HÂN HOAN ĐÓN CHÀO
Câu hỏi 178, ngày 02 tháng 11, 2003
Timhieu
5 hỏi :
Kính bạch Thầy con xin hỏi : Nếu nói rằng các
pháp hữu vi đều vô thường, th́ tại sao
lại có các vị Phật và Bồ Tát ở trên trời
sống hoài không bị tiêu hoại, thị hiện cứu
độ chúng sanh. Kính xin
Thầy từ bi giảng giải. Mô Phật
Đ Đ
Uyên Minh giảng. Kính thưa quí vị, trước khi trả lời
câu hỏi này, chúng tôi xin hỏi vị đă đặt câu
hỏi này, xin hăy lấy cây viết ra gạch hai gạch
ở đầu ḍng, đó là một thói quen của chúng
tôi.
Cái gạch đầu ḍng
thứ nhất đó là khái niệm về chữ "thị
hiện". Ở bên Phật Giáo Nam Tông khi cần
thiết, ở đây chúng tôi xin nói rơ là khi cần thiết
th́ cũng có thể sài chữ thị hiện, nhưng mà
được định nghĩa như thế này: Là có
những chúng sanh trong đời thấy chuyện sanh
tử của ḿnh và của người là cái ǵ đó cần
phải được vượt qua, cần phải
được giải thoát, người này tự thấy
rằng ḿnh có khả năng bơi qua được gịng
sông sanh tử, và đồng thời cũng đủ
sức đóng một chiếc thuyền lớn để
chở nhiều chúng sanh khác đi, cho nên người này
thay v́ đủ duyên lành để chứng quả ALaHán th́
vị này lại không chứng quả, xin gạch
dưới là không chứng quả AlaHán và tiếp
tục tu tạo các balamật. Bên Bắc truyền gọi
là lục độ, và bên Nam truyền gọi là thập
độ, chỉ riêng về khái niệm balamật hay
thập độ này chúng ta có phải mất mấy ngày
để bàn. Bởi bàn
về tích sử, bàn về lịch sử, th́ có những
khái niệm như là chữ chân đế, chữ
balamật, những chữ này xét th́ có vấn đề
chứ không phải không có, nhưng ở đây thôi th́ chúng
ta cứ nói đơn giản.
Hôm trước có nhiều
người nói rằng Uyên Minh nói dài ḍng, nhưng chúng tôi
nghĩ người đó bị bịnh nên chúng tôi không
trách làm chi, v́ có nhiều cái ḿnh nói không tới, chẳng thà
mang tiếng dài ḍng c̣n đỡ hơn là ḿnh nói thiếu
nói hụt, th́ như vậy nó hại cho người ta.
Chữ "thị
hiện" ở đây có nghĩa là vị đó thay v́
chứng quả AlaHán, Niết bàn, viên tịch cho bản
thân ḿnh thôi, vị đó tiếp tục lăn trôi sanh
tử luân hồi, để trước tu tạo
balamật để bổ xung cho ba lư tưởng lớn
đó là: lợi ích cho Phật quả của ḿnh sau này, hai
là lợi ích cho quyến thuộc, ba là lợi ích cho chúng
sinh. Trong suốt thời gian
đó có thể v́ ác nghiệp mà sanh vào bốn
đường ác đạo, hoặc v́ thiện nghiệp
mà sanh vào các cơi thiện, thú, trời, người. Nhưng
mà dầu ở nơi đâu, lúc nào vị này cũng luôn
luôn làm những điều thiện sự lợi tha cho
chúng sanh khác. Th́ trong
trường hợp đó nếu ta muốn gọi, th́
gọi đó là "thị hiện" cũng
được. Chữ "thị hiện"
được định nghĩa như vậy, chứ
không thể định nghĩa khác đi.
Bên Phật Giáo Nam Tông không
có trường hợp một hạt lúa, một hạt
thóc đă được luột rồi, rồi nó buồn
buồn nó nảy mầm nó mọc trở lại th́ không
có. Đă là vị ALaHán, đă là một
Đức Phật, giống như một hạt thóc, một
hạt lúa đă được luột rồi th́ không có
chuyện trở lại. Khái
niệm tái sanh trở lại là một khái niệm an
ủi, được các nhà truyền giáo, các vị Tổ
Sư đời sau gọi là phương tiện hóa và
vận dụng để nói đến một khiá cạnh
khác mà ở dịp khác chúng ta sẽ bàn đến, nhưng
mà ở đây chúng ta có thể nói theo kinh điển Nam
Tông là các vị ALaHán, dầu Đức Phật cũng là
vị ALaHán hay là đệ tử của Đức
Phật chỉ mới bảy tuổi đắc ALaHán th́
cũng giống như Ngài ở một điểm,
đều là những hạt thóc đă được
luột rồi th́ không có chuyện đi về một cơi,
một cảnh nào đó rồi thỉnh thỏang cứ
đi đi về về để mà tế độ chúng
sanh th́ không có, cho nên trước hết chúng ta phải
định nghĩa về chữ " thị hiện"
là như vậy.
Vấn đề thứ hai
đó là vấn đề ḿnh bàn về tam tướng, ḿnh
nói tam tướng là vô thường, khổ, vô ngă, luôn luôn
biến diện vô thường, vậy th́ trường
hợp của Chư Phật ra sao, chúng tôi cũng xin
nhắc lại một giai thoại nhỏ, đó là khi Ngài
Xá Lợi Phật Ngài niết bàn, em của Ngài là Ngài Mahacuna
ôm b́nh bát trong đó có gói xương và tấm vải
lọc nước khi tắm của Ngài Xá Lợi Phất
về hầu Phật, th́ Ngài Ananda thấy như vậy
rất đau khổ.
Ngài vào qú trước
mặt Đức Phật và Ngài khóc: “Bạch Thế Tôn,
khi con nghe Ngài Xá Lợi Phất viên tịch Niết bàn, tâm
tư con yếu đuối mờ mịt không phân biệt
được các phương hướng, tâm con bây
giờ giống như lau sậy vậy.”
Đức Phật mới
hỏi Ngài Ananda: “Này Ananda, Xá Lợi Phất khi ra đi có
mang theo giới uẩn, định uẩn, tuệ uẩn,
giải thoát, giải thoát tri kiến uẩn hay không ? Có mang theo cái ǵ mà trước
đây Xá Lợi Phất chứng ngộ hay không ?”
Ngài Ananda nói: “Dạ thưa
không.”
Lúc bấy giờ Đức
Phật nói : “Nếu như vậy th́ Ananda dựa vào
đâu để mà khóc, có phải Như Lai chưa từng
nói rằng các hành là vô thường, cái ǵ vốn đă có
sanh ra, có xuất hiện, có tồn tại th́ nó cũng theo
duyên mà nó biến hoại biến mất.”
Theo Phật Giáo Nam Tông chữ
" thị hiện " phải được
định nghĩa như vậy, và khái niệm về vô
thường, khổ và vô ngă phải được hiểu
như vậy, ngay ở trong tâm tư hoặc cái thân khác
của vị Chánh Đẳng Chánh Giác tức là Đức
Phật, th́ trong từng giây phút nó vẫn có những sự
thay đổi vô thường, nhưng mà sự thay
đổi vô thường ở trong tâm hồn của
bậc thánh nó giống như sự vô thường của
từng đợt nước, từng đợt sóng,
tức là hết đợt sóng này nó trôi đi, đợt
sóng sau nó đẩy tới, trước sau chỉ là
nước biển, nước sông mà thôi.
C̣n sự vô thường
ở trong nội tâm của phàm phu th́ lại khác,
đợt nước trước là đợt
nước cống nước śnh, đợt nước
sau là đợt nước mưa, nước sạch,
nước nguồn, rồi hết đợt nước
sạch tới đợt nước dơ, hết
đợt thiện tới đợt bất thiện
đó là cái vô thường của phàm phu.
C̣n cái vô thường trong
nội tâm của bậc thánh nhân th́ giống như vô
thường đợt sóng trên đại dương
vậy, tức là hết đợt sóng này th́ tới
đợt sóng khác. Chứ c̣n xét về bản chất th́
đợt sóng trước và đợt sóng sau không khác nhau,
nếu ḿnh không hiểu được chữ " thị
hiện " , ḿnh lại đem nam ráp qua bắc, đem
bắc ráp qua nam. Thí dụ hôm
nay chúng ta biết chút ít về những phương
tiện y học tối tân như chúng ta thấy, như
phương tiện chụp h́nh Xray, người ta rọi
lên thấy gân thấy xương v.v.... Nhưng mà khoa
học bây giờ cũng vẫn không thể lư giải
tại sao người Trung Quốc họ có thể dựa
vào đâu để xác định đây là huyệt ǵ, kia
là huyệt ǵ, th́ điều đó lại là một
chuyện khác, nhiều khi ḿnh đem bắc ráp qua nam,
đem đông ráp qua tây th́ ḿnh không hiểu.
Một trong những
điều chúng tôi không hiểu, thời gian sau này một
phần do bận rộn, một phần cũng v́ có
hơi ngao ngán, bởi v́ nhiều khi câu hỏi đó,
vấn đề đó ngày hôm qua đă được tŕnh
bày rồi cho đối tượng A, hôm sau đối
tượng A không có ở đó nữa, đối
tượng B trở vào tiếp tục đặt câu
hỏi đó, th́ chúng tôi bắt buộc phải trả
lời, chứ nếu không trả lời th́ không ổn,
cứ như vậy nhiều khi cả tuần lễ,
cả tháng như vậy trước sau chỉ có chừng
đó câu hỏi thôi mà cứ trả lời hoài. Lẽ ra nếu mà những room
giảng pháp như thế này mà có được tổ
chức như một lớp học, th́ có nhiều vấn
đề như chữ " thị hiện" chúng ta đă
phải được giải quyết từ lâu lắm
rồi, chứ không phải đợi đến hôm nay.
Đó là câu trả lời của chúng tôi. Nam Mô Bổn
Sư Thích Ca Mâu Ni Phật
Minh Hạnh biên soạn
