HÂN HOAN ÐÓN CHÀO
Câu hỏi 232, ngày 24 tháng 01, 2004
Chân Hữu hỏi:
Không thương nữa
thi` có như gỗ
đá không thưa sư?
TT Giác Đẳng giảng: chữ thương ở đây phải được hiểu như một cách, nếu mà hiểu thương trong nghĩa ti`nh thương bao la, thi` tâm từ và tâm bi chẳng hạn. Nhất là tâm từ, nó là đặc tính của một con người sống cao thượng, và đó là thứ ti`nh thương mang tánh cách rộng lớn không có hạn cuộc, không có vị ngã, không có ích kỷ, thi` ti`nh thương đó không thể làm cho con người trở thành gỗ đá được.
Khi chúng ta nói chữ thương nên từ bỏ đó là lo`ng thương ích kỷ.
Ví dụ như ngay trong ti`nh
vợ chồng, ngay cả trong ti`nh bạn. Nghĩ rằng mi`nh thương vợ thương chồng, thương ti`nh
nhân, thương bạn
bè, thương cha, thương mẹ rất nhiều. Nhưng ky` thật thi`
đa số những
ti`nh thương này nó mang tánh cách
ích kỷ,
mi`nh thương người đó tại vi` người
đó có một số điều kiện, người đó lo
lắng cho
mi`nh, người đó có một ngoại hi`nh thế
này, ngoại hi`nh
khác, người
đó có cái duyên dáng như thế kia, như thế nọ,
thi` nó có đủ khả năng hấp dẫn quyến
rủ, lôi cuốn chúng ta khiến cho chúng ta khởi lên lo`ng
thương.
Nhưng nếu mà người đó rất bi`nh thường không đạt được yêu cầu mà chúng ta đưa ra, thi` thật sự chúng ta không co`n thương nữa, cái ti`nh thương đó nó hàm y' nghĩa của sự vị kỷ.
Có nhiều điều chứng minh cho thấy rằng, có những con người, có những tâm hồn, có những thứ ti`nh thương mà nó không ích kỷ như vậy.
Lấy ví dụ như ti`nh thương của Thánh Gandhi đối với dân tộc Ấn và đối với cả nhân loại cũng vậy, chúng ta đọc lại từng chút, đó là câu chuyện ở trong lịch sử hiện đại cho phép chúng ta có một thí dụ rất điển hi`nh về ti`nh thương và không có vị kỷ, và ti`nh thương đó Đạo Phật gọi là tâm từ, tâm bi.
Và điều này nó không gọi con người trở thành gỗ đá được. Chúng ta cũng phải định nghĩa thêm về chữ thương này, nếu chúng ta sống ở dưới mái chùa, thi` quí vị sẽ dễ dàng ti`m thấy ở trong ti`nh nghĩa sư đồ, tron ti`nh nghĩa Thầy tro`. Nó có thứ ti`nh nghĩa mà làm cho ti`nh Thầy tro` lớn dậy, nó cũng cho chúng ta có vị ngọt của ti`nh thương đ ó, nhưng mà rồi nó không gây lên sự phức tạp, gây ra sự gọi là dính mắc giữa Thầy với tro`, giữa tro` với Thầy. Và ở trong các to`ng lâm, cách cư xử của vị Giáo Thọ, cư xử của vị thân giáo Sư, cách cư xử của một vị Thầy đồng đều không có phân biệt, không có quá dính mắc, điều đó nó làm tốt cho cộng đồng, tốt cho một tập thể, tốt cho một hội chúng, chứ nó không làm cho con người trở thành gỗ đá.
Thật ra thi` tâm từ và lo`ng đại bi của Đạo Phật nó đã thay thế đươc cho ti`nh thương vị kỷ, và nó cũng nó lên rằng ở đó cuộc sống có y’ nghĩa chứ nó không đơn thuần, là hoặc giả mi`nh có ti`nh thương hay là mi`nh không có ti`nh thương. Đạo Phật có khuyến khích một thứ ti`nh thương của tâm từ và tâm bi, cái ti`nh thương đó có khác hơn là ti`nh thương của sự bi`nh thường. Đó là câu trả lời của chúng tôi cho câu hỏi này.
Minh Hạnh biên soạn
