HÂN HOAN ĐÓN CHÀO CHƯ TÔN ĐỨC VÀ QUÝ PHẬT TỬ

   

Câu Kệ Ngôn 224 - Kinh Pháp Cú, ngày 6 tháng 10, 2003

Phẩm Phẫn Nộ - kệ ngôn 224- - Chữ Tâm kia Mới Bằng Ba Chữ Tài

Nói chân thật, không giận

Tuy nghèo nhưng giúp người

Làm những hạnh lành nầy

Được sanh vào thiên giới

TT Giác Đẳng giảng ; Kính Bạch Chư Tôn Đức và thưa quí Phật tử chúng ta lại được nghe thêm một bài kệ, tuy rất đơn giản nhưng ở trong đó chứa đựng rất là nhiều ư nghĩa hết sức là quan trọng trong Đạo Phật. Chúng ta sẽ nói về cái vai tṛ của nhiều trong đời sống hàng ngày mà chúng ta gọi là thiện trí, và bên cạnh đó th́ cũng nói đến nhân sinh quan rất lớn của Đạo Phật, nhân sinh quan đó chú trọng vào đời sống mà có lẽ không được lượng định bằng con mắt ở bên ngoài, mà chính là sự thể hiện có đôi khi rất nhẹ nhàng xâu kín nhưng mà lại khó thấy ở trong ḷng của chúng ta, và ở trong đó th́ chúng ta cũng nói đến lư nghiệp báo, bên cạnh lư nghiệp báo chúng ta cũng sẽ t́m thấy được một điều khác, mà ảnh hưởng rất nhiều đến văn hoá của Đạo Phật đó là sự sanh thiên, là sự sanh về cơi an lạc.

Bây giờ trước nhất chúng ta hăy nh́n vào ư nghĩa của bài kệ này, trong bài kệ này dạy về ba nghiệp lành. Ba nghiệp lành này mới nghe th́ dường như chúng ta không thấy rằng việc đó không phải xa lạ ǵ với chúng ta trong đời sống hàng ngày, một người có thể nói thật ở trong hoàn cảnh rất khó nói và chỉ nói thật thôi, và người khác th́ sống bằng hạnh nhẫn nại, nhẫn nại ở đây không phải là dời non lấp biển, nhẫn nại ở đây là thay v́ việc đó chúng ta phẫn nộ, nhưng mà chúng ta dằn ḷng và cố gắng làm tṛn bổn phận của ḿnh. Và việc thứ ba mà chúng ta thấy một người có thể bố thí, có thể cho,có thể ban tặng, dù sự ban tặng đó rất nhỏ nhoi trong sự khả năng nghèo khó của ḿnh.

Nhưng cả ba điều đó là điều có kết quả rất là to lớn, mà kết quả to lớn này không phải là sự khen thưởng của Đức Phật, kết quả to lớn không phải tại v́ Đức Phật cố ư khuyến khích chúng ta, mà kết quả to lớn này là kết quả tự nhiên của nghiệp. Và qua sự so sánh của Đức Phật th́ chúng ta học được bài học rất là thú vị, bài học đó là thiện pháp, là những điều tốt lành có thể thể hiện trong đời sống này, mà không phải mang một nhăn hiệu của tôn giáo hay, hoặc giả sự cổ vơ rầm rộ nào mà nó có thể đến từ một trạng thái, trạng thái đó rất riêng tư và thậm trí có đôi khi tự ḿnh mới hiểu được chính ḿnh, không ai có thể hiểu được chuyện đó, nhưng lại có một phần thưởng rất lớn và chính về điểm này một người Phật tử tin vào lư nhân quả nghiệp báo, một người Phật tử tin ở lời dạy của Đức Phật, chúng ta không thể có một nhận định hời hợt về những ǵ được t́m thấy ở trong đạo tâm, ở trong thiện trí, mà chúng ta có thể t́m thấy ở những người chung quanh ḿnh, hay hoặc giả ở chính ḿnh.

Thưa quí vị không có thời đại nào mà chúng ta bị ảnh hưởng đến sự quảng cáo như là thời đại này, và khi nói đến quảng cáo người ta thường bị chi phối thường bị lôi cuốn bởi những khuôn mặt lớn, bởi những con người nổi danh, trong lúc đó th́ càng ngày người ta càng bị cuốn hút vào cái ǵ màu mè, cái ǵ hoa mỹ, cái ǵ mà khua chuông đánh trống, ví dụ như để quảng cáo một thức uống như là pesi chẳng hạn, th́ người ta phải thuê nhũng người nổi tiếng, ở trong quá khứ chẳng hạn như là danh ca Michael Jackson, những người đó đem tên tuổi của họ, đem tiếng tăm của họ khiến cho thức uống đó khiến chúng ta cảm thấy thích thú nếu chúng ta uống.

Và ngược lại cái văn hóa của Đạo Phật rất lạ, cái văn hóa này không nói đến quảng cáo rầm rộ như vậy, và cái văn hóa này cho chúng ta thấy được rằng chúng ta trong cuộc sống hàng ngày có thể hiện được rất là nhiều thiện sự, và những thiện sự này có kết quả lớn chứ không lớn nhưng nó lại là những thiện sự hết sức là âm thầm, âm thầm đến đỗi mà chúng ta không thể được cảm nhận được những người ở chung quanh ḿnh , th́ thưa quí vị cái chữ gọi là thiện trí nó không phải là cái danh từ chuyên môn của Phật học , theo Phật Pháp th́ chúng ta gọi là đạo tâm,hay là cái tâm trong sạch hay là tâm thiện, nhưng mà chữ thiện trí nó lại rất là hay, chúng có thể dùng ở tại đây, giả sử như là hoàn cảnh đó rất là khó làm nhưng mà một người rất cố gắng và thái độ cố gắng đó th́ chúng ta ghi nhận đó là một thiện trí .

Có thể rằng một người khổ đến gặp chúng ta, chúng ta không làm nhiều được cho người đó, nhưng mà chúng ta có thể chia sẻ cái ǵ mà ḿnh chia sẻ được,kể cả một ít cơm bánh mà ḿnh đang có mà ḿnh chia sẻ được, cái đó là một thiện trí rất lớn, chúng ta có thể đứng lên và nói với mọi người rằng,:

- Tôi cũng là một con người, tôi cần một sự b́nh đẳng, và ở trong một xả hội hôm nay, không ai phải chiều lụy ai hết và nếu tôi bị xúc phạm tôi sẻ phản ứng ngay lập tức chứ không có từ nan một điều ǵ.

Chúng ta có thể nói như vậy và hoàn toàn chuyện đó hợp t́nh hợp lư, nhưng nếu chúng ta có thể kham nhẫn, một sự kham nhẫn tuy là không có ai biết nhiều nhưng mà sự kham nhẫn đó, sự im lặng hoặc giả là trả lời một cách từ tốn, nó nói lên một cái thiện trí , và thiện trí này là một trong những điểm son, một trong những cái đẹp là một trong những nhân lành mà Đức Phật Ngài nhắc đến tại đây.

V́ vậy bài kệ này mới đọc qua ngay cả người Phật tử cũng không nghĩ rằng qua bài kệ đó hàm chứa được cái ǵ to tát ở trong hạnh lành , trong thiện nghiệp và trong con đường tu tập của ḿnh, nhưng mà chúng ta đừng quên cái nh́n của Đức Phật, Ngài không phải là người định đặt ra nguồn máy của thế gian này, nhưng mà trong cái nh́n của vị giác ngộ Ngài đă chỉ cho chúng ta thấy được cái nhân cái quả và nhân quả đó không thể nói được việc thiện nào lớn việc nào nhỏ được, nó tương tự như có một vài lần khi chúng tôi c̣n thơ ấu đi ra ngoài ruộng với ông ngoại, và ông ngọai chúng tôi chỉ vài loại cỏ dại ở bên đường, ông ngọai chúng tôi nói rằng loại cỏ này thấy nó nhiều và tuy là thấy nó nhỏ như vậy nhưng mà đừng coi thường nói có thể cầm máu được , lúc mà đứt tay có nó th́ tốt lắm, hay là một vài thứ cỏ khác ông ngoại chúng tôi đă nói rằng có đôi khi người ta bị bón có thể đem nó về luột ăn th́ nó sẽ trị hết bón, mặc dù người khác coi nó rất là tầm thường.

Th́ thưa quí vị một người mà biết về thuốc ngay cả trên cánh đồng hoang dại với những loài rau cỏ mà người ta không để ư đến, nhưng mà không phải v́ nó là cây đại thụ mới đáng cho chúng ta chú ư, không phải là v́ nó là loài hoa mang đầy hương sắc mới làm cho chúng ta tán thưởng , và với một con người biết và con người có mắt th́ chỉ có thể là một thứ cỏ dại rất là tầm thường, nhưng mà nếu nó có tánh dược th́ lợi ích cho sức khoẻ th́ loại cỏ đó cũng đáng được trân trọng, th́ tương tự như vậy với Đức Phật, một vị Giác Ngộ, Ngài thấy và Ngài biết được rằng trong cuộc sống hàng ngày, con người không phải triệu phú th́ mới có thể xây chùa đúc tượng mới có thể làm việc thiện được, cũng không phải chúng ta làm công việc dời non lắp biển mới là đáng nói, và cũng không phải chỉ có những chuyện mà nhân thế cho là to tát mới là chiếc xe đưa chúng ta đến những cơi an lạc.

Với cái nh́n của Đức Phật nó thể hiện bằng thiện tâm thiện trí, và cái thiện trí ở đây có thể nói rằng là một cái ǵ rất đẹp, mặc dù đối với người khác th́ người ta không hiểu nhiều, nhưng mà một người có trí và đặc biệt một người giác ngộ như Phật th́ Ngài có thể thấy chúng ta dễ dàng , câu chuyện mà chúng ta vừa nghe Tôn Giả Mục Kiền Liên là một đại để tử nhiều thần thông, đệ nhất thần thông của Đức Phật, Tôn Giả ngoài những lúc là Phật sự hàng ngày đôi lúc đi du hóa đó đây, ở trong các cảnh giới Tôn Giả đă là chứng nhân của rất là nhiều h́nh ảnh nhiều sự kiện .

Thưa quí vị nếu mà chúng ta đọc lại cuộc đời hoằng pháp của Đức Phật th́ chúng ta thấy rằng Đức Phật không phải là một vị ham nói, và Đức Phật không phải là một con người thích tạo ấn tượng cho người khác, có nghĩa là những ǵ mà Ngài nói, những ǵ mà Ngài dạy th́ nó có chừng mực, và Ngài thấy nó có lợi cho cuộc đời th́ Ngài dạy, có một lần Tôn Giả Mục Kiền Liên vị đệ tử nhiều thần thông này đă bạch với Đức Phật là Ngài đă nh́n thấy những con ngă quỉ.

và Đức Phật ôn tồn nói rằng :

” Như Lai cũng đă từng thấy những loài đó, nhưng mà bởi v́ không muốn cho đời thấy rằng Như Lai dạy những điều huyền hoặc , cho đến hôm nay ngươi đă nói như vậy, th́ Như Lai sẽ nói về nguyên nhân nghiệp nào mà những loài ngă quỉ đó bị khổ quả như vậy .”

Và trong trường hợp này Tôn Giả Mục Kiền Liên đi một chuyến du hoá khác, đi lên các cơi trời, những cơi mà chúng ta gọi là Thiên giới, thiên đàng, những nơi mà chúng sanh sống rất nhiều hạnh phúc , rất là nhiều phúc lạc và có lẽ là v́ lợi ích của muôn loài chúng sanh, Tôn Giả đă hỏi vị thiên đó là do cái phúc nghiệp nào mà những vị Thiên này đă sanh vào cảnh giới mà họ đang thọ hưởng phúc quả. Một điều mà những vị Thiên này trả lời có lẽ sẽ làm cho tất cả chúng ta ngạc nhiên:

Có người họ sanh thiên là bởi v́ họ nói thật, ở trong đời sống chỉ biết nói thật thôi, không biết nói đăi bôi, không biết nói dối, không biết nói hoa ngữ. Và một người khác trả lời rằng : trong tiền kiếp trong lúc làm công cho ông chủ và bị ông chủ nặng nhẹ, cho dù ông chủ nặng nhẹ nhưng không đem ḷng oán trách mà nghĩa rằng ḿnh là người làm công và người ta làm chủ th́ nếu ḿnh làm việc không hài ḷng th́ người ta có thể phật ư , và giữ tâm rất là b́nh thản không có tâm oán giận với người chủ cũ của ḿnh. Th́ đó cũng là phước sanh thiên.

Thưa quí vị một vài người khác cũng làm chúng ta ngạc nhiên không ít, là họ nói về sự bố thí nhỏ nhoi của họ, bởi v́ quá nghèo, bởi v́ quá ít tài sản, cái ǵ họ cho rất nhỏ so với những người khác nhưng mà có thể lớn lắm so với họ, nhưng mà tất cả những trường hợp này đều nói nên cái thiện trí hết, chúng ta cũng được nghe một số những phước nghiệp khác mà làm cho con người ngạc nhiên không ít, ví dụ dầu rằng một người có niềm tin với Phật Pháp, như là họ làm vợ th́ làm hết bổn phận đối với chồng, họ làm chồng th́ hết bổn phẩn đối với vợ, th́ điều đó cũng là con đường sanh thiên giới, th́ thưa quí vị quan niệm về điều quan niệm về thiện nghiệp ở trong Đạo Phật là quan niệm rất rộng, không phải một người phải là tín đồ Phật Giáo hay là tín đồ của một đạo giáo nào khác, mà người đó có thễ mới có khả năng làm chuyện tốt lành , làm chuyện phước đức, cái gọi là tốt trong cuộc đời này chúng ta có thể t́m thấy trong nhiều nơi, “ Hoa khai bất tận bần gia địa, tiết chứng lai thời viên măn khai” , hoa nở th́ không cớ lựa đất nhà nghèo, nhà giàu, ở nơi nào đúng mùa, đúng tiết, đúng điều kiện th́ hoa nở, đó là một cái nh́n về đạo, đó là một cái nh́n về chữ thiện, đó là một cái nh́n về điều mà Đạo Phật gọi đó là tốt lành mà điều đó có đôi lúc nó không mang màu sắc, nó không có mang nhăn hiệu của tôn giáo.

Rất tiếc ngày hôm nay chúng ta tin Phật, dĩ nhiên là một cái Đại Bộ của Phật Giáo vẫn c̣n thừa hưởng một cái gia tài rất là khóang đạt của Đức Phật, nhưng bên cạnh đó một con số không nhỏ những người Phật tử đă nh́n Đức Phật càng lúc càng hạn hẹp đi, trong cái nh́n đó chúng ta lại phủ nhận đi cái giá trị của những cái đẹp khác ở cuộc sống từ những người mà họ không có cùng tông phái với ḿnh , họ không cùng đạo với ḿnh, họ không cùng nhăn hiệu với ḿnh, và nếu chúng ta không nh́n thấy cái đẹp cái hay ở trong những con người đó, th́ có chắc ǵ chúng ta nh́n thấy cái đẹp cái hay của những người ở chung quanh ḿnh.

Thưa quí vị phải là một người có mắt, phải là một người có trí mới cảm nhận được cái đẹp đó, chúng tôi nhớ là đă có rất nhiều lần những ngừơi Phật tử ở xa về thành phố Houston, chúng tôi đưa đi thăm viếng những ngôi chùa và rồi chúng tôi học được rất là nhiều trong những chuyến đi này, có khi đến ngôi chùa rất là đẹp, người ta không cảm nhận được cái đẹp của ngôi chùa đó, dù là ḥn non bộ rất là nghệ thuật hay là một vườn thiền rất là ư vị, hoặc giả mái chùa rất là nên thơ rất là VN . Mà thỉnh thỏang chúng ta nghe những lời phê b́nh, hoặc giả có những ngôi chùa nào đó người ta chỉ phê b́nh chỗ đậu xe, người ta chỉ phê b́nh các pḥng khách, mà người ta không t́m thấy được cái đẹp của một ngôi chùa.

Có thể nói rằng tất cả những nơi mà chúng ta đi qua th́ ít nhiều ǵ chúng ta cũng cảm nhận được cái đẹp ở nơi đó, có những người mà chúng ta giao tiếp, những người đó có thể thích hay không thích đối với chúng ta, th́ thưa quí vị chúng ta cũng bắt gặp được ít nhiều thiện trí của những người đó, nếu chúng ta không thấy, hoặc không chịu thấy, hoặc không muốn thấy là bởi v́ chúng ta quá nặng thành kiến hoặc giả là chúng ta không học được như Đức Phật, chúng ta không thấy được như Đức Phật là t́m thấy cái đẹp giữa cuộc đời này.

Thật ra Đạo Phật là đạo của hy vọng, có một lần vị PhạmThiên đến xin Đức Phật thuyết pháp độ sanh, Đức Thế Tôn đă nh́n cuộc đời bằng cái nh́n của bậc Đại Từ, ở đó Đức Phật Ngài thấy chúng sanh trong đời như hoa sen c̣n trong bùn, như hoa sen đă vươn lên trong nước, như hoa sen đă vượt khỏi mặt nước, nh́n những chúng sanh trong đời như những đóa sen đó, Đức Thế Tôn Ngài đă học được và trong 45 năm hành tŕnh của cuộc đời hóa đạo, chúng ta có thể nh́n thấy Đức Phật, Ngài đă bỏ nhiều th́ giờ để nói chuyện với Sacaka, một vị mà Đức Phật thường gọi là một con người ngoan cố ngụy biện, nhưng mà qua lời dạy của Đức Phật th́ Ngài đă gửi gắm cho con người đó rất là nhiều sự hiểu biết, tạo cho họ duyên lành, có những người mà hầu như chúng ta ghê tởm, nhờm gớm, chúng ta xem đó là những người không đáng, là những người bất xứng, nhưng mà Đức Phật Ngài vẫn dành cho sự bao dung, bởi v́ Ngài hiểu rằng có những chúng sanh trong cuộc đời nay mang đầy tội lỗi, tâm trí bị vẩn đục phiền năo, nhưng ở trong con người đó có những hạt ngọc, có những chủng tử rất đẹp, và có những điều thiện đáng qúi, đáng được tôn trọng.

Nếu Đức Phật mà kén trọn như chúng ta, thưa quí vị th́ không biết là có bao nhiêu người mới đến được Đức Phật. Ngay cả Tôn Giả Ma Ha Ca Diếp là một trong những vị đại đệ tử trưởng tràng của Đức Phật và đă có lần Tôn Giả Ma Ha Ca Diếp than phiền với Đức Phật rằng :” một số đông Tỳ Kheo đến với Phật Pháp về sau này chỉ đến v́ sự hưng thịnh của Đạo Phật, chỉ đến để nương tựa như tựa giá hơn là những vị Tỳ kheo về mặt tài, mặt trí, mặt đức. Như là thời gian đầu khi Ngài vừa đi hóa đạo, từ ngày Ngài mới thành đạo cho đến 25 năm sau đó. “

Đó là cái nh́n của Tôn Giả Ma Ha Ca Diếp, nhưng mà Đức Phật Ngài dành cho tất cả các vị Tỳ Kheo, ngay cả nhóm 6 vị Tỳ Kheo hay là 17 vị Tỳ kheo hay là những vị khác sống ở chùa Kỳ Viên, sống ở dưới chân Ngài, họ làm lỗi họ có những lỗi rất là đáng trách, nhưng mà rồi Đức Phật đă dạy họ,dạy họ bằng sự nghiêm từ, tuy nhiên Đức Phật vẫn mở rộng cửa cho họ sống ở trong đạo tràng v́ ít nhất ở đó họ cũng gần Đức Phật gần với Pháp với Tăng.

Và chúng ta phải đọc lại những điều đó, đọc lại những trang kinh này th́ mới thấy lượng bao dung của Đức Phật với cuộc đời, chúng ta ngày nay có ít , rất ít cái tinh thần bao dung đó, một người mà bước vào trong chùa, nếu người đó cách ăn cách nói mà không hợp ư với ḿnh th́ có lẻ ḿnh không thích nói chuyện nhiều với người đó, chúng ta đi chơi ở đâu th́ chúng ta chỉ đi chơi với những người thân cận, với những người nào mà ḿnh thấy vừa ḷng hợp ư, c̣n những người không hợp ư th́ chúng ta hết sức là dè dặt tránh xa, thưa quí vị sống cuộc sống hàng ngày với cuộc sống chúng ta có một vài thói quen.

Chúng tôi ví dụ có một vị Thầy lái xe đưa chúng tôi đi đường xa từ Corolina đi San Francisco trong chuyến đi xa như vậy do công việc, đôi khi đi một chuyến hành tŕnh dài chúng tôi hay nói với Thầy lái xe là :

- con chỉ thích đi một ḿnh, v́ nếu mà đi một ḿnh th́ ḿnh có thể sinh hoạt trong cách mà ḿnh cảm thấy dễ chịu, hoặc giả là đi với một vị Sư hoặc giả đi với một Phật tử mà họ hợp ư với ḿnh, th́ ḿnh có thoải mái trong cuộc hành tŕnh 8 tiếng đồng hồ như vậy.

Có một Phật tử họ xin được cùng đi với chúng tôi từ miền Nam lên miền bắc lúc đó chúng tôi đi để gặp Ngài Tangula. Ngài Tangula là vi Hoà Thượng tế độ là người đă trao truyền Tỳ Kheo giới cho chúng tôi, th́ vị Phật tử đó là người lạ, chúng tôi thấy Phật tử đó xin cùng đi th́ chúng tôi cũng nhận cho cùng đi, nhưng mà phải nói rằng chúng tôi nhận đi rất là miễn cưỡng, miễn cưỡng là bởi v́ Phật tử đó có mặt ở trên xe ḿnh xuốt 8 tiếng đồng hồ như vậy đó là điểm không có thỏai mái và lúc đó chúng tôi nói chuyện riêng với vị Trưởng Lăo ở trong chùa, Ngài là vị Thiền Sư nhưng là bán thế xuất gia, Ngài là một vị chúng tôi hết sức kính trọng, Ngài ôn tồn nói :

- Ḿnh đừng có nghĩ thoải mái hay không thoải mái, nếu trên đường đi mà ḿnh nói đạo, ḿnh có thể giải thích Phật Pháp cho người đó th́ cũng có lợi ích, chứ nếu ai cũng nghĩ tới thỏai mái như vậy th́ chúng ta sẽ bỏ quên đi rất là nhiều.

Lời dạy của Ngài tuy là ngắn, lời dạy đó là sự khuyến khích hơn là la rày, chúng tôi có cảm nhận ở đó là với một vị có thiện trí như vậy, th́ mỗi lần đọc đến những giai thoại liên quan đến Đức Phật, th́ thưa quí vị chúng ta mới thấy rằng Đức Phật dành cho cuộc đời một cái nh́n rất bao dung, ngày hôm nay khi mà trong cái sinh hoạt của Giáo Hội, trong cái sinh hoạt hàng ngày ở tại chùa và ở trong mọi lănh vực, th́ chúng tôi t́m thấy một điều là ở đâu mà có những con người, ở đâu mà có những tấm ḷng bao dung, mà những tấm ḷng bao dung đó có thể cảm nhận được cái đẹp cái hay của người khác, cho dù từ một người mà vốn người đó có nhiều nhược điểm, nhiều khuyết điểm chúng ta cũng nhận ra, th́ ở đó có sự trưởng dưỡng thiện tâm thiện trí, và cái thiện tâm thiện trí ở trong trường hợp này.

Thưa quí vị, Đức Phật Ngài đă dạy dựa lên trên lời của Ngài Mục Kiền Liên, Ngài xác nhận rằng :

- Một con người dù không biết đạo, một con người dù không biết h́nh thức ở bên ngoài và có thể nói rằng một con người rất là b́nh thường, nhưng mà người đó có can đảm nói sự thật dù đó là sự thật có thể gây ra sự bất lợi cho họ, hay là đó là một sự thật mà họ khó nói đi nữa họ cũng nói đó cũng là một con đường dẫn đến thiên giới

Chúng tôi có gặp nhiều người ở trong cuộc đời này, có những con người họ sanh ra họ không quen nói dối, trong trường hợp nào mà họ nói sự thật mà nó tạo ra sự phiền phức th́ họ cảm thấy hết sức là khó khăn, tuy nhiên họ vẫn phải rằng nói thật dù họ phải trả giá như vậy.

Chúng ta thường hay cổ vơ về tu nên ráng niệm Phật, chúng ta cổ vơ tu phải ráng làm thiện, nhưng cái sự cổ vơ đó có đôi lúc chúng ta quên đi những thiện pháp trong đời sống, khi mà làm nó không phải đơn giản mà chúng ta phải bỏ ra rất là nhiều thiện trí, như là trường hợp này nói về sự thật, can đảm lên mà nói đó là một thiện trí rất là lớn, và khi chúng tôi ngồi đây chúng tôi nghĩ rằng không phải dài ḍng hoa mỹ, để nói tại sao một người nói lên sự thật là người đó có nhiều thiện trí.

Bây giờ chúng ta lại nói đến vấn đề thứ hai nữa, mà trong mấy ngày qua quí vị đă được nghe Chư Tăng nói rất nhiều về trường hợp người ta làm cho ḿnh giận, người ta xúc phạm đến ḿnh, đáng lẽ là ḿnh nổi cạu, đáng lẽ là ḿnh phiền toái, nhưng ḿnh dằn ḷng được, ḿnh tiếp tục có mặt ở trong cuộc đời này với tất cả thiện trí của ḿnh, ḿnh có mặt ở trong cuộc đời này với tất cả sự kham nhẫn của ḿnh, th́ cái sự chịu đựng đó nó có một thiện trí lớn và cái thiện trí này cũng là cái nguyên nhân dẫn đến sanh thiên giới.

Đức Phật không phải v́ muốn phủ dụ chúng ta hay là Ngài muốn làm đẹp ḷng chúng ta mà Ngài nói như vậy, chúng ta nhớ trong trường hợp này Đức Phật Ngài chỉ nói dựa lên trên câu chuyện mà Tôn Giả Mục Kiền Liên đă thuật lại, và dựa lên trên những ǵ đă thuật lại, Ngài xác nhận rằng những c̣n người biết kềm cái sự phẫn nộ của ḿnh, biết kềm cái sự tức giận của ḿnh, đáng lẽ trong trường hợp đó th́ ḿnh phải mạt sát, đáng lẽ trong trường hợp đó ḿnh phải phản ứng mạnh mẽ mạ lỵ người khác, nhưng không, chúng ta nuốt bồ ḥn, chúng ta ngậm mật đắng đem tất cả cái chua cay vào trong ḷng của ḿnh và để tiếp tục cuộc sống này, để tiếp tục sống mà không gây thêm phiền lụy, không đổ dầu vào lửa, không gây bao nhiêu cái phiền phức cho người khác .

Nếu mà lời nói của ḿnh bây giờ đang nói, mà lời nói đó nó tạo thêm nghiệp năo cho cuộc đời , nó tạo nên sự nóng nảy cho người khác, nó tạo ra sự bực bội cho người khác , th́ chúng ta bằng tất cả thiện trí của ḿnh sẽ im lặng, dù sự im lặng đó dễ chịu hay là khó chịu, th́ với Đức Phật đó là một thiện trí và thiện trí này ở trong phương diện nghiệp báo là một nhân để sanh vào thiên giới, và dĩ nhiên thưa quí vị, trong pháp thứ ba mà được đề cập ở tại đây, ḿnh tuy là nghèo, tuy là khả năng hạn chế nhưng biết cho th́ vẫn đẹp, nó vẫn quí và cũng là phước sanh thiên giới , có nhiều người họ cảm thấy xấu hổ là khi ḿnh làm chuyện ǵ nó phải lớn chuyện mới làm.

Chúng tôi có nghe nhiều Phật tử nói rằng :

- “ Tụi con mà trúng số th́ tụi con sẽ giúp cho Thầy điều này điều khác , tụi con mà trúng số th́ tụi con sẽ giúp cho chùa, tụi con mà trúng số th́ tụi con sẽ làm việc từ thiện xă hội .

Thưa quí vị một người mà nói như vậy th́ chúng tôi cũng ghi nhận tấm ḷng, nếu ở trong cuộc đời này mà có người nói như vậy là đă có t́nh lắm rồi, thưa quí vị nghĩ phải không , chúng ta không chê trách những người đó, nhưng mà không phải ḿnh trúng số th́ ḿnh mới có thể làm lên việc thiện, không phải đợi đến lúc đó th́ chúng ta mới có thể làm, mới thể hiện được, Ngài Ajchan Chaa Ngài thường nói rằng một người thở được th́ có thể tu thiền được, và dựa trên cái tinh thần đó th́ chúng ta cũng có thể nói được ai trong cuộc đời này cũng chia sẻ được,cũng có thể ban tặng được, cũng có thể dành cho người khác cái thiện trí của ḿnh được, dù rằng một bữa cơm mà ḿnh đang ăn , một cái h́nh ảnh rất là đẹp thưa quí vị .

Chúng tôi nhớ hoài khi mà chúng tôi sống ở Việt Nam, đất nước của chúng ta không có giàu, nhưng mà phải nhận ra rằng có những cái nh́n mà ngày xưa người ta sống hết sức là thuần khẩu. Ví dụ như khách đến nhà trong lúc chúng ta đang ăn cơm, th́ thêm một đôi đủa thôi, nếu trong nhà 5 người thêm một đôi đũa nữa cho 6 người ăn th́ cũng không ai nói phiền hà ǵ, đó là cái đẹp của văn hóa. Chúng tôi c̣n nhớ đến sự việc là có một buổi tiếp tân ở Washington DC, ở trong buổi tiếp tân đó đă được đặc trước 34 phần ăn cho Chư Tăng và Phật tử, rồi sau đó có phái đoàn đến, phái đoàn này chỉ có 3 người thôi, nhưng mà nhà ăn đó đă từ chối không nhận vào là bởi v́ họ chỉ chuẩn bị có 34 phần ăn do đó 3 vị đó được gửi đến một nơi khác, mà ban tổ chức phải xắp sếp cho 3 vị đó ăn trong khách sạn. Chúng tôi hiểu rằng cách làm việc nguyên tắc đó là cách làm việc có lề lối ở bên đất Mỹ này, nhưng mà khi nh́n thất 3 vi đó được gửi đến một nơi khác, th́ chúng tôi nghĩ nếu mà ở Việt Nam th́ dễ quá, 34 phần ăn đây chỉ thêm 3 đôi đũa cho 3 người ăn nữa, th́ đó không phải là chuyện lớn . Nhưng mà ở nơi đây đă nói đến cái ǵ b́nh đẳng rơ ràng, cái ǵ ở đâu nó ra đó, do vậy đôi lúc người ta không có cho được nữa.

Th́ thưa quí vị văn hóa của chúng ta có những cái rất đẹp, và đẹp nhứt có thể nói rằng những ǵ mà ḿnh có ở trong cuôc đời này để chia sẻ cho người khác có nhiều lắm, kể cả th́ giờ thưa quí vị, kể cả sự có mặt của ḿnh và kể cả lời nói rất có ích của ḿnh. Người Phật tử so với tôn giáo khác th́ chúng ta nói nhiều đến tinh thần tự giác, nhưng mà đa số Phật tử th́ lại không chịu khó để đem Phật Pháp phổ biến cho người khác, chúng ta hà tiện lời nói, chúng ta rất là tiếc kiệm Phật Pháp lắm, ít khi mà chúng ta đem Phật Pháp nói cho người khác, dường như năm thuở mười th́ chúng ta mới chịu khó mở miệng, c̣n phần lớn chỉ cười hoặc giả là im lặng, th́ thưa quí vị chia sẻ Phật Pháp cũng là sự chia sẻ, nó cũng là sự ban tặng và chúng ta càng cố gắng chia sẻ th́ đó cũng là thiện trí lớn, và thiện trí đó vẫn thường được Đức Phật tán thán, cái ǵ mà chúng ta có cho dù ít đến đâu, nhưng mà hễ có th́ vẫn có thể chia sẻ được, ở trong đời này chúng ta tin rằng ai cũng có thể chia sẻ được.

Do vậy bài kệ này quả thật là một bài kệ đặc biệt đối với chúng ta, trong một thời đại mà con người vốn có nhiều nhưng mà cái khả năng cho rất ít và thiện trí lại ít hơn, chúng ta định đặt ra những điều kiện cho nó to lớn, và những điều kiện to lớn này nó đă trở thành hang rào khiến cho chúng ta không thể thể hiện được thiện pháp. Với một người có trí và một người hiểu đạo th́ thiện pháp có thể được làm, có thể thực hiện ở trong một cái điều kiện như là chúng ta thở, như là chúng ta cười, như là chúng ta nói, như là chúng ta ăn. Chúng ta ăn cơm uống nước không phải là chuyện to lớn lắm, như là chúng ta thở và lúc nào chúng ta cũng thở được .

Th́ ở đây thưa quí vị khi Đức Phật đề cập đến ba cái pháp do Tôn Giả Mục Kiền Liên kể lại, trong ba pháp này, chúng ta có thể nhận ra được rằng tất cả đều là thiện trí hết, một con người mà biết cho, mặc dù khả năng hết sức là hạn hữu của ḿnh, một con người biết dằn ḷng xuống không có nổi cơn thịnh nộ không có giận hờn cho dù đó là điều đáng giận, đáng buồn, một con người biết can đảm nói sự thật, cả ba thứ đều là thiện trí, và trong ba thiện trí này nó đều giúp cho chúng ta khơi dạy cái nguồn thiện tâm của ḿnh hết .

Chúng tôi nhớ ở trong Thánh kinh của Ấn Độ có một câu nói, nói ra th́ giống như là một câu nói đạo đức, nhưng mà ở trên thực tế th́ nó là một bài học lớn, ư nhị cho mỗi chúng ta,

Cái đoạn Thánh hay đó nói rằng:

-- Ở trong cuộc đời này cái khó khăn, cái khó là đối với một số người là trở ngại, nhưng mà đối với một số người khác là một cơ hội, nếu không có cái khó khăn, nếu không có cái khó làm, th́ lấy ở đâu mà chúng ta nói là thiện trí, lấy ở đâu mà chúng ta nói rằng có cố gắng, lấy ở đâu mà chúng ta nói rằng ở đó có một cái ǵ đẹp, cái đẹp là chỗ khó khăn khó làm.

Có một vài lần chúng tôi đi với quí Thầy và một số Phật tử, sang Nhật Bản, thưa quí vị ở Nhật Bản đất rất hẹp, không có nhiều đất, từ căn nhà này sang căn nhà khác có đôi khi ngừơi ta chỉ có một mảnh đất trống mà không quá một thước vuông, có khi chỉ có 5 tấc thôi và bề dài cũng chỉ khỏang một hay hai thước. Thế mà trên mảnh đất nhỏ như vậy đó, mảnh đất mà đáng lẽ như chúng ta th́ không đáng để mà ngó tới chứ đừng để làm ǵ, th́ người Nhật Bản họ đă làm một khu vườn nhỏ bé xinh xắn dễ thương, và chúng ta tưởng tượng ở trong một phố vườn mà nhà cửa san sát với nhau, người ta có thể làm một khu vườn rất đẹp tuy là rất nhỏ nằm giữa hai căn nhà ,th́ chúng tôi tin rằng điều đó không những chỉ đẹp cho ḿnh, đẹp cho người hàng xóm mà đẹp cho xóm làng, đi trên những con đường phố chật hẹp như vậy, th́ chúng ta mới cảm nhận được lời dạy vi diệu của Đức Phật.

Có những hoàn cảnh vốn nó không có phải hoàn cảnh ǵ to lớn, vĩ đại trong cuộc sống của ḿnh, nhưng mà nếu chúng ta khéo làm, nếu chúng ta khéo áp dụng th́ ở đó chúng ta cũng có thể thể hiện được thiện pháp, thiện pháp nó thể hiện ngay trong lúc chúng ta đang ngồi tụng kinh, trời rất nóng nhưng mà chúng ta vẫn cố gắng để ngồi tụng kinh, bởi v́ nghĩ rằng không có mấy khi ḿnh có dịp ngồi với đại chúng để tụng kinh như vậy là thiện trí, có những vị sáng mai rất là bận đi làm, nhưng mà nghĩ rằng dù chúng ta có sống được mươi phút mà nghe nhiều cũng nghĩ đến Đức Phật, cũng nghĩ đến lời dạy của Đức Phật th́ đó đúng là thiện trí , cái thiện trí là cái ǵ mà chúng ta phải cần đến một cái cảm giác khó chịu, một cái khó khăn, dù khó khăn ít hoặc khó khăn nhiều qua đó th́ ḿnh thấy rằng cái tâm hồn ḿnh mới được rèn luyện, tâm hồn ḿnh mới được trưởng dưỡng.

Do vậy thưa quí Phật tử lời dạy này của Đức Phật tuy rằng rất ngắn và những lời dạy này, những người Phật tử nói rằng. “một người nói sự thật, một người biết nhẫn nại nhẫn nhục không có nổi giận, một con người biết t́m cái khả năng bố thí , những việc đó không phải những pháp cao siêu vi diệu, và không có ǵ để chúng ta quan tâm”. Nhưng trên thực tế th́ chúng ta phải hiểu được cái lư lẽ cùng tận mà Đức Phật dạy cho chúng ta là thiện trí ,để t́m thấy được ở trong cái ǵ rất là mảy may nhỏ bé của cuộc đời, và không chừng trong cái mảy may nhỏ bé đó chúng ta có thể gặt hái được nhiều kết quả to lớn, và kết quả to lớn kể cả con đường sanh về thiên giới như là Đức Phật Ngài đă dạy cho tất cả chúng ta.

Nên chi một con người thật sự hiểu đạo th́ không cần phải nên non, không cần phải đi hành hương sang đất Phật, và không cần phải đào xâu trong kinh điển. Ngay cả ở trong giây phút này chúng ta không thích làm việc đó, chúng ta không muốn gần người đó, chúng ta cảm thấy không có thỏai mái để nói như vậy, nhưng mà bằng tất cả sự hiểu biết, bằng tất cả thiện trí của ḿnh, ḿnh ráng một chút, ḿnh chịu đựng một chút, và ḿnh hy sinh một chút, cái một chút đó không phải là ḿnh phí công đâu, cái một chút đó không phải là không đáng kể đâu, một người Phật tử hiểu đạo th́ thấy rằng cái một chút đỉnh không đáng quan tâm đó, nó lại là cái nhân duyên lành lớn, và ở đó nói như ông bà chúng ta là có thể huân tập được âm đức của ḿnh, và có thể tạo được cái thiện căn của ḿnh, tại sao chúng ta phải đặt vấn đề quá lớn để chúng ta không làm được, trong khi những cái rất nhỏ mà ḿnh có thể làm được.

Do vậy thưa quí vị nếu chúng ta là người con của Đức Phật, mà Đức Phật là vị Đạo Sư mà chúng ta trọn tin ở Ngài, th́ chúng ta chỉ mong một điều là xin cho những sự thật được nói ,và nói cho dù ở trong đó có sự hy sinh, có sự cố gắng cũng nói, và xin cho chúng ta ở trong cuộc sống hàng ngày có đủ sự kham nhẫn đối với nhau, đối với cái vui cái buồn, cái được và cái không được, cái mà hài ḷng hay cái nghịch ư, chúng ta vẫn có thể kham nhẫn với nhau được và sau cùng có những thứ chia sẻ mà không cần chúng ta là triệu phú, không cần chúng ta phải trúng số độc đắc, không phải chúng ta giàu có mới chia sẻ được, chúng ta có rất nhiều thứ để có thể chia sẻ được với nhau, và do vậy chúng ta thấy rằng việc thiện, việc lành là thiện trí có thể thể hiện ở trong rất nhiều hoàn cảnh và cuộc sống này là cả một cơ hội lớn, cả một vùng đất b́nh nguyên màu mỡ, và trong sự màu mỡ đó mỗi người có thể gieo trồng thiện nghiệp của ḿnh. Chúng tôi xin chấm dứt bài pháp ở đây, Nam Mô Bổn sư Thích Ca Mâu Ni Phật .

Minh Hạnh biên soạn

   Trở Lại Trang Kệ Ngôn Kinh Pháp Cú

Trở Lại Trang Pháp Đ àm