Ngày 26 tháng 8 năm 2004

Minh Hạnh biên soạn

Câu hỏi được hỏi ngày 27 tháng 02 năm 2004,nhân thời giảng kinh Pháp Cú kệ ngôn số 9 & 10.

TieuVuong hỏi: Kính mong Thầy giảng cho con câu "Tùy sở sanh sở hệ, đáp đổi nghĩa vô thường"

Đ Đ Uyên Minh giảng: Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật, kính bạch Chư Tăng, kính thưa đại chúng, chúng tôi không giỏi chữ Hán, và chúng tôi không giỏi Phật Pháp. Nhưng chúng tôi có hai điều muốn tri`nh bày ở đây, đó là nếu căn cứ vào trong chữ Hán mà chúng tôi tri`nh bày thi` câu này không có gi` là khó, nhưng chúng tôi nghi ngờ đây là câu ghép vá chắp nối, nó là hai câu thơ ngụ ngôn của ai đó làm, chúng tôi nghi ngờ đây là một câu thơ. Chúng tôi không phải là nhà thơ,,tuy chúng tôi có làm thơ nhưng chúng tôi cũng có y' riêng của chúng tôi, nên nhiều khi đọc trên mặt chữ thi` có thể hiểu chúng tôi là đa ti`nh, mộng mị, uỷ mị lung tung,nhưng thật sự chúng tôi không có y' đó. Nhiều khi người viết hai câu này có y' của họ, có liên hệ tới Kim Cang, tới Bát Nhã, tới Đại Thừa chăng, rồi mi`nh giảng cho đã rồi họ nói không phải, y' tôi không phải như vậy.

Như chúng ta biết ông Phạm Thiên Thư có hai câu là

"Rằng xưa có ngã từ quan,

Lên non ti`m động hoa vàng ngủ say"

mà nhà sách văn chương in thơ của ông Phạm Thiên Thư thi` hầu hết mà toàn bộ những nhân danh địa danh trong sách của Phạm Thiên Thư, như Trần Hưng Đạo, Nguyễn Du họ không viết hoa, họ không in chữ hoa cho nên chữ từ quan, họ cũng viết xuông viết chữ thường thôi, cho nên ai muốn hiểu sao đó thi` hiểu, tức là có người hiểu rằng ngày xưa có ngã từ quan tức là có một người họ Từ mà tên Quan lên non ti`m động hoa vàng ngủ say. Có người họ nói từ quan nghĩa là không làm quan nữa, tức là về hưu, ngày xưa có một ông quan retire (về hưu) ông già về hưu rồi bỏ lên núi nên non ti`m động hoa vàng ngủ say. Chắc là núi đồi này ở trên Đà Lạt, hoa vàng ở đây có thể là hoa mimosa chẳng hạn. Chúng ta bàn cãi cho đã rồi đem đến ông Phạm Thiên Thư, ông Phạm Thiên Thư nói cái chữ từ quan đó hiểu sao mà thấy hay thi` hiểu.

Co`n động hoa vàng ở đây là ti`m động hoa vàng ngủ say, vàng ở đây tượng trưng cho màu của đạo Phật, co`n ngủ say là tượng trưng cho tâm muội nhập đại định, tức là từ bỏ danh. Rồi nếu hiểu theo nghĩa là về hưu đó là buông hết danh lợi để mà về núi để tu tập, tu thiền thi` cái này ai muốn hiểu sao thi` hiểu. Cho nên chúng tôi cũng ớn ngôn ngữ của thơ ca lắm.

Ví dụ như có một số người hiểu lầm chúng tôi trong bài thơ “One way ticket” chúng tôi viết là

“Tay cầm chiếc vé one way,

Theo em mấy buổi lội về tả chân,

Ti`nh trôi về phố mù tăm,

Trái tim lạnh giá đêm nằm phát run,

làm thơ gởi cõi vô cùng,

em vô trụ xứ ti`nh không chốn về”.

Câu đó họ thấy chữ em, họ tưởng như là chúng tôi thất ti`nh, xin thưa là không có, chúng tôi không phải thất ti`nh ai hết, qúi vị để y’ one way có nghĩa là một chiều. Ở Mỹ mi`nh mua vé one way, tức là chỉ có khứ mà không có hồi, hoặc chỉ có hồi mà không có khứ thi` người ta gọi là one way. Co`n mi`nh đi mua vé khứ hồi round trip, one way là thật ti`nh cuộc đời này người ta biết rằng làm gi` có round trip, cuộc đời này chỉ có one way,

Người có học A Ty` Đàm thấy cuộc đời này chỉ có đi mà không có lại, như hôm trước chúng tôi có nói rồi, trong Vi Diệu Pháp thi` không có chữ tái ngộ, tức là một sát na của danh hay sắc mà nó đã sanh diệt, nó đã sanh lên rồi nó diệt rồi nó đi luôn, rồi một sát na mới xuất hiện. Cho nên thí dụ như hôm nay mi`nh có tâm thiện thi` tâm thiện của ngày hôm nay không phải tâm thiện của ngày hôm qua, bởi vi` một lần thôi.

Sẵn đây chúng tôi cũng xin nói thêm, chúng tôi vô vàng cảm ơn cô Minh Hạnh là một trong những MC rất thiện chí của rơom này, đã chịu khó nghe băng lại của quí Thầy để rồi chép lại, nhưng chúng tôi cũng để y’ thấy rằng thiện chí đó chúng tôi làm không nổi, chúng tôi rất lấy làm cảm kích và rất khâm phục, nhưng chúng tôi có chút buồn lo`ng là bởi vi` hi`nh như cô nghe không kỹ, ví dụ như câu khi chúng tôi giải thích câu

“Pari có gi` lạ không em,

Mai ta về em có co`n ngoan”

Chúng tôi tri`nh bày theo giáo ly’ A Ty` Đàm

“Mùa xuân hoa lá giăng đầy ngõ,

Em có ti`m tôi trong bóng chim”

Đó là tôi có trích dẫn một câu thơ của Nguyên Sa , co`n câu của tôi là:

“Đêm tịch mặc ta làm con ếch nhỏ,

Ngó bóng mi`nh vời vợi ánh trăng khuya,

Nghe sinh tử đi qua từng hơi thở,

Một lần đi sẽ mãi mãi không về,

Bởi khi ngồi thiền tướng tôi nhỏ con như con ếch vậy, tức là hơi thở của mi`nh, tức là tâm thiện tâm ác của mi`nh một lần suy nghĩ rồi nó đi luôn không trở lại nữa, mà cô Minh Hạnh viết là “nghe tư tưởng đi qua từng hơi thở”, là chết tôi rồi (hihihi) không phải tư tưởng mà là “nghe sinh tử đi qua từng hơi thở”, xin cô sửa lại giùm (hihihi) “một lần đi sẽ mãi mãi không về”. Có nhiều khi rõ ràng là thơ của người ta là thơ ti`nh nhưng mà qua cách hiểu của tôi là tu sĩ thi` tôi lại hiểu theo cách của tôi cho nên chúng tôi không dám định nghĩa hai câu trên . vi` sợ không đúng y' của tác giả. Những thơ ti`nh của người tôi đều hiểu theo nghĩa A Ty` Đàm thi` nó có lợi lạc cho tôi, cho nên nhờ mi`nh mang mắt kiến A Ty` Đàm, mang mắt kiếng của Phật Pháp đi vào cuộc đời thi` sẽ được an lạc. Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật