HÂN HOAN ĐÓN CHÀO
Câu hỏi 171, ngày 22 tháng 10, 2003
Lykho hỏi :
Mỗi sự
thật được nói lên đều mang nhiều
sự phản tác dụng, theo tinh thần của
người con Phật có nên trốn tránh những sự
thật, yên lặng để cầu yên thân hay không, kính quí
Ngài chỉ dạy cho.
TT Giác Đẳng trả lời :
Thưa quí vị đúng ra thi` sự thật
nó chỉ là phân nửa câu chuyện khi chúng ta đề cập
đến mỹ quan giảng
giải về chân lư trong đạo Phật thôi, thật ra
nếu chúng ta để y' trong kinh , chúng ta nhận thấy
rằng có những sự thật rất tầm thường,
có những sự thật hết sức là vi diệu, có những
sự thật cao siêu, có những sự thật mang lại
lợi lạc. Không phải sự
thật nào người Phật tử cũng nói, và ở
trong thế gian này nói đến sự thật nó có muôn trùng sự thật,
có sự thật mang lại lợi lạc cho chúng ta và mang
lại hạnh phúc, mang lại lợi lạc cho mi`nh và
người thi` Đức Phật Ngài dạy chúng ta
nên trân quí sự thật đó.
Không những thế, ngay cả
sự thật của chánh pháp, chánh pháp là một sự thật,
nhưng chúng ta phải đúng lúc và đúng người, nếu
nói không đúng người, điều đó nó cũng phản
tác dụng, nghĩa là nó cũng gây tai hại. Ví dụ như chúng ta nghe câu chuyện
của một vị Tỳ kheo, mà trong ngày hôn lễ của
Phật tử lại giảng về :
sanh,già, đau, chết. Và một người sắp bị
bệnh mà vị này nói về quả phước của sự
giàu có, th́ những điều đó nó không có thật, nó
hoàn ṭan sai .
Cũng tương tự như chúng ta ăn
uống, có những thực phẩm chúng ta ăn uống
vào buổi tối nó hợp, và buổi chiều nó không hợp. Có những lời nói, có những
câu kinh mà lúc này hoặc lúc khác và đặc biệt đến
từ một người không thích hợp th́ nó cũng
không phải là tốt, nên chi Đức Phật Ngài cũng
dạy cho chúng ta rằng ngay cả nghe pháp và đàm luận
pháp th́ cũng phải đàm luận pháp đúng thời, chứ
không phải nghe lúc nào cũng như vậy.
Đây là một việc
tương đối rất tế nhị, có nhiều
người họ nhân danh sự thật để bài xích
người khác, chúng ta dùng sự thật như một lợi khí, như một vũ
khí để tấn công người khác, th́ việc đó
từ đầu không có giá trị.
Với người tŕnh bày sự thật, tức là
tŕnh bày pháp cũng
tŕnh bày với tâm từ, tŕnh bày đúng thời, tŕnh bày v́
lợi ích của người khác chứ không phải ḿnh
v́ mục đích nào khác hơn,.
Cũng tương tựa như vậy khi chúng ta nói
sự thật, không phải cái ǵ gọi là sự thật cũng
đem nói hết, có những sự thật chúng ta không nên biết, chứ
không phải không nên nói ra, chúng ta cũng không nên biết
đến v́ biết đến nó gây phiền phức cho
chính ḿnh.
Ở trên đời,
người có trí biết cái ǵ thuộc về phần hành
của ḿnh, thuộc về trách nhiệm của ḿnh, cái ǵ
ḿnh nên nói, cái ǵ ḿnh nên làm.
Nói chung không phải cái ǵ gọi là
sự thật cũng nên nói, bỡi v́ có những sự thật
nó không đáng để lưu ư, nhưng mà có những sự
thật hết sức là thậm thâm vi diệu. Cho dù đối với chúng ta những
sự thật đó như là thế gian này là con người
sanh ra bị sanh, già, bệnh, chết, đó không phải
chuyện lớn đối với chúng ta, chúng ta xem nó là
điều hiển nhiên, nhưng nếu chúng ta nghiền ngẫm chúng ta sẽ thay đổi đời
sống của ḿnh rất nhiều.
Trong câu hỏi
này đạo hữu có hỏi, chúng ta có nên trốn tránh sự
thật để cầu yên thân hay không, câu hỏi này nó lại
đi xa hơn một chút, nó nằm vượt ngoài cái quan
niệm về sự thật.
Người ta trong thế gian này, có khi ḿnh muốn sống
cho được yên thân, th́ ḿnh giả làm ngơ, giả
mù, giả điếc, giả dại qua ải để
được sống yên thân, cũng một phần khác họ đề
cao đến một người trượng phu quân tử,
sống với tinh thần vô úy không biết khiếp sợ,
và nếu cần phải nói th́ nói chứ không phải v́ sợ
hăi mà không nói.
Thưa quí vị, câu trả lời
xác quyết nhất rằng về quan niệm của Đạo
Phật phải thế này hay
thế khác, chúng ta nhớ rằng Ngài Ravata là đệ tử
của Đức Phật, Ngài rất ít nói, Ngài Xá Lợi
Phật Ngài lại nói nhiều,
thậm chí Đức Phật khen ngợi. Chúng
ta không thể đem Ngài Ravata để đáng giá Ngài Xá Lợi
Phất, và cũng không đem Ngài Xá Lợi Phất đánh
giá Ngài Ravata. Ḿnh làm th́
ḿnh phải biết, và ḿnh làm th́ ḿnh chịu trách nhiệm,
Đức Phật Ngài dạy cho ḿnh biết con người
sống phải ư thức về nhân quả, người
đó hoàn toàn chịu trách nhiệm những ǵ ḿnh làm, chính bản
thân của người đó phải quyết định
cái ǵ ḿnh nên làm, chứ ở đây chúng ta không có quan niệm
ḿnh nên sống yên lặng bàn quan tọa thủ.
Có những
người họ mang lại lợi ích cho cuộc đời
cũng nên tán thán họ.
Nhưng cũng không phải nói tán thán về những người
đó mà nói rằng Đạo Phật dạy tất cả
chúng ta đều phải lăng xả ra để làm giống
như vậy. Để
tŕnh bày với quí vị rằng cuộc sống là một
cái ǵ lựa chọn rất riêng tư và sự lựa chọn
này hoàn toàn nằm ở ư thức, ở sự nhận thức,
ở sự cảm nhận của mỗi chúng ta. Quí vị đang đi học rồi
bây giờ cha mẹ ở nhà cần quí vị ở nhà phụ việc nhà, và quí vị nói rằng
theo tinh thần của đạo, quí vị phải bỏ
học để ở nhà phụ cha mẹ mới gọi
là con có hiếu, hoặc quí vị nói rằng thà đi học
chớ nghĩ ở nhà làm cực, nếu ḿnh ráng học ra
trường để giúp cha mẹ được nhiều
hơn, th́ chúng tôi xin thưa rằng chúng tôi không có câu trả
lời cho việc đó, việc đó là một sự lựa
chọn của mỗi một cá nhân phải tự quyết
định lấy, hễ ḿnh chấp nhận sống ḿnh không muốn vương vào
những khó khăn như vậy th́ ḿnh không làm, điều
đó hoàn toàn cá nhân của ḿnh.
Cũng như trong những
câu chuyện Đức Phật Ngài bố thí tay chân, Ngài bố
thí tài sản, việc đó không phải ḿnh phải làm giống
như vậy, hay ḿnh tu th́ nên làm như vậy, mà việc
đó hoàn toàn do sự quyết định, do sự lựa
chọn cá nhân mà thôi. Nên nếu
chúng tôi trả lời th́ câu trả lời ba phải là nếu
một người sống, đứng ngoài những thị
phi, những hệ lụy của cuộc đời, biết
chọn trong cuộc sống của ḿnh, nói như vậy cũng dễ bị
hiểu lầm, nhưng mà nếu nói rằng tất cả
mọi người đều phải dấn thân v́ chánh
nghĩa, dấn thân v́ những sự thật, mà không thể
yên lặng được ở trong cuộc đời
này, th́ chúng tôi không thể có câu trả lời, chúng tôi chỉ
nói như vậy, có những trường hợp mà một
người sống thủ phận, một người sống
hiểu biết sự b́nh an của ḿnh, bảo trọng lấy
chính ḿnh là một điều đáng tán thán.
Nhưng mà rồi có những
người sống dấn thân, có khi tánh mạng ḿnh nó nặng
như thái sơn, mà có khi nó nhẹ tựa lông hồng, thành
ra những việc đó chúng ta không có đem cái quyết
định của một người này đem áp dụng
nên cho một người khác, hay so sánh với bất cứ
ai, phải nói đó là một chuyện hết sức khó
khăn.
Chúng ta thường nghe rất nhiều trong cái quan điểm tu
tập, có người nói tu như thế này mới hay, cái
kia là dở, và những người nào bỏ tất cả
để đi hành thiền, chúng tôi cũng xin nhất tâm
tán thán, c̣n những vị không hành thiền mà ở nhà lo việc
chùa chiền, chúng tôi nghĩ rằng
thiện tâm và thiện trí của mỗi người có những
cái đẹp mà ḿnh kính ngưỡng hết, chứ rất
là khó nói, dĩ nhiên ở trong trường hợp Đức
Phật, Ngài thấy điều ǵ lợi ích thật sự,
một vị Tỳ kheo quá nặng về công việc trách
nhiệm của ḿnh mà chểnh măng trong việc thiền
định th́ Đức Phật Ngài có khiển trách,
nhưng mà đó là công việc của Đức Phật,
c̣n bản thân của chúng ta th́ hết sức là khó khăn
để chúng ta làm một cái phê phán nhận định. Chúng tôi mong rằng câu trả lời
của chúng tôi sẽ không làm cho vị mang nick Ly Khổ cảm
thấy rằng câu trả lời nó lưng chừng, nó
không rơ ràng lắm. Nhưng mà thật sự đó là câu hỏi
không đơn giản để mà có quyết định
một chiều . Nam Mô Bổn Sư
Thích Ca Mâu Ni Phật.
Minh Hạnh biên soạn
