Ngày 22 tháng 09 năm 2004

Câu hỏi được đặt ra tại lớp Diệu Pháp trong thời giảng kinh Pháp Cú kệ ngôn 33-34 ngày 25 tháng 04 năm 2003

Một Phật tử hỏi: Ngôn ngữ Pali có phải là tiếng nói của Chư Phật, là tiếng nói của Phạm Thiên?

TT Giác Đẳng: Thật ra thưa qúi vị, tiếng Pali không phải tên của một ngôn ngữ, chữ Pali có nghĩa là điển ngữ. Điển ngữ tức là ngôn ngữ để chép kinh, nhưng vi` thời Đức Phật co`n tại thế thi` có một thứ ngôn ngữ tại quốc gia Ma Kiệt Đà tức là Magadha ngôn ngữ thứ này gọi là Magagi. Ma Kiệt Đà là quê hương có kinh đô văn vật đó là Vương Xá thành. Vương Xá thành nổi tiếng với rất nhiều bậc thiện trí, ở đó có nhiều pháp hội quan trọng của Đạo Phật, nơi đó Ấn Giáo cũng có nhiều buổi lễ quan trọng.

Đại học Ananda cũng nằm ở trong xứ Ma Kiệt Đà. Những đệ tử lỗi lạc của Đức Phật như Xá Lợi Phật và Mục Kiền Liên cũng đến từ Ma Kiệt Đà. Và vương quốc Ma Kiệt Đà thời Đức Phật, có một thời được ngự trị bởi vua Bi`nh Xa Vương, sau đó là vua A Xà Thế, là một trong những vương quốc hùng cường và là một vương quốc nổi bậc nhất ở miền Trung Ấn bấy giờ về phương diện văn hoá, chính trị và kinh tế.

Và sau khi Đức Phật Ngài Niết bàn ba tháng thi` cũng tại Vương Xá thành ở Ma Kiệt Đà có cuộc kết tập tam tạng lần đầu tiên, do vậy các vị đã trọn ngôn ngữ Magagi để trở thành ngôn ngữ chép kinh. Đức Phật thời co`n tại thế thi` Ngài giảng kinh với nhiều ngôn ngữ khác nhau, bởi vi` Magagi trở thành ngôn ngữ trở thành ngôn ngữ chép kinh, chữ Magagi trở thành chữ Pali.

Pali không phải là tên của một ngôi ngữ, Pali có nghĩa là điển ngữ. Có nhiều người nói rằng Pali là tiếng của Phạm Thiên, đó chỉ là sự suy diễn cá nhân mà thôi, co`n chính xác thi` Pali là ngôn ngữ Ma Kiệt Đà là nơi mà có rất nhiều pháp hội quan trọng của Đức Phật, và đó là trung tâm văn hoá đầu tiên của Phật giáo, và nơi có cuộc kết tập tam tạng lần đầu tiên.

Thi` thưa qúi vị chúng tôi nói vắn tắt như vậy, có dịp nào khác chúng ta sẽ nói thêm về sự quan hệ tiếng Pali. Ngày hôm nay người ta gọi tiếng Pali là tiếng Nam Phạn, và Sankris là tiếng Bắc Phạn, đó cũng là cách nói để phân biệt, nhưng mà nó cũng không phải là chính xác lắm.

Minh Hạnh