[Trang 01] [Trang 02] [Trang 03] [Trang 05] [Trang 06] [Trang 07] [Trang 08]
Cổ Học
TInh Hoa
Cổ Học Tinh
Hoa
CÁI ĐƯỢC CÁI MẤT
CỦA NGƯỜI LÀM QUAN
Khổng Miệt
là cháu đức Khổng Tử. Bật Tử Tiện là học
trò đức Khổng Tử, hai người cùng làm quan một
thời.
Đức Khổng Tử
qua chơi Khổng Miệt, hỏi rằng: "Từ khi
ngươi ra làm quan được những điều gì,
mất những điều gì?"
Khổng Miệt thưa:
"Từ khi tôi ra làm quan chưa được điều
gì, mà đã mất ba điều: việc quan bận, không còn
thời giờ học tập, vì thế mà học vấn
không tấn tới; bổng lộc ít, không đủ chu cấp
cho họ hàng, vì thế mà họ hàng không thân thiết; công
việc nhiều không thể đi thăm người đau,
viếng người chết, vì thế mà ăn ở với
bầu bạn không được trọn vẹn".
Đức
Khổng Tử nghe nói không bằng lòng.
Sau ngài đến
chơi Bật Tử Tiện, lại hỏi như hỏi
Khổng Miệt.
Bật Tử Tiện thưa:
"Từ khi tôi ra làm quan, chưa mất điều gì, mà
đã được ba điều: Những điều trước
học nay đem ra thực hành vì thế mà học càng rõ; bổng
lộc dù bạc, cũng có thể chu cấp ít nhiều cho
họ hàng, vì thế mà họ hàng càng gần; việc quan
tuy bận, song cũng bớt được ít thời giờ
đi thăm người đau, viếng người chết,
vì thế mà bầu bạn càng thân".
Đức Khổng Tử
nghe nói khen rằng: "Tử Tiện thực là người
quân tử".
(Gia Ngữ)
GIẢI NGHĨA:
Chu cấp: Chu - giúp, cấp
- cho, giúp đỡ cho người ta những cái mà người
cần đến.
Thân thiết: Gần gũi năng đi lại.
Thực hành: Đem ra làm
thật sự.
Bạc: Mỏng, đổi
lại với hậu, đây là ít ỏi.
LỜI BÀN:
Hai đoạn
nầy bày ra hai cái cảnh phản đối lại hẳn
với nhau.
Cũng là làm quan, mà một đàng "mất" một đàng
"đuợc" khác nhau chẳng qua là chỉ do tự mình
cả, chớ không phải nghề làm quan bó buộc mình phải
như thế. Đức Khổng Tử khen
người "được" là quân tử, thì tất
bỉ người "mất" là tiểu nhân. Ôi! làm quan tuy là bận việc, tuy là ít lương,
tuy là hẹp thời giờ, mà vẫn học hành cho rộng
thêm trí thức mà vẫn chu cấp được cả cho
bà con, mà vẫn ân cần cả với chúng bạn, thì cũng
đáng phục là ông quan quân tử thật.