A Tỳ Đàm, Bài 16 Ngày 15 tháng 10 năm 2004

Minh Hạnh chuyển biên & Cô Tu Nữ Diệu Tịnh hiệu đính

Bài 16

Tâm Sở Tịnh Hảo (Sobhanacetasika)

Nhóm Thuộc Tánh Tỉnh Hảo

Tâm sở tịnh hảo là những thuộc tánh tốt đẹp, tạo nên những tâm tịnh hảo (sobhanacitta) như tâm thiện, tâm quả hữu nhân và tâm tố hữu nhân. Tâm sở tịnh hảo thuộc về hành uẩn. Gồm 25 thứ, được chia thành 4 nhóm:

I TÂM SỞ TỊNH HẢO BIẾN HÀNH

(SOBHANASĀDHĀRAṇACETASIKA):

Là những tâm sở đẹp, chúng luôn luôn có mặt trong tất cả tâm tịnh hảo, là những thuộc tánh căn bản của tâm tịnh hảo, nên gọi là tâm sở tịnh hảo biến hành. Những tâm sở tịnh hảo biến hành này luôn luôn đi chung với nhau không thể thiếu một thứ nào.

16. I . 3. Tàm (Hiri):

Có chú giải rằng: “Hiriyatīti hiri: Hổ thẹn gọi là tàm”.

Tàm tâm sở là một thuộc tánh có chức năng loại bỏ những ác bất thiện, tàm có nghĩa là hổ thẹn với tội lỗi. Tàm giống như là chất miễn nhiễm, không để bị xâm nhập của những bệnh hoạn.

- Chơn tướng của tàm là nhàm chán.

- Phận sự của không vi phạm lỗi lầm.

- Sự hiện bày là bỏ qua điều bất thiện.

- Nhân cần thiết của tàm là biết tự trọng.

Lòng tàm đượ xem là một sức mạnh tinh thần của việc tu tập (tàm lực).

16. I . 4. Quý (Ottappa):

Có chú giải rằng: “Ottappatīti ottappo: kinh cảm, sợ hãi gọi là quý”.

Quý tâm sở có nghĩa là trạng thái sợ hãi với điều tội lỗi. Chức năng của quý tâm sở cũng giống như tàm là ngăn chặn ác pháp xâm nhập. Quý cũng là một chất miễn nhiễm của tư tưởng.

- Chơn tướng của quý là ghê sợ điều xấu.

- Phận sự của quý là chận đứng sự làm quấy.

- Sự hiện bày là thối thoát điều ác.

- Nhân cần thiết của quý là trọng tha nhân.

Quý cũng là một sức mạnh tinh thần (quý lực).

Câu thảo luận:

Lòng tàm, quý là yếu tố tu tập qua hình thức nào?

Một vị Thánh A-la-hán đã chấm dứt mọi phiền não lỗi lầm, với vị ấy còn cần thiết lòng tàm quý không?

Chỉ là người tu tập mới có lòng tàm quý hay là tất cả mọi người đều có thể có?