Ngày 31 tháng 07 năm 2004

Minh Hạnh biên soạn & Cô Tu Nữ Diệu Tịnh hiệu đính

Bài 13

Những Thuộc Tánh Trợ Tha (TT)

Thuộc Tánh Biến Hành (Phần 6 Mạng Quyền - Ji`vitindriya)

Những điểm chính

· Thuộc tánh tợ tha là gì?

· Thế nào là thuộc tánh biến hành

· Thuộc tánh xúc

· Thuộc tánh thọ

· Thuộc tánh tưởng

· Thuộc tánh tư

· Thuộc tánh định

· Thuộc tánh mạng quyền

Thuộc tánh tác ý

13.1 Sở hữu tợ tha là những sở hữu không có đặc tính riêng biệt, chúng mang đặc tính của tâm mà chúng phối hợp; nếu hợp với tâm Thiện, thì đặc tính của chúng là Thiện; nếu hợp với tâm Bất Thiện, thì đặc tính của chúng là Bất thiện; nếu hợp với tâm Vô Ký, thì đặc tính của chúng là Vô Ký. Sở hữu tợ tha được chia ra làm hai loại

ooOoo

TT Giác Đẳng: kính bạch Chư Tôn Đức và thưa qúi vị, có lẽ một trong những điều quan trọng nhất của chúng ta khi học A Ty` Đàm, đó là chúng ta nhận diện một số các pháp bởi vi` A Ty` Đàm phân biệt các pháp, chia các pháp thành những điều pháp, những chi pháp và trong truyền thống từ xưa đến giờ chúng ta thấy được kể cả Ngài Buddhagosa, Ngài thường đưa ra một cách nhi`n, tức là bất cứ một pháp nào thường chúng ta nhi`n vào một trạng thái, nhi`n vào phận sự, nhi`n vào các pháp đồng sanh và nhân cần thiết.

Ngày hôm qua chúng ta có một câu hỏi mà Sư Trưởng đã dùng nhiều thí dụ để diễn tả trong đó, khi đề cập đến tâm sở gọi là nhất hành, thi` Sư Trưởng dùng nhiều thí dụ để giải thích tại sao thọ lạc lại cần thiết. Ngày hôm nay riêng trong tâm sở mạng quyền, chúng ta thấy rằng nhân cần thiết là thọ uẩn, tưởng uẩn và thức uẩn, mà không thấy đề cập đến hành uẩn. Không biết là về điểm này có lẽ chúng ta trong giây lát sẽ cần đến y' kiến của Sư Uyên Minh, bởi vi` thưa qúi vị có đôi lúc những sự việc này nó lại cho chúng ta một số điểm tựa rất thú vị.

ĐĐ Uyên Minh: Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật, kính bạch Chư Tôn Đức, kính thưa qúi Phật tử, một nhân duyên rất đặc biệt khi sáng nay có cơ duyên góp trong rơom để cùng với Chư Tăng tham dự một số tiết mục trong pháp hội sáng nay. Câu hỏi của TT Giác Đẳng là vi` sao mối tương quan mật thiết mang tánh cách là nhân tố cần thiết cho sắc mạng quyền, vi` sao chỉ thấy đề cập đến thọ uẩn, tưởng uẩn, thức uẩn mà không đề cập đến hành uẩn.

Ở đây chúng tôi nghĩ rằng chắc chắn tất cả Chư Tăng và Phật tử cũng đều đồng y' với nhau một điều, là ở trong vấn đề này từ câu hỏi cho đến câu trả lời chúng tôi sắp sửa tri`nh bày, có hai chữ các vị Phật tử đặc biệt hoan hỷ lưu tâm cho, đó chính là chữ tố chất và chữ thành phẩm.

Không biết có bà con nào ở bên Việt Nam có nhớ một giai đoạn trong thời bao cấp, thời mà chúng ta nhập đường rất khó, mi`nh gọi theo từ nước Việt Nam thời đó đất nước anh em Cuba, là nước cung cấp đường cho mi`nh theo chủ yếu, rất tiếc thời bao cấp đó mi`nh không có đường. Đường nhập cảng vào trong nước mi`nh, dùng trong cơ chế lương bổng bù giá vào lương thường cung cấp cho cán bộ thôi, còn dân đen mi`nh thi` hồi đó có một dạo mi`nh sài rất thường loại đường hoá học. Đường đó từng viên nhỏ nhỏ, rồi người ta muốn nấu chè nấu cháo thi` mua một viên thôi, rồi pha loãng ra để nấu chè nấu cháo. Chúng tôi cũng có thể nói một phần cơ thể chúng tôi bây giờ, đã được lớn lên bằng những tháng ngày ăn đường hóa học đó.

Sở dĩ chúng tôi nói đảo một vo`ng xa như vậy, là chúng tôi muốn nói đến một điều ở đây chúng ta nên lưu y' đến chữ tố chất và chữ thành phẩm, có một chuyện đó là đời sống tâm pháp của chúng sanh được xây dựng trên rất nhiều yếu tố mà trong đó, như chúng tôi vừa giới thiệu thi` sắc mạng quyền nó là một nguồn động lực, mang thiên chức trong chức năng là nó duy tri` kéo dài tuổi thọ của tâm pháp chúng sinh điển hi`nh là từng sát na tâm.

Theo giáo ly' A Ty` Đàm thi` đời sống nội tâm của chúng ta vui, buồn, tâm phàm, tâm thánh, tâm thiện, tâm ác, tâm tốt, tâm xấu, tất cả những tâm đó thực ra nó là một chuỗi dài kết nối của vô số sát na tâm, và những sát na tâm đó tuy nó có một tuổi thọ rất ngắn, theo sự ướt định đại khái của các nhà luận sư thi` trong thời gian chúng ta nháy mắt, hoặc trong thời gian chúng ta búng một ngón tay, thi` tâm của chúng ta sanh diệt rất nhiều lần có thể nói đến hàng trăm hàng ngàn hàng triệu lần. Nó nhiều như vậy hàng triệu sát na, cho nên mi`nh học A Ty` Đàm, mi`nh thấy rằng ở trong đời sống tâm ly' chúng ta, kể cả khi chúng ta ngủ thi` nó cũng là sự ghép nối của vô số sát na mà thôi. Mỗi sát na được duy tri`, được kéo dài, được tồn tại nhờ vào sự tác động của một tâm sở đặc biệt, gọi là tâm sở mạng quyền.

Bây giờ chúng ta đi vào nội dung chính của câu hỏi, vi` sao mối tương quan mật thiết và trực tiếp để nuôi dưỡng những sở hữu mạng quyền, vi` sao không thấy nhắc đến hành uẩn. Ở đây chúng tôi xin thưa chắc chắn một điều ai học A Ty` Đàm cũng đồng y' với chúng tôi, là hồi nãy chúng tôi có nhắc đến chữ tố chất và chữ thành phẩm. Thi` ở trong nội tâm của một vị Chánh Đẳng Chánh Giác, hay nội tâm của một vị đệ tử thinh văn của Ngài, hay trong nội tâm của một phàm phu, chúng ta thấy rằng thọ uẩn có thể nói không khác biệt tưởng uẩn, thức uẩn có thể nói không khác biệt. Nhưng hãy cẩn thận về mặt hành uẩn, rất có thể ở trong thành uẩn đó nó có những thay đổi, có những khác biệt.

Thí dụ như nhất thiết trí của Đức Phật, chúng sanh không có nhất thiết trí, vị A La Hán có trí tuệ của vị A La Hán, là trí tuệ tứ quả trong khi sở hữu trí tuệ của mi`nh. Chúng ta cũng có sở hữu trí tuệ như Ngài, nhưng sở hữu trí tuệ của chúng ta chỉ là phàm trí, trí tuệ đi chung với các tâm thiền, cái trí đi chung với các tâm đại thiện mà thôi. Nhưng cái trí của các vị A La Hán là trí ở trong các tâm siêu thế đó là thánh trí, cho nên vấn đề là nằm ở đó, tức là cái hành uẩn rất quan trọng, nó có vai tro` nó quyết định tính chất thiện ác phàm thánh của một nội tâm. Tuy nhiên chính vi` nó mang tánh cách bất thường như vậy, cho nên nó không được xem là cái tố chất để nuôi lớn sở mạng quyền. Trong khi chúng ta thấy rõ ràng cái gi` mang tánh thường trực thi` để nuôi dưỡng nó người ta cũng phải dùng đến cái gi` mang tính thường trực.

Chúng tôi ví dụ như trong cơ thể chúng ta 70% là nước, cho nên bây giờ chúng ta có giàu có nghèo có đẹp có xấu, có là nam phụ lão ấu gi` đi nữa thi` trong cơ thể chúng ta cũng 70% là nước, và trong toàn bộ đời sống của mi`nh từ hơi thở vào ra mi`nh có oxygen. Mi`nh thở hay trong thức ăn hay trong thức uống của mi`nh phải nói là nước có một vai tro` rất lớn. Chính vi` nó rất lớn cho nên nước mà chúng ta cần, nó phải ở trong một dạng gọi là căn bản. Co`n những thứ chúng ta thấy nó có vẻ ngon lành như chè như cháo như xôi, bánh, rau quả, trái cây thấy nó ngon lành thiệt, nhưng nó là những nguồn dinh dưỡng rất bất thường. Có nghĩa khi có khi không, anh nhà giàu có anh nhà nghèo không, anh nhà nghèo ăn thứ dở anh nhà giàu ăn thứ ngon. Tuy nhiên lượng nước mỗi ngày cần cho cơ thể thi` ở cơ thể anh giàu hoặc anh nghèo đều giống nhau.

Cho nên ở đây chúng tôi nói đến khía cạnh tố chất như vậy đó, tố chất là cái gi` ở trong dạng tinh khôi và chưa có sự can dự của một yếu tố ngoại lai nào hết, trong hành uẩn gần như một yếu tố ngoại lai. Chẳng hạn như chúng ta thấy rằng mi`nh nói chè cháo, nhưng ở trong thế giới của chemical hoá học thi` trong đó glucose, có protein có lipid, có acit, có hydrogen, phải có nhiều chất cộng lại mới thành thức ăn của mi`nh, ở trong đó phần căn bản là nước, thi` có thể trong bữa ăn của anh giàu ăn vào nhiều món sơn hải vị, trong mâm ăn của anh nhà nghèo không bằng cỗ bàn của anh nhà giàu, tuy nhiên về tố chất căn bản thi` phải giống. Thí dụ như trong bữa ăn nào cũng phải có acit nếu bữa ăn đó có đồ chua, glucose phải có nếu có đường và protein nó phải có chất đạm ,phải có chất béo, dầu bữa ăn đó ngon dở không cần biết nhưng đó là những tố chất căn bản phải có.

Thi` ở đây chúng ta có thể nói rằng thọ uẩn, tưởng uẩn, thứ uẩn, chính là những tố chất căn bản đó, trong khi đó thi` hành uẩn không phải như vậy, hành uẩn nó vừa đa dạng nó vừa bất thường. Chúng tôi xin nhắc lại hành uẩn nó vừa đa dạng nó vừa bất thường, mà bản thân nó bất thường thi` làm sao nó có thể nuôi dưỡng được cái mà thường trực được. Ở đây xin qúi vị để y’ chỗ này, để nuôi dưỡng gio`ng chảy miên viễn của tâm pháp vốn xảy ra thường trực, thi` cái gi` nuôi dưỡng nó là cái mang tánh thường trực. Như chúng tôi vừa ví dụ chúng ta có thể ăn ngon, có thể ăn dở, nhưng lượng nước và lượng chất đạm, lượng chất béo dứt khoát là phải có, nếu không có chúng ta sống không nổi. Cho nên chúng tôi nhắc lại tố chất là cái gi` đó ở dạng tinh khôi nhất, ở dạng nguyên thủy nhất, đơn giản nhất, sơ sài nhất, và đặc biệt là phải thường trực thi` nó mới có thể nuôi dưỡng được người khác đó mới được gọi là tố chất. Co`n tạp chất thi` đôi khi không cần, đôi khi rất là qúi giá, đôi khi không cần thiết, thi` đó chính là trường hợp của hành uẩn vậy.

Vi` đây là một đề tài rất tế nhị, rất phức tạp, không rõ rằng Uyên Minh có gieo cho qúi vị một sự lủng củng nào đó hay không trong chuyện ghi nhận, nhưng Uyên Minh xin nhắc lại ở một số điểm chính là, xin lưu y’ rằng dể nuôi dưỡng, cái gi` thường trực thi` chúng ta phải nhờ đến những tố chất mang tính thường trực, mà ở đây chúng tôi thấy rằng hành uẩn nó là cái gi` vừa bất thường và vừa đa dạng, và chính vi` bất thường và đa dạng thi` không thể mang tính thường trực. Co`n trong khi đó muôn đời thọ uẩn vẫn là thọ chỉ chừng đó thôi, muôn đời thức uẩn cũng chỉ là lẩn uẩn quanh những thức đó thôi. Như mi`nh nói về xúc thực, nếu mi`nh nói rằng ba danh thực nuôi dưỡng danh mạng quyền, thi` xúc muôn đời là xúc, thọ muôn đời là thọ, thức muôn đời là thức, tưởng muôn đời là tưởng.

Nhưng hành uẩn thi` không có, hành uẩn thi` lúc vầy lúc khác, như vậy để nuôi dưỡng cái gi` thường trực, bắt buộc tố chất đó phải mang tính thường trực dạng phát tinh khôi và không có pha tạp. Đó là phần đóng góp của Uyên Minh. Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật.

Minh Hạnh biên soạn & Cô Tu Nữ Diệu Tịnh hiệu đính