Một người đàn ông gầy gò khắc khổ quấn quanh mi`nh bằng tấm vải loại trải cho ngựa nằm để giữ ấm thân thể khẳn khiu của ông, ông ta cần nó, vi` đang là mùa đông lạnh giá, tất cả mọi vật ở bên ngoài thi` đã được bao phủ bởi đá và tuyết, gió mùa đông thổi cắt da mặt.

Người đàn ông vẫn co`n rung lẩy bẩy vi` cái lạnh mùa đông, và đứa bé con đã ngủ, người mẹ đi ra lấy bi`nh nước để lên bếp, bà nghĩ rằng ly nước nóng có thể làm người đàn ông bớt lạnh; người đàn ông ngồi trên ghế đu đưa, người mẹ đến bên cạnh ngồi xuống trên một cái ghế gần đó, rồi đưa mắt nhi`n đứa con bé nhỏ đang bịnh của bà, cầm bàn tay bé nhỏ của đứa trẻ bà nói:

“Ông có nghĩ rằng tôi có thể giữ mạng sống của con tôi không? Xin đừng đem con của tôi đi!”

Người đàn ông – Đó là vị Thần Chết—Ông ta gật đầu một cách dị thường, cái gật gần giống như là cho biết có và cũng giống như là không. Người mẹ đau khổ cúi xuống nhi`n vạt áo của bà và nước mắt rơi tuông xuống dàn dụa trên hai go` má hóp của bà; trái tim bà trở nên nặng nề --Bà đã không hề chợp mắt ba ngày ba đêm rồi, và bây giờ bà quá buồn ngủ bà chợp mắt được vài phút toàn thân bà rung rẩy vi` cái lạnh cắt da của mùa đông.

“Cái gi` vậy?” bà la lên và nhi`n khắp nhà; nhưng người đàn ông đã đi rồi, đứa con bịnh hoạn của bà cũng không co`n nằm trên giường. Ông ta đã mang nó đi với ông; đồng hồ trong góc nhà đánh lên những tiếng đing đong, “Rắc” quả lắc to lớn gẫy ngang và rơi nặng nề xuống sàn nhà, “bump!” và rồi đồng hồ im lặng.

Người mẹ đau khổ chạy ra khỏi nhà và gào khóc thảm thiết cho đứa con của bà.

Ngoài đó, trong giữa đám tuyết lạnh giá và trắng toát, một người đàn bà với bộ quần áo màu đen; người mẹ đau khổ gào to. “Thần Chết đã mang đưá con thân yêu của tôi đi rồi, ông đã vội vã ra đi mang theo đứa con thân yêu nhất đời của tôi; ông ta đi nhanh hơn là gió và ông ta không bao giờ mang trở lại những gi` ông đem đi!”

Người đàn bà áo đen – đó là bóng đêm trả lời. “Đúng vậy, tôi đã thấy Thần Chết mang đứa con của bà đi.”

Người mẹ đau khổ nói trong tiếng khóc nức nở: “Oh, chỉ cần nói cho tôi biết hướng nào ông ta đã đi! chỉ cho tôi hướng đi của ông ta, tôi sẽ kiếm ông ta để đo`i lại đứa con yêu qúi của tôi.”

Người đàn bà trong bộ quần áo đen nói: “Tôi biết, nhưng trước khi tôi nói cho bà biết, trước hết bà phải hát cho tôi nghe tất cả những bài hát về ti`nh mẹ con, tôi rất thích nghe những bài hát nói lên ti`nh nghĩa thâm xâu của người mẹ đối với con mi`nh, tôi đã nghe những bài hát đó khi trước, tôi đã nhi`n thấy những giọt lệ rơi trên những khuôn mặt của những bà mẹ mất con, thật là thảm sầu.

“Tôi sẽ hát tất cả những bài đó, tất cả! Nhưng đừng ngăn chặng tôi, tôi phải đi kiếm đứa con yêu qúi của tôi!”

Nhưng đêm tối vẫn mịt mùng bất động. Và rồi người mẹ đau khổ cất tiếng hát não nùng, bà vừa hát vừa gạt những giọt lệ đang thi nhau tuông xuống đôi má gầy gò của bà.

“Dù đã lỡ bước đến chốn nơi nào

Dù cho mây đen che kín bầu trời

Con yêu ơi! Con yêu hãy quay về đây

Dù đời quá đắng, quá xót xa rồi

Ti`nh yêu đam mê khiến đã quá điên dại

Con yêu ơi! Con yêu hãy quay về đây…..”

Sau đó Đêm tối nói, “Đi về phía tay phải, đi vào khu rừng đen tối, tôi đã thấy Thần Chết đi về hướng đó với đứa nhỏ trên tay!”

Người mẹ đau khổ nhi`n về hướng chỉ của Đêm Tối, rất nhiều con đường xuyên qua khu rừng, bà không biết phải đi theo con đường nào, ở đó có một khóm hoa mai trơ trụi không lá không hoa, bây giờ đang mùa đông, tuyết phủ trắng xóa trên những nhánh cây trơ trụi.

“Cây mai ơi! Nhà ngươi có thấy Thần Chết đi ngang qua đây với đức con yêu qúi của tôi không?” người mẹ đau khổ hỏi.

“Có, nhưng tôi sẽ không nói cho bà biết hướng nào ông ta đi qua, ngoại trừ bà sửa ấm tôi bằng trái tim của bà. Tôi đang bị đông cứng, tôi sẽ trở thành bụi nước đá không lâu!”

Người mẹ đau khổ ôm bụi cây vào ngực, ôm cứng lấy bụi cây vi` bà nghĩ rằng bằng cách này sẽ làm ấm bụi cây và bụi cây sẽ trở lên tươi tốt sẽ cho lá và hoa, và rồi bụi cây đã cho ra những lá non, và những nụ hoa mai đã nở trong một đêm đông giá lạnh, trái tim của người mẹ đau khổ đã quá ấm áp; sau đó bụi mai đã chỉ cho bà hướng đi bà phải đi tới.

Người mẹ đã tới bên bờ hồ lớn, nơi đây không có tàu cũng như thuyền bè. Mặt hồ không đông cứng để bà có thể bước lên đó để đi qua phía bên kia bờ hồ, mặt nước cũng không rẽ ra thành lối đi cho bà đi qua, mặt nước không đủ thấp để người mẹ có thể lội qua; nhưng bà phải đi qua cái hồ nước này để ti`m đứa con yêu qúi của bà! Và rồi bà lội xuống nước với y’ định uống cạn nước của hồ này, đó là một việc không thể tưởng được cho một người bi`nh thường làm việc đó, nhưng với mãnh lực của người mẹ đã mất đứa con yêu qúi nhất trên đời, nên người mẹ đã nghĩ rằng có thể có một phép nhiệm mầu xảy ra giúp bà nguyện vọng đó.

“Ôi! Tôi sẽ bằng mọi cách để kiếm đứa con của tôi! người mẹ nói trong tiếng khóc nức nở; và bà tiếp tục khóc và cặp mắt của bà chi`m xâu trong nước hồ, chúng trở thành hai viên ngọc trai quí giá; Nhưng nước đã nâng bà lên, giống như bà ngồi trên một cái cánh, và bà bay trong những sóng nước để tới phía bên kia bờ hồ, nơi đó có một ngôi nhà trông vẻ dị thường, nó nửa giống như là một ngọn núi với rừng rập và vách đá, và nó nửa giống như được xây lên như vậy, nhưng người mẹ đau khổ đã không thể thấy được căn nhà đó; vi` bà đã khóc đến nỗi hai con mắt bà bị mù.

Người mẹ đau khổ không biết đi đâu tiếp vi` bà đã bị mù, một người đàn bà trong ngôi nhà dị thường đó đi ra hỏi.

“Bà làm thế nào để đến đây? Đây là âm phủ!”

“Nơi đâu tôi có thể kiếm thấy Thần Chết, ông ta đã mang đứa con yêu qúi của tôi đi? người mẹ trả lời.”

“Ông ta chưa đến đây! Ai đã giúp bà tới đây?”

“Các vị Chư Thiên đã giúp tôi, họ là những người từ bi hay thương xót người, bà cũng thế phải không! Nơi đâu tôi có thể kiếm thấy đứa con yêu quí của tôi?”

“Tôi không biết, và bà đã không thể thấy! có rất nhiều hoa và cây khô héo đêm nay; Thần Chết sắp đến đây để trồng trọt lại những cây hoa này! Chắc bà không biết rằng mỗi một con người ở trên trần gian được biểu hiệu bằng một cây hoa ở dưới âm phủ này, những cây hoa đó có nhịp đập giống như nhịp đập của trái tim con người trên thế gian, những trái tim của những đứa nhỏ đập theo nhịp tim của người mẹ, và nơi bà đang đứng là vườn trồng hoa của Diêm Vương do Thần Chết cai quản. Bà cho tôi cái gi` nếu tôi chỉ cho bà phải làm cái gi`.”

“Tôi không có gi` để cho bà, nhưng tôi sẽ đi tới tận cùng thế giới cho bà! người mẹ đau khổ nói.”

“Nè bà! Tôi không có gi` để làm tại nơi đó!. Nhưng bà có thể cho tôi suối tóc đen tuyền của bà, bà tự biết là nó rất quí, và tôi rất thích nó! Bà sẽ có mái tóc bạc trắng của tôi, như vậy nó luôn luôn công bằng!”

“Bà co`n muốn gi` nữa ? Tôi sẽ hoan hỷ tặng bà!” người mẹ đau khổ đã cho mái tóc đen quí giá của mi`nh để đổi lấy mái tóc bạc của người đàn bà già nua nọ.”

Sau đó họ đã đi vào toà nhà của Thần Chết, nơi đó có rất nhiều loại cây và hoa mọc san sát bên nhau. Họ đã đứng trước những cây hoa lan dạ hương và cây hoa mẫu đơn; nơi đó có những cây trồng trong nước, một số tươi tốt, một nửa kia thi` bịnh hoạn, có những con rắn nước nằm trên những cây đó và có những con cua đen đang dương càng của chúng. Ở đó có nhưng cây thông tuyệt đẹp, cây sồi, họ đã đứng trước những bông hoa thược dược; mỗi cây và mỗi loài hoa đều có tên của nó; mỗi chúng nó là một đời sống của một người trên trần gian, tất cả mọi người. Có những cây lớn ở trong những chậu nhỏ, do đó chúng mọc lên cằn cội, và sẵn sàng làm bể những cái chậu nhỏ; ở một nơi khác có những nụ hoa nhỏ ở trong vùng đất tơi xốp, với chất bồi dưỡng chung quanh nó và những bông hoa đó tuyệt đẹp. Người mẹ đau khổ cúi gập người xuống một cây nhỏ nhất, và nghe bên trong cây nhỏ này tiếng đập của một trái tim, và với hàng triệu lần bà biết rằng đây là đứa con của bà.

“Nó đây rồi!” Bà khóc lớn, và bà giang rộng đôi tay của bà để ấp ủ cây hoa nghệ nhỏ bé vào vo`ng tay của bà, một bên của cây đã gần như bịnh hoạn.

“Đừng đụng vào những cánh hoa! Bà hãy ở đây, khi Thần Chết đến – tôi đang chờ ông ta đến - đừng để ông ta kéo mạnh cái hoa lên, nhưng phải dọa ông ta rằng bà sẽ làm giống như vậy với những cái hoa khác. Và rồi ông ta sẽ sợ hãi! Vi` ông ta có trách nhiệm với Diêm Vương, không ai dám kéo mạnh những cái hoa trước khi cây cho ra những cái lá.”

Ngay lúc đó một làn hơi lạnh ùa vào địa ngục, và người mẹ mù có thể biết rằng đó là Thần Chết đã đến.

“Làm sao bà có thể ti`m đến nơi đây? Làm sao bà có thể đến trước tôi?”

“Tôi là người mẹ.” người mẹ đau khổ trả lời.

Thần Chết đưa cánh tay dài về phía bông hoa bé nhỏ, nhưng người mẹ đã dùng đôi tay của mi`nh ôm lấy ông ta, thật chặc, và chứng tỏ rằng bà sẽ đụng tới một trong những bông hoa khác. Thần Chết thổi lên đôi tay của bà, bà cảm thấy nó rất là lạnh, lạnh hơn cả cơn gió lạnh mùa đông và đôi tay của bà thõng xuống như không co`n nghị lực.

“Bà không thể làm gi` để cản tôi!” Thần Chết la lên.

“Nhưng Diêm Vương có thể!” người mẹ đau khổ nói.

“Tôi chỉ làm theo mệnh lệnh của Ngài!” vị Thần Chết nói. “Tôi là người làm vườn cho Ngài, tôi trồng tất cả những hoa và cây cho Ngài, và trồng nơi vườn ly’ tưởng, trong một khu đất không ai biết; chúng lớn lên như thế nào và chúng như thế nào ở đó tôi không nói cho bà biết.”

“Trả con lại cho tôi!” người mẹ đau khổ khóc và van xin. Ngay khi đó bà nắm lấy hai bông hoa tuyệt đẹp ngay cạnh bà, trong mỗi tay, bà khóc với Thần Chết, “Tôi sẽ xé nát hai bông hoa này trong nỗi tuyệt vọng của tôi.”

“Không được đụng tới chúng nó!” Thần Chết la lên. “Bà nói rằng bà quá đau khổ, và bây giờ bà muốn làm người mẹ khác đau khổ.”

“Người mẹ khác!” Người mẹ đau khổ thốt lên đồng thời rời hai bàn tay ra khỏi hai cánh hoa.

“Đúng vậy, tôi đã lấy chúng từ cái hồ, chúng sáng ngời tươi thắm, tôi biết chúng là của bà. Hãy lấy chúng lại, chúng nó bây giờ tươi thắm hơn lúc trước; bây giờ bà hãy nhi`n xâu vào trong; tôi sẽ nói tên của hai loài hoa mà bà đã muốn xé nát chúng, và bà sẽ thấy cả một đời sống tương lai – đó là một đời sống tồn tại hiện hữu của con người; bà hãy nhi`n coi, vậy mà bà đã muốn làm hư hại và phá hủy chúng.”

Người mẹ nhi`n xuống, và lạ thay bà đã nhi`n được, bà đã có thể thấy được một đóa hoa trở thành một Chư Thiên đang ban phúc cho toàn cầu, chang hoà hạnh phúc, tâm từ bi đang trải rộng cho tất cả mọi loài. Và bà nhi`n qua đóa hoa kia thi` thấy trở thành một Chư Thiên đang thưởng phạt những kẻ ác xấu, đang đem quả xấu đến cho kẻ đã tạo nhân xấu trên thế gian.”

“Cả hai đóa hoa đó là những vị Chư Thiên, một ban phúc lành đến cho những người hiền lành, một đem tai hoạ đến cho những người xấu ác!” Vị Thần Chết trả lời.

“Con tôi là đoá hoa nào, đóa chỉ cho sự hạnh phúc hay đóa chỉ cho sự bất hạnh?” người mẹ hỏi.

“Điều đó tôi không thể nói được; nhưng bà biết rằng một đóa hoa là con của bà! Đó là đứa con của bà -- đời sống tương lai của đứa con bà!”

Người mẹ la lên trong niềm sợ hãi. “Một trong chúng nó là con của tôi? Hãy nói cho tôi biết! Hãy gi`n giữ nó, nó ngây thơ vô tội, hãy gi`n giữ nó tránh xa tất cả cảnh nghèo khổ! hơn là Ngài đem nó đi! Hãy đem nó đến quốc vương của Diêm Vương! và hãy quên đi những giọt nước mắt của tôi, hãy quên đi những lời than khóc của tôi, và tất cả những gi` tôi đã làm!"

"Tôi không hiểu bà muốn gi`!" vị Thần Chết nói. "Bà muốn lấy con bà về, hay bà để tôi đem nó đi, đi đến một nơi mà bà không được biết!"

Người mẹ chắp tay lại qùy xuống và cầu nguyện rằng: "Hỡi Diêm Vương, hãy nghe lời cầu khẩn của người mẹ, khi tôi cầu nguyện rằng, hãy làm với điều gi` tốt nhất! Ngài có nghe tôi chăng, Ngài có nghe tôi chăng!."

Và người mẹ lạy xâu xuống trong khi vị Thần Chết bồng đứa con yêu qúi của bà đi vào nơi vô định.

“Lo`ng mẹ bao la như biển thái bi`nh giạt dào.

Ti`nh mẹ tha thiết như gio`ng suối hiền ngọt ngào.

Lời mẹ êm ái như đồng lúa chiều ri` rào

Tiếng ru bên thềm trăng tà soi bóng mẹ yêu……”