HÂN HOAN ĐÓN CHÀO
Câu hỏi ngày 29 tháng 9, 2003
TT Giác Đẳng hỏi : kính bạch TT Trí Siêu, xin
hỏi TT Trí Siêu rằng sự tranh chấp giữa cá nhân với
cá nhân, giữa nhóm này với nhóm khác đó là một việc
rất thường xảy ra trong đời sống và khi
chúng ta đọc kệ ngôn
223 trong kinh Pháp Cú " Thắng giận bằng từ mẫn
Thắng ác bằng điều lành Quảng đại thắng
xan lẫn Thắng giả bằng
chân thành " này th́ chúng ta t́m thấy ở đó một cái
ǵ rất đẹp, cái ǵ rất là cao quí, nhưng mà đa
số chúng ta biết được những điều
cao quí nhưng mà không có can
đảm áp dụng trong đời sống hàng ngày, ví dụ như là trong tất
cả sự tranh chấp th́ người ta hay dùng cái thói
bôi bẩn, nghĩa là dùng các điều hư vị để
áp đặt lên cho nhau, thí dụ như anh A đối với
tôi như thế này, anh B đối với tôi như thế
kia, người ta không lấy sự thật để làm
chuẩn cho sự tranh chấp, người ta cũng không
lấy tâm từ để mà đối với nhau, có lẽ
phần đông chúng ta đều cảm thấy rất là
sợ hăi rằng những thiện pháp nó không đủ mạnh
để khắc chế, ví dụ như chúntg ta gặp vấn
đề khó khăn mà nếu chúng ta có một giải pháp
gọi là một giải pháp thượng sách cho vấn đề đó th́ có lẽ
chúng ta sẽ sẵn sàng để
sử dụng cái giải pháp đó, nhưng mà ở đây
phải chăng là chúng ta biết tất cả các thiện
pháp là đều tốt nhưng mà chúng ta không áp dụng
được thiện pháp
trong đời sống của ḿnh, không thực hiện
được những thiện pháp trong đời sống
hàng ngày được, phải chăng đó là sự sợ
hăi thầm kín ở trong ḷng của chúng ta , hay là chúng ta thiếu
niềm tin hoặc giả là có
nguyên nhân ǵ khác, th́ TT Trí Siêu có thể cho biết lư do tại
sao mà chúng ta không có thể đem áp dụng những thiện
pháp này một cách hiện thực ở trong đời sống
của chúng ta dựa trên cái việc tranh chấp hay không,
xin TT Trí Siêu giảng giải cho đại chúng .
TT Trí Siêu trả lời : Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật. Chúng tôi rất là hoan
hỷ để được chia sẻ với Chư
Tôn Đức và quí vị Phật tử. Ở đây
th́ theo như lời của TT Giác Đẳng
đă hỏi chúng tôi th́ một vài điều mà chúng tôi nhận
thấy xuyên qua kinh nghiệm tu tập và cũng như xuyên
qua kinh điển mà chúng tôi được biết.
Lẽ thường con người
của chúng ta khó cho chúng ta có thể nghĩ đến, có
thể trách cứ người khác tại sao không có một
thái độ tốt, an trú trong pháp tốt, làm điều
tốt, trong khi đó chính bản thân ḿnh khi cư sử một
điều ǵ đó, cư sử một hoàn cảnh nào đó th́ lại
chúng ta không có can đảm để mà áp dụng thiện pháp, để
mà chúng ta hoá giải nghịch cảnh. Ở đây có đến
4 nguyên nhân mà chúng ta , chúng sanh không thể
thực hiện được điều đó.
Thứ nhất là ngay trong hiện
tại con người này thiếu ḷng tin chính bản thân
ḿnh. V́ rằng thiếu ḷng tin
nên khi gặp những trường hợp đó chúng ta
không dám sử dụng một thái độ tốt để
mà chúng ta thế cái không tốt,
ví dụ như trường hợp khi mà chúng ta gặp
người khác, sự phẫn nộ của họ vào con
người của ḿnh, mặc dầu bây giờ một
người Phật tử tu tập chúng ta biết rơ là có
thể dùng được, trong kinh điển dạy rằng
dùng tâm từ để có thể hoá giải được
cái sự hận thù, nhưng trong lúc đó v́ chúng ta thiếu
cái ḷng tự tin do vậy cho nên chúng ta sợ rằng sẽ
bị thiệt tḥi nếu như không có hiệu quả, do
vậy cho nên chúng ta đối nghịch lại với họ
cũng bằng cái thái độ sân giận mà chúng ta không thể
nào dùng cái pháp tốt hay là thái độ tốt đế
đối sử lại cái không tốt, chúng ta đă
như vậy bởi v́ chúng ta thiếu ḷng tự tin đó
là yếu tố thứ nhất.
Yếu tố thứ hai nữa
thưa quí vị là trường hợp một người
v́ quá yêu tự ngă, chứ chúng ta không thể nói riêng đối
với người tu tập bởi v́ khi năy trong trường
hợp thứ nhất chúng tôi đă nói rồi, c̣n bây giờ
nói chung th́ tất cả chúng sanh v́ họ có cái sự cố
chấp bản ngă, quá yêu tự ngă và do quá yêu tự ngă
như vậy cho nên đă bằng mọi cách để binh
vực cho chính ḿnh và họ phải dành được cái
phần chiến thắng về
ḿnh và họ không cần biết
điều đó tốt hay xấu, cũng như là đối
với người cha người
mẹ v́ thương yêu con cái quá đáng cho nên khi mà đứa
con đó đánh lộn với người ta và bị
người ta đánh lại nó, lúc bấy giờ người
mẹ này thấy đứa con ḿnh khóc, nước mắt
đầy mặt mếu máo chạy về th́ người
cha người mẹ v́ đứa con mà bước ra và chửi
mắng đứa bé hàng xóm hay là đánh đập lại
đứa bé hàng xóm để trả thù cho con ḿnh, th́ trong
trường hợp đó là trường hợp chúng tôi ví dụ như vậy,
chúng sanh tất cả, trừ phi là người đó chứng
được quả vị Tu Đà Hườn, th́ lúc bấy
giờ thân kiến lại chấp thủ bản ngả,
th́ khi đó đối với vị này không bị lệ
thuộc bởi cái sự cố chấp bản ngă , đối
với phàm phu chúng ta th́ v́ bản ngă và yêu chính ḿnh như vậy.
Cái yếu tố thứ ba
chúng tôi nghĩ rằng khi mà chúng ta đối diện với
hoàn cảnh nghịch ḷng do kẻ khác đem đến mà
chúng ta có thái độ không tốt để đối trị và chúng ta rơi
vào trường hợp sự phiền năo nó sinh khởi quá
mạnh, tức là thường thường chúng sanh do huân
tập phiền năo từ đời quá khứ do tâm tham lam, tâm ngă mạn, do cái sự
bỏn sẻn, do cái sự giả dối, v́ đă huân tập
từ nhiều đời nhiều kiếp trong quá khứ
như vậy cho nên bây giờ tự nhiên gặp cảnh
th́ tự nhiên tâm người đó không thể tự chủ
được , và thế là một thái độ không tốt
sanh khởi để mà đối trị, đó là trong
trường hợp yếu tố thứ ba mà chúng tôi phân
tích.
Thứ tư th́ chúng tôi nghĩ
rằng ở đây trong trường hợp này là do
nơi hàng ngày chúng ta không khéo tu tập, không khéo tu tập ở
đây có nghĩa là chúng ta không thường xuyên chánh niệm
, tức là không dùng ức niệm để mà ghi nhận
những ǵ đang sanh khi mà chúng ta gặp cảnh bất
b́nh cho nên phiền năo nó khởi nên một cách kịp thời
để đối trị với pháp bất thiện
kia, c̣n nếu như một người đă tu tập thuần
thiện chẳng hạn như tu thiền có chánh niệm
quen rồi th́ lúc bấy giờ họ gặp cảnh bất
b́nh giống như là họ dùng thái độ là họ nh́n
từ xa , tức là họ nh́n kẻ đối lập từ
xa, họ chỉ có thể chuẩn bị tư
lương , chuẩn bị tâm tư sẵn, lúc bấy giờ
họ sẽ có chánh niệm để họ kiềm chế
được tâm họ , th́ trong trường hợp
đó gọi là có tu tập.
Và sự khéo tu tập nữa
tức là có sự tỉnh giác, khi một người khéo
tu tập về tỉnh giác, tức là tỉnh giác về
điều lợi ích và điều không lợi ích, tỉnh
giác về điều thích hợp và điều không thích hợp,
tỉnh giác trong hành xứ, tỉnh giác trong sự bất
si, tức là bất mê muội của ḿnh, nghĩa là không chấp
thủ bản ngă, th́ như vậy khi mà một người làm ǵ, làm khẩu hành ǵ, ư hành ǵ
đang sanh khởi, người đó cũng kịp phản
tỉnh đều cảnh giác, biết rơ là thân hành này, khẩu hành này, ư hành này là bất
lợi hay có lợi, thiện pháp hay là ác pháp v.v..và người
đó có sự phản tỉnh cân nhắc th́ người
đó sẽ chọn lọc, Đức Phật Ngài dạy
người mà trọn lọc điều lành, người
trí trọn lọc điều lành cũng giống như ngừơi
biết cầm cân bỏ đi những cái không đáng
đặt lên bàn cân mà thôi cũng như thế đó, khi mà
chúng ta tu tập về chánh niệm, về cảnh giác
đă được thuần thục khéo tu tập trong
đời sống, th́ ngay khi đó cái nghịch cảnh nó
xảy đến cho chúng ta lúc bấy giờ chúng ta có sự chuẩn bị sẵn
sàng và tâm tư lúc đó đă được pḥng hộ, pḥng
thủ một cách cẩn mật do vậy cho nên có thể ngăn ngừa được những
tật xấu mà nó sanh khởi đó là 4 điều mà chúng
tôi nhận thấy ở đây là chúng ta v́ do 4 yếu tố
đó mà chúng ta không thể, thường thường th́
chúng ta không thể sử sự một cách tốt đẹp
và không thể dùng được
các pháp tốt đẹp để đối xử với
những cái xấu.
Nói tóm lại 4 điều
đó: thứ nhất là v́ một
người không có tự tin vào khả năng thiện
pháp, thứ hai v́
có sự chấp thủ bản
ngă, quá yêu tự ngă, thứ ba là v́ phiền năo nặng nề
đă huân tập nặng nề thành thường cận
y rồi do đó dễ bộc
phát, và thứ tư v́ không có chánh niệm và tỉnh giác do
đó cho nên chúng ta mới có những hành động nông nỗi
như vậy. Và
ở đây chúng tôi xin được trả lời
như thế này. mong TT lạm
tường
Minh Hạnh biên soạn
