A Tỳ Đàm, Bài 15.III.4 Ngày 02 tháng 10 năm 2004
Chánh Hạnh chuyển
biên & Cô Tu Nữ Diệu
Tịnh hiệu đính
Bài 15
Nhóm Thuộc Tánh Bất Thiện
Sở hữu bất thiện là những sở hữu chỉ hợp với các tâm bất thiện, gồm có 14 sở hữu tâm, được chia làm năm nhóm:
III
Sở hữu Sân phần
Hối (Kukkucca)
TT Giác Đẳng : Chúng ta đang cố gắng để có cái nh́n tương đối tế nhị lám thế nào để có thể phân biệt được một trạng thái hối tiếc mà nó mang tính thiện và một trang thái hối tiếc mà nó mang tính bất thiện .Một danh nhân Tây phương có nói :” Trong một hoàn cảnh đáng tiếc mà ḿnh chỉ biết trách người khác, đó là một điều nông nỗi .Mà nếu ḿnh chỉ bịết trách ḿnh th́ đó là một điều thiếu khôn ngoan .Cố ư để t́m hiểu cái ǵ cần phải cải thiện ,cái ǵ cần phải làm để thay đổi cục diện .Đó là cái nh́n của người có trí .”
Câu nói như vậy có giúp ích ǵ cho chúng ta trong nhận thức về thuộc tánh hối không ? Chúng ta cũng có một vài câu tương tự như vậy như là :Tiên trách kỷ hậu trách nhân v.v.. Xin Sư Pháp Đăng cho vài ư kiến về điểm này .
ĐĐ Pháp Đăng : Trạng thái hối tốt đẹp nhất là nhớ lại nhũng lỗi lầm cũa ḿnh rồi ḿnh không làm nữa .Trạng thái hối có thể đem đến sự đau khổ là lúc ḿnh lâm chung ḿnh nhớ lại những điều ác ḿnh đă làm , những điều thiện ḿnh đă bỏ qua, hoặc những giới luật mà ḿnh đă phạm . Bởi v́ trong a-tỳ-đàm phân tích việc ác chúng ta làm rất là nhiều, tâm tử dính liền với tục sinh, nghĩa là ḿnh nhớ cái ǵ sẽ tục sinh cái đó. Như câu chuyện của vị tỳ khưu bứt cỏ , với tâm hối khởi lên lúc lâm chung đă sanh làm Long Vương . Như câu chuyện Hoàng hậu Mallika , lúc lâm chung nhớ đến chuyên một lần đă nói dối với đức vua nên phải đọa địa ngục. B́nh thường khi làm lỗi ǵ, ḿnh hứa sẽ không làm nữa th́ như vậy sẽ tốt đẹp , hối như vậy là hối cải để ḿnh tốt hơn. Như câu chuyện của Bồ tát Ngài hành khổ hạnh , trước khi chết Ngài gặp được nghiệp tướng , đó là cảnh khổ thú . Ngài kịp bỏ tư tưởng đó và nhớ lại những thiện pháp nên được sanh về cảnh giới chư thiên . Nếu cứ ray rứt với những tội lỗi , không dám phát lộ sám hối , nghĩa là dám nói lên lỗi lầm của ḿnh , ḿnh thật là ngu dại nên phạm nhưng lỗi lầm xin sám hối với bạn đồng phạm hạnh hoặc bậc trưởng thượng để không c̣n ray rứt . Lỗi lầm đă sám hối , hướng tâm làm điều thiện .C̣n những người cố che dấu lỗi lầm , th́ luôn nhớ tới ray rứt măi ,lúc chết sanh vào cảnh khổ . . Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật