṭan bộ nội dung của câu thảo luận số một nó nằm ở trong chữ apamàda, chữ apamàda là không dễ dui, hay là không có dăi đăi. Thi` thường xuyên nghĩ đến đe dọa như trong câu thảo luận số một, nó không có nghĩa là tâm trạng sống âu lo, rồi băng khoăn rồi sợ sệt. Mà đây là nếp sống cảnh giác của một người đă có cuộc sống nội tâm thật sự trưởng thành.
Thí dụ như chúng ta vẫn thường thấy, thường nghe luôn biết rơ là người lớn, người trên 15 tuổi, lớn ở trong trường hợp này là những người trên 15 tuổi, khi mi`nh phải nhóm lửa ở dưới bếp, hoặc khi mi`nh cầm dao, hoặc sờ đến contact điện hay giây điện, hoặc là nói chung cái gi` mà có thể nguy hiểm, có thể làm cho mi`nh bị thương, dẫn đến tử vong, chết chóc, thi` mi`nh luôn cẩn thận.
Cẩn thận
đó có thể hiểu là sự cảnh giác, có thể
hiểu là sự không dễ dui, hoặc cũng có thể
nói đó là nếp sống của những người trưởng
thành, luôn nghĩ đến những đe dọa. Nhưng mà rơ ràng chúng ta
thấy rằng sự cẩn thận trong chúng ta, làm
việc với dây điện,
hoặc là khi chúng ta làm việc với dao búa, với
lửa, với săng, với dầu v.v... thi` sự
cẩn thận đó không đem lại cho chúng ta một áp
lực tâm ly' nào cả. Khi mi`nh
15 tuổi trở lên rồi thi` tất cả sự
cẩn thận đó, nó
trở thành một thứ thói quen, một quán tính, một
nếp sống thường nhật của mi`nh, nó không là
một áp lực tâm ly' nữa như mọi người
vẫn nghĩ.
Khi nghe đến chữ "hăy cảnh giác, hăy đề pho`ng, hăy cẩn thận", thi` luôn luôn những chữ cảnh giác, đề pho`ng,nó cho mi`nh hiểu lầm nó là áp lực tâm ly'. Nhưng xin thưa, các vị trong rơom này chắc chắn không ai dưới 15 tuổi, chúng tôi nghĩ như vậy. Và chúng ta thấy rằng chúng ta làm việc với dao búa, với lửa, với săng dầu,với giây điện v.v... thi` chúng ta có sự cẩn thận, tất nhiên, nhưng sự cẩn thận lúc này nó đă trở thành thói quen tâm ly', trở thành nếp sống thường nhật của chúng ta rồi.
Và theo lời dậy của Đức Phật trong bài kệ này, vị Ty` kheo nói riêng, và người tu Phật nói chung. Nói chung là những ai cảm thấy sanh tử là một cái gi` cần phải được thoát ly, cần được chấm dứt, thi` đời sống của người đó từ những nỗ lực, những cố gắng ban đầu có thể là không có quen lắm, có thể là không thích hợp, không quen thuộc với mi`nh lắm. Nhưng dần dần theo năm tháng sự thu thúc lục căn như TT Trí Siêu đă tri`nh bày trong buổi giảng, tức là khi mắt tai mũi lưỡi thân y' của mi`nh nói chung, lục căn của mi`nh tiếp xúc với lục trần, hoặc trong đời sống khi mi`nh ăn, khi mi`nh uống, khi mi`nh sử dụng trang phục áo quần, sử dụng các phương tiện sinh hoạt ở trong đời sống.
Thi` trong tinh thần của người tu, chúng ta nên xem tất cả chỉ là những phương tiện như một chiếc đo` để qua sông mà thôi, chứ không để mi`nh phải vướng mắc vào trong đó. Khi hiểu được như vậy rồi thi` nếp sống của mi`nh từ đó không bị tham ưu, không bị ảnh hưởng nhiều lắm lắm, bởi những thành bại đại đắc thất, hay là nhục vinh trong đời. Thiếu biết đạo thi`mi`nh khi quen ăn ngon, bây giờ bắt mi`nh ăn đồ dở mi`nh không thích, thi` ḿnh khó chịu. Mi`nh biết đạo rồi thi` mi`nh thấy chuyện đó bi`nh thường, mi`nh hoàn toàn có thể chấp nhận món ăn không hợp khẩu vị mi`nh. Mi`nh không biết đạo thi` có thể bất măn với bi`nh hoa chưng không có vừa y', không có đẹp mắt, nhưng khi biết đạo rồi thi` mi`nh thấy không có gi` hết.
Chúng tôi được biết một số người, mỗi người họ có cái bực mi`nh riêng, có nhiều cái bực mi`nh rất dễ thương và rất buồn cười. Thí dụ như cái gi` họ nhịn cũng được, nhưng khi họ ngồi, nhi`n thấy bi`nh hoa chưng không đúng cách, họ bực mi`nh cả buổi. Chúng tôi xin thưa là chúng tôi đă gặp ở trong đời của mi`nh chuyện đó có thật, suốt buổi lễ như vậy người đó cứ bực mi`nh, cứ thắc mắc tại sao ai đó đă quá dở, đă sơ y' khi đem chưng bi`nh hoa như thế này trước mặt đại chúng. Thi` chỉ bi`nh hoa đă khiến người ta bực mi`nh rồi , hoặc có những người lên bàn ăn, họ ngó họ thấy nấu nướng dở quá thi` cũng khiến cho họ bực mi`nh. Có những người họ ăn mặt không đúng như màu sắc, ly tấc như là họ đă muốn, họ đă định, họ khó chịu, họ đă mặt một bộ đồ không như y' là họ cảm thấy không an lạc.
Thi` tất cả những chuyện tham ưu đó nó làm cho mi`nh khỗ, bởi vi` đâu phải cái tham nào của mi`nh cũng được thoả măn, mà đâu phải cái ưu nào mi`nh cũng tránh né được. Nói chung là không phải lúc nào mi`nh cũng có thể tránh né được cái mi`nh ghét, và cũng không phải lúc nào mi`nh cũng có thể thoả măn được những cái mi`nh thích. Cho nên một đời sống mà không có thu thúc thi` luôn luôn bị khổ vi` tham và ưu, bởi những cái mi`nh thích và mi`nh không thích, bởi những cái mi`nh ghét và những cái mi`nh ưa, cả hai cái, cái nào cũng làm khổ mi`nh được cả.
Co`n trong lối sống của người có tu học có Phật pháp thi` luôn luôn cảnh giác tất cả chỉ là phương tiện qua sông mà thôi, cho dầu đó là một bữa ăn, một bộ áo quần, hay là một bi`nh hoa, một chiếc xe, một cái đồng hồ, một đôi bút máy, một con bậc lửa, tất cả những đồ dùng đó chỉ là phương tiện qua sông mà thôi. Chúng ta thường nghĩ rằng mi`nh làm chủ ngôi nhà, mi`nh làm chủ bộ áo quần, mi`nh làm chủ cái đồng hồ, làm chủ xe hơi. Chúng tôi vẫn thường nói đi nói lại cái y' niệm này, chúng ta thường có suy nghĩ như vậy, chúng ta nghĩ rằng mi`nh làm chủ cái này, mi`nh làm chủ cái kia, nhưng đó là đối với một người không có tu tập.
Thi` thật ra tất cả những cái gi` ngoại vật, những thứ tài sản sở hữu mà mi`nh có được, thật ra không phải mi`nh làm chủ nó, mà là những thứ đó nó làm chủ mi`nh, bởi vi` sao, bởi vi` thấy rơ ràng là mi`nh có ra sao thi` bi`nh hoa kia nó đâu có buồn vui gi`, nhưng mà bi`nh hoa kia khi nó không được chưng đúng mức thi` mi`nh bị khó chịu, thi` điều đó rơ ràng lúc bấy giờ mi`nh là nô lệ của bi`nh hoa, là nô lệ của bộ quần áo, mi`nh đă là nô lệ cho bữa ăn, chứ không phải là những bữa ăn đó, những bộ y phục đó, những đồ dùng đó là vật sở hữu của mi`nh, mà lúc bấy giờ mi`nh đă là vật sở hữu của nó.
Mi`nh hăy cẩn thận, sau khi nghe buổi giảng này xong, ngay bây giờ trở đi chúng ta hăy cẩn thận tự xét lấy mi`nh rằng tôi đang làm chủ những món đồ ngoại vật đó hay là những món ngoại vật đó nó làm chủ tôi. Ngày nào mi`nh thấy mi`nh làm chủ được nó, chứ không phải nó làm chủ mi`nh, thi` lúc đó thật sự mi`nh có tiếng bộ trong cuộc tu. Co`n ngày nào mi`nh co`n để những thứ ngoại vật đó nó chi phối mi`nh, thi` ngày đó nó làm chủ mi`nh chứ không phải mi`nh làm chủ nó.
Lời dậy của Đức Phật ở trong bài kệ này, đó chính là hăy nghĩ đến mặt trái của muôn thứ vật chất trên đời này nói riêng, và vạn pháp nói chung , tức là hăy nhi`n vạn pháp bằng cái nhi`n ngoại cuộc, tức là bằng cái nhi`n ngoại cuộc, đó la` cái nhi`n của vị hành giả tứ niệm xứ, đó là cái nhi`n của vị Ty` kheo thu thúc lục căn, đó là cái nhi`n, cái nếp sống của vị Ty` kheo thu thúc tứ thanh tịnh giới. Co`n ngày nào mà chúng ta không có được một nếp sống của vị hành giả tứ niệm xứ, không có tâm niệm của một vị Ty` kheo tự thu thúc mi`nh theo tứ thanh tịnh giới, thi` ngày đó chúng ta co`n bị khổ dài dài.
Là bởi vi` trên đời này, chúng tôi xin được nhắc lại những cái mi`nh ghét hoặc những cái mi`nh thích, cả hai thứ đều làm cho mi`nh khổ, vi` không phải lúc nào cũng có được những cái mi`nh thích, và cũng không phải lúc nào mi`nh cũng có thể tránh được những cái mi`nh ghét, cho nên y’ nghĩ bài kinh này không phải là một lời rao giảng mang tánh cách tôn giáo đâu, mà đây là một bài học sống, một kinh nghiệm sống rất là quan trọng, và tuyệt đối cần thiết cho những ai cảm thấy rằng mi`nh cần thiết có một đời sống nội tâm an lạc tự tại, tự tại ở đây không phải mi`nh để những thứ ngọai vật nó chi phối ảnh hưởng nữa. Đó là chỗ nghĩ của Uyên Minh và những gi` Uyên Minh có thể góp lời, ở trong câu thảo luận một này. Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật.
Minh Hạnh biên soạn
