HÂN HOAN ĐÓN CHÀO CHƯ TÔN ĐỨC VÀ QUÝ PHẬT TỬ

   

Câu Kệ Ngôn 226 - Kinh Pháp Cú, ngày 13 tháng 10, 2003

Phẩm Phẫn Nộ - kệ ngôn 226 - Đừng Bất Măn Với Người Cầu Giải Thoát

Những người sống tỉnh giác

Thường tu tập ngày đêm

Hướng Niết bàn giải thoát

Đoạn lậu hoặc năo phiền

TT Giác Đẳng giảng : Kính bạch Chư Tăng, thưa quí vị, rất đặc biệt, mà chúng tôi gọi đặc biệt bởi v́ trong kệ ngôn này không có một điều ǵ liên quan đến phẫn nộ .

Những người sống tỉnh giác.

Thường tu tập ngày đêm.

Hướng Niết bàn giải thoát.

Đoạn lậu hoặc năo phiền.

Bài kệ này trong bài viết chúng tôi chuẩn bị, chúng tôi dùng cái tựa " Đừng bất măn với người cầu giải thoát ". Đọc lời tựa có lẽ chúng ta sẽ liên tưởng đến được tại sao có bài kệ này, đúng ra không phải phẫn nộ, chỉ là ư nghĩ không có hài ḷng, tâm trạng của nàng Punna là một tâm trạng rất thường t́nh, nàng là một người có niềm tin vào Tam Bảo nhiều, nàng hiểu đạo trong cách nh́n của nàng, nàng nhận định Đức Phật và các Tỳ kheo trong cách nh́n của nàng, ở trong cách nh́n đó thật sự có những cái nàng không thể hiểu, chúng ta nghe đến hai cái chi tiết trong giai thoại nhỏ này chỉ xảy ra trong ṿng 24 giờ đồng hồ.

Bản thân của nàng Punna là một người làm công như chúng ta được biết của một gia đ́nh giàu có ở trong thành Vương Xá, rồi trong một buổi tối sau một ngày dài làm lụng rất mệt nhọc, nàng xin phép bước ra ngoài sân để hưởng một chút thanh khí của đêm hôm, cho con người lấy lại một chút tỉnh táo khỏe khoắn. Thưa quí vị, trong sớ giải nói nàng nh́n lên triền núi thấy dưới ánh sáng các vị Tỳ kheo đang đi tới đi lui, lúc đó th́ nàng nghĩ một điều rằng :

" Những vị tu sĩ thật là lạ giờ này sao không chịu ngủ, nếu ḿnh không mang thân phận tôi đ̣i có lẽ ḿnh đă về nằm xuống ngủ một giấc thật ngon, những vị đó không đi làm công, không đi ở mướn, cũng không ai bắt buột mà lại thức đêm khuya để hành thể xác cho nó khắc khổ như vậy."

Thưa quí vị, cái nh́n đó của nàng Punna cũng không phải một cái nh́n xa lạ, có một vài người chúng ta tự hỏi rằng " tại sao một người biết đạo lại như thế." không phải thời xưa mà nay cũng thế, đôi lúc chúng ta cũng nghe những người Phật tử hay những vị tu sĩ phán xét về người khác, chúng ta có khi lại nh́n bằng cái nh́n tương đối khác biệt, giả sử như chúng ta thấy một người vào chùa làm việc ở dưới bếp rất mệt nhọc, có nhiều người phê phán tại sao vô chùa không đọc kinh, đọc sách để mở mang trí tuệ, lại đi lao đầu xuống bếp làm việc nặng nhọc như vậy, có đôi khi chúng ta đi chùa một cách thoải mái, thấy một Phật tử ở trong trường thiền, đang cố gắng ngồi thiền, hay đi kinh hành ḿnh nói rằng, đi chùa sao không đi chùa cho thoải mái, cho an lạc, mà phải tự ḿnh khổ nhọc.

Những cái nh́n đó, những cái phê phán đó không phải ít thấy trong đời sống chúng ta. Tâm tư của nàng Punna cũng vậy, đêm hôm làm việc mệt quá, có một chút giờ giấc để ra bên ngoài nghỉ ngơi sau một ngày làm việc nỗ lực, tự nhiên trong tâm tư nàng khởi lên ư nghĩ như vậy. Và thưa quí vị cũng chính con người đó vào buổi sáng hôm sau gặp được Đức Phật đi khuất thực với Tôn Giả Ananda, nàng có tín tâm và nghĩ rằng cúng dường Đức Phật luôn luôn có phước, nàng không có ǵ để cúng dường ngoài một ít thực phẩm mang theo độ nhật, tức là một ít thực phẩm của người làm công mang đi để ăn sau khi làm việc, thưa quí vị không lấy ǵ làm ngon cả, nó chỉ là một ít thực phẩm rất xoàng, nó chỉ là cái bánh khô, bánh khô ở đây có thể bánh làm bằng cám, có thể bánh làm bằng cốm, những loại bánh đó để nhai cho đỡ dạ, không có ǵ để cúng dường Đức Phật. Đem từng cái bánh khô đó, nàng đến cúng dường Đức Phật, cúng dường xong nàng đảnh lễ Đức Phật bằng tấm ḷng cung kính, nhưng trong ḷng lại nghĩ rằng ḿnh cúng có phước như vậy chứ không chắc ǵ Đức Phật sẽ thọ, chỉ bước thêm vài bước nữa vào trong thành th́ vô số những gia đ́nh quyền quí, những gia đ́nh giàu sang, nhũng người khá giả sẽ đặt vào trong b́nh bát của Ngài những thực phẩm thượng vị, có thể rằng Ngài sẽ dùng những thứ đó, c̣n những chiếc bánh khô này Ngài sẽ cho quạ ăn, cho chim ăn v.v..

Ư nghĩ đó chỉ là một ư nghĩ rất tự nhiên thoáng lên trong đầu của một con người nghèo khổ, và khi nh́n thấy Đức Phật, nàng đă từng chứng kiến Đức Phật được những con người giàu có cúng dường Đức Phật những buổi trai Tăng trọng thể, bản thân của nàng, một chiếc bánh thôi, một chiếc bánh khô tầm thường của người làm công có ǵ để mà xứng đáng so với những ǵ những người giàu có cúng dường đến Đức Phật, điều đó nó đến trong tâm tư của nàng như một điều tự nhiên, hết sức tự nhiên của một người nghèo khổ.

Thưa quí vị Đức Phật Ngài đọc được tư tưởng đó, không những ngài đọc được tư tưởng đó, Ngài c̣n đọc được những ǵ manh nha trong đầu nàng trong đêm qua khi nh́n thấy những vị Tỳ kheo đi kinh hành, Đức Phật Ngài nh́n Tôn Giả Ananda, Tôn giả là một thị giả rất quen thuộc với công việc của một vị thị giả, Tôn Giả đă trải tọa cụ xuống ở bên đường trước cổng thành, Đức Thế Tôn bậc đại bi, đă ngồi xuống ở trên chỗ ngồi dưới cội cây hết sức đơn giản đó, Ngài mở b́nh bát ra với một chiếc bánh rất tầm thường, một chiếc bánh khô, Ngài đă từ từ thọ dụng cho đến hết, Ngài đậy nắp b́nh bát và như vậy trở về chùa.

Nhưng mà sau khi thọ xong không phải Ngài đi liền, sau khi Đức Phật thọ dụng xong chiếc bánh đó, nàng Punna vô cùng hoan hỷ, hết sức sung sướng, chẳng những hoan hỷ sung sướng, nàng c̣n t́m thấy được tấm ḷng bao la vô lượng của Đức Phật, nàng chưa bao giờ dám nghĩ rằng nàng có một diễm phúc được cúng dường một bữa ăn đến một bậc đại Đạo Sư, đến một bậc mà trời người quy ngưỡng, đến một bậc mà ngay cả những vị vua chúa, trưởng giả ở trong thành vẫn qú ở dưới chân Ngài, nàng lại được cúng dường bữa ăn như vậy,

Sau khi Đức Phật thọ thực xong, câu đầu tiên Đức Phật đă hỏi nàng, có phải nàng đă có ư nghĩ không tốt đẹp về những vị Tỳ kheo tối hôm qua không ? Nàng với tất cả sự thành thật đă bạch với Đức Phật rằng :

- Bạch Đức Thế Tôn, dạ thưa vâng, bởi v́ trong đêm khuya con đang mệt mỏi, nh́n thấy các vị Tỳ kheo đi kinh hành ở trên triền núi, con nghĩ rằng những vị đó không mang thân phận tôi đ̣i, không phải sinh kế nặng nhọc, mà tại sao các vị vẫn phải cực khổ như vậy, đó là ư nghĩ con nghĩ đến các vị Tỳ kheo."

Và thưa quí vị, Đức Phật Ngài đă dạy bài kệ mà chúng ta được nghe.

Những người sống tỉnh giác,

Thường tu tập ngày đêm,

Hướng Niết bàn giải thoát,

Đoạn lậu hoặc năo phiền .

Bài kệ này ở trong đó không chứa cái ǵ là phẫn nộ, là bất măn, là không hài ḷng, nhưng bài kệ này đă cho Punna biết rằng cái nh́n của người thường, với cái nh́n của bậc thánh, với sự thật liên quan đến bậc thánh tu hành, quả thật khác nhau, người ta không thể lấy những ư tưởng thường t́nh của ḿnh để đo, để suy nghĩ về những bậc thánh, và với bốn câu kệ này một cách gián tiếp, Đức Phật đă cho Punna thấy rằng, Punna đă nhận định sai lầm, sai lầm tối hôm qua và hiện tại bây giờ cũng nhận định sai lầm về Đức Phật và Chư Tăng, những vị tu tập xuất thế trong cái nhận định b́nh thường. Nghe như vậy, hiểu như vậy, cảm nhận như vậy, Punna đă thấy và đă chứng đắc được đạo quả.

Câu kệ này cho chúng ta một vài h́nh ảnh dễ thương. Một con người sống trong cuộc đời này, tất cả chúng ta đều nh́n cuộc đời bằng cái nhận định hết sức quen thuộc của ḿnh, lớn lên như vậy và sống và lớn lên trong cuộc đời nó như vậy. Và thưa quí vị ngay cả Phật tử vào trong chùa, những người mới vào chùa năm năm, ba năm, có những người vào chùa đă lâu đều nh́n những vấn đề hoàn toàn khác nhau. Cái vấn đề mà chúng ta gọi hoàn toàn khác nhau, ở tại đây phải có ở trong tâm trạng đó ḿnh mới hiểu được việc đó như thế nào.

Chúng tôi c̣n nhớ ở bên KyTô giáo, người ta có kể một câu chuyện, trong câu chuyện này, một câu chuyện rất quen thuộc đối với tín đồ của KyTô giáo nói về một người cha có hai người con, một th́ làm ăn rất cần cù siêng năng, c̣n một th́ sống bê tha hoang đàng. Và một ngày đứa con hoang đàng bê tha mới thưa với cha rằng: " Con đă lớn rồi, bây giờ phần tài sản nào cha cho con th́ xin cha hăy trao cho con thay v́ chờ đến khi cha qua đời". Và người con đó mang phần tài sản đến xứ lạ để ăn chơi trác tán, cho đến khi phần tài sản đó không c̣n nữa, tay trắng trở về cố hương t́m lại cha của ḿnh. Ông cha thấy người con trở về rất mừng, mừng đến nỗi không có ǵ có thể nói thành lời, ra lệnh cho mọi người ở trong nhà nào là giết dê, nào là mở tiệc, nào là có chương tŕnh văn nghệ để tiếp đăi người con trở về.

Cũng ngày hôm đó một đứa con khác của ông, đứa con cần cù chăm chỉ không có đ̣i phần tài sản thừa kế, lúc nào cũng sống bên cha, ngày ngày vác cuốc ra đồng làm lụng cực khổ, khi từ ngoài đồng trở về thấy trong nhà có tiếng đờn ca hát, và hỏi những người làm th́ biết rằng ông anh của ḿnh đă trở về sau một thời gian xa xứ, bây giờ trở về tứ cố vô thân không c̣n tiền bạc nữa, người em thấy vậy thật buồn và nghĩ rằng cha của ḿnh đă đối sử bất xứng, ông anh của ḿnh vừa lấy tài sản để đi tiêu pha hoang phí, không biết làm việc ǵ cho gia đ́nh, bây giờ trở về lại được cha đón rước một cách trọng hậu như vậy, c̣n ḿnh hầu như không nhận được điều ǵ gọi là đền bù cho cái lao khổ của ḿnh. Ông cha đó đến với người em, đến với người con thứ, để giải thích về người con thứ nhất rằng :" với một người tưởng rằng đă chết bây giờ c̣n sống trở về nên mừng như thế nào ".

Thật sự thưa quí vị câu chuyện đó là một câu chuyện rất có ư vị về cái tâm trạng của con người, chúng ta sống trong cuộc đời này cho dù chúng ta làm một cái tốt ǵ, nhưng trong cái tốt hảo đó khi chúng ta nh́n sự việc nó có khác với một người sống ở cảnh giới khác, như cả Tôn Giả Ananda ở gần Đức Phật, một vị đệ tử trọn tin ở Đức Phật, một người thị giả lúc nào cũng vâng theo ư của Phật, bởi v́ một vị giải thoát có khác với một vị phàm phu, một vị Thánh hữu học, cho dù Tôn Giả Ananda đă có những bước tiến rất quan trọng, một người rất thông tuệ hiểu biết được rất nhiều, nhưng mà thậm chí Tôn Giả cũng không hiểu được hết Đức Phật. Bởi thế cho nên đôi khi có những lúc chúng ta nghe những lời phê phán những hành sử của một người Phật tử đối với Chư Tăng, của người này đối với người khác, thậm chí có đôi lúc chúng ta phê b́nh về cách hành xử của Đức Phật, quí vị có nhớ rằng chúng ta nghe nhiều câu chuyện , ở trong những câu chuyện đó cảm thấy ngờ vực về thái độ của Đức Phật.

Cách đây không lâu chúng ta nghe một câu chuyện về một người cư sĩ đến gặp Đức Phật, Đức Thế Tôn đă hỏi các Tỳ kheo c̣n thức ăn không, những thức ăn c̣n dư lại hăy đem đến cho người cư sĩ ăn, các Tỳ kheo bàn tán với nhau rằng ít có khi nào mà Đức Thế Tôn lại chăm sóc về phần vật chất như vậy, ngay cả những vị Tỳ kheo đi xuất gia theo Đức Phật xuất gia th́ Đức Phật cũng dạy các vị Tỳ kheo tự đi bát, chứ Đức Phật Ngài không có bao thầu hết, nhưng đặc biệt ở đây vị cư sĩ đang đói, Đức Phật Ngài biết rằng người đó sau khi mà giảm đi cơn đói, không c̣n bị cơn đói hoành hành nữa, người đó có thể lắng tâm nghe pháp và chẳng những vậy mà c̣n có thể đắc đạo chứng quả, cái hành sự của vị giác ngộ nó có khác hơn hẳn cái hành sử b́nh thường của chúng ta.

V́ vậy nếu mà đọc câu chuyện này và nhiều câu chuyện khác để giảm đi sự vui buồn, cái sự vui buồn này nó dựa trên cái nh́n riêng, một cái nh́n cố hữu nào đó phải có tâm tư cởi mở lắm, phải có tâm tư vượt thoát lắm, mới để tâm tư của ḿnh vào những ǵ đang xảy ra. Thưa quí vị không thiếu những câu phê b́nh chỉ trích, những câu phê b́nh chỉ trích này nh́n thấy ở khắp nơi. Con người do cái gần với nhau đó mà con người lại thương với nhau nhiều, ở trong một thời đại như thời đại chúng ta đang sống đây, một người đang nói chuyện, chúng tôi đang ở một vùng miền Tây nước Úc, có thể nói chuyện với Quí Ngài ở Việt Nam, với quí vị ở Mỹ, ở bên Âu Châu, không có gần với nhau nhiều mà vẫn có vô số những khác biệt, và những khác biệt này khiến cho chúng ta suy nghĩ vấn đề nó lại khác, do suy nghĩ khác nên cái gọi là trên ḷng, cái mà gọi là phật ư rất nhiều trong đời sống này.

Đúng ra rất khó để mà hiểu, rất khó để hiểu được tâm tư và hành sử của một vị giác ngộ, hay những con người dẫn đến giác ngộ. Chúng ta lại gặp một h́nh ảnh khác của giai thoạt vừa kể, đó là Đức Thế Tôn trong lúc đi khuất thực nhận được chiếc bánh, Ngài đă ngồi xuống ở bên vệ đường để mà thọ thực ngay, rất hiếm ở trong cuộc đời của Đức Phật, thông thường th́ Đức Thế Tôn sau khi đi khuất thực Ngài trở về, Ngài t́m một nơi phải lẽ ở dưới một cội cây nơi xa vắng, ở tại đó Đức Thế Tôn ngồi xuống thọ thực vào buổi trưa, rất ít những trường hợp Đức Thế Tôn đang trên đường đi khất thực mà Ngài đứng lại Ngài nói một bài pháp hay Ngài ngồi xuống ở bên vệ đường để thọ thực.

Nhưng thưa quí vị chúng ta thử nh́n cái h́nh ảnh này sẽ hiểu được ḷng đại bi vô lượng của Đức Phật, với một chiếc bánh tuy rằng rất tầm thường, một chiếc bánh khô thôi, nhưng đó là phần ăn của cả ngày của ḿnh, bây giờ đem đến dâng cúng cho Đức Phật, tuy rằng đem dâng Đức Phật với tấm ḷng có một chút lợn cợn, người này vẫn suy nghĩ rằng Đức Phật Ngài nhận bởi v́ ḷng từ bi của Ngài, Ngài nhận thôi, hoặc giả Đức Phật Ngài nhận bởi v́ Ngài đi khất thực và Ngài có thể từ chối v́ một lát nữa sẽ có nhiều thực phẩm để vào trong b́nh bát của Ngài, chắc chắn rằng Đức Phật sẽ thọ dụng thực phẩm đó, chứ không thọ thực phẩm mà ḿnh cúng dường, cái tâm tư của nàng Punna như vậy chúng ta không trách được nàng, chúng ta cũng không chê được nàng bởi v́ hoàn cảnh đó khiến con người phải suy nghĩ như vậy, hoàn cảnh của con người cùng đinh với một ít thực phẩm tầm thường để độ nhật của ḿnh. Đức Phật hiểu, Ngài cũng hiểu một điều rằng Ngài có thể làm cho nàng hoan hỷ, có thể làm cho nàng lắng tâm nghe pháp, có thể làm cho nàng thành tựu được đạo quả. Khi chúng ta nh́n được điểm này, chúng ta hiểu được tấm ḷng đại bi vô lượng của Đức Phật, cái bánh nó cũng không làm giàu có ǵ cho Đức Phật, thật ra Đức Phật Ngài, nói không cần thành ra nó rất bạc bẽo, nhưng mà thưa quí vị cái ǵ Đức Phật làm cho cuộc đời là bởi v́ ḷng đại bi đối với cuộc đời, chứ không phải cho Ngài mà Ngài phải làm, Đức Phật Ngài không cần ǵ ở trong thế gian này hết, nhưng mà rồi bằng tấm ḷng đại bi vô lượng Ngài đă ngồi xuống bên vệ đường từ từ thọ nhận tất cả cái bánh khô và Ngài nói đạo cho Punna, đúng ra đó là h́nh ảnh rất cảm động.

Chúng tôi kỳ rồi sang Trung Quốc, có nghĩ đến chuyện trong tương lai sẽ đặt một số bức tranh Phật, chúng tôi có nghĩ đến chuyện sẽ tạc một bức phù du, ở trong đó có h́nh ảnh Đức Phật thọ dụng chiếc bánh khô của nàng Punna , bởi v́ sao thưa quí vị, đó là h́nh ảnh ngày xưa mà cho đến hôm nay vẫn c̣n có ư nghĩa rất lớn cho tất cả chúng ta, của một người sống trong thời đại mà chúng ta rất trọng cái h́nh thức ở bên ngoài, chúng ta quên rằng có những tấm ḷng tuy rằng về h́nh thức nó không có to tát, tuy nhiên cái ǵ ẩn tàng sau đó cái ǵ rất đáng quí, rất đáng trân trọng, rơ ràng rằng Đức Phật Ngài đă trân trọng điều đó, không phải Đức Phật chỉ trân trọng điều đó, Đức Phật c̣n mang lại lợi ích cho chúng ta, trong câu chuyện chúng ta được nghe tại đây chúng ta có thể thấy được rằng một h́nh ảnh của nàng Punna của thời Đức Phật.

Thời hôm nay đi chùa sinh hoạt có rất nhiều lời phê b́nh của một người không hành thiền đối với người hành thiền, của một người không làm công quả đối với người công quả và những lời phê b́nh đó chúng ta nghe rất nhiều chứ không ít, khi đọc lại câu chuyện này, ở trong câu chuyện này không phải chỉ đơn thuần, Đức Phật dạy cho chúng ta về cái hiểu của bậc giải thoát, qua đó ḿnh làm thế nào để có thể nh́n sự việc với một cái nh́n mới, cái nh́n sáng sủa hơn thay v́ cái nh́n cục bộ, cái nh́n rất bản năng cố hữu của mỗi người, ḿnh sanh ra nó như vậy th́ nó phải như vậy.

Chúng tôi nhớ Ngài Taungpulu dạy về thiền, Ngài có viết về một sự việc có một lần, có một số Phật tử đến Paris để học đạo, nhưng rồi một người đă từ chối không nhận sự dạy dỗ của người, v́ sau đó đă thấy một vị Tăng sĩ mang đôi giày. Thưa quí vị, nếu quí vị nào sống ở tại các quốc gia Phật giáo Nam Tông như Thái Lan, Miến Điện ở tại các quốc gia đó nếu mà mang giày là một điều cấm kỵ, nhưng ở tại các quốc gia Âu Châu, đặc biệt ở các quốc gia lạnh, người ta mang giày là một cái ǵ tiện nghi, có những nơi mà chúng ta mang dép, mang giày vẫn là điều tiện. Nhưng có một vài vị, v́ thấy một Tăng sĩ mang giày mà không thể hoà nhập vào với hội chúng để lắng nghe, th́ điều đó xem như rất uổng.

Ngài Taungpulu, Ngài nói rằng, cái đạo mà người ta thấy đôi lúc nó ảnh hưởng của văn hoá rất lớn , cái văn hóa nó có cái đẹp, nhưng mà nó là cái hàng rào. Thưa quí vị, cái hàng rào khiến chúng ta không thể đến gần, không thể nghe những điều tốt đẹp được, chúng ta có thể thích một món ăn của Thái Lan, nhưng mà chúng ta không thể nhất thiết trở thành người Thái, chúng ta có thể ăn món ăn Tây, nhưng chúng ta không thể nhất thiết thành người Tây, th́ như vậy cái hàng rào văn hoá đă làm chúng ta nh́n bất măn, nó cản trở chúng ta trong những cái lợi lạc của đời sống,

Chúng ta lại có cái h́nh ảnh khác qua bài kệ này, Đức Phật Ngài dạy một người sống tỉnh giác, thường tu tập ngày đêm, như vậy sự liên tục tu tập nó là một cái ǵ hết sức cần thiết. Trong cổ học tinh hoa nói đến trong câu chuyện, có một người thấy một con thỏ đâm đầu vào trong cây, người đó nghĩ rằng rồi sẽ có con thỏ khác sẽ đâm đầu vào trong cây nữa rồi đem về, khỏi phải đi săn thỏ. Cái chuyện ngồi ôm cây để chờ sung rụng vào trong miệng ḿnh, đó là cái chuyện chúng ta thấy ở trong cuộc đời này, dĩ nhiên câu chuyện của nàng Punna và vô số câu chuyện khác được đọc trong kinh Phật, có những đạo hữu, có những Phật tử họ thắc mắc tại sao hồi xưa họ tu hành đắc đạo chứng quả dễ dàng như vậy, lẽ dĩ nhiên gặp được Đức Phật trực tiếp và Đức Phật là vị tối thượng y vương, Ngài có thể dạy cho những người nghe những ǵ thực sự cần thiết cho họ không có dư thừa.

Chúng ta hôm nay phải tự ḿnh hốt thuốc, tự ḿnh chữa bệnh và đa phần mỗi chúng ta phải tự cố gắng t́m thấy con đường thật học cho sự tu tập của ḿnh, chính v́ vậy Đức Phật Ngài đă dạy về tinh thần nó vẫn có giá trị dù cho thời gian, dù cho không gian nào, dù chúng ta ở gần Đức Phật hay ở xa Đức Phật, ở thời Đức Phật, hay ở thời bây giờ, cái sự nỗ lực tinh cần cố gắng đó nó nói lên tinh thần tha thiết. Nếu trong việc làm không có tha thiết, th́ thưa quí vị kết quả nó rất lưng chừng, kết quả rất nửa vời, kết quả không bao giờ toàn vẹn. Do vậy có nhiều h́nh thức mà người ta gọi là cái phong thái của những vị tu hành, phong thái của những vị sống thảnh thơi nhàn tản, thật ra điều này mới nh́n qua, mới thấy th́ những vị đó rất tự tại.

Nhưng mà trong cái nh́n ở trong kinh Phật, Đức Phật Ngài không có khuyến khích sống nhàn tản như vậy, Ngài khuyên chúng ta phải nỗ lực dù trong pháp học, dù trong pháp hành, dù trong công việc lợi ích cho ḿnh, lợi ích cho người, th́ Đức Phật Ngài khuyên chúng ta cố gắng, cái sự nhàn hạ đôi lúc nó lại làm cho chúng ta trôi dạt nhiều hơn, nên chi chúng tôi không biết ở một cái tuổi nào đó con người bắt đầu nghĩ tới sự nhàn, con người bắt đầu nghĩ tới làm sao cuộc sống được vô vi thanh tĩnh, làm sao cuộc sống bớt bận rộn, nhưng thưa quí vị những bậc danh Tăng, Thạc Đức mà chúng tôi đă gặp cho dù những vị nghiên về pháp học hay nghiên về pháp hành tất cả những vị đó đều có cố gắng, có cố gắng rất lớn.

Ngài Achaan Maha là một vị lăo Sư, là một vị lăo Tăng và là vị Thầy của hầu như là Thầy của các bậc Thầy ngày hôm nay ở tại Thái Lan về thiền, người ta kể những giai thoạt về Ngài, trong cái ngày cuối cùng Ngài sắp tịch, ngày đó Ngài vẫn mang b́nh bát đi khuất thực, cho dù Ngài chỉ đi ra khỏi cổng chùa một đỗi rất ngắn, người ta đặt đầy thực phẩm vào trong b́nh bát của Ngài, không phải Ngài câu nệ chuyện đi khuất thực như vậy, nhưng rồi thưa quí vị, Ngài không muốn những người hậu thế lấy đó để không hành tŕ, do vậy Ngài luôn luôn cố gắng đi khất thực. Thưa quí vị không phải v́ miếng ăn mà đi khuất thực, đi khuất thực là tạo duyên lành cho người khác và nói nên cái sự tinh tấn của ḿnh, cho dù Ngài có đắc đạo, nhưng cái sự tu tập của Ngài đến mức độ nào, th́ chúng ta phải nói rằng sự tinh tấn như vậy đó quả thật là h́nh ảnh rất đẹp ở trong truyền thống của Đaọ Phật.

Do vậy khi đề cập đến kho tàng kinh điển của Phật Giáo như câu kệ này và nhiều câu kệ điển h́nh khác, Đức Phật Ngài đưa ra h́nh ảnh khác của những con người, không thể quảng đăi được, hễ lội ngược ḍng mà quảng đăi th́ không thể được mà nó sẽ trôi giạt đi, như vậy khi lội ngược ḍng lúc nào cũng phải tinh tấn cả trong cuộc đời này, thưa quí vị hoặc giả chúng ta vào đây nghe pháp, hoặc giả chúng ta đi chùa, hoặc giả chúng ta đọc kinh sách một ḿnh, nếu như khi nào vui th́ làm c̣n nếu không vui th́ không làm, thật ra cũng không tội vạ ǵ, nhưng phải nói rằng điều đó nó chứng tỏ cho chúng ta thấy, chúng ta chưa có tha thiết lắm, tại sao chúng ta chưa tha thiết, bởi v́ chúng ta chưa thấy cái tánh cấp thiết của nó, nếu chúng ta thấy được tánh cấp thiết th́ chúng ta cảm thấy rằng chúng ta phải tinh tấn rất nhiều.

Ví dụ như Đức Phật dạy rằng hăy gấp rút làm việc lành, hăy an trú vào việc lành tâm bất thiện sẽ không sanh khởi, nếu tâm lành khởi lên, nếu chúng ta không tha thiết vun bồi th́ tâm bất thiện nó sẽ dễ khởi . Nếu chúng ta sống ở miền quê, đặc biệt làm vườn th́ quí vị hiểu rơ lắm, ở trong vườn bông hoa, cây trái ngọt không thể lớn mạnh như lọai cỏ dại, cỏ hoang, nếu không thường dọn dẹp th́ cỏ dại cỏ hoang sẽ mọc và sẽ lấn lướt những bông hoa, những rau cải chúng ta trồng, điều đó dễ dàng như vậy, nếu một người tập tu hiểu theo đạo lư của Đức Phật, th́ ở trong hầu hết những sự tu tập chúng ta đều phải rất khẩn trương, chữ khẩn trương ở đây có thể dễ bị hiểu lầm là ḿnh làm cái ǵ đó mà ḿnh lăng xăng quá gọi là khẩn trương.

Nhưng phải nói rằng Đức Phật cho chúng ta biết tâm dễ ngươi, tâm giải đăi nó dễ trôi dạt đi, chỉ một chút đam mê, chỉ một chúng buồn vui nó sẽ làm chúng ta mất định hướng của ḿnh. V́ vậy chúng ta lúc nào cũng phải tranh thủ, chúng ta lúc nào cũng phải tha thiết, nếu không chúng ta rất dễ chênh ḷng, khi mà chúng ta chênh ḷng th́ cái người mà thiệt tḥi không phải là ai hết, mà là tự bản thân của ḿnh.

Câu chuyện này đă cho chúng ta thấy ư nghĩa của câu kệ ngôn rất quen thuộc, nhưng chúng tôi tin rằng cái giai thọai của nàng Punna là cái giai thoạt chúng ta nên nhớ, và ghi ở trong ḷng, với tất cả điều đó trong mỗi chúng ta nếu trong đời kiếp nào sanh lên có tâm dễ ngươi khoảng đăi, hoặc có một cái nh́n ngộ nhận sai lầm về chánh pháp về các bậc thiện trí, xin cho chúng ta có một cơ duyên màu nhiệm, một cơ duyên đánh động, lay tỉnh làm cho chúng ta tỉnh thức. Như chúng ta thấy nàng Punna không gặp Đức Phật nàng sẽ bị nhiều thiệt tḥi, thiệt tḥi trong cái nh́n rất hạn hẹp của ḿnh, và thiệt tḥi hơn nữa cho dù ḿnh làm cái ǵ rất cao quí, không có ǵ cao quí hơn hết, mà có cái ǵ đó nó ngăn ngại trong ḷng ḿnh, nàng gặp Đức Phật, nghe Phật dạy, nh́n Đức Phật thọ thực, tất cả những điều đó đă đưa nàng vào trong một cảnh giới mới, đă đưa nàng hiểu nhiều hơn về lẽ thật của cuộc đời, và đặc biệt nàng đă chứng được sơ quả, đó là một điểm rất thú vị của câu chuyện này. Chúng tôi xin được kết thúc bài giảng hôm nay ở tại đây. Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật

Minh Hạnh biên soạn

   Trở Lại Trang Kệ Ngôn Kinh Pháp Cú

Trở lại trang DIỄN ĐÀN