Ngày 28 tháng 09 năm 2004

Câu hỏi đặt ra nhân trong thời giảng kinh Pháp Cú kệ ngôn 38-39 ngày 29 tháng 04 năm 2003

Một Phật tử hỏi: Thưa Thầy có phải mi`nh ngồi thiền mi`nh mới thấy đuợc trụ tâm không?

TT Giác Đẳng: Thưa qúi vị về cách nói của đạo Phật thi` thường thường đạo Phật nói chuyện có phương pháp, ví dụ như chúng ta muốn tâm được an trụ thi` chúng ta phải làm gi`, thi` đạo Phật có một số lời dậy để làm việc này, nhưng không nhất thiết rằng đem những lời dậy đó áp dụng cho tất cả mọi trường hợp.

Chúng tôi lấy ví dụ như Ngài Achan Chaa, Ngài thường ví dụ một người lái xe, nếu họ có khuynh hướng nghiên về phía bên trái thi` mi`nh phải kéo họ về bên mặt, hoặc bên mặt thi` mi`nh phải kéo họ về bên trái. Thật ra trạng thái trụ tâm là một cách tâm an trụ, ở đây là chúng ta có thể hiểu được nhiều cách khác nhau.

Từ một cách hiểu rất ly chi, rất chuyên môn giống như nói về 5 căn, chúng ta nói tín, tấn, niệm, định, tuệ, thi` trụ tâm ở đây như là định lại khả năng có thể bám sát với đề mục, sống với đề mục của mi`nh, thi` đó là một cái nhi`n tương đối rốt ráo nhất, gần nhất. Nhưng tâm an trụ ở tại đây mi`nh có thể hiểu được cách khác, là một người có khả năng sống với những gi` mi`nh đang làm, và có thể sống với thời gian rất dài.

Ví dụ như chúng ta ăn cơm, trong lúc ăn cơm mà chúng ta vừa ăn cơm vừa mở TV ra coi, hay vừa nói chuyện và chúng ta không để y' tới chuyện ăn của mi`nh, thi` lúc đó tâm của chúng ta một lúc mà phân tán hai ba việc, thật ra nó không lợi cho một người hành thiền, mặc dầu đời sống hàng ngày thi` việc đó không phải là việc lớn.

Cũng có những người khác họ không thể làm việc gi` lâu hết, tâm của họ chỉ có thể tập trung vào việc gi` đó một lúc rồi họ bỏ. Lấy ví dụ có một số Phật tử đến học Phật pháp, ban đầu thấy người ta học thi` mi`nh cũng vào học, và cái gi` mới thi` mi`nh rất thích, người ta làm thi` mi`nh cũng hăm hở làm, nhưng mi`nh làm một đổi rồi tự nhiên mi`nh chán, không làm lâu được. Thi` tại sao mi`nh không làm lâu, có đôi khi không phải tại Phật pháp nó làm cho mi`nh chán, mà phần lớn tại vi` khả năng cảm nhận của mi`nh không có, khi chúng ta không cảm nhận được thi` chúng ta không cảm thấy hoan hỷ, khi chúng ta cảm nhận được cái hay rồi, thi` khi người khác họ đuổi chúng ta hay chúng ta vào trong net tốn rất nhiều tiền đi nữa, chúng ta cũng cố gắng vào vi` ly' do tại sao, vi` ly' do chúng ta ti`m ở đó cái gi` thật sự lợi ích.

Chúng tôi thấy có một số rất lớn những vị ở trong cuộc đời hòan toàn không thể tập trung vào làm một việc gi` hết, làm việc gi` cũng như ăn cơm bỏ mứa, làm đôi chút rồi bỏ cuộc. Do vậy nếu nói về tâm trụ để thiền định thi` việc đó dĩ nhiên rất tốt, tuy nhiên ở trong đời sống hàng ngày của chúng ta không nhất thiết chúng ta phải thiền định, phải vào trường thiền để hành thiền chúng ta mới nói đến sự trụ tâm.

Chúng ta có thể nói đến một số thái độ làm việc của chúng ta, thái độ làm việc là khi nào chúng ta tập trung vào việc gì đó, thi` chúng ta cố gắng ti`m một công việc nào mà mi`nh nghĩ rằng nó hợp với mi`nh nhất, và mi`nh có thể làm công việc đó lâu dài, hơn là chúng ta làm việc nào cũng bắt đầu nhưng rồi không bao giờ có cái kết thúc hết. Hãy cố gắng để hoàn tất những gi` chúng ta đề xướng ra, hay chúng ta có thể trung thành với một việc nào đó mà nó lâu dài hơn chúng ta nghĩ, và điều đó cho chúng ta phần thưởng rất lớn, nên chi nó cũng là một thái độ sống ở trong đời sống.

Chúng ta thường thấy rằng trẻ em co`n nhỏ, các em buông cái này bắt cái kia, buông cái kia chụp cái nọ, bởi các em thực sự không có đi sâu vào một cái nào hết. Khi tâm của chúng ta nông cạn, khi tâm của chúng ta không có chiều sâu, khi tâm của chúng ta không có khả năng thẩm thấu, thi` chúng ta dễ bị một trường hợp là không có việc nào mà chúng ta làm lâu được, không có một quan hệ nào mà mi`nh giữ hoài được, không có một ly' tưởng nào mà chúng ta theo đuổi suốt cả cuộc đời mi`nh được.

Bởi vi` sao, bởi vi` chúng ta không ti`m thấy y' nghĩa chân thực, và chúng ta không có hoà mi`nh, chúng ta không có cảm nhận bằng chính cái tâm tư của mi`nh đối với sự việc đó. Do vậy, thưa qúi Phật tử đối với một người tu tập thi` nói đến thiền định dĩ nhiên là phương pháp rất rốt ráo để tập sự trụ tâm, nói như vậy thi` có nghĩa là ở trong đời sống hàng ngày chúng ta cũng có thể tập như vậy.

Lấy ví dụ một người Phật tử mỗi ngày tụng kinh và tụng kinh đều đặn hay không tụng kinh nhưng mỗi ngày thắp nhang đều đặn, sự đều đặn nhiều năm nhiều tháng thi` điều đó cũng chứng tỏ rằng chúng ta có khả năng làm một việc nào đó, mà công việc đó không mang tánh cách hấp dẫn mà nó lại mang tánh cách trường ky`.

Và những công việc nào trường ky`, đặc biệt những công việc đơn giản nó sẽ giúp cho chúng ta hun đúc được khả năng gọi là bám rễ bám trụ đối với những việc mà mi`nh theo đuổi. Co`n nếu không có việc nào mi`nh có thể bám trụ lâu dài, thi` thưa qúi vị chúng ta phải coi chừng thái độ của mi`nh, mong rằng những việc này có thể giúp cho qúi Phật tử một phần nào cho một đạo hữu vừa hỏi là có phải ngồi thiền tâm mới trụ được không.

Minh Hạnh