Phẩm 02: Hạ Thủ Công Phu - Phẩm Không Chểnh Mảng (Appamado Vagga) - Kệ ngôn 21, 22, 23

Trong Cái Chết Tìm Ra Lẽ Sống

Không phóng dật: đường sống

Phóng dật là đường chết

Nỗ lực hoá bất tử
Buông lung: đời như hết

Nhận thức khác biệt ấy

Người trí không giải đãi

Hoan hỷ trong chuyên cần

Tâm cao vời thư thái

Kiên trì tu thiền định

Bậc tu thường tinh tấn

Liểu tri đạo giải thoát

Chứng vô thượng niết bàn

Bản Phạm Văn Palì và thích nghĩa

Appamaado amatapada.m pamaado maccuno pada.m
Appamattaa na miiyanti ye pamattaa yathaa mataa.

Eta.m visesato ~natvaa appamaadamhi pa.n.ditaa
Appamaade pamodanti ariyaana.m gocare rataa.

Te jhaayino saatatikaa nicca.m da.lhaparakkamaa
Phusanti dhiiraa nibbaa.na.m yogakkhema.m anuttara.m.

Bản Anh văn của Phra Khantipàlo

Heedfulness is the path to the deathless,
heedlessness is the path to death.
The heedful do not die;
the heedless are like unto the dead.

Distinctly understanding this (difference),
the wise (intent) on heedfulness,
rejoice in heedfulness,
delighting in the realm of the Ariyas.

The constantly meditative,
the ever steadfastly ones
realize the bond-free,
supreme Nibbaana.

Bản Hán Văn của Pháp Sư Thường Bàn Ðại Ðịnh

      Giới vi cam lộ đạo,       

Phóng dật vi tử kinh.

   Bất kham tắc bất tử,    

Thất đạo vi tự táng.

Tuệ trí thủ đạo thắng,   

Chung bất vi phóng dật.

Bất tham trí hoan hỷ,    

Tòng thị đắc đạo lạc.

    Thường đương duy niệm đạo,  

Tự cường thủ chính hạnh,

Kiện giả đắc độ thế,     

Cát tường vô hữu thượng.

Hoàng hậu Sàmàvatì và thứ phi Màgandhiyà đều là người được vua Udena sủng ái. Hoàng hậu là người đoan trang đức hạnh và trọn tin Tam bảo. Thứ phi trái lại là người tự phụ, ác độc. Sau nầy Màgadhiyà ra lệnh cho chú ruột hại chế hoàng hậu và một số cung nữ bằng cách khoá họ trong cung điện rồi phóng hoả đốt chết. Khi cái chết kề cận, hoàng hậu dạy các cung nữ thiền quán về  khổ thọ và tất cả đều chứng thánh quả trước khi chết. Thứ phi sau đó vì lòng tin vào sự sủng ái của nhà vua mà kể ra nội tình câu chuyện không ngờ vua Udena nổi giận bắt bà và gia quyến thọ trọng hình chết thảm. Khi nói về hai cái chết nầy Ðức Thế Tôn dạy rằng một người dốc lòng tu tập dù chết mà bất tử; trái lại kẻ sống với thái độ buong thả dù có sống nhưng cũng giống như chết rồi.

THẢO LUẬN

1. Cả hai người trong câu chuyện đều chết sao lại bảo có người không chết?

2. Chữ sống ở đây có đồng nghĩa với câu: "lưu danh muôn thuở" không ?

3. Một khi con người kề cận cái chết thì cái gì có giá trị nhất nên quan tâm?       

Ý CHÍNH

Ai cũng phải chết nhưng có những người nhờ tinh cần mà tìm ra đạo lý bất tử trong giờ phút ấy.

1. Bản Phạn Ngữ, Anh Ngữ lấy từ website Budsas.org của Dr. Bình Anson

2. Bản chữ Hán và Kinh Thơ do Phật tử Như Khanh thực hiện