HÂN HOAN ĐÓN CHÀO
Minh Hạnh biên soạn
Ngày
18 tháng 2 năm 2004
Câu thảo luận số một Từ ngữ mano (y') được dùng ở đây thay vi` chữ citta (tâm) có mang dụng y' gi` chăng?
Y' dẫn đầu các pháp
Y' chủ tŕ, tạo tác
Nếu ngôn từ, hành động
Với tâm y' nhiễm ác
Khổ theo tựa bánh xe
Đi sau dấu chân ḅ
ĐĐ Lá Bối: Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật, kính bạch TT Trí Siêu, kính bạch Chư Tôn Đức, kính thưa đại chúng. Theo lời đề nghị của TT Trí Siêu, chúng t ôi tri`nh bày cái khác biệt giữa chữ mano, chữ được đề cập đến trong câu kệ ngôn này nghĩa là y', chúng ta co`n thấy chữ có vẻ như tương tựa là chữ citta nghĩa là tâm y'.
Tuy nhiên theo thiển y' của con thi`, nói về ở trong ngũ uẩn, thi` gồm có sắc uẩn, thọ uẩn, tưởng uẩn, hành uẩn, và thức uẩn, thi` khi nói đến cái tâm và sắc thi` chữ (citta) gọi là tâm thi` bao gồm có tứ danh uẩn, tứ uẩn co`n lại ngoài sắc uẩn, tức là thọ uẩn, tưởng uẩn, hành uẩn, thức uẩn, tuy nhiên theo mạch văn của câu Pháp Cú đang đề cập ở đây thi` "y' dẫn đầu các pháp và y' chủ tri` tạo tác".
Nếu hai câu kệ ngôn đầu tiên cho phép chúng ta được suy nghĩ như vầy, y' ở đây là tâm, có nghĩa là gồm tất cả y' tưởng của mi`nh, tâm tưởng của mi`nh, nói chung là cái gi` đó thuộc về cái tâm thức, ngoài ra phần vật chất hay là sắc uẩn.
Nhưng câu kệ ngôn này tiếp theo hai câu sau, thi` Đức Phật Ngài dạy rằng với một y' ô nhiễm, một y' nhiễm ác thi` cái khổ sẽ theo tựa bánh xe, theo dấu chân vật kéo.
Con chỉ xin viện dẫn một câu Phật Ngôn Đức Phật dạy là "Này Chư Ty` kheo, ta nói nghiệp tức là sự chủ y', là sự chủ tâm."
Thi` trên phương diện tạo quả thi` không thể bao gồm tất cả cái y' nghĩa của cái chữ citta theo từ chuyên môn, tức là bao gồm thọ uẩn, tưởng uẩn , hành uẩn , thức uẩn. Và nếu mà trên phương diện tạo quả, tức là để lại một cái hậu quả vui hay khổ, thi` cái đầu tiên phải kể cái chủ y' hay là chủ tâm, và do vậy thi` như là cái duyên khởi.
Đ Đ Dhammapala , người Trung Hoa họ phiên âm là Đại Trưởng Lăo một số Phật tử theo Đạo Phật bắc truyền vẫn thường nghe, thi`cái hành động của vị Trưởng Lăo tuy rằng đă dẵm đạp các côn trùng, nhưng vị này không chủ tâm để làm chuyện đó, và do vậy những chuyện đó không phải được xem như là hành động thuộc về ác nghiệp.
Và do vậy theo sự hiểu
biết của riêng con, câu kệ ngôn này thi` chữ mano theo
ngữ cảnh của văn phạm thi` nó đồng
nghĩa với chữ citta, cũng là chủ tâm, chủ y',
nó không bao gồm y' nghĩa rộng lớn của chữ
citta, nó gồm tất cả cái gi` thuộc về tâm linh,
bởi vi` không phải tất cả cái gi` thuộc về tâm tưởng
của mi`nh, thi` nó đều để lại một
hậu quả
theo phương diện đạo đức là
thiện là ác như
là sự chủ
y'. Thi` đó là sự
hiểu biết của riêng con, con xin thỉnh y' của Chư Tôn Đức,
con có đôi lời
như vậy