HÂN HOAN ĐÓN CHÀO CHƯ TÔN ĐỨC VÀ QUÝ PHẬT TỬ

   

Câu Kệ Ngôn 221 - Kinh Pháp Cú, ngày 2 tháng 10, 2003

Kinh Pháp Cú kệ 221 Phẩm Phẫn Nộ.

Vượt qua mọi thằng thúc

Ĺa phẫn nộ kiêu mạn

Không chấp trước danh sắc

Khổ không bám vô cầu

TT Giác Đẳng giảng : Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật, kính Bạch Chư Tôn Đức và thưa Quí Phật tử, hôm nay chúng ta học về kệ ngôn 221 trong phẩm Phẫn nộ của Kinh Pháp Cú, ở trong kệ ngôn này chúng ta lại nghe câu chuyện qua duyên sự là một người bị chứng bịnh lớn và người này đă đi chùa và túc nghiệp lớn này đă chuyển hoá được cái nghiệp của quá khứ. Có thể nói đây là một trong những câu chuyện rất là gần với niềm tin nhân gian của chúng ta, và chúng ta đă nh́n thấy, lát nữa nếu chúng có th́ giờ chúng ta sẽ đi vào câu chuyện này, nhưng mà ư nghĩa rất là đặc biệt của bài kệ này là nói lên những cái cội rễy mà có thể nói rằng toàn diện của phiền nảo liên quan đến tham, liên quan đến sân, liên quan đến mạn.

Có thể nói rằng ít khi nào chúng ta nh́n thấy một sự việc nó rộng như vậy ở trên căn để phiền năo, khi ḿnh bực bội điều ǵ ḿnh chỉ nhắm vào đối tượng A, đối tượng B, ai làm bực. Và nếu ai làm cho ḿnh bực th́ ḿnh qui trách cho người đó, kể như trên xong chuyện, nhưng cái nh́n của Đức Phật th́ Ngài nói đến những trạng thái tham sân th́ dĩ nhiên ở đây chúng ta nói về trạng thái sân, kiêu mạn. Trạng thái sân đó nó lại đến từ nhiều cái căn để, mà chúng ta rất khó có thể tưởng tượng, nếu chúng ta không phải là người hiểu Phật Pháp hay là chúng ta tự thường giác ngộ.

Thật ra th́ những phiền năo trong ḷng chúng ta không phải nó tự phát mà nó do nhân do duyên và thông thường những phiền năo này nó cấu kết với nhau. Cái hiện tượng ḿnh thường rất thích điều này và tự nhiên nó làm ḿnh không thích điều khác, đó là điều rất thường đương nhiên và rất thường thấy. Ví dụ như là chúng ta xem một cuốn phim, chúng ta hết sức là tán thưởng một nhân vật, th́ trong sự tán thưởng một nhân vật ở trong cuốn phim đó, chúng ta lại đem tâm bực ghét, không ưa thích những người làm ngược lại, đối nghịch lại người đó. Chúng ta càng thương người nào nhiều, chúng ta lại càng ghét người khác nhiều, ít khi nào cái thương và cái ghét hiện diện như là một chiều và thông thường nó là một mặt của đồng tiền hai mặt.

Ngài Budditasa là một trong những vị danh Tăng cận đại của Phật Giáo tại Thái Lan, Ngài đả nói chuyện rất nhiều về trường hợp về một con chó hay cắn, nó tương tự như là hạnh phúc trong đời sống của ḿnh, có những thứ ḿnh nghĩ rằng nó hoàn toàn đáng hoan hỷ, đáng thỏa thích. Nhưng ngược lại th́ chúng ta quên rằng nó có những dị ứng những biến chứng mà những biến chứng này đă khiến chúng ta căm ghét đối với những thứ khác và cả hai trường hợp đều đưa chúng ta vào cái t́nh trạng là quá thích thứ này và quá ghét thứ khác, trong câu chuyện nói về quận chúa Robini như chúng ta được nghe người điều hợp chương tŕnh đọc trong phần duyên sự, th́ người quận chúa này là em của Tôn Giả Anuruddha.

Khi Đức Phật và Chư Tăng về lại cố hương Ca Tỳ La Vệ, Ngài ngự tại công viên rất đẹp của ḍng họ Thích Ca, nhiều người đến thăm Đức Phật và Chư Tăng, trong lúc đó Tôn Giả thấy vắng mặt em tức là quận chúa Robini, một người rất thân thiết với Tôn Giả thuở thiếu thời. Tôn Giả hỏi th́ mới biết rằng quận chúa Robini đang bị một chứng bịnh ngoài da trong nhiều tháng nhiều năm rồi không chữa được và dung mạo không c̣n đẹp đẽ như ngày xưa, những mụn lở loát đă làm cho quận chúa Robini cảm thấy hết sức là xấu hổ khi đi ra bên ngoài gặp người khác. Tôn giả Anuruddha lại nhắn quận chúa Robini đến và Tôn Giả đă gặp quận chúa Robini lúc bấy giờ đă chùm lên mặt ḿnh một bức voan để che mặt lại. Tôn Giả đă dạy cho người em của ḿnh cách nào để chuyển hóa cái nghiệp.

Tôn Giả Anuruddha không ai khác hơn là Tôn Giả A-Nậu-Đà-La của chúng ta, mà thường nghe thấy trong kinh Phật , Ngài là đệ nhất về thiên nhăn thông và trong cái sự hiểu biết của Ngài là một vị Thánh, th́ Ngài thấy rằng đây là cái bịnh do nghiệp nên Ngài dạy em bán đi một số tư trang của ḿnh để xây dựng một tịnh xá và đem tịnh xá này cúng dường đến Đức Phật và Chư Tăng. Theo trong kinh nói th́ sau khi nàng hoàn tất ngôi tịnh thất này th́ dung mạo nàng đă trở lại b́nh thường v́ hoán chuyển được cái nghiệp, và rồi Đức Phật khi Ngài ngự đến, Ngài đă dạy câu chuyện quá khứ trước kia ở trong một tiền thân của quận chúa Robini, nguyên là một vị hoàng hậu đem tâm đố kỵ óan ghét một vũ nữ tài nhân ở trong cung và cũng là câu chuyện rất thường xảy ra ở trong cung đ́nh, vị vũ nữ này có lẽ được nhà vua sủng ái nên hoàng hậu đă dùng một lọai phấn bột độc ở trong đó chứa vi khuẩn của bịnh ghẻ lở và đă ném vào trong ngừơi vũ nữ này, nên người vũ nữ này đă bị một chứng bịnh ngoài da rất là đau đớn và khuôn mặt và cái nhan sắc vô cùng ghê sợ.,V́ cái nghiệp đó nên kiếp này đă xảy ra như vậy, tuy rằng cái nghiệp đó đă xảy ra từ nhiều kiếp trước dai dẳng cho đến kiếp này.

Chúng ta thấy rằng ở trong đời sống đôi khi có những chứng bịnh b́nh thường, chứ không phải chỉ có bịnh sida và bịnh aids mới là bịnh tuyệt chứng nan y , hoặc giả là không phải những chứng bịnh như người ta nói rằng bịnh sars hiện tại mới là bịnh tuyệt chứng, là bịnh nan y. Nhưng mà rồi có vô số chứng bịnh có những bịnh hết sức là tầm thường, nhưng không có thuốc nào chữa hết , nhưng chúng tôi vẫn nghĩ là do nghiệp, chúng tôi có gặp số người mang chứng bịnh ngoài da, mặc dầu họ được sự chữa trị tận t́nh của một số bác sĩ tận t́nh cứu chữa, những chứng bịnh ngoài da không phải làn những chứng bịnh lớn nhưng cuối cùng th́ đâu cũng vào đó, không có cách ǵ kể cả thay đổi chỗ ở cũng không chữa được bịnh, chúng ta thấy vô số chứng bệnh như vậy được t́m thấy trong xă hội ngày hôm nay mặc dù nền y khoa đă có sự tiến bộ rất lớn, th́ khi cái bịnh do nghiệp, có những bịnh dĩ nhiên th́ do cái thân, có thân th́ phải có bịnh, thí dụ như có thân th́ chúng ta phải già, có thân khi trái gió trở trời chúng ta bị đau do cái tự nhiên của thân, nhưng rồi cũng có những chứng bịnh bất thường lẽ ra th́ nó không có mặt ở trong một người như vậy, nhưng mà nó lại xảy ra chứng bịnh đó không phải là bịnh lớn, nó là bịnh đơn giản như bịnh ngoài da chẳng hạn, nhưng mà lại không có trị đuợc, th́ trong những trường hợp này không thể làm cho chúng ta không tin vào dạy ở trong kinh điển, đó là nghiệp quá khứ nó đă chi phối. Tôn Giả A-Lậu-A-Đa đă dạy Robini là đó là do túc nghiệp, trong cái túc nghiệp này nó lại trở lại vấn đề là căn bản của Đạo Phật .

Theo trong kinh Phật nếu mà chúng ta tạo những công đức về phước thí , mà nó mang lại những phương tiện cho những người khác thí dụ như xe thuyền, thực phẩm , y phục v.v... th́ nó trực tiếp thay đổi cái đời sống của người đó và đặc biệt nếu đối tượng đó là đối tượng khả kính, đối tượng có giới đức tu hành, ví dụ như trong trường hợp này nàng Robini đă làm một tịnh xá cúng dường Đức Phật và Chư Tăng, th́ nàng đă làm được 4 phước rất là rất là xung măn đó là sống lâu, có sắc đẹp an vui và có sức mạnh. Những phước nghiệp nó đến bởi v́ cung cấp tiện nghi cho những vị tu hành như vậy th́ được cái phước, chúng ta nói điều này là bởi v́ đây là một trong truyền thống làm phước rất là quan trọng xưa nay mà ít có ai để ư chuyện này, thí dụ trong kinh có câu nói rằng 4 thí đèn là cho mắt, 4 thí xe thuyền là cho sự an vui, chúng tôi nghĩ rằng ngày hôm nay người Phật tử làm phước ít có khi nghĩ đến chuyện này, bởi v́ chúng ta sống trong xă hội mà đôi khi cái đời sống của Chư Tăng đă khác ngày xưa và tiền bạc nó cũng đă là một đơn vị trao đổi, lâu ngày người Phật tử không c̣n nhớ nhiều đến việc phước sự đă được dạy tường tận ở trong kinh điển.

Chúng tôi đă được nhiều dịp gặp các vị Phật tử kỳ cựu lăo thành ngày xưa, đă được gần cận các Ngài Trưởng Lăo như Ngài Hộ Tông, Ngài Tịnh Luật v.v... Những vị mà khai sanh ra Phật Giáo Nam Tông mà việt Nam ở trong thời kỳ chấn hưng Phật Giáo th́ những vị cư sĩ đó kể rằng các Ngài rất kiên nhẫn, ngồi thường thường đọc lại từng trang kinh và hướng dẫn cho các người Phật tử về ư nghĩa của cách làm phước. Ví dụ như là chúng ta nói rằng bố thí xe thuyền là cho sự an vui, và ít có ai hiểu được rằng bố thí xe thuyền là cho sự an vui (có nghĩa là phương tiện di chuyển) Ngày hôm nay những người Phật tử họ lấy một ít tiền bạc rồi họ cúng dường cho quí Thầy, rồi Quí Thầy muốn làm sao đó th́ làm, việc làm đó rất là tự tại, nhưng mà rồi ḿnh có tác ư tốt, có tâm niệm tốt ở trong việc làm phước ,ví dụ như một vị Thiền Sư, một vị Pháp Sư trong lúc đi đó đây hoàng pháp mà có được phuơng tiện đi lại tiện nghi thỏai mái và nó có nhiều cái lợi lạc, và cái lợi này mang lại cho sự khinh an, th́ những sự tiện nghi nó mang lại cho ḿnh cái sự khinh an, và sự khinh an nó mang lại cho ḿnh 4 pháp, 4 quả phúc rất lớn, đó là thọ mạng sống lâu hơn, nói về dung sắc th́ thù thắng hơn, nói về sự an vui của tâm th́ tâm thanh thản hơn và nói về thể lực sức mạnh th́ nó nhiều hơn, những cái ảnh hưởng mà liên quan đến những phước quả như vậy được nói nhiều trong truyền thống taọ phước của Phật tử, th́ trong trường hợp này Tôn Giả Anuruddha đă hướng dẫn cho người em của ḿnh để làm phước để hoán chuyển nghiệp quá khứ và có lẽ những câu chuyện này đă trở thành những câu chuyện vô cùng quen thuộc với chúng ta.

Thưa quí vị bây giờ chúng ta tạm thời để câu chuyện qua một bên để nói về bài kệ này đôi chút, bài kệ này có một số điểm mà chúng ta cần thảo luận về kệ ngôn chúng ta đă được nghe, không phải chỉ đề cập đến sân hận và phẫn nộ, có được nhắc đến ở tại đây, nhưng mà rồi " Vượt qua mọi thằng thức, ĺa phẫn nộ kiêu mạn, không chấp trước danh sắc, khổ không bám vô cầu, kẻ vô cầu không khổ " đó là cái câu mà chúng ta được chuyển dịch sang tiếng Việt ở tại đây.

Đây không phải là một cái nguyên nhân đơn giản, mà nói lên cả một cái hệ lụy của kiếp nhân sinh chúng ta sống ở trong cuộc đời này, th́ thưa quí vị cái thái độ mà chúng ta bị cột trói nó là một thái độ ,mà mặc dù chúng ta kêu gào rằng ḿnh là một con người tự do, nhưng cái sự tự do mà chúng ta nói đó là một sự tự do rất là tương đối, nhưng với Đạo Phật th́ mỗi chúng ta có sợi dây xích, những cái phiền nó kềng chúng ta lại, Đạo Phật gọi là những kiết sử, chúng ta cứ thử hỏi như thế này, có những lần mà chúng ta rất là lo sợ về một điểm ǵ đó nó trĩu nặng trên vai của ḿnh, và ḿnh muốn vuợt ra khỏi điều đó th́ chúng ta không vượt được, hoặc giả là bỗng nhiên nhất thời có ai nói một câu ǵ mà làm cho chúng ta tự ái, th́ chúng ta sẽ trở về trăn trở trằn trọc với câu nói đó, th́ quả thật lúc đó chúng ta thấy rằng có một sợ dây vô h́nh nó cột chúng ta lại, cái kiết sử hay thằng thúc mà Đức Phật Ngài đề cập đến ở tại đây, là những sợi dây kiết sử đến từ nội tâm của chúng ta, và sân phẫn nộ nó là một trong những cái gây ra kiết sử đó, và cái hiện tướng của nó ở bên ngoài th́ chúng ta thấy rằng ở đó có kiêu mạn, ở đó có phẫn nộ ,con người cảm thấy rằng ḿnh như thế này, ḿnh như thế kia ,và ḿnh phải được như thế này, ḿnh phải được như thế khác, và ḿnh là ai, ḿnh thường tự nhận ḿnh qua một nhăn hiệu nào và ḿnh khổ với nhăn hiệu đó.

Con người ở trong xă hội ngày hôm nay vẫn thường cảm thấy tự hào khi ḿnh có một cái học vị, hay là có một địa vị , ḿnh thuộc giai cấp trung lưu, ḿnh thuộc giai cấp thượng lưu, ḿnh là vị trụ tŕ , ḿnh là một người nhân sĩ trong xă hội, ḿnh là một nhà lănh đạo, ḿnh là thế này thế kia v.v... đó chính là cái niềm hănh diện, nhưng mà chính cái niềm hănh diện đó nó cũng là cái thước đo cho sự phẫn nộ của ḿnh, khi mà chúng ta có một cái quan niệm mà càng cao trọng về bản thân của ḿnh, khi mà ḿnh bị xúc phạm th́ cái quan niệm cao trọng đó trở thành một cái tầng cao, một cái giai tầng cao của sự phẫn nộ, v́ nếu mà chúng ta là một con người b́nh thường th́ chúng ta đă không phẫn nộ.

Có một câu chuyện rất là thú vị là người ta kể rằng có một vị hoàng tử ở trong hoàng gia Anh đi học ở trong một trường tư, trường tư này đặc biệt dành cho những người trong hoàng gia ,cùng với một số học sinh thuộc các gia đ́nh quí tộc khác tại Anh Quốc, và trong số các sinh viên nhỏ th́ có một em học sinh rất là nghịch ngợm thường đá vào mông của vị hoàng tử nước Anh, và vị hoàng tử đó đă lên mét với vị giám thị, và vị giám thị đă kêu lên th́ em nhỏ kia nói rằng, bởi v́ em nghĩ rằng khi mà em nhỏ lớn lên vị bạn học của ḿnh sẽ làm vua, và lúc đó ḿnh cũng sẽ tự hào nói rằng ḿnh đă từng đá đít nhà vua, và thưa quí vị ông giám thị đó đă quay sang dạy cho vị hoàng tử thấy rằng sở dĩ người ta ăn hiếp ḿnh, sở dĩ người ta có thái độ bất khả với ḿnh như vậy là bởi v́ họ coi trọng ḿnh, nếu ḿnh là một kẻ b́nh thường th́ không có ai quan tâm đến chuyện đó, nhưng mà họ nghĩ ḿnh là hoàng tử sau này sẽ làm vua thành ra họ mới làm như vậy, và vị giám thị này đă dạy một bài học cho người hoàng tử đó là không có ai đá đồ chó chết, nếu một kẻ mà không ra ǵ th́ không ai đụng chạm đến, rằng phải có cái ǵ th́ người ta mới đụng chạm đến th́ vị hoàng tử cảm thấy cái tự ái được vuốt ve là v́ ḿnh quan trọng, do ḿnh quan trọng nên người ta mới xúc phạm được ḿnh.

Chúng ta thường có thái độ như vậy ở trong đời sống chúng ta để tự thấy ḿnh quan trọng, chuyện đó th́ quả thật đó là sự thật, nếu ở trong thế gian này ḿnh là kẻ không có nhà cửa, chúng tôi lấy ví dụ như ḿnh ở tại Hoa Kỳ có một số người rất lớn họ không có nhà gọi là homeless họ sống vô gia cư. Khi mà những người này phạm tội cảnh sát ít khi bắt tội họ, và cảnh sát ít có khi muốn đem họ vào trong tù, bởi v́ phạt vạ họ cũng như không, họ đă không c̣n có cái ǵ hết th́ phạt họ cái ǵ, và quí vị thấy rằng ít có ai kiện những người homeless, nhưng mà nếu những công ty lớn hay là cá nhân giàu có, những người có thế lực th́ thường bị kiện tụng rất là nhiều và những cá nhân này tự bảo vệ lấy chính họ bởi v́ họ có tiền, và khi mà người ta kiện tụng ḿnh th́ người ta xét thấy rằng ḿnh có khả năng để đền bồi hay không th́ người ta mới kiện tụng ḿnh, và cũng có một số người họ dùng điều này như là một cái sự an ủi ở trong đời sống của họ.

Ví dụ như bỗng nhiên mà ḿnh bị người khác họ chỉ trích ḿnh, th́ ḿnh nghĩ rằng có lẽ ḿnh phải quan trọng như thế nào đó th́ người ta mới chửi mắng người ta mới công kích ḿnh, chứ nếu ḿnh không có ra ǵ th́ người khác đă không có làm như vậy, chúng tôi nhớ cũng có một lần có một Phật tử làm việc ở trong rơom Diệu Pháp phiền hà với chúng tôi một việc là có một số người vào để phá quấy trong rơom, th́ một Phật tử khác cũng trong buổi nói chuyện đó đă nói rằng có lẽ họ thấy rằng ḿnh có một cái ǵ làm cho nên họ mới phá, chứ nếu mà ḿnh sinh hoạt rất là ẹ ọp th́ cũng không ai phá ḿnh, chúng tôi nghe điều đó chúng tôi chỉ cười, nhưng mà đó cũng là bài học để chúng ta nhận thấy rằng thông thường chúng ta có một cách vuốt ve tự ái của ḿnh bằng chúng ta làm dịu cơn sân của ḿnh bằng cái mạn, tức là bằng cái tự ngă, cái bản ngă của ḿnh, như là vị giám thị đă nói chuyện với vị hoàng tử, ở trong trường hợp của vị hoàng tử th́ vị giám thị đă nói rằng, tại v́ Ngài là một người rất là quan trọng lớn lên sẽ làm vua và không ai đá đồ chó chết hết, v́ chính Ngài quan trọng cho nên người ta mới làm như vậy.

Những phương thuốc đó nhất thời th́ xem nó hiệu nghiệm nhưng về lâu về dài th́ nó rất là tai hại, và chúng ta vẫn thường nhận được những lời an ủi tương tự ở trong đời sống, nhưng với cái nh́n của Đức Phật th́ quả thật cái sự phẫn nộ và kiêu mạn, cả hai cái nó đều là hai mặt của đồng tiền hết, chúng ta càng đánh giá ḿnh càng cao th́ tự ḿnh càng chuốt lấy cái khổ nhiều, ḿnh nghĩ rằng ḿnh phải là thế này ḿnh phải là một như thế khác, th́ khi ḿnh không gặp những thứ đó ḿnh cảm thấy rất là buồn, buồn nhiều lắm.

Chúng tôi nhớ có một lần chúng tôi đi dự đại hội với một số các vị Hoà Thượng rất lớn ở ḥn đảo Binang ở Mă Lai, lúc bấy giờ họ có khánh thành một ngôi chùa Cực Lạc Tự một trong những danh lam thắng cảnh lớn của Binang và của Đông Nam Á , tất cả Chư Tăng về phó hội đều được mời lên để tham dự buổi khánh thành, và thưa quí vị có một vị mà chúng tôi không muốn đề cập tên ở đây, mà chúng tôi chỉ muốn thưa như vầy là vị này là một vị Tôn Túc rất lớn nhưng mà rồi trong lúc sự xắp sếp của ban tổ chức họ vụng về sao đó mà họ không có chuẩn bị xe riêng để đưa vị này lên trên, và họ lại đưa vị này vào con số đông c̣n lại để đi bằng xe bus lên núi, tức là những chiếc xe nhỏ th́ dành cho những vị quan trọng vị Tôn Túc, c̣n xe bus th́ dành cho tất cả Chư Tăng, th́ khi vị này lên xe bus th́ vị này cảm thấy rất là buồn, rất là phiền, ḿnh cũng là vị Tôn Túc lớn mà họ đă không có xe cộ để đưa ḿnh lên núi riêng như vậy mà phải đi bằng xe bus, th́ lúc đó chúng tôi học được bài học lớn ở trong cuộc đời rằng nếu mà ḿnh sống như một kẻ vô danh và đặc biệt là ḿnh không có ǵ hết, ḿnh không là ai hết th́ ḿnh đỡ là khổ hơn rất là nhiều.

Th́ thưa quí vị có thể nói rằng cái nh́n của Đức Phật về điểm này là điểm có sự nhắc nhở đặc biệt ở trong đời sống của chúng ta, cái niềm hănh diện nó đến từ đâu th́ cái nhục nhă nó đến từ đó, đa thọ th́ đa nhục, tại sao đa thọ đa nhục ? ḿnh sống lâu th́ cái địa vị của ḿnh nó phải lớn, lớn ở trong gia đ́nh lớn ở xă hội, chúng ta là ông này bà kia, ở trong nhà là bậc niên trưởng là người lớn nhưng bị xúc phạm đến th́ chúng ta càng khổ, th́ cái sự phẫn nộ và mạn nó lại đi chung với nhau. Nhưng mà không những thế Đức Phật đă cho quận chúa Robini này những người khác một bài học khác quan trọng hơn, bài học đó nói về cái căn để của tất cả phiền lụy ở trong đó kể cả sự phẫn nộ mà qua cái câu chuyện quá khứ mà Đức Phật đă dạy đó là cái sự chấp trước vào danh sắc, chấp trước vào danh sắc, danh sắc ở đây được nói là thân tâm, và khi Đạo Phật nói về danh sắc về thân tâm Đạo Phật chỉ đến là chúng ta có thể chấp vào h́nh tướng của ḿnh và có thể chấp vào những cái vui cái buồn ở trong ḷng ḿnh, đây là ta đây là của ta, đây là tự ngă của ta và ở đâu có sự dính mắc có cái vương mang như vậy th́ ở đó có phiền lụy, nếu trong cuộc sống của chúng ta, mà là cuộc sống vượt ngoài sự đối đăi th́ chúng ta cảm thấy thảnh thơi hơn nhiều, bài học này là bài học lớn của những bậc Mâu Ni, bài học lớn của các bậc đại sĩ, bài học lớn của những bậc minh triết mà chúng ta rất là khó tiêu hóa.

Ai trong chúng ta đi vào trong cuộc đời cũng mong rằng ḿnh bước lên những nấc thang của xă hội, và ḿnh được trở thành con người thế này và con người như thế khác, trong lúc th́ chúng ta quên rằng những điều đó nó sẽ dẫn chúng ta trả một cái giá quá lớn, cái giá lớn nhất không phải là chúng ta bị đưa đẩy vào những hoàn cảnh nghiệt ngă, mà giá quá lớn là chúng ta phải khổ sở với nó nhiều hơn và chúng ta cứ dùng những điều đó như là cái được, nhưng mà Đạo Phật nói là cái đó không phải là cái được mà cái đó là cái khổ.

Chúng tôi có thể nói rằng không có th́ không khổ, có nhiều th́ khổ nhiều, thuyền to th́ sóng lớn đó là cái ư nghĩa, hoặc giả trong một ư nghĩa khác chúng ta nói rằng có vợ th́ khổ v́ vợ, có con khổ v́ con, có trâu ḅ khổ v́ trâu ḅ, có tài sản khổ v́ tài sản , hễ chúng ta có nhiều th́ chúng ta khổ nhiều và nếu mà chúng ta dính mắc vào những thứ đó, chúng ta dính mắc vào cái ǵ mà chúng ta có kể cả danh kể cả lợi, chúng ta dính mắc bao nhiêu th́ cái cường độ của cái tâm khổ, ở đây phẫn nộ được xem như là khổ, đôi lúc chúng ta xem phẫn nộ là một thái độ của cuộc sống. Nhưng mà thật sự phẫn nộ ở đây được hiểu như là dukkha. Dukkha là khổ rơ ràng lắm, khi chúng ta bày tỏ thái độ của ḿnh, sự giận dữ với người khác khi mà sự xúc phạm, ḿnh nghĩ rằng đó là thái độ của chúng ta, và khi chúng ta nói đến thái độ th́ dường như chúng ta đang chủ động, nhưng mà thật ra sự phẫn nộ nó là một cái khổ mà ở trong đây chúng ta là kẻ bị động hoàn toàn, nên chi khi mà Đức Phật Ngài nh́n sự việc, Ngài nh́n phiền năo, Ngài nh́n nó vào phương diện căn để, Ngài nh́n vào cái nguồn gốc sâu xa chứ Ngài không nh́n đơn giản như là của chúng ta th́ thưa quí vị trong câu chuyện này đề cặp đến cái duyên sự cho chúng ta một bài học mà nội dung của bài kệ là cho chúng ta một cái nh́n khác.

Trong cái duyên sự th́ nói rằng một người có thể bị một số cái nghiệp ở trong quá khứ gây cho ḿnh một số phiền lụy ở trong đời sống hiện tại, và trong trường hợp này đối với quận chúa Robini là thân bị một chứng bịnh ngoài da và trong duyên sự này cho biết là có một số phước hạnh tức là việc làm thiện có thể hoán chuyể được cái nghiệp quá khứ , và ở đây cũng là cái ǵ ảnh hưởng lớn đến văn hoá của Đạo Phật khi mà người Phật tử tin rằng cái việc tạo phước nó có khả năng để hoán chuyển đời sống, bên cạnh này th́ chúng ta lại t́m thấy được một lời dạy của Đức Phật hết sức là đặc biệt, hết sức là rơ nét là về ư nghĩa của cái nguyên nhân sâu xa mà chúng ta khổ lụy ở trong cuộc đời này về cái có, và về cái không có, về cái được, và về cái không được, và về cái ǵ đă làm cho ḿnh phẫn nộ, mà phẫn nộ đến cực kỳ bi phẫn bởi v́ chúng ta đă không đạt được cái ǵ mà ḿnh nghĩ rằng ḿnh xứng đáng có, ḿnh phải là và ḿnh phải được nên chi chúng ta khổ. Và thưa quí vị chúng tôi xin được kết thúc ư nghĩa bài kệ này ở nơi đây. Nam Mô Thích Ca Mâu Ni Phật.

 

Minh Hạnh biên soạn

   Trở Lại Trang Kệ Ngôn Kinh Pháp Cú

Trở Lại Trang Pháp Đàm