A Tỳ Đàm, Bài 15.IV Ngày 08 tháng 10 năm 2004

Minh Hạnh chuyển biên & Cô Tu Nữ Diệu Tịnh hiệu đính

Bài 15

Nhóm Thuộc Tánh Bất Thiện

Sở hữu bất thiện là những sở hữu chỉ hợp với các tâm bất thiện, gồm có 14 sở hữu tâm, được chia làm năm nhóm:

IV Sở hữu Hôn phần
Hôn Trầm (Thi`na)& Thụy Miên (Middha)

ooOoo

TT Giác Đẳng Chúng ta hãy trở lại với đề tài đang được TT Trí Siêu nói đến. Chúng ta nói đến hôn trầm và thụy miên, nó là một trạng thái dã dượi buồn ngủ và đó là thuộc tánh bất thiện. Bạch TT Trí Siêu theo quan niệm của chúng ta về A Ty` Đàm, khi chúng ta đi ngủ, đi ngủ là một việc rất bi`nh thường của đời sống hàng ngày, nhưng lại không có cái phiền não của hôn trầm và thụy miên không? Lấy vi` dụ như chúng ta ăn ngủ bi`nh thường đến giờ phải ngủ, cơ thể trong điều kiện tốt, tâm thái trong điều kiện tốt thi` thường thường khi chúng ta bắt đầu muốn ngủ thi` mắt sụp xuống hơi cảm thấy buồn ngủ. Thi` trạng thái buồn ngủ mà trước khi đi ngủ đó có được xem là thuộc tánh hôn trầm sanh khởi hay không. Thi` câu hỏi được đặt ra là như vậy có khi nào mà chúng ta ngủ lại không có cái phiền não, hay không có thuộc tánh hôn trầm không? Xin thỉnh TT Trí Siêu.

TT Trí Siêu: Về vấn đề này thi` chúng tôi xin được trả lời như vầy. Thực ra thi` những danh từ mà chúng ta dùng trong đời sống thường, chúng ta gọi là trạng thái ngủ, chúng ta gọi là sự ngủ nghỉ, thi` chúng ta chỉ sử dụng từ đó thôi, chớ thật ra thi` có những trường hợp mà cơ thể chúng ta các hệ thần kinh nó làm việc gọi là thư giãn các hệ thần kinh chúng ta sau một lúc làm việc mệt mỏi, hay là lúc chúng ta an trú chánh niệm để chúng ta dừng lại không cho tư tưởng khách quan tiếp tục diễn biến nữa, thi` lúc bấy giờ chúng ta vẫn có thể đi vào ti`nh trạng tâm hộ kiếp mà chúng ta thường gọi là trạng thái ngủ, cho nên bị nhằm lẫn với từ gọi là middha ở đây.

Sở dĩ chúng tôi dám nói như vậy là bởi vi` có những trường hợp, chẳng hạn như đối với một vị A La Hán, không phải là Ngài không có trạng thái ngủ nghỉ, vẫn có, nhưng trạng thái ngủ nghỉ của vị A La Hán có nghĩa là Ngài dừng lại cái tâm khách quan, không cho nó hoạt động tiếp tục, bởi vi` chúng ta nên nhớ như thế này: tâm của vị A La Hán hoàn toàn những tâm đổng lực đó là cái tâm đổng lực tố Kiriyajavanacitta và những tâm đại tố này Maha`kiriya nó không có hôn trầm thụy miên đi chung, bởi vi` hôn trầm thụy miên chỉ có ở trong tâm bất thiện mà thôi.

Do vậy ở đây chúng ta mới khẳng định một điều, có trường hợp đi vào giấc ngủ mà không hề có một trạng thái hôn trầm thụy miên khởi lên trong tư tưởng như trường hợp của vị A La Hán. Trường hợp của kẻ phàm phu chúng ta vẫn có thể có những trường hợp đó, như đối với một vị tu thiền định các vị đó đã quen đã thuần thục trong vấn đề an trú, chứng đắc đối với thiền chứng như là thiền sắc giới, thiền vô sắc giới chẳng hạn. Thi` khi các Ngài co`n ở cõi dục giới này, co`n mang thân nhân loại này, thi` lúc đó cơ thể vẫn có những lúc nó đo`i hỏi nghỉ ngơi, và trong những lúc nghỉ ngơi như vậy, chúng ta phải biết rằng vi` đã quen chế ngự được hôn thụy cái, do đó không dễ gi` để cho cơn buồn ngủ sanh khởi. Nghĩa là trong lúc đó chỉ giữ chánh niệm cho đến khi nào tâm chủ quan, tức là tâm hộ kiếp nó diễn tiến liên tục, thi` như vậy gọi là trạng thái mà chúng ta gọi theo danh từ thông thường gọi là trạng thái ngủ middha nhưng ở đây trạng thái này chúng ta dùng từ gọi là nidda`yati cho nó khác đi với trạng thái middha. Middha xem như là một trạng thái bất thiện, danh từ này để chỉ cho một thuộc tánh bất thiện, cho nên ở đây dùng từ gọi là nidda tức là sự ngủ nghỉ, nidda đó chưa nói đến vấn đề là thiện hay là bất thiện, tốt hay là xấu, nghĩa là vô thưởng vô phạt, nietda đó là một trạng thái nghỉ ngơi của thân này và chỉ khi nào trong cơ thể chúng ta có cái gi` trục trặc hoặc trạng thái tâm bất thiện sanh khởi thi` lúc bấy giờ nó mới xen lẫn trạng thái hôn trầm và thụy mien.

Và ngủ mà ngủ với trạng thái hôn trầm thụy miên, mới là giấc ngủ gọi là nguyên nhân để đưa đến giấc ngủ bịnh hoạn v.v... chúng ta cần phải hiểu như vậy. Và ở trong kinh điển thi` Đức Phật Ngài cũng thường nhắc nhở các vị ty` kheo như trường hợp Đức Phật Ngài tuyên bố rằng, này Chư Ty` kheo nếu như các ngươi an trú chánh niệm trước khi ngủ thi` sẽ có những điều attha . tức là những điều lợi ích là không nằm mộng thấy ác mộng hay là đi vào giấc ngủ an vui, thức được an vui, hoặc là trong giấc ngủ mà không có bị xảy ra ti`nh trạng gọi sukkavisat.t.hi

đối với người nam thi` chúng tôi chỉ nói như vậy thôi, trong trường hợp chúng ta gọi thí dụ như mộng tinh chẳng hạn, thi` trong trường hợp đó có chánh niệm thi` không có thể sảy ra ti`nh trạng đó, và khi Đức Phật Ngài đã dạy sự kiện như vậy thi` chứng tỏ rằng có trường hợp một người đi vào giấc ngủ, đi vào sự nghỉ ngơi của thân thể mà không có phải qua giai đọan gọi là hôn trầm thụy miên.

Co`n trường hợp chúng ta cảm thấy hai con mắt nó muốn sụp xuống, thi` trong trường hợp đó là một phản ứng của các hệ thần kinh thôi, chúng ta cần phải phân tách như vậy, và khi chúng ta đang nằm xuống mà chúng ta có chánh niệm, thi` lúc đó chúng ta sẽ có cảm giác khi các hệ thần kinh nó thư giãn, thi` lúc đó chúng ta có trạng thái rất dễ chịu. Khi chúng ta có chánh niệm rõ ràng ngay trong lúc đó, thi` chúng ta sẽ vừa có chánh niệm trong tâm thiện gọi là niệm tâm sở sanh khởi, thi` lúc đó chúng ta có được cảm giác, chúng ta nghe hai tai hai chân của mi`nh nó mê mê và trạng thái mê mê đó chúng ta cần phải phân biệt trạng thái mê mê này là sự phản ứng của thân thể cuả thân tứ đại chớ không phải là do nơi tâm hôn trầm thụy miên, chúng ta cần phải phân tích một cách chặc chẽ như thế đó. Ở đây chúng tôi xin được có y’ kiến là như vậy.