[Trang 01] [Trang 02] [Trang 03] [Trang 05] [Trang 06] [Trang 07] [Trang 08]
Cổ Học
TInh Hoa
Cổ Học Tinh
Hoa
BÁO THÙ
Nước Ngô nước Việt đánh nhau .
Vua Ngô là Hạp Lư thua trận,
phải quân Việt đâm chết. Con Hạp Lư là Phù Sai nối
ngôi làm vua, thề thế nào cũng phục thù được
cho cha mới nghe . Phù Sai bèn cho người
đứng ở sân, mỗi khi mình ra vào, người ấy
phải nói to lên rằng: "Phù Sai kia! Nước
Việt nó giết cha mầy mà mầy quên thù ư"?
Phù Sai thưa rằng: "Dạ không dám
quên".
Ba năm sau, quả nhiên Phù Sai đánh
được nước Việt, báo thù cho cha
.
Lúc nước Việt thua, vua Việt là Câu
Tiễn sai sứ sang cầu hòa. Tuy rằng
được hòa; nhưng đêm ngày âu sầu, lo nghĩ
nát gan, tan ruột. Chất củi làm
giường nằm, treo cái mật trước chỗ ngồi.
Khi nằm thì trông cái mật; khi ăn thì
nếm cái mật. Chính thân thì cày cuốc, vợ thì dệt
vải, làm ăn lao khổ như thường
dân. Ai là bực hiền tài, thì trọng dụng;
ai là kẻ khốn khó thì cứu giúp. Hơn
hai mươi năm trời, lúc nào cũng như vậy.
Sau Câu Tiễn xem chừng lòng dân đã chiếm được,
bây giờ mới đem quân sang đánh Ngô, quả nhiên Ngô lại
thua mà Việt được.
(Chu Thư)
GIẢI NGHĨA:
Phục thù: Báo lại được cái ác,
cái nhục mà người cừu địch dã xử với
mình hay với người can hệ của mình. Quả
nhiên: Thật y như thế.
Hiền tài: Người có đức, có tài
giỏi giang hơn quần chúng.
LỜI BÀN:
Một bên thì vì cha mà báo thù, một bên vì
nước mà báo thù, hai cái thù không đội trời chung, mà dụng tâm theo đuổi đến
báo kỳ được mới nghe thực là chính đáng,
khiến ai nghe thấy cũng phải kính phục. Nếu Phù
Sai, Câu Tiễn gặp cái cảnh đau đớn như
thế, mà cứ mặt dày mày dạn điềm nhiên
như không, thì chẳng là đất đá, không biết nhục
là cái gì ư! Có biết nhục, vậy sau mới
rửa được nhục. Khi đã
rửa được nhục, lại cần phải tu tỉnh
luôn luôn và quí nhất là cảm hóa và nâng đỡ kẻ thù
đã chịu lui bước hay đầu hàng để
cho họ đỡ đau khổ, có địa vị, thì
mới yên lâu. Nếu rửa nhục xong mà kiêu căng
đại nọa, quên cả phòng bị thì lại chuốc
lấy nhục mà oan oan tương báo, chỉ những tàn
hại nhau hoài mà thôi!