HÂN HOAN ĐÓN CHÀO
Câu hỏi và câu trả lời ngày 09/26/2003
Thảo luận số 3 :
Phải chăng chỉ có giận dữ mới là
trạng thái sân ?
TT Trí Siêu giảng :
Bạch Chư Tôn Đức, kính thưa quí vị
Phật tử. Như chúng ta
được biết phẫn nộ giận dữ dĩ
nhiên đó là tâm sân, và sự phẫn nộ hay giận
dữ đó chúng ta gọi cái từ là Kodha, được
đề cập đến ở đây như là do dosa tâm
sân, vậy th́ ở đây có một câu hỏi mà chúng ta
cần phải bàn luận thêm nữa, không phải chúng ta
bàn luận ngoài các câu Pháp Cú trong phẩm kodhavagga mà thôi, chúng
ta nói đến cái trạng thái sân th́ chúng ta phải
hiểu một cách rộng răi bao trùm cả cái sự
giận dữ hay là phẫn nộ, ở đây trong
trường hợp này nếu nói theo Atydàm th́ trạng thái
sân chỉ là một trạng thái sơ khởi của
một trạng thái tâm.
Cũng như khi đối diện trước
cảnh nghịch ḷng trái ư th́ đưa đến t́nh
trạng giận dữ hay phẫn nộ, khi mà chúng ta nói
rằng phẫn nộ hay giận dữ là trạng thái sân
chăng ? th́ chúng ta trả lời rằng đúng giận
dữ là một trạng thái
sân, nhưng bây giờ chúng ta hỏi ngược lại
vậy th́ trạng thái sân là giận dữ phải chăng
?. Ở đây trong vấn đề này chúng ta cần
phải phân tách v́ theo trong Vi Diệu Pháp Atydàm th́ nó bao
gồm cả trạng thái sân nội phần và sân
đối với cảnh ngoại phần.
Sân
cảnh nội phần là trường hợp trục
trặc tâm lư thí dụ do bất toại nguyện hoặc
là do chúng ta có cái nỗi đau nào đó chẳng hạn
như là bị nhức đầu, bị đau răng,
bị đau bụng bị chóng mặt v.v.. th́ trong
những trường hợp như vậy nếu chúng ta
khéo tu tập, hay là đối với bậc thánh khi Ngài
gặp cảm thọ khổ này th́ thân thọ khổ
nhưng tâm không có thọ ưu, c̣n khi kẻ phàm phu của
chúng ta tác ư th́ trong trường hợp này hễ mà thân
thọ khổ th́ tâm thọ ưu.
tâm thọ ưu lúc bấy giờ là trạng thái tâm
bực bội khó chịu không an vui, không an lạc th́ trong
trường hợp đó trong Atyđàm gọi đây là
trạng thái tâm sân, chúng ta cũng nên minh định lại
ư nghĩa tâm sân , bởi v́ thường thường th́
chúng ta dùng danh từ tâm sân hay hiểu trong một ư nghĩa
như phẫn nộ, giận dữ , chứ chúng ta không
nghĩ rằng lúc mà chúng ta đau răng, chúng ta nhức
đầu, chúng ta bực bội trong người chúng ta
phản khán liền, tức là ḿnh không chấp nhận
chỉ là trạng thái khó chịu do bị đau thôi
chứ đâu có giận dữ ai đâu, đâu có oán thù ai
đâu.
Th́
ở đây chúng ta cần phải xác định lại
cái ư nghĩa này," chữ nghĩa bất định
nghĩa, Phật pháp bất định pháp". Từ
ngữ đó khi mà chúng ta sử dụng th́ chúng ta sự
dụng cái câu này tùy trường hợp mà chúng ta sử dụng
bởi v́ đây là một cái từ tục đế do
đó cho nên chúng ta cũng khó xác định được ư nghĩa,
nhất là những cái danh từ tiếng Việt của
chúng ta càng về những cái từ đại loại là
như vậy, và cái danh từ thuộc về Phật
học th́ danh từ đó có một số từ chúng ta
lại thấy nó có khác đi
với một cách dùng ngữ nghĩa của thế
gian, do vậy cho nên ở đây chúng tôi xin xác định
rằng nếu chúng ta sử dụng với cái từ
thuộc về Phật học chuyên môn , hay Atyđàm th́
chúng ta phải nên biết rằng bất cứ một
trạng thái tâm nào thọ ưu, buồn bực bất măn,
bất hỷ đối với cảnh th́ như vậy
đều là tâm sân cả ,dosakita cả , tuy nhiên từ
dosakita đó nếu như tâm sân này mà bắt lấy
cảnh làm một đối tượng bên ngoài, và cái
đối tượng đó ḿnh có cái sự oan trái th́ lúc
bấy giờ cái sự phẫn nộ, sự giận
dữ mới sanh khởi th́ trường hợp này, nói tóm
lại là chúng ta nên hiểu rằng trạng thái giận
dữ là một trạng thái sân, và ngược lại khi
người ta hỏi rằng trạng thái sân là sự giận dữ phải
chăng, th́ điều đó chúng ta cần phải phân tách
ra như thế đó và ở đây chúng tôi xin
được tŕnh bày như thế. Nam Mô Bổn Sư
Thích Ca Mâu Ni Phật
Minh Hạnh biên soạn
