HÂN HOAN ÐÓN CHÀO CHƯ TÔN ÐỨC VÀ QUÝ PHẬT TỬ

Minh Hạnh biên soạn

Câu hỏi ngày 11 tháng 9, 2003

TT Giác Ðẳng hỏi: kính bạch Chư Tôn Ðức, kính thưa quí Phật tử, đầu tiên xin có một câu hỏi với TT Trí Siêu. Chúng ta thường dựa vào một số các điểm tựa để tạo sức mạnh. Một trong những điểm tựa lớn trong đời sống chúng ta là sự cạnh tranh, là sự cố gắng để chúng ta có thể đi tới. Để đi tới người ta có thể tranh tài, người ta có thể tranh quyền, và người ta có thể chém giết nữa.

Và thỉnh thoảng chúng ta có nghe một vài câu chuyện, trong những người tu. Tỷ dụ như trong sụ tu tập mình cảm thấy rằng mình muốn xứng đáng hơn những người khác, thì mình phải phấn đấu, thì sự phấn đấu là như vậy đó. Thưa TT Trí Siêu trong kho tàng kinh điển của Đạo Phật những gì TT đọc qua, có chỗ nào mà có được không gian để bay đi để đón nhận những tâm hồn cố gắng đi tới, cố gắng trưởng thành, cố gắng cải thiện đời sống của mình. Do cái điểm tựa, điểm tựa này là quan niệm nhân ngã, hay quan niệm hơn thua, mà là chúng ta đề cập đến tinh thần hơn thua của bài kệ này. Không biết TT Trí Siêu có tình cờ bắt gặp ở đâu đó, vài đoạn kinh về quan niệm như vậy hay không, coi như là được chấp nhận một cách tương đối hay là về phương diện định nghĩa nhất định, thì xin được thỉnh TT Trí Siêu.

TT Trí Siêu trả lời : Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật, kính bạch Chư Tôn Ðức, kính bạch TT Giác Ðẳng, và thưa quí Phật tử. TT Giác Ðẳng đã hỏi chúng tôi về ý niệm hơn thua, mà được khả dĩ chấp nhận trong Phật Giáo trong kinh điển có hay không có.

Thì ở đây theo quan điểm dựa vào chỗ biết của chúng tôi, có những trường hợp một cái khái niệm hơn thua khả dĩ chấp nhận, nếu như sự hơn thua tranh chấp, cạnh tranh bằng những trạng thái tâm bất thiện pháp, như là tâm tham vọng hoặc là tâm sân hận, thù oán đối nghịch thì cái sự hơn thua đó, chắc chắn không được hoan nghinh ở đây, quan niệm hơn thua đó, cạnh tranh đó nó sẽ đưa đến một cái sự tai hại không lườn.

Nhưng nếu quan niệm hơn thua , tức là sự cạnh tranh để rồi mình có tiến bộ về tinh thần. Chẳng hạn như tranh đức tranh tài . Tranh tài thì có trường hợp chấp nhận, có trường hợp không chấp nhận, nhưng mà tranh đức trong trường hợp này có thể hoàn toàn chấp nhận, tại sao vậy? bởi khi một người họ nghĩ đến phải thắng người khác về đức độ, mà người kia cũng muốn hơn người này về đức độ, trên phương diện đức độ muốn thực hiện đức, thì con người phải có nội tâm hiền thiện, cách cư sử hiền thiện. Do vậy trong khi hai người cùng tranh đức, trong sự việc đó nó sẽ khởi lên một sự xung đột tai hại, bởi vì khi mà tâm thiện với thiện thì không mang đến sự hại nào, và nếu bất thiện với bất thiện cạnh tranh với nhau, đấu tranh với nhau thì đưa đến một sự không tốt đẹp.

Tất nhiên cho dù cạnh tranh bằng hình thức nào, tranh tài cả cũng đều do xuất phát từ nơi ngã, người này nghĩ mình sẽ hơn người kia,sẽ hơn người khác, ta sẽ tốt hơn người khác,nhưng chúng ta nói lấy độc trị độc, tức là dĩ mạng trị mạng trong cái việc mà chúng ta học tập, cái việc mà đức độ nếu như không có sự so sánh và chúng ta không có sự cạnh tranh nhau thì không có sự tiến bộ, vì vậy cho nên trong trường hợp này có thể khả dĩ chấp nhận được.

Như khi xưa trong kinh điển Phật Giáp có ghi lại . Ðức Phật có hai nhóm thiện nam , hai nhóm thiện nam đó cũng đều là những người có tâm thiện tu tập, họ tranh nhau trong việc làm phước, họ tranh nhau trong việc nghe pháp, sau khi nhóm nào thu thập được kiến thức rộng hơn. Rồi sau đó họ tranh nhau về giữ giới, xem có ai giới hạnh cao hơn và từ ngũ giới, họ tranh nhau về bát quan trai giới, và cuối cùng họ nghĩ rằng chỉ có đời sống xuất gia như vậy sẽ thắng được người.

Một nhóm xuất gia, nhóm khác thấy vậy họ cũng từ bỏ gia đình, để sống không gia đình đi xuất gia, và họ cứ tranh vậy đến một lúc kia, cả hai nhận chân được cái sự thật giác ngộ đựơc trí, và họ đều chứng quả A la Hán. Ðến lúc bấy giờ sự cạnh tranh hơn thua chấm dứt, và tất cả đều là những bậc đoạn lậu đã bỏ tất cả những sự hơn thua v.v…

Trong trường hợp chúng ta sẽ nhìn thấy một cái ảnh, mà ta hiểu rằng trong kinh Phật Giáo cũng có trường hợp chấp nhận sự cạnh tranh hơn thua, nhưng mà phải nằm ở trong phạm trù thiện, tức là cả đôi bên chỉ tranh với nhau về thiện pháp và cố gắng duy trì để cho tốt đẹp hơn về thiện , như vậy mới đều đưa đến sự tốt đệp.

Như ta thấy có trường hợp thứ hai, là trường hợp chúng ta đã nghe trong những câu kệ Pháp Cú trước. Là trường hợp đức vua Ba Tư Nặc đã cạnh tranh làm việc phước với dân chúng. Dân chúng họ nghĩ rằng vua sang trọng và đầu đủ quyền lực, tài sản. Nhưng chỉ một mình vua làm những việc cúng dường trai Tăng , thì chút ta ở đây những người dân không thể hơn được, về tài sản. Nhưng nếu mà chúng ta có số đông, cho nên họ đã đồng tâm hiệp lực để tổ chức những lễ cúng dường , những cuộc lễ cúng dường long trọng đến Ðức Phật và Chư Tăng.

Và đức vua thì lại nghĩ dân chúng họ tổ chức một sự làm phước long trọng như vậy. Thì làm một đấng quân vương như ta đây làm sao có thể hẹp hòi như vậy được, thế là đức vua cúng nhiều hơn nữa, sau bảy lần hơn thua. Ðến lần thứ bảy thì đức vua nhờ có hoàng hậu Malica cố vấn . Ðức vua đã tổ chức một bữa trai Tăng mà trong đó vận dụng đến 500 ngôi chip, để làm lộng đứng hầu 500 vị Tỳ Kheo trong đó có đức Phật. Những người dân không thể nào có được số chip như thế đó để làm hình thức như vậy. Bởi thế cho nên cuối cùng đức vua đã thắng.

Trong cái sự thắng bại tất cả đều có sự hoan hỷ trong cái việc tích tụ thiện pháp,khó có sự thất vọng, và không có sự sân sanh khởi ở đây. Bởi vì trong việc mà chúng sanh tu tập thì ai nỗ lực hơn, tinh tấn hơn, trí tuệ hơn và xả bỏ nhiều hơn, cũng có xen lẫn một bất thiện pháp đó là ngã mạn. Nhưng mà cuối cùng thì chính do cái sự cạnh tranh so sánh hơn thua như thế này mà khiến cho được tốt đẹp hơn, được thánh thiện hơn. Chính đây là một ý nghĩa mà chúng ta cần nhận biết, rằng việc hơn thua nếu nằm trong phạm vi thiện pháp, và đức độ thì chính cái sự kiện này là một sự kiện khả dĩ được chấp thuận trong Phật Giáo, mà chúng tôi đã nêu lên hai trường hợp trong kinh điển có ghi chép lại như vậy. Và ở trong hai trường hợp mà Ðức Phật không hề quở trách, mà Ngài còn tán thán khen ngợi họ như vậy. Và câu trả lời của chúng tôi cho câu hỏi của TT Giác Ðẳng là như vậy. Nam Mô Bổn Sư thích Ca Mâu Ni Phật

Minh Hạnh biên soạn

Trở lại câu hỏi