HÂN HOAN ĐÓN CHÀO
Minh Hạnh biên soạn
Ngày 03 tháng 2 năm 2004
TT Trí Siêu hỏi: Kính bạch TT Giác Đẳng, chúng tôi xin thỉnh cầu TT Giác Đẳng hoan hỷ làm sáng tỏ vấn đề trong câu thảo luận ngày hôm nay là đối với người xuất gia có thể hoan hỷ với những vật cúng dường hợp pháp hay không, và sự hoan hỷ đó có phải là một sự vọng cầu về tứ sự cúng dường của bậc xuất gia hay chăng, thi` xin TT Giác Đẳng hoan hỷ trả lời cho câu hỏi này, xin cung thỉnh TT.
TT Giác Đẳng: Kính bạch TT Trí Siêu, và thưa quí vị có một vài điểm cho bậc xuất gia, điều đó nó gợi y' rất lớn từ cái nhi`n và sự hướng dẫn của Đức Phật, thường thường thi` chúng ta nghĩ rằng một người xuất gia cắt ái từ thân, đối với tài sản, đối với vật dụng, đối với những nhu yếu của đời sống, thi` tốt hơn hết tâm buông xả hoàn toàn không có dính mắc. Cái nhi`n này là một cái nhi`n rất ly' tưởng và rất đẹp ở môt phương diện nào đó, nhưng lại có một khía cạnh khác liên quan đến nghệ thuật sống mà chúng ta được biết, được Đức Phật Ngài dạy là nếu chúng ta lựa trọn một đời sống, đời sống đó là một đời sống hạn chế trong nhiều phương diện.
Thi` cái gi` nằm trong phạm vi hạn chế mà hợp đạo thi` chúng ta nên hoan hỷ, điều này là một y' nghĩa có thể làm chúng ta bậc ngữa ra, tại sao lại có trường hợp như vậy? Bởi vi` thưa quí vị, có đôi lúc những thứ đó nó không phải khiến cho chúng ta hoan hỷ, bởi vi` nó đẹp hơn trong quan điểm của so sánh, nó có giá trị hơn trong quan niệm về giá trị vật chất tiền bạc mà người ta nói ở bên ngoài. Người ta nên hoan hỷ bởi vi` thứ nhất là nghệ thuật tri túc, tri túc tức là biết đủ không có mong cầu nhiều, ít muốn không tham.
Nhưng căn bản của sự tri túc là bằng lo`ng, hay vừa lo`ng cái mà mi`nh có, cái mà mi`nh có không phải là dễ dàng để mi`nh bằng lo`ng, thông thường chúng ta có cái gi` ở trong tay của mi`nh, thi` mi`nh nhi`n nó rất rẻ rúng, chúng ta nhi`n những cái gi` mà mi`nh có trong tay với một thái độ xem thường, chính thái độ xem thường đó, nó không có nghĩa là chúng ta không có dính mắc với nó, thái độ xem thường đó có thể bởi vi` chúng ta tự trong lo`ng mi`nh nói rằng cái này nó không đáng gi` hết.
Nhưng một trong những nghệ thuật để chúng ta ít ham muốn, là chúng ta nên vui với cái mà mi`nh đă có, đang có, và cái đó là một nghệ thuật của hạnh tri túc. Vui với cái mi`nh có nghĩa là thế nào, cái gi` mi`nh có thi` mi`nh nên dành cho nó một sự quan tâm, ngoài cái sự quan tâm đó thi` chúng ta ti`m thấy sự lợi lạc, vào thời đại mà con người sống có quá nhiều cái mới. Có nhiều người họ than phiền rằng một máy computer mà chúng ta mua về, chúng ta không tận dụng được hết những công năng của nó, chúng ta mua một máy casset về, chúng ta không sài hết chức năng của máy mang lại, và chúng ta chỉ mong cầu cái gi` mới, chúng ta chỉ mong cầu cái gi` ở xa.
Do vậy có khi chúng ta có rất nhiều mà chúng ta không sài hết, nếu chúng ta thật sự biết nó, chúng ta thật sự sài hết, thi` thưa quí vị chắc chắn rằng chúng ta sẽ rất hoan hỷ. Nên cái đức tánh tri túc, không có nghĩa đơn thuần chúng ta không có thích thú đối với những cái mà mi`nh không có, và co`n có hàm ư nghĩa rằng chúng ta biết tận dụng cái mà mi`nh có và dùng nó một cách xứng đáng. Và nên hoan hỷ với điều đó, hoan hỷ với y' niệm, nghĩ rằng đây là vật phát sanh lên do chánh mạng, chúng ta sử dụng vật đó với một mục đích hoàn toàn hợp ti`nh hợp lư.
Ở trong kinh có đưa ra một số các trường hợp một người xuất gia. Ví dụ như sau mùa Tăng y Kathina thi` một vị xuất gia có một số quyền lợi, 5 quyền lợi được đề cập đến sau mùa an cư, là cho phép vị này được nhẹ nhàng thoải mái hơn trong sự sử dụng y phục, thực phẩm và những nhu yếu khác. Những điều này một người xuất gia nên hoan hỷ, hoan hỷ không phải vi` những thứ đó ngon hơn, nó đặc biệt hơn, nó tốt hơn mà mi`nh hoan hỷ, mi`nh hoan hỷ là bởi vi` mi`nh đă được phép sống ở trong một cái khuôn khổ luật nghi, mà Đức Thế Tôn đă đưa ra điều đó là trọng, là khinh, là một cái gi` rất nghiêm khắc hay cái gi` được mở rộng ra, thi` ở trong phạm vi nào mi`nh cũng vui, vui khi thấy rằng mi`nh sống trọn vẹn ở trong cái phạm vi đó.
Điểm này là điểm tương đối rất khó hiểu, một trong những điểm khó hiểu về phương diện tâm ly', về phương diện ứng dụng vào trong đời sống, nếu quí vị nào nghe Sư Uyên Minh thường giảng bài trong rơom này, Sư Uyên Minh thường hay nói câu "có đôi lúc người ta không nên cầu nguyện lấy được người mi`nh thương, mà mi`nh hăy xin cầu nguyện làm sao thương được người mi`nh lấy". Câu nói đó nghe như một câu nói khôi hài, nhưng thật sự chúng ta có nhiều lúc chúng ta không nên mong mỏi sẽ đạt những gi` mi`nh thích, mà mi`nh phải làm sao mi`nh có thể thích được những gi` mà mi`nh đang có được, đó là một bí quyết sống rất lớn và thưa quí vị, phải nói rằng nó không có đơn giản.
Là một người xuất gia, trong thời gian chúng tôi sống với Ngài Achan Chaa, chúng tôi để ư thấy rằng Ngài có một số điểm hết sức đặc biệt, đó là điều mà chúng tôi học được ở Ngài, là một vị đệ tử mà xuất gia sống với Ngài thi` bất kể là cái y, cái bát được phát sanh, lúc phát sanh cái bát có thể tốt hay không tốt, hoặc y có thể tốt hay không tốt. Nhưng Ngài khuyên nên chăm sóc cho đoàng hoàng, cho tươm tất và Ngài thường nhắc rằng mi`nh là người xuất gia mà mi`nh không xem trọng cái y của mi`nh, mi`nh không xem trọng cái bát của mi`nh, thi` cơ nguy của sự dễ dui, hay sự dễ ngươi phát sanh. Ở trong chùa vị nào với cái y, cái bát, với bàn Phật, mà mi`nh không trân trọng, mi`nh xem thường, thi` rất có khả năng là vị đó sẽ rời bỏ đạo tràng sớm, rời bỏ cuộc tu rất sớm.
Ở trong cuộc tu, trong thế giới đó nó phải có cái gi` mà chúng ta gọi là gởi gấm cái tâm tư của mi`nh, trong sự gởi gấm tâm tư của mi`nh nó mang lại ư thức về sự có mặt của mi`nh ở trong cảnh giới đó, ví dụ như người Nhật Bản mà họ có những nghệ thuật như nghệ thuật ekinawa, nghệ thuật trưng hoa chẳng hạn, một căn pho`ng rất đơn giản họ cố gắng sắp xếp như thế nào đó, có một cái bàn đơn giản, một cái bi`nh hoa đơn giản, nhưng mà nó làm sao cho chúng ta bước vào, mà cảm thấy rằng cái không gian đó đang chứa đựng cả một thế giới, có cái gi` thâm trầm và căn nhà đó trở nên có ư nghĩa, mặt dầu nó chỉ có vài ba thước vuông thôi, chớ nó không phải là cái gi` to tát, một căn nhà hào nhoáng, nhưng có thể làm cái không gian nó trở lên có y' nghĩa. Đó là một nghệ thuật rất lớn, nghệ thuật đó đă nuôi dưỡng bao nhiêu cái tinh anh, bao nhiêu cái tâm tư của những con người và nó thật sự phải nói rằng chính cái nghệ thuật của Zen nó đă duy tŕ được nền văn hoá của Nhật Bản không bị sự xâm thực văn hoá từ nước ngoài.
Nên chi trong đời sống của vị xuất gia, thi` Đức Phật Ngài dạy rằng chúng ta nên biết chăm sóc lấy y bát, những vật dụng, thứ nhất không có hoang phí những gi` mà tín thí họ đă cúng dường cho mi`nh, và thứ hai nữa mi`nh có thể hoan hỷ trong đó, thi` điều đó nó có y' nghĩa lợi lạc cho sự tu tập. Và cũng tương tựa như vậy những người Phật tử đi chùa, có nhiều khi không phải chùa to Phật lớn, thi` chúng ta mới cùng nhau chăm sóc ngôi chùa, chúng ta cố gắng chăm sóc cái gi` đang có trong ngôi chùa, và phải nói rằng người Phật tử Việt Nam rất hờ hững về việc này, làm sao cho ngôi chùa từ trong ra bên ngoài, từ bàn Phật cho đến ngoài sân ít người hay đông người, thi` chúng ta cũng cố gắng để chăm sóc và ti`m được nét đẹp, ti`m được cái hay, thi` như vậy chúng ta mới có thể gợi gấm được tâm tư của chúng ta trong cuộc sống đó.
Minh Hạnh biên soạn
