Thứ nhất, bạn phải hoàn toàn nhận rõ được ti`nh trạng tâm thức của bạn. Sự nhận thức rõ ràng là cách điều trị tiên khởi. Bạn hãy để ý coi sự giận dữ làm thiệt hại cho bạn như thế nào, làm ảnh hưởng đến sự bình tỉnh của bạn như thế nào, làm tinh thần bạn căng thẳng đến mức nào, chận đúng lại sự suy nghĩ chính chắn của bạn ra sao. Bạn hãy tự nhủ rằng " Giận dữ chỉ làm thiệt thòi cho ta mà thôi."

Thứ hai, bạn phải nhận ra rằng " Sự giận dữ này không phải do kẻ khác gây ra, nhưng đó chính là kết quả của cái ngã của bạn đã vô tâm phản ứng lại một việc gì, mà một người nào đó đã nói hay đã xử sự với bạn." Khi đạt được sự nhận thức này, bạn sẽ thấy được những hậu quả gì sẽ gây ra do sự giận dữ của bạn đối với kẻ khác. Hãy nhắc nhở bạn rằng bạn cảm thấy như thế nào khi một người nào đó trút cơn giận lên bạn. Điều này rất là hữu ích. Nên nhớ rằng sự đau khổ gây ra bởi sân hận tạo nên phiền não cho kẻ tạo nghiệp. Sự giận dữ bùng ra hầu như luôn luôn được nối tiếp bằng các điều sai quấy. Hãy nghỉ tới nghiệp báo khi bạn gây đau khổ cho kẻ khác. Nên biết rằng ý nghỉ của bạn về phòng thủ và tự vệ đều là bản ngã chung của con người. Như vậy thì bạn nên để cho sự việc tiến triển theo lẽ tự nhiên. Không nên chối bỏ nó. Hãy co' lòng bao dung đối với kẻ khác; hãy biết rằng mọi người phải chịu ảnh hưởng về nghiệp báo do chính mình gây nên. Sự nhận thức khôn ngoan sáng suốt này rất phù hợp với cái NGỘ trong đạo pháp.

Đừng lo lắng nếu người ta không để ý tới bạn. Đừng trông cậy vào kẻ khác chăm sóc bạn, mà hãy tự chăm sóc lấy bạn. Hãy học hỏi qua việc hành trì để tự coi bạn là một người hiến thân cho đạo pháp, người đang khổ công hướng đến an lạc. Với sự tinh tấn về bao dung và an lạc trong đạo pháp, bạn sẽ thấu hiểu luật nhân quả và sẽ không cần đến phản kháng nữa. Hãy nhớ rằng bạn là người tạo ra cuộc sống của chính bạn. Bổn phận của bạn là phát huy sự sáng suốt để đưa bạn tới an lạc, hài hoà, phóng khoáng, và cứu rỗi tâm hồn. Phát huy tâm định tới mức độ cần thiết thật không dễ dàng nhưng đó là cách thức cảnh giác để kịp thời biết được bạn đang ở trong mức độ bực tức nào trước khi sự giận dữ bùng lên.

Khi một người nào đó co' hành động thù địch hay có tính cách gây tổn thương cho bạn, bạn có thể cảm thấy bị lúng túng. Đức Phật Ngài dạy rằng trong những trường hợp sự an lạc của bạn bị đe dọa, bạn có ba cách để xử sự. Thứ nhất, bạn phải thông suốt vấn đề để rõ trở ngại là cái gì, kế tiếp bạn phải quyết định cách hành xử của bạn và bạn phải thấy rõ hiệu quả của cách hành xử đó. Nếu ti`nh trạng vẫn tiếp tục tồi tệ thi` cách hành xử thứ hai của bạn là phải lánh xa ra khỏi môi trường thù nghịch đó, nếu bạn có thể làm được. Cuối cùng, nếu bạn không thể thóat khỏi môi trường đen tối đó thì bạn hãy đối diện với nó một cách khách quan. Điều quan trọng phải nhận rõ là bạn không thể nào đối diện và giải quyết vấn đề với ý nghỉ chủ quan của bạn. Bạn hãy để cái ngã qua một bên. Trong suốt cuộc sống, chúng ta đã quen thuộc hành xử theo bản ngã, bởi vậy không phải một sớm một chiều mà chúng ta có thể phá bỏ đuợc cái ngã đã cẩn sâu trong tâm khảm chúng ta. Mặc dù bạn thấu hiểu và tin tưởng những điều hướng dẫn nơi đây là đúng, nhưng rồi bạn có cố gắng cách nào đi nữa cũng có những trường hợp nóng giận xảy ra mà bạn không thể nào đè nén được. Phải làm gì đây? Dĩ nhiên, câu trả lời là phải sáng suốt và hiểu biết, phải bình tỉnh, phải nhớ tới nhân quả, phải bớt đi tự ái, phải cố gắng dằn lòng để chấp nhận tình trạng không thể tránh được. Đức Phật đã dạy rằng người dẫn dắt bạn và cũng là bậc thầy của bạn trong cuộc hành trình này là Trung Đạo và Bát Chánh Đạo. Hãy học tập và hành trì, rồi những cơn nóng giận của bạn nếu không tan biến hết thì ít nhứt cường độ cũng được giảm đi rất nhiều. Hãy nhớ rằng, niềm an lạc chỉ tồn tại khi bạn biết chấp nhận những sự việc của chính nó và khi bạn biết làm thế nào để buông xã. Không phải bạn chỉ ngăn cản không cho sự nóng giận bộc phát mà còn phải ngăn ngừa cả nguồn cội của nó; những nguồn cội này đã vô hình chung thâm nhập vào thể xác ta hoặc thế giới tâm linh của chúng ta.

Một cách khác để giải trừ niềm sân hận là biến đổi hận thù thành yêu thương. Việc làm này trước tiên cũng đòi hỏi phải có nhận thức. Để am hiểu được tình trạng, bạn hãy nhận ra những cảm giác của chính bạn về sợ hãi, đố kỵ, hoặc thù ghét, và bạn phải có đủ sáng suốt để thấy rằng bất cứ phản ứng nào do bạn gây ra cũng sẽ tạo cho bạn một nghiệp quả. Với sự nhận thức này, bạn sẽ trở nên an lạc hơn, và lòng thương người cùng sự bao dung sẽ nẩy nở. Bạn hãy phát triển lòng thương người bằng cách này cho tới khi nào bạn đạt được sự chuyển hóa, thay thế hận thù bằng tình thương. Bạn hãy tiếp tục con đường này rồi bạn sẽ đạt được hoan hỉ và tự tin. Tâm bạn sẽ không còn dư chỗ để chất chứa bất mãn. Đây là con đường đưa đến Bồ Đề tâm. Sự hành trì như vậy sẽ dẫn tới giác ngộ.

Có những rắc rối tương đối dễ giải quyết chỉ cần tìm được nguyên nhân gây ra nó. Không nên lầm lẫn, hồ đồ khi những rắc rối này xảy ra, chỉ cần cố gắng tìm xem việc gì đã tạo nên trong tâm ta những cảm giác ghét bỏ, giận dữ, căng thẳng, tức tối, v.v... Đức Phật dạy rằng nơi nào có quả thì nơi ấy luôn luôn có nhân. Sự giận dữ, tức tối bùng lên chỉ thuần túy là cái quả của một cái nhân. Trong cái nhân này bạn sẽ tìm được giải đáp cho vấn đề.

Cuối cùng: Hãy hành trì cho việc định tâm được tinh tấn cho tới khi bạn không còn lưu luyến tới thế giới, tới địa vị, tới quyền lợi nữa. Đức Phật dạy rằng hầu hết các vấn đề khó khăn của chúng ta xảy ra là vì chúng ta cố nắm giữ, ràng buộc, thèm khát, bám víu. Hãy liên tục nhắc nhở bạn rằng không có gì ngoài đạo pháp. Tất cả đều sẽ trở về với cát bụi. Những sự ràng buộc sẽ gây nên đau khổ. Tất cả đều bị hũy diệt. Vì có sự ràng buộc nên mới nảy sinh ra lầm lẫn, ích kỹ. Tất cả mọi hiện tượng trong trời đất đều nằm trong tiến trình của sinh và diệt. Tất cả đều mang bản chất của vô thường, khổ, và vô ngã.

Do vậy, mỗi khi tức giận, căm hờn, lo âu, hay căng thẳng khởi lên, hãy để yên cho nó dâng lên. Hãy hiểu rõ bản chất của nó mà không nên có phản ứng. Hãy thâu nhận kinh nghiệm cho chính bản thân bạn để biết rõ niềm sân hận dâng lên như thế nào, và để thấy rõ niềm sân hận tan biến như thế nào khi ta không đụng tới, không xen vào. Khi đạt được tinh tấn trong việc hành trì này, bạn sẽ thoát ra khỏi vòng tục lụy.

Tôi hy vọng rằng những gì tôi viết ra nơi đây sẽ giúp được bạn trong sự hành trì thiền định và nhờ đó bạn có thể thoát ra khỏi sự đau khổ của sân hận.