Ngày 10 tháng 09 năm 2004

A Tỳ Đàm, Bài 15.4 Ngày 10 tháng 9 năm 2004

Minh Hạnh nghe và sửa lại cho thành văn bản,

Bài 15

Nhóm Thuộc Tánh Bất Thiện

Sở hữu bất thiện là những sở hữu chỉ hợp với các tâm bất thiện, gồm có 14 sở hữu tâm, được chia làm năm nhóm:

I Sở hữu si phần

Phóng Dật (Uddhacca)

TT Giác Đẳng: Nếu chúng ta nhi`n ở bên ngoài thỉnh thoảng có một số người làm việc thiện, nghĩa là vi` tha thiết để làm, vi` nhiệt thành để làm và do đó người này làm với tâm thái lăng xăng, và có khi họ làm việc với tâm phiền muộn. Lấy ví dụ nhi`n thấy những người khổ thi` mi`nh động lo`ng và trắc ẩn, và rồi cũng có khi có những người Phật tử làm việc chùa vi` họ quá lo cho chùa nên chi họ sanh ra nhiều phiền não trong lúc họ lo cho chùa.

Thi` ở đây trên phương diện tâm thái, chúng ta thấy rằng một hành động dù là hành động tốt nhưng với trạng thái tâm nó có lúc an tịnh và có lúc không an tịnh, thi` trong cái nhi`n của A Ty` Đàm tâm thiện và tâm bất thiện nó tương đối tách biệt rất rõ ràng, là trạng thái tâm bất thiện nào nó cũng đi với vô tàm, vô qúy, phóng dật. Trạng thái tâm thiện thi` nó đi với tín, niệm, tàm, qúy, vô tham, vô sân, xả v.v...

Thi` bây giờ chúng ta thấy trong đời sống hàng ngày hầu như nó có nhiều trường hợp mà hai trạng thái đó pha lẫn với nhau. Bây giờ nếu có người Phật tử vi` thiện sự mà phiền não, vi` thiện sự mà lúc nào cũng thấp thỏm lo âu, vi` công việc thiện sự mà tâm tư không được ổn định an lạc, thi` Sư Pháp Đăng có lời khuyên gi` đối với những người Phật tử này. Xin thỉnh Sư Pháp Đăng.

ĐĐ Pháp Đăng: Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật, con kính đảnh lễ Chư Tôn Đức, kính chào qúi Phật tử. Đối với câu TT Giác Đẳng hỏi con. Thật sự cũng như một người hành thiền. Thí dụ nếu chúng ta là một người hành thiền, tập trú vào đề mục thiền định, nhưng lại nghe tiếng nồi ở dưới bếp, hoặc tiếng cửa lao xao lạc xạc. Thi` lúc bấy giờ chúng ta cũng đã hướng tâm ngoài đề mục rồi, lúc bấy giờ chúng ta đã bỏ đề mục, và chúng ta để y' nghe tiếng đó là tiếng cửa. Lúc bấy giờ nếu như vậy thi` tâm của chúng ta đã phóng dật, có nghĩa là tâm chúng ta đã phóng ra với một cảnh mới do nhĩ căn của chúng ta có phan duyên ra ngoài. Có nghĩa là hướng tâm đến cửa sau hoặc đang chú y' đến những tiếng cửa loạn động.

Thi` chính lúc bấy giờ chúng ta cũng ngồi thiền, nhưng thật sự lúc bấy giờ có thể là tâm của chúng ta không quay trở lại đề mục thiền. Nhưng thật sự khi chúng ta tu tập thiền định theo dõi hơi thở, thi` có thể là nhiều khi ta tu tập thiền quán, có thể bắt hơi thở bằng thân căn, nhưng vi` nhĩ căn của chúng ta nó bắt cảnh thinh, nên từ những âm thanh va chạm vào tai chúng ta, mà chúng ta chợt thấy đề mục ta tác y' đến tướng cửa, hoặc tướng cái nồi hoặc tướng cổng, lúc bấy giờ chúng ta đã chạy ra khỏi đề mục thiền định rồi. Vi` như vậy cho nên Đức Phật Ngài mới nói rằng chúng ta nên chú y' tập trung vào một đề mục, và không chú y' đến một cảnh khác.

Cũng như vậy, một người Phật tử khi làm việc thiện mà tâm tư của họ hoan hỷ thi` lúc bấy giờ họ không buồn phiền với thiện và bất thiện chen với nhau liên tục, chứ không phải là một tâm mà dứt khoát. Nên nhiều khi chúng ta làm thiện thật sự thi` khi tâm tư dồn tập trung vào, thí dụ chúng ta nghe pháp, nếu nghe pháp mà người tập trung vào nghe pháp để học hỏi, để lần sau có người hỏi mi`nh để mi`nh trả lời được, thi` người này rất hoan hỷ trong vấn đề nghe pháp. Nhưng nghe pháp mà mi`nh thấy bị bắt buộc, hoặc mi`nh nể Thầy mi`nh quá, mi`nh phải ngồi đó Thầy giảng như thế nào cũng phải ráng ngồi. Nhiều khi ngồi như vậy tâm mi`nh hướng ra không có sự chú tâm nên ngủ gục. Cũng có thể mi`nh ngồi không tập trung, không để y', vi` đang suy nghĩ viễn vông trong cái gi` đó. Nên đó cũng là một cách trong cái thiện pháp chúng ta làm nó không được xuyên suốt chỗ đó

Có nhiều khi vi` người Phật tử họ hộ tri` Phật Pháp mà họ có một tâm niệm, nhưng tâm niệm đó nó không được liên tục, nên chính vi` như vậy, cũng như giọt nước nó không nhỏ một chỗ thôi, mà nó nhỏ lao chao đủ chỗ hết thi` nó không thể nào văng đất lên để thành một lỗ sâu được, nhưng nếu mái nhà đổ nước xuống một chỗ hoài thi` nó sẽ khuyết đất rất sâu. Thi` cũng như vậy tâm thiện của một người làm thiện, khi mà họ có một tâm thiện chuyên chú thi` họ biết tâm thiện lúc bấy giờ là mi`nh có phóng tâm hay không, mi`nh làm mi`nh có buồn bực gi` hay không, mi`nh làm với hữu trợ hay vô trợ. Bởi có nhiều người họ làm bằng vô trợ có nghĩa là tự nguyện họ làm.

Nhưng làm bằng hữu trợ thi` do cái sự động viên từ thân, từ khẩu, từ y' của người khác mà họ phải làm. Khi họ làm bằng hữu trợ thi` luôn luôn lúc nào cũng thấy những tâm hữu trợ nó dễ có yếu sự hợp trí. Chính vi` như vậy nên phải coi lại hành động của người làm thiện đó có tác y' đến việc thiện đó, tác y' đó có phải là như ly' tác y' hay không, tác y' chơn chánh hay không, tác y' đó là một người suy nghĩ ta có nghiệp là tài sản riêng của ta, vi` ta ráng làm cái nghiệp thiện cho nó tốt đẹp, đừng có lẫn lộn nghiệp bất thiện ở trong đó.

Thi` như vậy nên nhiều khi nói rằng người làm phước có ba thời ky` trong sạch, là trước khi làm phước trong sạch tâm, trong khi làm phước thi` cũng trong sạch tâm, và sau khi làm phước tâm mi`nh cũng trong sạch, như vậy thi` người đó làm đủ tam tư. Co`n nếu người đó làm ngược lại, người đó lúc đầu phát tâm làm thi` trong sạch, nhưng trong khi làm thi` không trong sạch, sau khi làm cũng không hoan hỷ, thi` chính việc làm đó sẽ không có đủ tam tư. Có nghĩa là bệ hạ hay tam tư cho hạ thần, hay là Thầy tam tư cho học tro` thi` tam tư nơi đây là có tiền tư, hiện tư và hậu tư, thi` như vậy đó là đủ thiện tâm. Nếu mi`nh dễ dui hoặc mi`nh lừ đừ giải đãi, mi`nh chậm lụt, đó là mỗi chúng sanh có phải tự biết tánh của mi`nh, phải biết được cái thất bại của mi`nh, mi`nh phải vượt qua được như vậy thi` lần sau, nhiều lần sau mi`nh làm phước tâm mi`nh sẽ có khác hơn lúc trước mi`nh chưa quen hoặc chưa hiểu được.

Đức Phật Ngài thuyết pháp để phá bỏ si mê, chúng sanh si mê nghe pháp và si mê sẽ hết, Ngài cũng có sách tấn, khích lệ, giảng dậy thuyết phục, đó là cái bốn cái cách của Ngài. Có nghĩa là Ngài cho si mê rồi, Ngài co`n phải trừ cái lười biếng, trừ dễ dui của chúng ta, và Ngài sách tấn để chúng ta siêng năng tinh tấn, để hành thiện tâm liên tục, với thiện pháp liên tục có thể làm việc chính mùi, có thể đạo quả sanh lên, thi` chính vi` như vậy nên Đức Phật Ngài khích lệ, Ngài sách tấn người đó, để người đó tinh tấn dõng mãnh liên tục. Chính vi` tâm của chúng sanh khi nghe pháp cũng biết tội, biết phước, nhưng rồi thời gian cũng dễ dui có sự lười biếng nên Đức Phật Ngài phải khích lệ sách tấn để cho vị đó cố gắng hành lên.

Chính cái thiện sự tâm của chúng ta cũng vậy, vào để nghe pháp và học pháp, thi` mi`nh phải khích lệ tâm mi`nh liên tục, sách tấn tâm mi`nh liên tục, bởi vậy để cho mi`nh tự bỏ được sự dễ dui và sự lười biếng, và mi`nh luôn luôn tin tấn, cuối cùng mi`nh có thể đạt được cái như y' nguyện của mi`nh, đó là tâm trong sạch và phước báu to lớn hay cao thượng, cái giác ngộ sớm thành nên. Đây là việc mà tác y' liên tục hay một cái tuệ thấy được như vậy, thi` người đó làm phước không bị cái sự hời hợt hoặc ơ thờ hoặc là gượng gạo mà làm bằng nhiệt tâm là như vậy. Nam mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật .