HÂN HOAN ĐÓN CHÀO
Ngày 9 tháng 12, 2003
TT Giác Đẳng hỏi
ngày 02 tháng 12, 2003 : Xin Sư Uyên Minh hoan hỷ
giải thích thêm một điều : ví dụ như chúng ta
nói đến trí tuệ, trí tuệ ở trong Balamật, hay là trí tuệ ở
trong tứ thần túc, hoặc giả là chúng ta nói đến
trí tuệ khi chúng ta nói đến đa văn ở trong thất
thánh sản chẳng hạn, thi` khi chúng ta nói như vậy
thi` đó là tài hay đức.
Tài năng hay là đức độ, bởi vi` nó có một
vấn đề ở đây là chúng ta có rất nhiều
danh sách các thiện pháp được Đức Phật
đề cập đến mà dường như một
người mà mới nhi`n bên ngoài thi` nó bao gồm cả
tài năng và trí tuệ trộn lẫn trong một danh sách,
thi` Sư có nghĩ rằng những thứ đó có một
cái, bây giờ chúng ta thử nghĩ rằng trí tuệ, trí
tuệ trong những thứ đó, chúng ta gọi đó là
tài năng hay là đức độ, xin thỉnh Sư Uyên
Minh nói rơ thêm về phần này cho quí Phật tử nghe.
ĐĐ Uyên Minh trả lời : Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật,
như vậy là con có sơ sót trong lúc con lắng nghe câu hỏi
của TT Giác Đẳng, bây giờ thi` con hy vọng con hiểu
trọn vẹn câu hỏi của TT.
Kính bạch Chư Tăng và
thưa đại chúng, trong mạch chữ nghĩa mà nói,
trong mạch giấy mà nói thi` rơ ràng chúng ta thấy những
từ ngữ như là trí tuệ hay là từ bi hay là đạo
hạnh hay là nhân cách hay là đạo đức.v.v... Thi` rơ
ràng những vấn đề cơ hồ như nó có nội
dung khác nhau. Nhưng trong kinh
điển Nam Tông theo chỗ Uyên Minh được biết
rơ, thi` trí tuệ thường xuyên được xem là chữ
đồng nghĩa với vô số các pháp tánh khác, nếu
không muốn nói là rằng không có thiện pháp nào tách rời
ra được với cái gọi là trí tuệ cả, mặc
dù chúng ta có thể bị bịnh nghề nghiệp khi chúng
ta học về Vi Diệu Pháp, thi` chúng ta thấy rằng
có những tâm thiện ly trí chẳng hạn, nhưng mà thực
ra trí tuệ nếu mà phân tách một cách rốt ráo thi` cái gọi
là trí tuệ theo tinh thần chánh pháp, trí tuệ là một
tên gọi khác của đức hạnh.
Như ở
đây con phải thưa rằng con rất là vô tư và là
khách quan khi con nhắc lại chuyện này, chính là có một
lần khi co`n ở Houston, chính TT Giác Đẳng đă gợi
y' cho con một vấn đề rất là quan trọng,
đó là TT đă gợi y' rằng chữ kusala là chữ thiện.
Thường thi` người ta định nghĩa nó theo góc cạnh đạo đức học,
nghĩa là lành, là tốt, là đẹp v.v...nhưng mà TT có gợi
y' mà con giựt mi`nh, mặc dù điều đó có thể
nói một cách chân thật, không phải vi` kiêu ngạo gi` cả,
con không có gi` để mà kiêu ngạo, vi` trước đó
con đă biết chuyện đó mà con không quan tâm, TT nói rằng
chữ thiện mà tiếng Phạn gọi là kusala, nếu
mà chỉ định nghĩa theo mức độ đạo
đức học thi` hơi hẹp. Thi` đúng quả thật
như vậy, khi TT nói, con về pho`ng con suy nghĩ thi` nó y
chang như vậy, bởi vi` chúng ta cũng biết rằng
trong chữ Phạn chữ kusala hay là chữ kosala nó có nghĩa
rất là đơn giản, nghĩa là khéo léo, mà hay một
chỗ nữa đó là ở trong tiếng Hán, chữ thiện
cũng có nghĩa là khéo léo.
Đôi khi chúng ta vào tự điển Phật học
bằng tiếng Anh, có chỗ dịch chữ kusala người
ta không có dịch là good mà người ta dịch là chữ
skill là khéo, tại sao gọi là khéo. Mi`nh muốn hạnh
phúc thi` mi`nh phải sống bằng tâm không tham, không sân,
không si, mi`nh muốn hạnh phúc thi` đừng làm ai đó
bị đau khổ, mi`nh muốn hạnh phúc thi` mi`nh đừng
làm điều gi` mà có nội dung trống trái lại với
y' hướng mà hạnh phúc thi` cái đó gọi là khéo. Trời
nóng mi`nh mở máy heat thi` cái đó là không khéo, trời nóng
mi`nh mở máy lạnh thi` đó là khéo, trời lạnh mi`nh
mở máy heat thi` khéo, mà trời lạnh mi`nh mở máy lạnh
thi` không khéo, mi`nh muốn hạnh phúc mi`nh lại đi làm
điều ác thi` lại không khéo, không khéo thi` gọi là bất
thiện.
Cho nên ở
đây gọi là trí tuệ, ở đây có phải là đức
hạnh hay không và nó có quan hệ nào về ngữ nghĩa
giữa chữ đức hạnh và trí tuệ thi` con xin
thưa, nếu mà theo những gi` mà TT đă gợi y' đă
khai thị, thi` cũng như theo những gi` chúng ta trong
room từng người đă đọc, đă hiểu
thi` chúng ta thấy rơ ràng rằng nếu mà phân tích như vậy
thi` cái gọi là trí tuệ hay là minh triết hay những
pháp tánh hay nhân cách đạo đức, nó rơ ràng nó có một
mối quan hệ mật thiết nếu không muốn nói là
đôi khi trí tuệ là một từ đồng nghĩa của
các thiện pháp, thí dụ như trong lục độ của
Bắc Tông họ phân ra trí tuệ riêng, và thiền định
riêng, nhưng mà những ai nghiên cứu về A Tỳ
Đàm của Nam Tông thi` chúng ta biết rằng cái gọi
là trí tuệ ở trong kinh điển Pali chia làm ba phần,
đó là trí văn, trí tư và trí tu.
Trí văn tức là những hiểu biết của
mi`nh y cứ trên những công phu nghe đọc hoặc là
mi`nh học hỏi trên chữ nghĩa từ chương
thi` gọi là trí văn. Co`n trí thứ hai là tư, tức
là khả năng hiểu biết của mi`nh, cái khả
năng mà suy nghĩ hiểu biết của mi`nh thông qua các công phu mà suy luận, suy tưởng.
Cái thứ ba là cái hiểu biết có được từ
khả năng công phu thể nghiệm tự thân, đó là
công phu của các vị tu tập trí tuệ thiền quán,
thí dụ như từ trước đến giờ mi`nh
ăn, mi`nh không biết mi`nh ăn, mi`nh ngủ, mi`nh không biết
mi`nh ngủ, mi`nh đi đứng mi`nh không biết mi`nh
đi đứng và từ đó nó mới thành tựu nên những
y' niệm nhân ngă tôi là, nó là.
Bây giờ
trong một cái nhi`n xuyên suốt của một hành giả,
thi` mi`nh thấy rằng nó chỉ là danh, là sắc, là thọ,
là tưởng, là hành, là thức, nó chỉ là từng thoáng
ghép nối phù du giữa những buồn, vui, thương,
ghét, ti`nh sầu thương hận mà thôi chứ ở
đó không có người, không có bỉ, không có thử, không
có ta ,không có người, không có nam, không có nữ, không có
đẹp, xấu, cao, thấp, lùn, ốm, mập, trắng,
đen gi` cả , cái nhi`n mà thể nghiệm như vậy
đó thi` được gọi là trí tuệ, gọi là trí
tu, mà nếu nói như vậy thi` cái gọi là thiền
định ở trong lục độ của Bắc Tông
nó lại cũng nằm ở trong cái gọi là trí tuệ,
nằm trong ba loại trí tuệ của Phật Giáo Nam Tông.
Như
vậy thi` từ chuyện mi`nh bố thí, mi`nh giữ giới
hay là mi`nh thiền định, tất cả cái đó nó
đều là những thiện pháp hoặc là quan hệ trực
tiếp, hoặc là quan hệ gián tiếp với trí tuệ,
hoặc là có trường hợp bản thân trí tuệ chính
là từ đồng nghĩa của những đức hạnh
đó. Đó là con xin được
góp lời trong câu hỏi của TT . Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật.
